Zestawy pytań i odpowiedzi na egzamin ustny z przedmiotu
„Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących”
dla TW semestr I.
Wyjaśnij pojęcie stada oraz przedstaw jego klasyfikację.
Stado to grupa zwierząt tego samego gatunku.
Wyróżniamy :
Stado podstawowe – sa to zwierzęta użytkowane rozpłodowo (np.: krowa i buhaj, maciorka i tryk, locha i knur, kura i kogut)
Stado obrotowe – jest to młodzież i zwierzęta wybrakowane – gdzie młodzież po osiągnięciu dojrzałości rozpłodowej przechodzi do stada podstawowego a zwierzęta wybrakowane sa przeznaczone na rzeź.
2. Wymień metody użytkowania pastwiska i omów wypas na uwięzi.
Istnieją trzy zasadnicze metody użytkowania pastwisk:
Wypas wolny – zwierzęta pasa się na całej powierzchni pastwiska:
Zalety – zwierzęta czuja się komfortowo, jak w warunkach naturalnych, usprawnia się ich kondycja, można obserwować ich naturalny behavior.
Wady – zwierzęta wyjadają najlepsze trawy, pozostawiając te mniej smakowite, pogarsza się skład gatunkowy traw, spada wydajność pastwiska
Wypas na uwięzi – zwierzęta przywiązane są do palika wbitego w ziemie i maja określony areał wypasu (wygryzania trawy), ten rodzaj wypasu stosowany jest w małych gospodarstwach, przy niewielkiej liczbie zwierząt. Umożliwia dokładne wyjadanie przez zwierzęta roślinności na małej powierzchni oraz wydzielanie każdej sztuce określonego kawałka pastwiska w zależności od jej potrzeb. Metoda ta nie wymaga urządzeń ani dozoru, a jedynie przestawiania palików.
Wypas kwaterowy – pastwisko podzielone jest na kwatery, poszczególne kwatery oddzielone sa ogrodzeniem stałym (np.: paliki, plot, siatka metalowa) lub przenośnym (np.: elektryczny pastuch), polega ona na tym, że zwierzęta pasa się przez pewien okres w danej kwaterze poczym przesuwa się je do kolejnej i znowu do następnej, by trawy miały możliwość odrostu. Czas przebywania zwierząt na kwaterze może się wahać od 1-7 dni, jednakże trzeba pamiętać, że przedłużanie okresu wypasania zwierząt na jednej kwaterze powoduje zmniejszenie jej wydajności
Zalety – przy takim rodzaju wypasu trawy maja możliwość, zwierzęta czuja się komfortowo.
Opisz przemiany węglowodanowe w organizmie zwierząt.
Węglowodany w postaci cukrów prostych (np.: glukoza) są wchłanianie do krwi a następnie transportowane żyłą wrotna do wątroby . w wątrobie następuje synteza glikogenu, czyli tworzenie materiału zapasowego, dzieje się to dzięki hormonowi zwanemu insulina, która obniża stężenie cukru we krwi. Glikogen, czyli energetyczny materiał zapasowy magazynowany jest w wątrobie i w razie potrzeby może być rozkładany i uwalniamy do krwi w postaci glukozy.
W rozkładzie glikogenu bierze udział enzym zwany glikogenezą wątrobową oraz hormon zwany adrenalina, która wytwarzana jest w nadnerczach.
Zapasy glikogenu występują również w mięśniach, komórki mięśniowe wyłapują cukier i asymilują go w postaci materiału zapasowego. W razie potrzeby, czyli wytężonej pracy mięśniowej, glikogen rozkładany jest na energię. Proces ten występuje w dwóch fazach:
Faza tlenowa – część kwasu mlekowego jest spalana do CO2 i H2O (dwutlenku węgla i wody), następuje to z wydzieleniem energii, a reszta kwasu mlekowego przekształcana jest na węglowodany (stad zakwasy w mięśniach)
Faza beztlenowa – glikogen przekształcany jest w kwas mlekowy, dostarczając energię.
4. Omów znaczenie gospodarcze hodowli bydła.
Bydło jest gatunkiem, który ma zdolność przemiany pasz mało użytecznych, bądź bezużytecznych w żywieniu ludzi i innych zwierząt na produkty o wysokiej wartości biologicznej. Od lat człowiek poprzez oswojenie, udomowienie a następnie krzyżowanie w celu wyodrębnienia ras i typów użytkowych dążył do „udoskonalenia” bydła na własne potrzeby.
Obecnie hodowla bydła ma bardzo wielkie znaczenie gospodarcze, gdzie obok zasadniczych podstaw hodowli i chowu bydła czyli pozyskiwanie mleka czy mięsa otrzymujemy również wiele innych wartościowych produktów. Są to tak zwane produkty uboczne pozyskiwane od bydła:
Rogi, racice – służą do produkcji klejów
Kości – pozyskuje się z nich żelatynę spożywcza
Skory – wykorzystywane w galanterii – buty, kurtki, paski itp.
Podpuszczka z żołądków młodych cieląt – w produkcji serów podpuszczkowych
Obornik – doskonały nawóz, który poprawia strukturę i żyzność gleb.
Poza tym innym aspektem gospodarczej hodowli była jest wykorzystywanie tak zwanych nieużytków rolnych (np.: z terenów zalewowych, lub górskich) na pastwiska i łąki, z których pasze mogą być doskonale wykorzystywane właśnie przez bydło.
5. Opisz budowę żołądka jednokomorowego.
Żołądek jednokomorowy występuje u konia, świni i psa. Ma kształt wygiętego worka. Żołądek składa się z dwóch części:
Części wpustowej – jest to okolica gdzie uchodzi przełyk
Części odźwiernikowej, która łączy się z dwunastnica.
Ściany żołądka zbudowane sa z trzech warstw:
Wewnętrznej – stanowi ja błona śluzowa, podzielona na część bezgruczołową i gruczołową w której znajdują się gruczoły wytwarzające sok żołądkowy
Środkowej – tworzy jak błona mięśniowa zbudowana z włókien mięsni gładkich, których skurcze wpływają na mieszanie się treści pokarmowej z sokiem żołądkowym i przesuwają zawartość żołądka w kierunku dwunastnicy.
Zewnętrznej – tworzy jak błona surowicza, za której pośrednictwem żołądek przymocowany jest do okolicznych narządów jamy brzusznej.
6.Jaka to rasa bydła? Jaki to typ użytkowy? Omów cechy budowy charakterystyczne dla tego typu użytkowego.
|
|---|
Cechy budowy charakterystyczne dla typu użytkowego mlecznego:
Sylwetka smukła, można ją wpisać w trójkąt
Nogi długie, mocne ale smukle
Skóra cienka, lekko pofałdowana na szyi, sierść gładka
Głowa smukła, niewielka, szyja długa cienka
Dół głodowy dobrze zaznaczony, wystające kości miedniczne, widoczne zebra
Dobrze zbudowane wymię
Bez zbędnego fałdu gardłowego
Cechy budowy charakterystyczne dla typu mięsnego:
Sylwetka mocna, budowa przypominająca prostokąt
Nogi mocne, dobrze umięśnione
Mocna, duża głowa, szyja dość krótka, masywna
Doskonale umięśniona część zadu, klatki piersiowej i przodu
Wymię słabo rozwinięte.
7. Opisz budowę żołądka wielokomorowego.
Występuje on u przeżuwaczy. Składa się z 4 komór, z których trzy pierwsze noszą nazwę przedżołądków:
Żwacz – stanowi największa komorę żołądka, łączy się z czepcem otworem żwaczowo – czepcowym
Czepiec – to bardzo mała komora o kulistym kształcie, leży bezpośrednio za przeponą, błona śluzowa czepca wyglądem przypomina plaster miodu. Czepiec łączy się z księgami ujściem czepcowo – księgowym
Księgi – wielkością i kształtem zbliżone do czepca. Wyraźnie oddzielone od pozostałych komór żołądka. Błona śluzowa jest zbudowana z tzw. blaszek, które wyglądem przypominają kartki w książce – stad nazwa – blaszki te zwisają od góry w kierunku dna ksiąg, pokryte zrogowaciałymi brodawkami, a wewnątrz zawierają włókna mięśniowe gładkie, których kurczliwe ruchy ułatwiają rozcieranie pokarmu i wyciskanie z niego wody. Miedzy ujściem przełyku a ujściem czepcowo – księgowym ciągną się dwie zgrubiale fałdy błony śluzowej tworząc tzw. rynienkę czepca. Stanowi ona w pewnym sensie przedłużenie przełyku i umożliwia tym samym w razie potrzeby swobodne przełykanie niektórych pokarmów płynnych i wody bezpośrednio do ksiąg, odgrywa ona duża role u cieląt w okresie pojenia mlekiem. U dorosłych funkcja jest bardzo ograniczona.
