X). R. Ingarden, Z teorii Dzieła literackiego
(Ingarden był uczniem Husserla, najważniejsze dzieła: Das literarische Kunstwerk”; 1931 „O dziele literackim”;
„O poznawaniu dzieła literackiego“ 1937)
1. Co to jest ontologia?
Ontologia to nauka o bycie.
2. Z jakich wymiarów składa się dzieło sztuki?
Dzieło sztuki jest dwuwymiarowe:
• Następstwo faz (diachronia);
• Współwystępowanie warstw (synchronia);
3. Jakie warstwy dzieła wyróżnia Ingarden?
- warstwa językowo-brzmieniowa;
- warstwa znaczenia/sensu;
- warstwa przedmiotów przedstawionych = świat przedstawiony;
- warstwa wyglądów;
4. Jak się realizuje warstwa brzmieniowa?
(Dzieło jest tworem czasowym) jest to warstwa wyróżniająca się i przebiegająca przez całe dzieło. Ingarden uważał, że dzieło musi być przeczytane na głos. Warstwa ta zawiera- rytm, rym, ton, tonację, melodię… Poszczególne dźwięki aktualizowane są po kolei, linearnie.
5. Jak realizowana jest warstwa znaczeniowa?
Warstwa ta jest budowana przez sensy poszczególnych jednostek strukturalnych łączących się ze sobą. (zdania/akapity/wersy/strofy).
6. Co należy do warstwy przedmiotowej?
Wszystko to, co jest tematem utworu, także abstrakcje. (cały świat przedstawiony utworu)
7. Co się dzieje w warstwie wyglądowej?
Unaoczniamy sobie świat przedstawiony. W warstwie wyglądów mieszczą się zjawiska, których doznajemy, czytając.
8. Jakie mamy typy wyglądów?
- zmysłowe (wzrokowe, słuchowe);
- wyobrażeniowe, doznajemy ich przez wyobrażenia pewnych przedmiotów.
9. Jakie pojęcie możemy odnieść do trzeciej warstwy?
Świat przedstawiony.
10. Od czego zależy ilość faz?
Od dzieła
11. Na czym polega schematyczność dzieła?
Jest ona związana z miejscami niedookreślonymi- każdy przedmiot w dziele jest zaznaczony, ale wypełnienie go materią należy do odbiorcy
12. Od czego zależy? Czym da się ją uzasadnić?
Schematyczność wynika z:
- dysproporcji pomiędzy językowymi środkami przedstawienia a tym, co ma być przedstawione - warunków percepcji estetycznej dzieła, która jest ograniczona, subiektywna, nie można dzieła estetycznie wyczerpać
13. Jakie możemy wyróżnić właściwości przedmiotu?
- posiada nieskończoną ilość cech;
- każda z tych cech jest dokładnie określona=> zasada wyłączonego środka, jedna cecha ustalona wyklucza inne, np. jeśli kot jest czarny to znaczy, że nie jest biały
14. Czy można napisać nieschematyczną powieść?
Nie, ponieważ każdy przedmiot ma nieskończona ilość cech.
15. Dlaczego niemożliwe jest opisanie całej warstwy przedmiotowej?
Ponieważ każdy przedmiot ma nieskończona ilość cech.
16. W jakim typie powieści jest najmniej miejsc niedookreślonych?
W powieści naturalistycznej
17. Na czym polegają miejsca niedookreślenia w warstwie brzmieniowej?
Każda osoba czyta w inny sposób, szybko, wolno… dzieło wydrukowane nie podaje brzmień słownych, lecz jedynie graficzne odpowiedniki, niemniej cechy dystynktywne są określone w przypadku każdego dźwięku
18. Na czym polegają miejsca niedookreślenia w warstwie sensów i jaki jest ich cel?
Opiera się na wieloznaczności słów, a także na osobistych doświadczeniach odbiorcy
19. Na czym polegają miejsca niedookreślenia w warstwie przedmiotów?
Na schematycznym przedstawieniu, każdy przedmiot w dziele jest zaznaczony, ale wypełnienie go materią należy do odbiorcy
20. Na czym polegają miejsca niedookreślenia w warstwie wyglądów?
Na różnicach w aktualizacjach; nie ma dwóch jednakowych konkretyzacji, nawet jeśli odbiorca jest ten sam
21. Jak istnieje dzieło a jak konkretyzacja?
Dzieło istnieje obiektywnie, a konkretyzacja subiektywnie. Konkretyzacja istnieje wyłącznie w świadomości odbiorcy – nie da się pisemnie lub ustnie wyrazić konkretyzacji, recenzja jest tylko świadectwem odbioru.
22. Jakie są funkcje tworów językowych?
- znaczeniowa ( w dziele dochodzi do przedstawienia przedmiotów semantycznych)
-powiadamiająca (skierowana na słuchacza)
-impresywna (poruszanie, wpływanie na słuchacza)
- ekspresywna (wyrażanie stanów i przeżyć osoby mówiącej)
23. Jakie wyróżniamy składniki nazwy?
Aktualne (spełnione w treści zdania/kontekstu, do którego nazwa zależy). Potencjalne(zależne od kontekstu, choć nie wchodzą w jego zakres).
24. Na czym polega konkretyzacja?
Konkretyzacja dzieła literackiego – całość, w której dzieło występuje w uzupełnieniach i przekształceniach poczynionych przez czytelnika podczas czytania. Każde odczytanie tekstu jest jego nową konkretyzacją.
25.Jakie wyróżniamy postawy przy konkretyzacji/ odbiorze?
- estetyczna, artystyczna, badawcza, naiwna, instrumentalna, gdy np. dzieło jest elementem propagandy, gry politycznej
Odbiór może być bierny i aktywny.
26. Jaka warstwa cieszy się największym zainteresowaniem odbiorcy?
Warstwa przedmiotu.
27. Od czego zależy płaskość lub trójwymiarowość?
Od wyobraźni.
28. Kto zwraca uwagę na wartości artystyczne?
Eksperci, badacze, autorzy.
29. Jakie możemy wyróżnić typy wyobraźni odbiorcy?
Wsteczna, aktualna i postępowa.
30. Na czym polega dwoistość/opalowość dzieła literackiego?
Wyrazy użyte niosą ze sobą znaczenia przenośne i dosłowne. Wyraz użyty przenośnie – zawsze bardziej obrazowy.