HISTOLOGIA 4. ćwiczenia (wejściówka)

temat: Tkanka łączna (cz. 2): - Tkanka łączna włóknista wiotka (luźna)
- Komórki występujące w tkance łącznej wiotkiej
- Tkanka łączna zbita splotowata
- Tkanka łączna zbita ścięgnista
- Tkanka łączna zbita sprężysta


I. Tkanka łączna włóknista wiotka/luźna (textus coniunctivus fibrosus laxus)_________

1) Opis

- zawiera wszystkie rodzaje komórek i włókien (kolagenowe i sprężyste)

- jej substancja podstawowa układa się w charakterystyczne blaszki, które można
mechanicznie oddzielić od siebie
- włókna i komórki spoczywają w tych blaszkach
- pomiędzy tymi blaszkami znajduje się płyn tkankowy

- okrywa od zewnątrz narządy, wnika do ich wnętrza, tworząc rusztowanie i łączy
je ze sobą
- zawiera liczne naczynia krwionośne i nerwy

- funkcje: - odżywcza - zawiera naczynia włosowate odchodzące wraz z nią do
innych tkanek organizmu, zaopatrując je w substancje
odżywcze
- mechaniczna - tworzy rusztowanie dla narządów
- obronna - zawiera elementy komórkowe, mające zdolność fagocytozy
- magazyn wody

- uczestniczy w procesach przemiany materii

- ma zdolność magazynowania wody, której nagromadzenie może prowadzić do
powstawania obrzęków (oedma, anascara)

- bierze udział w odnowie innych rodzajów tkanek łącznych

2) Występowanie

- jest szeroko rozpowszechniona w organizmie

- większość błon śluzowych właściwych i podśluzowych
- torebki narządów i ich przegrody
- przydanka naczyń



3) Rodzaje

a) blaszkowata - jej włókna przebiegają w różnych kierunkach i różnych
płaszczyznach
- z tego powodu blaszki subst. podstawowej układają się w
stosunku do siebie pod różnym kątem

- występuje w ścianach narządów rurowych układu
pokarmowego, oddechowego, moczowego i płciowego
- otacza narządy, wnika do nich i łączy je ze sobą

- występuje w organizmie najczęściej spośród tkanek łącznych
luźnych

b) błoniasta - włókna przebiegają w różnych kierunkach, ale w jednej płaszczyźnie
- włókna układają się na kształt błony

- występuje w krezce (zdwojenie otrzewnej, na której są zawieszone
jelita
- występuje w błonach surowiczych pod nabłonkiem
jednowarstwowym płaskim

c) pólkowa - włókna w różnych kierunkach, w jednej płaszczyźnie
- w jej obrębie występują wolne pola niewypełnione substancją
międzykomórkową

- występuje w sieci (omentum) wielkiej i małej




II. Komórki występujące w tkance łącznej wiotkiej__________________________________

1) Fibroblasty

- najliczniejsza grupa
- spłaszczone komórki
- na przekroju wrzecionowate
- posiadają cienkie długie wypustki, które niekiedy mogą się ze sobą łączyć
- kuliste lub owalne jądro
- cytoplazma barwi się słabo zasadochłonnie i jest widoczna na niewielkiej
przestrzeni wokół jądra - zlewają się z otoczeniem

- mają nieznaczną zdolność ruchu
- biorą udział w gojeniu się ran, wytwarzając tkankę bliznowatą (synteza
kolagenu)



2) Fibrocyty

- fibroblasty zupełnie rozwinięte
- u dojrzałych zwierząt posiadają bardzo małą ilość cytoplazmy
- brak zdolności ruchu



3) Histiocyty (makrofagi)

- monocyty, które wywędrowały z krwi do tkanki łącznej

- komórki o różnym kształcie
- jądro kuliste, owalne lub nerkowate

- cytoplazma zasadochłonna/kwasochłonna

- w stanach zapalnych: - histiocyty powiększają się
- uzyskują zdolność czynnego ruchu (pseudopodia)
- „komórki wędrujące w stanie spoczynku”

- znajdują się w miejscach dobrze zaopatrzonych w naczynia krwionośne oraz
zawierających skupienia tkanki tłuszczowej

- mają zdolność fagocytozy - na ich powierzchni występują blaszkowate wypustki
- za pośrednictwem tych wypustek histiocyty mogę się również łączyć między sobą