Bytują tu bakterie symbiotyczne które pomagają w trawieniu włókna
Trawieniec – nosi także nazwę żołądka właściwego, stanowi właściwą część gruczołową żołądka przeżuwaczy, to tutaj produkowane sa soki trawienne – kwas solny i enzymy trawienne. Błona śluzowa układa się w dość duże fałdy jest ich ok. 14 sztuk i przyczyniają się one do powiększenia powierzchni trawiącej żołądka.
8. Jaka jest rola wody w organizmie zwierzęcym?
Woda jest niezbędnym składnikiem pokarmowym, biorącym udział w przemianie materii, dlatego zapotrzebowanie na nią zwierząt jest duże. Utrata już 15% wody ogólnej w organizmie zwierzęcym powoduje zahamowanie niektórych procesów fizjologicznych, a utrata 20% wody prowadzi do śmierci zwierzęcia. Szczególnie wrażliwe są świnie, u których niedobór 15% wody powoduje ich śmierć!
Woda jest rozpuszczalnikiem fizjologicznym, który spełnia ogromna role w trawieniu, w przenoszeniu produktów przemiany i wydalaniu. Przemiany wszystkich składników organizmu mogą zachodzić wówczas gdy znajdują się w roztworze.
WODA JEST AKTYWNYM SKŁADNIKIEM STRUKTURALNYM CIAŁA ZWIERZĘCIA – ok. 50-80% wody zawierają żywe organizmy.
Buduje każdą tkankę zwierzęca, w dużej ilości jest zużywana przez organizm przy produkcji mleka czy jaj, jest odpowiedzialna za regulacje ciepłoty ciała dzięki zdolności pochłaniania nadmiaru ciepła – poprzez oddawanie wody przez skore – pot i płuca – para organizm może regulować ciepłotę na stałym poziomie – działa ona także w przeciwna stronę.
Znaczna część wody dostarczana jest do organizmu wraz z pasza (w zależności od paszy 5-95% zawartość wody) lub bezpośrednio poprzez pojenie, ale także powstaje ona w organizmie jako produkt uboczny procesów przemiany materii(spalanie tłuszczy, węglowodanów i białek) jest to tzw. woda metaboliczna. Ze względu na duże zapotrzebowanie organizmu zwierzęcego na wodę, zwierzęta powinny otrzymywać ja w dowolnej ilości, a najlepiej gdy maja do niej stały dostęp.
9. Podział zwierząt ze względu na budowę żołądka, podaj przykłady.
Ze względu na budowę żołądka zwierzęta dzielimy na :
Monogastryczne – żołądek jednokomorowy – np.: świnia, Kon, pies, kot
Poligastryczne – żołądek wielokomorowy – maja go wszystkie przeżuwacze – np.: krowa, koza, owca.
10. Na czym polega stan awitaminozy, hipowitaminozy i hiperwitaminozy
Awitaminoza – to całkowity brak witamin w organizmie
Hipowitaminoza – to niedobór witamin w organizmie
Hiperwitaminoza – to nadmiar witamin w organizmie.
Witaminy to związki organiczne niezbędne w niewielkich ilościach do prawidłowego wzrostu, rozwoju i funkcjonowania organizmu.
Wiec co za tym idzie wszystkie powyżej wymienione stany nie są właściwe i dogodne dla właściwego funkcjonowania organizmu zwierzęcego.
11. Omów na czym polega sztuczne unasiennianie krów.
Sztuczne unasienianie zwane inaczej inseminacją krów polega na wprowadzeniu pipeta do dróg rodnych samicy nasienia pobranego od buhaja do sztucznej pochwy. Przed przystąpieniem do zabiegu inseminacji inseminator odkaża zewnętrzne narządy rodne krowy, wciąga nasienie z próbówki do sterylnej pipety, która następnie wprowadza do pochwy, a lewa rękę w gumowej rękawicy wkłada przez odbyt do prostownicy i ustala położenie szyjki macicy. Kolejna czynność stanowi umiejscowienie pipety w kanale szyjki macicy, wciśniecie nasienia za pomocą balonika znajdującego się na zewnętrznym końcu pipety a następnie wyjecie jej. Najwłaściwszym terminem unasieniania jest okres miedzy 12 a 18 godzina od wystąpienia objawów rui. Dlatego bardzo ważne jest aby unasieniona krowa była obserwowana w celu stwierdzenia czy ustępują objawy rui, jeżeli ruja w pełnym nasileniu trwa nadal, to po upływie 12 godzin od pierwszego unasieniania należy zabieg powtórzyć, konieczne jest użycie nasienia tego samego buhaja gdyż mogą powstać wątpliwości który z buhajów jest ojcem cielęcia.
12. Omów znaczenie racjonalnego żywienia w chowie zwierząt.
Racjonalne żywienie to dostarczenie zwierzętom odpowiedniej ilości składników pokarmowych, mikro- i makro- elementów oraz witamin.
Odgrywa ono bardzo ważną role w produkcji zwierzęcej jako czynnik środowiskowy, wpływa na ilość i jakość pozyskiwanych produktów.
Zwierzęta młode, rosnące potrzebują doskonale zbilansowanej dawki pokarmowej do budowy układu kostnego, następnie, mięśniowego a w późniejszym czasie do odkładania tkanki tłuszczowej.
Niedobory składników powodują wady w budowie anatomicznej i morfologicznej zwierząt, sa to wady nieodwracalne, a ubytki nie do naprawienia w dorosłym życiu.
Niedożywienie zwierząt obniża odporność, a co za tym idzie powoduje podatności na choroby, infekcje, może także spowodować bezpłodność.
Nie możemy podawać zwierzętom pasz spleśniałych, zepsutych, skażonych, ponieważ powoduje to zatrucia pokarmowe, biegunki co za tym idzie spada produkcja.
13. Omów rodzaje zanieczyszczenia pasz i skutki dla spożywających je zwierząt.
Rodzaje zanieczyszczeń pasz:
Chemiczne – np. zielonka, która rosła blisko dróg szybkiego ruchu lub przedsiębiorstw, w których przy produkcji wydzielają się rożnego rodzaju pyły zawierające metale ciężkie jak np.: ołów, związki azotowe niebiałkowe – glikozydy, alkaloidy – substancje antyżywieniowe, których obecność w paszy dyskwalifikuje ja jako zdatna do spożycia przez zwierzęta.
Biologiczne – wszelkiego rodzaju wirusy, bakterie i grzyby – np.: pleśń na źle zakiszonej kiszonce lub źle wysuszonym sianie, ale również szkodniki zwierzęce np.: wołek zbożowy, mącznik młynarek, mól i rozkruszek, których odchody
Fizyczne – pasze silnie zanieczyszczone ziemią lub piachem, drobne kawałki metalu, gwoździe, plastik lub szkło
Zanieczyszczenia mogą być rożne, lecz wszystkie te zanieczyszczenia powodują obniżenie wartości odżywczej pasz, wywołują zaburzenia w trawieniu, mogą być niebezpiecznie dla zwierząt (szkło, gwoździe, metal). Skarmianie zwierząt paszami zepsutymi, skażonymi powoduje choroby, zatrucia pokarmowe a nawet zgony a co za tym idzie obniża to wartość produkcyjną stada.
14. Pojęcie paszy oraz podział paszy ze względu na koncentracje energii.
Pasza to produkty pochodzenia naturalnego (roślinnego, zwierzęcego lub mineralnego) oraz syntetycznego, które służą żywieniu zwierząt.
Pasza powinna zawierać składniki pokarmowe w postaci łatwo przyswajalnej.
Podział pasz ze względu na koncentrację energii:
Pasze objętościowe suche – zalicza się te pasze, których 1kg ma wartość energetyczne poniżej 0.7 jednostki owsianej i zawierają znaczna ilość włókna surowego – ponad 19% ~ słoma, siano, plewy
Pasze objętościowe soczyste – to te, których 1 kg ma wartość energetyczna poniżej 0.7 j.o. i powyżej 40% wody ~ zielonki, kiszonki, okopowe i niektóre produkty uboczne przemysłu rolno – spożywczego (np.: świeże wysłodki buraczane)
Pasze treściwe - wszystkie te, których 1 kg ma wartość energetyczne powyżej 0.7 jednostki owsianej, mają one dużą zawartość głownie białka i skrobi ~ ziarna zbóż, nasiona roślin strączkowych, otręby, śruty poekstrakcyjne, mączki zwierzęce i rybne, mieszanki przemysłowe, ziemniaki i buraki cukrowe.
15. Rola stymulatorów wzrostu w produkcji zwierzęcej.
Od wielu lat w żywieniu zwierząt oprócz podstawowych składników pokarmowych coraz częściej stosowane są w niewielkich ilościach rożnego rodzaju dodatki o silnym działaniu biologicznym tak zwane symulatory wzrostu, które pobudzają wzrost zwierząt. Powodują one nie tylko przyspieszenie wzrostu i rozwoju organizmu ale także zwiększają odporność na choroby i poprawienie produkcyjności zwierząt dzięki zwiększeniu stopnia wykorzystania pasz.
Do symulatorów wzrostu zalicza się antybiotyki, probiotyki, enzymy. Jednak stosowanie symulatorów wzrostu wymaga dużej ostrożności ze względu na ich wpływ na zdrowie zwierząt i ludzi oraz zanieczyszczenie środowiska.
16. Podaj rodzaje głodu występującego w organizmach zwierząt.
Wyróżniamy dwa rodzaje głodu:
Głód fizyczny – zanika po wypełnieniu przewodu pokarmowego
Głód fizjologiczny – jest to pokrycie potrzeb bytowych i produkcyjnych zwierzęcia.
17. Omów pasze objętościowe soczyste, podaj przykłady.
Pasze objętościowe soczyste – to te, których 1 kg ma wartość energetyczna poniżej 0.7 j.o. i powyżej 40% wody
Zielonki z traw, roślin motylkowych, zbożowych, krzyżowych, z kukurydzy (duża zawartość białka) – lucerna, bobik, koniczyna czerwona i biała, peluszka, Lubin wąskolistny, seradela
Kiszonki powstają w wyniku fermentacji – z traw, z traw i roślin motylkowych, z kukurydzy, sianokiszonki
okopowe – kapusta pastewna
niektóre produkty uboczne przemysłu rolno – spożywczego
świeże wysłodki buraczane
wywary.
18. Omów znaczenie białka właściwego jako składnika paszy.
Białko jest najważniejszym składnikiem budulcowym wszystkich komórek organizmu zwierzęcego i nie można go zastąpić żadnym innym składnikiem. Białka zbudowane sa z aminokwasów, które ze względu na ich pochodzenie dzielimy na dwie grupy :
aminokwasy egzogenne – pochodzące z zewnątrz to znaczy takie które musza być dostarczane wraz z pokarmem (lizyna, metionina, tryptofan, treonina, walina, izoleucyna, fenyloalanina, histydyna)
aminokwasy endogenne – pochodzące z wewnątrz , to te które organizm zwierzęcy jest w stanie syntetyzować z innych związków(glicyna, alanina, seryna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolina, hydroksyprolina)
Wyróżnia się także aminokwasy względnie egzogenne – sa to takie aminokwasy, które organizm jest w stanie syntetyzować ale tylko w obecności pewnych aminokwasów egzogennych (cystyna, cysteina, tyrozyna)
Zatem bardzo ważne jest aby w paszach zadawanych zwierzętom znajdował się odpowiedni procent białka właściwego.
19. Wymień korzyści płynące z wypasu zwierząt na pastwisku.
Istnieje wiele zalet wypasania zwierząt na pastwisku, należą do nich miedzy innymi:
pastwisko dostarcza paszy lekko strawnej i bogatej w łatwo przyswajalne składniki pokarmowe
wartość pokarmowa roślinności pastwiskowej jest większa niż zielonki z łąk
zwierzęta czuja się komfortowo, jak w warunkach naturalnych,
usprawnia się ich kondycja,
przebywają na słońcu, które dostarcza organizmowi prowitaminy D
można obserwować ich naturalny behaviour.
z finansowego punktu widzenia – mniejsza ilość osób potrzebna do obsługi zwierząt.
20. Omów znaczenie tłuszczów jako składnika paszy.
Tłuszcze sa głównym składnikiem energetycznym paszy, dlatego że przy spalaniu tłuszczu powstaje dwa razy więcej energii niż przy spalaniu białek i węglowodanów. Dobrze zbilansowana pasza powinna zawierać dobrego gatunku tłuszcze nienasycone do których zalicza się :
kwas oleinowy
kwas linolowy
kwas linolenowy
Trzeba jednak pamiętać, że tłuszcze na skutek wysokich temperatur, powietrza, wilgotności powietrza i promieni słonecznych ulęgają jełczeniu, to znaczy rozkładowi, a produktem ubocznym są aldehydy i ketony, które swoja obecnością zmieniają cechy sensoryczne pasz i obciążają metabolizm zwierząt.
21. Przedstaw rolę witamin w organizmie, podział witamin ze względu na rozpuszczalność w poszczególnych rozpuszczalnikach.
Witaminy to związki organiczne, niezbędne w niewielkich ilościach do prawidłowego wzrostu, rozwoju i funkcjonowania organizmu.
Na przykład:
Witamina A – to witamina wzrostowa, jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu zwierzęcia
Witamina D – to witamina przeciwkrzywiczna, jej niedobór powoduje krzywice i porowatość kości (jest syntezowana w organizmie pod skora pod wpływem działania promieni słonecznych)
Witamina E – to tak zwana witamina płodności, niezbędna w procesie rozmnażania , jej niedobór może powodować zwyrodnienie mięsni i rozmiękczenie mózgu
Witamina K – to witamina przeciwkrwotoczna, jej niedobór powoduje zaburzenia w krzepliwości krwi
Witamina B1 – bierze udział w przemianie węglowodanowej, jej niedobór powoduje nerwobóle i skurcze mięsni
Witamina B2 – bierze udział w oddychaniu tkankowym, jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu i brak apetytu
Witamina B6 – bierze udział we wchłanianiu aminokwasów z przewodu pokarmowego, jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu i zmiany skórne
Witamina B12 – bierze udział w przemianie białek, tłuszczów i węglowodanów, to znaczy w całym procesie trawienia, jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu
Witaminy rozpuszczalne w wodzie to wszystkie witaminy z grupy B.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to A D E K.
22. Omów znaczenie węglowodanów jako składnika paszy.
Węglowodany w paszy dzielimy na:
Włókno surowe – jest ono najtrudniej trawionym składnikiem paszy, jednakże w dawce paszy jest pożądana pewna ilość włókna surowego, szczególnie w postaci hemicelulozy, celulozy i pektyny, gdyż pobudzają one ruchy perystaltyczne jelit i podrażniają ściany przewodu pokarmowego powodując lepsze wydzielanie soków trawiennych. Poza tym włókno surowe wypełnia przewód pokarmowy i wywołuje uczucie sytości, czego nie spełniają wysokosprawne składniki pasz, jak np.: białko. Najwięcej włókna surowego znajduje się w łodygach, mniej w liściach, najmniej w korzeniach i bulwach. Słoma, siano i plewy zawierają do 45% włókna surowego, ziarno zbóż do 12% - najwięcej w owsie, okopowe do 2%. Pasze pochodzenia zwierzęcego nie zawierają włókna. Zarówno nadmiar jak i niedobór włókna surowego w dawce jest szkodliwy i może wywoływać biegunki, konieczna jest wiec umiarkowana zawartość tego składnika w dawkach.
Bezazotowe wyciągowe – węglowodany łatwiej rozpuszczalne, zaliczamy tutaj: wielocukry – skrobia, inulina, dwucukry – sacharoza i laktoza, ale także kwasy organiczne – kwas octowy, masłowy, szczawiowy, jabłkowy i mlekowy. Bezazotowe wyciągowe mają duże znaczenie ze względu na ich wartość energetyczna
23. Scharakteryzuj pasze objętościowe suche oraz podaj przykłady.
Do pasz objętościowych suchych zalicza się te pasze, których 1kg ma wartość energetyczne poniżej 0.7 jednostki owsianej i zawierają znaczna ilość włókna surowego – ponad 19%, niska zawartość wody ~ słoma, siano, plewy.