- odgrywają dużą rolę w pochłanianiu cząstek białkowych i rozszczepianiu ich na
aminokwasy
- biorą udział w przemianie polisacharydów
- w ich obrębie odbywa się unieszkodliwianie drobnoustrojów, neutralizacja toksyn
oraz wytwarzanie ciał odpornościowych


4) Plazmocyty

- komórki wieloboczne, owalne lub kuliste
- mają dużą ilość cytoplazmy barwiącej się zasadochłonnie
- ich liczba zwiększa się w przewlekłych stanach zapalnych
- biorą udział w produkcji przeciwciał
- cytoplazma zasadochłonna
- charakterystyczne rozmieszczenie chromatyny - kształt szprychowaty





5) Mastocyty (komórki tuczne, labrocyty, heparynocyty)

- mają przeważnie kulisty lub owalny kształt
- jądro wrzecionowate
- mają niewielkie jądra, bogate w euchromatynę
- występują w różnych miejscach organizmu

- w cytoplazmie zawierają m. in. ziarnistości zasadochłonne, heparynę i histaminę

- heparyna - jest glikozaminoglikanem
- zapobiega krzepnięciu krwi oraz odkładaniu się ciał tłuszczowych i
cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych

- histamina - bardzo aktywnie działająca substancja
- silnie rozszerza włosowate naczynia krwionośne i zwiększa ich
przepuszczalność
- obniża ciśnienie krwi
- pobudza komórki mięśniowe gładkie
- jej zwiększone wydzielanie obserwuje się w chorobach alergicznych


6) Komórki układu białokrwinkowego

- limfocyty, monocyty oraz granulocyty, które wywędrowują z naczyń
krwionośnych
- można je zaobserwować przede wszystkim w stanach zapalych


7) Komórki barwnikowe

- mają zdolność zmieniania kształtu
- ich rola polega na pochłanianiu promieni świetlnych i cieplnych

- ich wypustki (płatowate lub nieregularne) zawierają liczne ziarenka melaniny

- melanocyty/melanofory występują w błonach łącznotkankowych gałki ocznej,
w oponie miękkiej mózgowia i w okolicach tkanki łącznej podskórnej

- ksantrofor, erytrofory, guanofory/irydofory…

8) Komórki tłuszczowe

- komórki o kształcie kulistym
- gromadzące się w cytoplazmie mało zróżnicowane kropelki tłuszczowe łączą się
w dużą krople, która cytoplazmę wraz z jądrem spycha na obwód

- układają się z reguły w tkance łącznej luźnej otaczającej naczynia krwionośne
- komórki te występują pojedynczo lub w skupieniach noszących nazwę płacików

III. Tkanka łączna włóknista zbita__________________________________________________

1) Opis

- komórki występują prawie wyłącznie pod postacią fibroblastów
- włókna mają układ zorganizowany, przebiegają w jednym kierunku

2) Rodzaje i występowanie

a) ścięgnista - zbudowana z pęczków włókien kolagenowych
- włókna przebiegają równolegle do siebie
- między włóknami leżą fibrocyty (komórki ścięgniste), układające się
podłużnie, w szeregi
- fibrocyty są prostokątne na przekroju podłużnym a gwiazdkowate
na przekroju poprzecznym
- jest bardzo wytrzymała na rozciąganie

- występowanie: ścięgna
więzadła
rozcięgna

b) splotowata - zbudowana z pęczków włókien kolagenowych i niewielkiej ilości
włókien sprężystych
- włókna kolagenowe przebiegają w jednym kierunku, ale
przeplatają się wzajemnie

- tworzy: ochrzęstna
okostna
ozębna
twardówka oka
błony białawe (w jądrze i jajniku; w cewce moczowej
męskiej)
opona twarda mózgu i rdzenia kręgowego

c) sprężysta - zbudowana przede wszystkim z włókien sprężystych
- regularny przebieg włókien
- tworzą one sieć o silnie wydłużonych oczkach
- w oczkach siedzi znajdują się pęczki włókien kolagenowych oraz
fibroblasty

- występowanie: więzadła żółte - np. więzadło karkowe (ligamentum
nuchae)
powięzie sprężyste mięśni brzucha bydła