24. Omów znaczenie związków nieorganicznych (popiołu surowego) w żywieniu zwierząt.
Związki nieorganiczne, czyli składniki mineralne (mikro- i makro- elementy) stanowią tzw. popiół surowy. W skład popiołu surowego wchodzą głownie :
Wapń (Ca) – wchodzi w skład kości. Bierze udział w krzepnięciu krwi i wpływa na pobudliwość tkanek. Niedobór wapnia u zwierząt hamuje wzrost kości, deformuje kości, powoduje łamikost i tężyczkę pastwiskowa (jest to porażenie tylnych kończyn). Źródłem wapnia są: zielonka, siano, kreda pastewna.
Potas (K) – bierze udział w transporcie składników odżywczych, jest elektrolitem. Niedobór potasu obniża apetyt i zaburza rytm serca. Źródłem potasu są: ziemniaki, zielonka, zboża i pomidory.
Fosfor (P) – jest składnikiem kości, znajduje się w kwasie nukleinowym, jest nośnikiem informacji genetycznych, buduje układ mięśniowy. Niedobór fosforu powoduje łamikost i nieprawidłowy wzrost kości, brak apetytu i spadek produkcyjności. Źródłem fosforu są: ziarna zbóż, otręby zbożowe, mączka pochodzenia zwierzęcego, fosforan wapnia.
Magnez (Mg) – występuje w kościach, tkankach i płynach ustrojowych (krew i limfa). Jest aktywatorem enzymów. Jego niedobór powoduje drgawki i cierpniecie oraz tężyczkę magnezowa. Źródłem magnezu są: pasze zielone, zielonki i siano.
Chlor (Cl) – występuje w płynach ustrojowych, jest składnikiem soku trawiennego i tkanek. Źródłem jest sól kuchenna
Siarka (S) – jest składnikiem białek, wytworów naskórka – rogi, sierść, pióra, pazury, wełny. Wchodzi w skład enzymów, hormonów, jak np. insulina . niedobór siarki powoduje brak apetytu a w skrajnych przypadkach zahamowanie syntezy białek. Źródłem siarki są: siano, nasiona zbóż i mocznik – produkt syntetyczny
Żelazo (Fe) – składnik hemoglobiny, białek i enzymów. Jego niedobór powoduje anemie, niedokrwistość, biegunki i brak apetytu. Źródłem żelaza są: pasze pochodzenia zwierzęcego i drożdże.
Miedz (Cu) – bierze udział w tworzeniu hemoglobiny, jest aktywatorem i składnikiem enzymów oraz aktywatorem procesów w organizmie. Niedobór powoduje anemie, osłabienie, niedokrwistość oraz zahamowanie wzrostu. Źródłem są: otręby, siano, śruta poekstrakcyjna
Jod (I) – reguluje procesy tarczycy. Niedobór powoduje przerost gruczołu tarczycowego, suchość skory, zmniejszenie ruchliwości zwierzęcia. Źródłem jodu jest tran i sól kuchenna
A także mangan, kobalt i krzem.
Związki mineralne – nieorganiczne są niezbędnym składnikiem pasz potrzebnym do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu zwierząt oraz do prawidłowej przemiany materii.
25. Co to jest jednostka owsiana.
Jednostka owsiana to polski miernik wartości energetycznej pasz, stosowany do obliczeń wartości energetycznej pasz dla przeżuwaczy głównie bydła.
Jednostka owsiana to taka ilość paszy podana ponad potrzeby bytowe zwierzęcia, która odpowiada zdolności tłuszczowej (energetycznej) 1 kg owsa średniej jakości. Ten kilogram owsa równy jest 0.6 jednostki skrobiowej – to znaczy, że w organizmie zwierzęcym może się z niego wytworzyć ok. 150 g tłuszczu.
Zawartość jednostek owsianych oblicza się przez podzielenie wartości skrobiowej paszy przez 0.6.
26. Podaj podział aminokwasów występujących w białkach.
Aminokwasy dzielimy na :
aminokwasy egzogenne – pochodzące z zewnątrz to znaczy takie które musza być dostarczane wraz z pokarmem (lizyna, metionina, tryptofan, treonina, walina, izoleucyna, fenyloalanina, histydyna)
aminokwasy endogenne – pochodzące z wewnątrz , to te które organizm zwierzęcy jest w stanie syntetyzować z innych związków(glicyna, alanina, seryna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolina, hydroksyprolina)
Wyróżnia się także aminokwasy względnie egzogenne – sa to takie aminokwasy, które organizm jest w stanie syntetyzować ale tylko w obecności pewnych aminokwasów egzogennych (cystyna, cysteina, tyrozyna)
27. Omów krótko pochodzenie bydła oraz proces jego udomowienia.
Bydło pochodzi od tura wielkiego – BOS PRIMIGENIUS, który początkowo zamieszkiwał tereny obecnego Pakistanu. Następnie tur rozprzestrzenił się na tereny, Azji Środkowej, Azji Mniejszej, Europy i Afryki Północnej. Tur był zwierzęciem rosłym i masywnym o brunatnym umaszczeniu z charakterystyczna jasna pręgą wzdłuż grzbietu i wokół pyska oraz od wewnętrznej strony kończyn. Charakteryzowało go bujne owłosienie miedzy rogami tzw. turzy wicher. Poroże mierzyło ok. 75 cm a jego wysokość w kłębie to ok. 180 cm. W rejonach Europy zamieszkiwał lasy, a pożywienia szukał na podleśnych polanach i lakach.
W wyniku kontaktu z człowiekiem, zmniejszyła się u niego bariera lęku – nazywamy to oswajaniem. Udomowienie tur z kolei nastąpiło 8 tys. lat p.n.e. w Mezopotamii – udomowienie to całkowite uzależnienie się zwierzęcia od warunków sztucznych stworzonych przez człowieka.
Ostatni tur w Polsce padł w 1856 r. w okolicach Puszczy Jaktorowskiej gdzie postawiono mu pomnik.
28. Określ procentowy udział składników chemicznych budujących ciało
zwierząt, określ od jakich czynników zależy.
Procentowy udział składników chemicznych ciała zwierzęcia:
50-60% WODA (H2O)
10-60% TŁUSZCZ
15-21% BIAŁKO
1% WĘGLOWODANY
4% SKŁADNIKI MINERALNE
Skład chemiczny ciała zwierzęcia zależny jest od:
gatunku,
wieku,
stopnia utuczenia,
kierunku użytkowania zwierzęcia
zmienności indywidualnej
i tak np.: zarodek bydlęcy zawiera ok. 95% wody
noworodek bydlęcy zawiera ok. 75%
a dorosły osobnik już tylko 50-60% wody – zawartość wody jest ściśle związana z zawartością tłuszczu – im więcej wody tym mniej tłuszczu i odwrotnie im więcej tłuszczu tym mniej wody w organizmie zwierzęcia.
Natomiast tłuszcz jest zależny od stopnia utuczenia oraz typu użytkowego np.: typ słoninowy u trzody chlewnej gdzie procentowy udział tłuszczu wynosi ok. 60% ciała zwierzęcia.
Węglowodany i składniki mineralne to wartości stale!
29. Omów krótko wartość pokarmową zielonki jako paszy.
Zielonka należy do pasz objętościowych soczystych – to oznacza, że 1 kg ma wartość energetyczna poniżej 0.7 j.o. i powyżej 40% wody. Zielonki są bogate w witaminy grupy B, witaminę K i E, a także prowitaminę D i karoten. Jednakże skład chemiczny zielonek, ich strawność i wartość pokarmowa może się znacznie wahać, zależne jest to od gatunku, odmiany roślin oraz od czynników wpływających na wartość pokarmowa pasz, czyli jakość gleby na której rosła dana roślina.
Największą ilość energii z 1 ha dają zielonki z kukurydzy, słonecznik a najwięcej białka – rośliny motylkowe np.: lucerna.
30. Wymień czynniki wpływające na strawność paszy zależne od rodzaju zadawanej paszy oraz scharakteryzuj jeden z nich.
Strawność paszy zależna on niej samej :
skład chemiczny paszy
zawartość włókna – obniża strawność
wysoka zawartość tłuszczu surowego – obniża strawność
dodatek białka – polepsza strawności składników pokarmowych
śrutowanie, gniecenie – ułatwia dostanie się enzymom trawiennych do składników pokarmowych w paszy
częstotliwość i intensywność żywienia – gdzie intensywność nie wpływa na strawność, jednakże zbyt mała lub zbyt wysoka dawka pokarmowa może ograniczać strawność
zmiana dawki pokarmowej – z żywienia letniego na zimowe lub odwrotnie ogranicza strawność
smak i zapach także może mieć wpływ na strawność paszy.
31. Charakterystyka ras bydła hodowanych w Polsce.
32. Wymień czynniki wpływające na strawność paszy zależne zwierzęcia oraz scharakteryzuj jeden z nich.
Czynniki wpływające na strawność pasz zależne od zwierzęcia to:
Gatunku – występują różnice w budowie żołądka (mono-, poli- gastryczne), długość przewodu pokarmowego i pojemność żołądka. Współczynnik strawności właściwy dla jednego gatunków dla innego będzie nieprzydatny
Zdrowia zwierzęcia – zwierzęta zdrowe trawią pokarm lepiej niż zwierzęta chore
Wieku – młode osobniki trawią gorzej pasze niż osobniki dorosłe, związane jest to z tym ze nie maja jeszcze pełnego uzębienia i źle rozcierają (rozgryzają ) pokarm, maja nie do końca rozwinięty układ pokarmowy i słabe wydzielanie soków trawiennych. Z kolei stare osobniki z powodu braków w uzębieniu także gorzej rozcierają (rozgryzają) pożywienie co jest powodem problemów trawiennych
Zmienności indywidualnej zwierzęcia.
33. Scharakteryzuj pasze treściwe ( koncentracja energii, zawartość wody), podaj przykłady.
Pasze treściwe - wszystkie te, których 1 kg ma wartość energetyczne powyżej 0.7 jednostki owsianej, mają one dużą zawartość głownie białka i skrobi
Przykładem pasz treściwych jest:
ziarna zbóż, ok. 1,2 j.o. i niewielka zawartość wody (żyto, pszenżyto, jęczmień, owies, pszenica, kukurydza )
nasiona roślin strączkowych, ok. 1,1 j.o. (nasiona łubinu, bobiku, grochu, czasem wyki i soi)
otręby, ok. 1 j.o. (otręby żytnie, jęczmienne, owsiane, pszenne)
śruty poekstrakcyjne, dość wysoka zawartość białka (rzepakowa, lniana, arachidowa)
mączki zwierzęce i rybne, bardzo wysoka zawartość białka
mieszanki przemysłowe,
susz z ziemniaków 1,2 j.o. , mała zawartość białka – 4-8%
ziemniaki i buraki cukrowe.
34. Od czego zależy skuteczność unasienniania samic?
Skuteczność unasieniania krów i jałówek zależne jest od:
stanu zdrowia samicy (fizycznego i psychicznego)
stanu odżywienia (wszelka skrajność jest niepożądana)
terminu i prawidłowości unasienienia
od jakości nasienia
35. Opisz przebieg przemian tłuszczów w organizmie zwierzęcym.
W organizmie stale przebiega rozkład i synteza tłuszczów. Tłuszcze rozkładane sa na kwasy tłuszczowe o dłuższych łańcuchach, te następnie na kwasy o krótszych łańcuchach, z kolei te o krótszych na związki dwuwęglowe. W tym samym czasie w organizmie zwierzęcym trwa synteza kwasów tłuszczowych ze związków dwuwęglowych.
Enzymem rozkładającym tłuszcze jest lipaza komórkowa.
Tłuszcz w organizmie zwierzęcym dzielimy na:
tłuszcz strukturalny – buduje komórki i struktury organizmu
tłuszcz zapasowy – występuje w tkance podskórnej oraz wokół narządów – organów wewnętrznych, jest to tzw. tłuszcz narządowy. Nadmiar cukru odkłada się jako tłuszcz.
36. Wymień czynniki wpływające na wartość pokarmową pasz, omów wybrany z nich.
Do czynników mających wpływ na wartość pokarmowa pasz zaliczamy:
środowisko: klimat, gleba, nawożenie
gatunek i odmiana roślin
faza rozwoju roślin
metody konserwacji i przechowywania
stopnia zanieczyszczenia
sposobu przyrządzenia
metod technologicznych przy przerobie paszy
37. Wymień sposoby krycia krów, omów krycie z ręki.
Istnieją dwa sposoby krycia krów:
krycie naturalne – polega na bezpośrednim łączeniu krowy i buhaja, który oddaje nasienie bezpośrednio do pochwy samicy. Tutaj wyróżnia się z kolei 3 rodzaje kryć:
krycie z ręki – buhaj oddzielony jest od stada i doprowadzany do krowy – lub odwrotnie krowa doprowadzana jest do niego – kopulacja odbywa się pod pełnym nadzorem i kontrolą człowieka. Przy tym systemie buhaj jest w stanie pokryć ok. 80-120 krów rocznie ~ metoda ta ma wiele wad, ponieważ obsługa jest naraz nona na atak zwierzęcia, buhaj wykonując wielokrotnie skok na samice obciąża kręgosłup i kończyny tylne, ilościowo nasieniem jednego buhaja może być pokryte tylko ok. 120 krów, gdzie metodą sztucznego unasieniania jest możliwe unasienienie ponad 2 tys. krów!
krycie haremowe – polega na wydzieleniu pewnej grupy samic (ok. 30 krów lub jałówek) wraz z którymi stale przebywa jeden buhaj, kryjąc samice będące w rui. Wadami tej metody sa: brak kontroli człowieka – buhaj może wielokrotnie kryć te sama samice wiec na buhaja przypada znacznie mniejsza ilość samic niż na przykład w metodzie krycia z reki, kolejnym minusem tej metody jest to, że nie jest znana dokładna Data krycia samicy a co się z tym wiąże – nie jest możliwe ustalenie daty wycielenia
krycie wolne – stosowane powszechnie w dużych stadach bydła ras mięsnych hodowanych w USA, Kanadzie, czy Ameryce południowej, polega ona na tym, że duża liczba buhajów stale przebywa w wielkim stadzie krów – średnio przeznacza się na jednego buhaja ok. 30 krów. Wada tego systemu jest ten sam problem jak w kryciu haremowym, a dodatkowo by określić kto jest ojcem cielaka trzeba przeprowadzać badanie krwi. Jednak w wymienionych warunkach – krowy ras mięsnych, które hodowane sa praktycznie na ubój jest to nie potrzebne.. w Polsce krycie haremowe i wolne jest praktycznie nie stosowane, jednakże metoda tam może się sprawdzić w dużych wychowalniach jałówek, gdzie trudno zaobserwować ruje u zwierząt
sztuczne unasienianie - zwane inaczej inseminacją krów polega na wprowadzeniu pipeta do dróg rodnych samicy nasienia pobranego od buhaja do sztucznej pochwy. Metoda ta ma wiele zalet miedzy innymi:
nasieniem jednego rozpłodnika można unasieniać ok. 2000 krów lub jałówek rocznie
bezpieczeństwo obsługi i zwierząt
przy odpowiednio zachowanych środkach higieny brak zakażeń zwierząt
nie ma potrzeby stresowania zwierząt transportem, gdyż krowy sa unasieniane w miejscu gdzie żyją na codzień a byki mieszkają w stacjach unasieniania.
38. Wymień metody użytkowania pastwiska i omów wypas wolny.
Istnieją trzy zasadnicze metody użytkowania pastwisk:
Wypas wolny – zwierzęta pasa się na całej powierzchni pastwiska:
Zalety – zwierzęta czuja się komfortowo, jak w warunkach naturalnych, usprawnia się ich kondycja, można obserwować ich naturalny behavior. mniejsza ilość osób zatrudniona przy obsłudze
Wady – zwierzęta wyjadają najlepsze trawy, pozostawiając te mniej smakowite, pogarsza się skład gatunkowy traw, spada wydajność pastwiska
Wypas na uwięzi – zwierzęta przywiązane są do palika wbitego w ziemie i maja określony areał wypasu (wygryzania trawy), ten rodzaj wypasu stosowany jest w małych gospodarstwach, przy niewielkiej liczbie zwierząt. Umożliwia dokładne wyjadanie przez zwierzęta roślinności na małej powierzchni oraz wydzielanie każdej sztuce określonego kawałka pastwiska w zależności od jej potrzeb. Metoda ta nie wymaga urządzeń ani dozoru, a jedynie przestawiania palików.
Wypas kwaterowy – pastwisko podzielone jest na kwatery, poszczególne kwatery oddzielone sa ogrodzeniem stałym (np.: paliki, plot, siatka metalowa) lub przenośnym (np.: elektryczny pastuch), polega ona na tym, że zwierzęta pasa się przez pewien okres w danej kwaterze poczym przesuwa się je do kolejnej i znowu do następnej, by trawy miały możliwość odrostu. Czas przebywania zwierząt na kwaterze może się wahać od 1-7 dni, jednakże trzeba pamiętać, że przedłużanie okresu wypasania zwierząt na jednej kwaterze powoduje zmniejszenie jej wydajności
Zalety – przy takim rodzaju wypasu trawy maja możliwość, zwierzęta czuja się komfortowo. mniejsza ilość osób zatrudniona przy obsłudze
39. Opisz przemiany białkowe w organizmie zwierzęcym.
W organizmie zwierzęcym białko ulega stałemu rozpadowi. Polega on na rozkładzie do aminokwasów i odłączeniu grupy aminowej NH2, czyli tzw. Dezaminacji oraz tworzeniu się mocznika, który w większości wydalany jest w moczu . u ptaków zamiast mocznika powstaje kwas moczowy.
40. Wymień metody użytkowania pastwiska i omów wypas kwaterowy.
Istnieją trzy zasadnicze metody użytkowania pastwisk:
Wypas wolny – zwierzęta pasa się na całej powierzchni pastwiska:
Zalety – zwierzęta czuja się komfortowo, jak w warunkach naturalnych, usprawnia się ich kondycja, można obserwować ich naturalny behavior. mniejsze ilość osób zatrudniona przy obsłudze
Wady – zwierzęta wyjadają najlepsze trawy, pozostawiając te mniej smakowite, pogarsza się skład gatunkowy traw, spada wydajność pastwiska
Wypas na uwięzi – zwierzęta przywiązane są do palika wbitego w ziemie i maja określony areał wypasu (wygryzania trawy), ten rodzaj wypasu stosowany jest w małych gospodarstwach, przy niewielkiej liczbie zwierząt. Umożliwia dokładne wyjadanie przez zwierzęta roślinności na małej powierzchni oraz wydzielanie każdej sztuce określonego kawałka pastwiska w zależności od jej potrzeb. Metoda ta nie wymaga urządzeń ani dozoru, a jedynie przestawiania palików.
Wypas kwaterowy – pastwisko podzielone jest na kwatery, poszczególne kwatery oddzielone sa ogrodzeniem stałym (np.: paliki, plot, siatka metalowa) lub przenośnym (np.: elektryczny pastuch), polega ona na tym, że zwierzęta pasa się przez pewien okres w danej kwaterze poczym przesuwa się je do kolejnej i znowu do następnej, by trawy miały możliwość odrostu.Czas przebywania zwierząt na kwaterze może się wahać od 1-7 dni, jednakże trzeba pamiętać, że przedłużanie okresu wypasania zwierząt na jednej kwaterze powoduje zmniejszenie jej wydajności
Zalety – przy takim rodzaju wypasu trawy maja możliwość, zwierzęta czuja się komfortowo, mniejsza ilość osób zatrudniona przy obsłudze
41. Omów krycie wolne.
krycie wolne – stosowane powszechnie w dużych stadach bydła ras mięsnych hodowanych w USA, Kanadzie, czy Ameryce południowej, polega ona na tym, że duża liczba buhajów stale przebywa w wielkim stadzie krów – średnio przeznacza się na jednego buhaja ok. 30 krów. Wada tego systemu jest ten sam problem jak w kryciu haremowym, a dodatkowo by określić kto jest ojcem cielaka trzeba przeprowadzać badanie krwi. Jednak w wymienionych warunkach – krowy ras mięsnych, które hodowane są praktycznie na ubój jest to nie potrzebne.. w Polsce krycie haremowe i wolne jest praktycznie nie stosowane, jednakże metoda tam może się sprawdzić w dużych wychowalniach jałówek, gdzie trudno zaobserwować ruje u zwierząt.
42. Od czego zależy zapotrzebowanie na wodę w organizmie zwierzęcym.
43. Scharakteryzuj krótko siano jako paszę, wymień metody suszenia siana.
Sianem nazywamy wszystkie pasze zielone z łąk, pastwisk lub z uprawy polowej, które zostały poddane wysuszeniu, to znaczy zostały pozbawione znacznej części wody, co zahamowało procesy oddychania i związany z tym rozkład związków organicznych.
Siano zaliczamy do pasz objętościowych suchych, których wartość energetyczna jest niższa od 0,7 j.o. a zawartość wody to nie więcej niż 15-17%.
Metody suszenia siana:
Suszenie na ziemi – duże straty składników pokarmowych, większe prawdopodobieństwo zanieczyszczenia siana przez bakterie, wirusy i grzyby oraz ziemie i piasek, bardzo pracochłonne – to najgorszej jakości siano
Suszenie na rusztowaniach – polega na ułożeniu przewiędniętej zielonki (zebrana z pokosu po ok. 2 dniach) na kozłach, stojakach, ostwiach lub stolach szwedzkich i dosuszaniu. Podczas deszczu woda ścieka po wierzchu, a ze słońca tylko zewnętrzna warstwa zielonki wystawiona jest na działanie promieni słonecznych, w skutek czego zachodzą znacznie mniejsze straty
Dosuszanie sztuczne – polega na przedmuchiwaniu siana zimnym lub podgrzanym powietrzem, można przeprowadzać je w Stodolach za pomocą wentylatora i kanałów rozprowadzających powietrze, dość kosztowna, uzasadniona tylko pogoda – zbyt duże opady deszczu
Suszenie wysoką temperaturą – odbywa się w specjalnych suszarniach, w zależności od ilości siana trwa od kilku sekund (gotowy jest susz), bardzo kosztowna dlatego warto suszyć tylko surowiec z którego można otrzymać susz bardzo wysokiej jakości.
44. Omów krycie haremowe.
krycie haremowe – polega na wydzieleniu pewnej grupy samic (ok. 30 krów lub jałówek) wraz z którymi stale przebywa jeden buhaj, kryjąc samice będące w rui. Wadami tej metody sa: brak kontroli człowieka – buhaj może wielokrotnie kryć te sama samice wiec na buhaja przypada znacznie mniejsza ilość samic niż na przykład w metodzie krycia z reki, kolejnym minusem tej metody jest to, że nie jest znana dokładna Data krycia samicy a co się z tym wiąże – nie jest możliwe ustalenie daty wycielenia.
45. Jak dzielimy związki mineralne ze względu na zapotrzebowanie przez organizm, podaj przykłady tych pierwiastków.
Związki mineralne w większej lub mniejszej dawce są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu zwierzęcego.
Związki te dzielimy na:
Makroelementy – to te pierwiastki, których organizm zwierzęcy potrzebuje w dużej ilości do prawidłowego rozwoju ale także to tych pierwiastków w organizmie występuje najwięcej.
Zaliczamy do nich:
Wapń (Ca) – wchodzi w skład kości. Bierze udział w krzepnięciu krwi i wpływa na pobudliwość tkanek. Niedobór wapnia u zwierząt hamuje wzrost kości, deformuje kości, powoduje łamikost i tężyczkę pastwiskowa (jest to porażenie tylnych kończyn). Źródłem wapnia są: zielonka, siano, kreda pastewna.
Potas (K) – bierze udział w transporcie składników odżywczych, jest elektrolitem. Niedobór potasu obniża apetyt i zaburza rytm serca. Źródłem potasu są: ziemniaki, zielonka, zboża i pomidory.
Fosfor (P) – jest składnikiem kości, znajduje się w kwasie nukleinowym, jest nośnikiem informacji genetycznych, buduje układ mięśniowy. Niedobór fosforu powoduje łamikost i nieprawidłowy wzrost kości, brak apetytu i spadek produkcyjności. Źródłem fosforu są: ziarna zbóż, otręby zbożowe, mączka pochodzenia zwierzęcego, fosforan wapnia.
Magnez (Mg) – występuje w kościach, tkankach i płynach ustrojowych (krew i limfa). Jest aktywatorem enzymów. Jego niedobór powoduje drgawki i cierpniecie oraz tężyczkę magnezowa. Źródłem magnezu są: pasze zielone, zielonki i siano.
Chlor (Cl) – występuje w płynach ustrojowych, jest składnikiem soku trawiennego i tkanek. Źródłem jest sól kuchenna
Siarka (S) – jest składnikiem białek, wytworów naskórka – rogi, sierść, pióra, pazury, wełny. Wchodzi w skład enzymów, hormonów, jak np. insulina . niedobór siarki powoduje brak apetytu a w skrajnych przypadkach zahamowanie syntezy białek. Źródłem siarki są: siano, nasiona zbóż i mocznik – produkt syntetyczny.
Mikroelementy – to te pierwiastki, które występują w organizmie w śladowych ilościach ale także w niewielkich dawkach są niezbędne do funkcjonowania organizmu i musza być podawane wraz z pasza. Są głownie składnikiem enzymów, hormonów, są także katalizatorami reakcji biochemicznych w organizmie zwierzęcym. Niezbędne w syntezie witamin.
Nałęża do nich:
Żelazo (Fe) – składnik hemoglobiny, białek i enzymów. Jego niedobór powoduje anemie, niedokrwistość, biegunki i brak apetytu. Źródłem żelaza są: pasze pochodzenia zwierzęcego i drożdże.
Miedz (Cu) – bierze udział w tworzeniu hemoglobiny, jest aktywatorem i składnikiem enzymów oraz aktywatorem procesów w organizmie. Niedobór powoduje anemie, osłabienie, niedokrwistość oraz zahamowanie wzrostu. Źródłem są: otręby, siano, śruta poekstrakcyjna
Jod (I) – reguluje procesy tarczycy. Niedobór powoduje przerost gruczołu tarczycowego, suchość skory, zmniejszenie ruchliwości zwierzęcia. Źródłem jodu jest tran i sól kuchenna
46. Scharakteryzuj krótko rośliny okopowe jako pasza wysoce energetyczna.
Okopowe jako pasza treściwa – wysoko energetyczna zawiera więcej niż 0,7 jednostki owsianej w 1 kg paszy. Zawierają dużo węglowodanów oraz białka – zaliczamy do nich ziemniaki i buraki cukrowe oraz susz z okopowych – tzw. płatki ziemniaczane (1 kg odpowiada 4 kg Świerzych ziemniaków) i z buraków cukrowych (1.2 j.o.)
47. Wyjaśnij znacznie pojęcia typ użytkowy.
Typ użytkowy to grupa zwierząt wyspecjalizowana w ściśle określonym kierunku produkcji zwierzęcej, cechy fizjologiczne i morfologiczne są charakterystyczne dla danego typu, są utrwalone genetycznie i przekazywane potomstwu. Występują diametralne różnice w budowie ciała, umięśnieniu, rozwoju wymienia - w odniesieniu do bydła; umięśnieniu i otłuszczeniu u trzody chlewnej; czy jakości wełny u owiec.
Wyróżniamy 3 typy użytkowe:
Jednokierunkowy – zwierzęta wykorzystywane sa w jednym określonym kierunku produkcji np.: typ mleczny, typ mięsny u bydła; typ wełnisty u owiec; typ bekonowy u trzody chlewnej.
Dwukierunkowy – zwany także kombinowanym – to typ, który łączy ze sobą dwie użytkowości np.: typ mleczno - mięsny u bydła; mięsno – mleczny u bydła; wełnisto – mięsny u owiec
Wielokierunkowy – zwierzęta wykorzystywane sa w więcej niż dwóch kierunkach np.: typ mleczno – mięsno – roboczy u bydła
48. Opisz przebieg pobierania nasienia w stacjach unasienniania zwierząt.
Pobieranie nasienia od buhaja odbywa się zazwyczaj 2-3 razy w tygodniu. Przed pobraniem nasienia buhaj musi być pobudzony płciowo, czego dokonuje się podczas krótkiego spaceru, prowadząc go obok innego buhaja. Następnie jest on wprowadzany do specjalnego pomieszczenia, w którym skacząc na buhaja zwanego prowokatorem lub na specjalny stojak wyglądem przypominający kozła gimnastycznego , oddaje on nasienie do sztucznej pochwy. Objętość wytrysku buhaja waha się w granicach 2.5 – 8 ml. Pobrane nasienie jest dokładnie badane w miejscowym laboratorium, a do unasieniania dopuszcza się tylko nasienie zdrowe i najwyższej jakości. Ocienia się jego barwę, konsystencje, swoisty zapach, budowę, żywotność i koncentracje plemników.
49. Scharakteryzuj krótko kiszonkę jako paszę oraz wymień zbiorniki do kiszenia.
Kiszonka zaliczana jest do pasz objętościowych soczystych - oznacza to że jej wartość energetyczna jest mniejsza niż 0,7 j.o., powstaje w wyniku fermentacji. Zaliczamy tutaj:
- kiszonki z traw łąkowych ; - z traw i roślin motylkowych; - z kukurydzy;
- sianokiszonki; - kiszonki z ziemniaków parowanych;
Rośliny dzielimy ze względu na możliwości fermentacyjne na:
Dobre – pasze łatwo zakiszające się, maja wysoka zawartość cukru i niska zawartość białka; to
Zielonki z Zyta i owsa
Kapusta pastewna
Korzenia buraków pastewnych
Ziemniaki parowane
dynia
Kukurydza i słonecznik
Zrzynki buraków cukrowych i pastewnych
wywar gorzelniany i wysłodki buraczane
Słabe – pasze trudno zakiszające się, maja wysoka zawartości białka i niska zawartość cukru; to
Koniczyna czerwona i biała
Mieszanki traw z motylkowymi
Poplony z przewaga roślin strączkowych
Łęty ziemniaczane
Pasze niezakiszające się , maja bardzo wysoka zawartość białka i niska zawartość cukru; to:
Zielonka z lucerny
Niektóre chwasty takie jak komosa i pokrzywa
Pasze kisimy w :
Pryzmach – są to rowy na wzniesieniach terenu albo w gruntach nieprzepuszczalnych – gleby ilaste, gliniaste
Rękawach AG-Bag - specjalne rękawy foliowe
W balotach owinięte folia
W budowlach zwanych silosami
Cechy dobrej kiszonki: kolor podobny do koloru materiału wyjściowego z nuta oliwkowej zieleni i koloru brunatnego, zapach podobny do zapachu kwasu mlekowego lub kapusty kiszonej. Wyraźnie widać łodygi i liście. Brak pleśni, brak zanieczyszczeń.
50. Jakie wyróżniamy typy użytkowe wśród bydła domowego.
Wyróżniamy 3 typy użytkowe u bydła domowego:
Jednokierunkowy – zwierzęta wykorzystywane sa w jednym określonym kierunku produkcji np.: typ mleczny, typ mięsny
Dwukierunkowy – zwany także kombinowanym – to typ, który łączy ze sobą dwie użytkowości np.: typ mleczno - mięsny i mięsno – mleczny
Wielokierunkowy – zwierzęta wykorzystywane sa w więcej niż dwóch kierunkach np.: typ mleczno – mięsno – roboczy
51. Podział pasz ze względu na pochodzenie, stan fizjologiczny tkanek, koncentrację energii.
Ze względu na pochodzenie(z czego):
Pasze pochodzenia roślinnego
Pasze pochodzenia zwierzęcego
Pasze pochodzenia mineralnego
Pasze syntetyczne
Ze względu na pochodzenie(skąd):
Pasze z gospodarstwa – z własnego lub zakupione
Pasze spoza gospodarstwa – produkty uboczne z przemysłu rolno – spożywczego
Ze względu na stan fizjologiczny tkanek:
Pasze o tkankach żywych – zielonka, ziemniaki, buraki
Pasze o tkankach martwych – siano, słoma i plewy
Pasze o tkankach martwych i o zmienionych właściwościach chemicznych – susz ziemniaczany, śruta poekstrakcyjna
Ze względu na koncentracje energii:
Pasze wysoko energetyczne – to takie które zawierają powyżej 0,7 jednostki owsianej w 1kg – zaliczamy tu pasze treściwe(ziarno zbóż i ich przetwory, otręby, śruty poekstrakcyjne, nasiona roślin strączkowych, płatki ziemniaczane, pasze pochodzenia zwierzęcego), niektóre uboczne przem. rolno – spożywczego (drożdże piwne – drożdże pastewne 1.2 j.o.)
Pasze o niskiej koncentracji energii – to wszystkie te które zawierają poniżej 0,7 j.o. w 1kg – pasze objętościowe suche (słoma, siano, plewy), objętościowe soczyste (niektóre produkty uboczne przemysłu rolno – spożywczego, okopowe, zielonka, kiszonka, świeże wysłodki buraczane, wywary)
52. Cechy dobrego siana i kiszonki.
Cechy dobrego siana: kolor podobny do materiału wyjściowego, ale bledszy, jasno bezowy, zapach świeży intensywny, wyraźnie widać łodygi, liście i kwiatostany, dobrej jakości siano nie może się kruszyć. Brak pleśni, brak zanieczyszczeń, zapachu stęchlizny i wilgoci.
Cechy dobrej kiszonki: kolor podobny do koloru materiału wyjściowego z nuta oliwkowej zieleni i koloru brunatnego, zapach podobny do zapachu kwasu mlekowego lub kapusty kiszonej. Wyraźnie widać łodygi i liście. Brak pleśni, brak zanieczyszczeń.
53. Sposoby suszenia siana- naturalne.
Suszenie na ziemi (na pokosach) – duże straty składników pokarmowych, większe prawdopodobieństwo zanieczyszczenia siana przez bakterie, wirusy i grzyby oraz ziemie i piasek, bardzo pracochłonne – to najgorszej jakości siano
Suszenie na rusztowaniach – polega na ułożeniu przewiędniętej zielonki (zebrana z pokosu po 2 dniach) na kozłach, stojakach, ostwiach, ryjnogach lub stolach szwedzkich i dosuszaniu. Taka zielonka przy korzystnych warunkach pogodowych schnie ok. 10-14 dni. Podczas deszczu woda ścieka po wierzchu, a ze słońca tylko zewnętrzna warstwa zielonki wystawiona jest na działanie promieni słonecznych, w skutek czego zachodzą znacznie mniejsze straty.
54. Straty zachodzące podczas suszenia zielonki.
Oddychanie więdnących roślin po ścięciu – procesy fizjologiczne po ścięciu nie ustają
Wypłukiwanie składników pokarmowych przez wodę
Utlenianie niektórych składników pokarmowych
Działalność drobnoustrojów podczas suszenia i przechowywania
55. Co to jest udomowienie i oswojenie.
Udomowienie to całkowite uzależnienie się zwierzęcia od warunków sztucznych stworzonych przez człowieka.
Oswojeniem nazywamy zmniejszenie się bariery leku zwierzęcia przed człowiekiem, na skutek przyzwyczajania się zwierzęcia do obecności człowieka w jego otoczeniu.
56. Jakie zmiany zaszły w wyniku udomowienia bydła ( morfologiczne i fizjologiczne).
W wyniku udomowienia bydła (przodkiem bydła jest tur wielki – bos primigenius) i nieustających prac człowieka nad udoskonaleniem bydła możemy zauważyć zmiany fizjologiczne i morfologiczne (anatomiczne) z tym związane. Przez wiele lat hodowli i utrzymania bydła człowiek zdołał wyodrębnić rasy i typy użytkowe.
Do zmian morfologicznych (anatomicznych) zaliczamy:
Znaczne zmniejszenie wysokości w kłębie (tur – 180cm, dzisiejsze bydło ok. 120-150 cm)
Zredukowanie poroża (tur ok. 75cm, dzisiejsze bydło ma znacznie krótsze rogi a nawet udało się wyhodować rasy bezrożne!)
Wyodrębnienie ras – występuje obecnie ok. 700 ras bydła na świecie, różnią się one miedzy innymi umaszczeniem, gdzie tur jak wiadomo był koloru brunatnego
Poprawa budowy wymienia u ras mlecznych
Do zmian fizjologicznych zaliczyć możemy:
Przyspieszenie okresu dojrzewania płciowego – skrócenie go – obecnie krowy niektórych ras mogą się cielic po raz pierwszy w wieku do 24 miesięcy!
Dzięki wyodrębnieniu typów użytkowych poprawiły się cech mleczności lub mięsności
Zaznaczyć tu także trzeba cechę negatywna, która nastąpiła w wyniku krzyżowań – Mianowice obecne bydło nie jest już aż tak bardzo odporne na warunki środowiskowe jak ich praprzodek.
57. Bilans azotu w organizmie.
Bilans azotu w organizmie mówi nam o zdolności organizmu do asymilacji azotu i przyrostu masy.
Bilans azotu jest dodatni jeżeli organizm otrzymuje więcej azotu niż wydala.
Bilans azotu jest ujemny jeżeli organizm wydala więcej azotu niż pobiera, zatem czerpie azot z organizmu – jest to tzw. azot metaboliczny.
Azot wydalany jest wraz z kalem i moczem, a reszta jest trawiona.
Azot wydalany z kalem to resztki niestrawionego białka oraz azot pochodzący z Komorek.
Azot w moczu pochodzi również z przemian białek (mocznik).
58. Podział białek- proste i złożone.
Białka proste – PROTEINY – składają się wyłącznie z aminokwasów np.: keratyna, elastyna, kolagen, albuminy i globuliny.
Białka złożone – PROTEIDY – oprócz aminokwasów w swojej budowie zawierają budowę prostetyczna (np.: kwas nukleinowy, kwas fosforowy, barwniki). Do białek złożonych zaliczamy: fosforoproteidy (kleina w mleku), nukleoproteidy
59. Podział aminokwasów.
Aminokwasy dzielimy na :
aminokwasy egzogenne – pochodzące z zewnątrz to znaczy takie które musza być dostarczane wraz z pokarmem (lizyna, metionina, tryptofan, treonina, walina, izoleucyna, fenyloalanina, histydyna)
aminokwasy endogenne – pochodzące z wewnątrz , to te które organizm zwierzęcy jest w stanie syntetyzować z innych związków(glicyna, alanina, seryna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolina, hydroksyprolina)
Wyróżnia się także aminokwasy względnie egzogenne – sa to takie aminokwasy, które organizm jest w stanie syntetyzować ale tylko w obecności pewnych aminokwasów egzogennych (cystyna, cysteina, tyrozyna)
60. Podział kwasów tłuszczowych.
Kwasy tłuszczowe dzielimy na:
Kwasy tłuszczowe nienasycone – maja jedno lub kilka wiązań podwójnych (tłuszcze roślinne). Zaliczamy tutaj: kwas oleinowy, kwas linolowy i kwas linolenowy. Tłuszcze tych kwasów maja miękką konsystencje.
Kwasy tluszczowe nasycone – występują w tłuszczach zwierzęcych, maja wyzsza temperature topnienia niż kw. Tłuszczów nienasyconych. Gorzej rozpuszczaja się w rozpuszczalnikach organicznych i eterze. Zaliczamy tutaj kwas stearynowy i kwas palmitynowy.
61. Czynniki wpływające na strawność paszy zależne od zwierzęcia, od środowiska i od rodzaju zadawanej paszy.
Czynniki wpływające na strawność pasz zależne od zwierzęcia to:
Gatunku – występują różnice w budowie żołądka (mono-, poli- gastryczne), długość przewodu pokarmowego i pojemność żołądka. Współczynnik strawności właściwy dla jednego gatunków dla innego będzie nieprzydatny
Zdrowia zwierzęcia – zwierzęta zdrowe trawią pokarm lepiej niż zwierzęta chore
Wieku – młode osobniki trawią gorzej pasze niż osobniki dorosłe, związane jest to z tym ze nie maja jeszcze pełnego uzębienia i źle rozcierają (rozgryzają ) pokarm, maja nie do końca rozwinięty układ pokarmowy i słabe wydzielanie soków trawiennych. Z kolei stare osobniki z powodu braków w uzębieniu także gorzej rozcierają (rozgryzają) pożywienie co jest powodem problemów trawiennych
Zmienności indywidualnej zwierzęcia.
Czynniki wpływające na strawność paszy zależne od środowiska:
Stres
Temperatura i wilgotność
Światło
Zapylenie
Obsada zwierząt w budynku – wszystkie te czynniki hamują strawność
Czynniki wpływające na strawność paszy zależne od rodzaju zadawanej paszy:
…..
62. Sposoby kiszenia zielonki (pryzmy, silosy, baloty, rękawy).
Pasze kisimy w :
Pryzmach – są to rowy na wzniesieniach terenu albo w gruntach nieprzepuszczalnych – gleby ilaste, gliniaste
Rękawach AG-Bag – specjalne rękawy foliowe
W balotach owinięte folia
W budowlach zwanych silosami