„Gospodarka odpadami” rozumie się przez to wytwarzanie, zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów.
Gospodarowanie odpadami-
Udziałowcy pośredni:
-władza ustawodawcza
-władza wykonawcza
-instytucje kontrolne
Udziałowcy bezpośredni- wytwórca odpadów/ posiadacz odpadów
-przemysł
-konsumenci (społeczeństwo)
-zakłady rzemieślnicze i usługowe
-infrastruktura (handel, szkolnictwo, służba zdrowia itp.)
-firmy świadczące usługi w zakresie gospodarki odpadami
Zarządzanie gospodarką odpadami w Polsce:
Kompetencje zarządzania gospodarka odpadami zostały przypisane:
-Ministerstwo Środowiska
-Ministerstwo Budownictwa
-Marszałkowi województwa
-Staroście
-wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta
-Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska
Zakres działań:
Minister Środowiska:
-Inicjuje, opracowuje i wdraża kierunki polityki w zakresie gospodarowania odpadami
-opracowuje oceny realizacji i aktualizacje Krajowego Planu Gospodarki Odpadami
-realizuje zadania wynikające z ustaw odpadowych
-nadzoruje realizację umów międzynarodowych w zakresie gospodarowania odpadami
Minister Budownictwa:
-nadzoruje realizacje zadań wynikających z ustaw o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
-kieruje polityka dotyczącą gospodarki komunalnej
-opracowuje i ocenia realizację programu rozwoju infrastruktury komunalnej
Marszałek Województwa:
-opiniuje przedsięwzięcie gospodarki odpadami mogące znacząco oddziaływać na środowisko
-zbiera dane i przesyła Ministrowi Środowiska i dostarcza NFOŚiGW sprawozdania z informacjami o wielkości wprowadzanych na rynek krajowy opakowań, odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych oraz wpływach z opłat produktowych
Starosta:
-wydaje pozwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
-zbiera dane o recyklingu odpadów opakowaniowych oraz wpływów z opłat produktowych
Wójt, burmistrz, prezydent:
-nadzorowanie utrzymania czystości na obszarze gminy (miasta)
-organizują gospodarkę odpadami komunalnymi
Główny Inspektor Ochrony Środowiska: prowadzi rejestr:
-odzysku sprzętu elektronicznego
-jednostek wprowadzających sprzęt na rynek, zbierających sprzęt zużyty, prowadzących recykling Lu inne formy odzysku
Funkcje kontrolne w zakresie gospodarki odpadami sprawuje:
-Inspekcja Ochrony Środowiska
-Inspekcja Handlowa
-Najwyższa Izba Kontroli
-Państwowo Inspekcja Sanitarno- Epidemiologiczna
Ocena właściwości morfologicznej odpadów oraz gęstości nasypowej odpadów
Podział odpadów: Komunalne, przemysłowe lub organiczne mineralne
Gęstość nasypowa odpadów jest masą jednostki objętości najczęściej wyrażaną w kg/m3 odpadów swobodnie zasypanych
gęstość = masa/objętość
Funkcje – wykorzystanie: planowanie gospodarki odpadami
*ile pojemników i jak często opróżnić
* jak dużą powierzchnię 9pojemność) potrzebna jest do składowania odpadów
Odpady komunalne
- wskaźnik nagromadzenia odpadów
* masowy kg/M/rok
* objętościowy m3/M/rok
Zawartość i jakość substancji organicznej odpadów
Przy opracowaniu zagospodarowania odpadami poprzez spalenie ważna jest znajomość zawartości w nich popiołu, a także ogólna zawartość substancji organicznej. Substancje organiczną dzielimy na:- rozkładalną substancję organiczna (RSO)- nierozkładalną substancję organiczną (NSO)
Zawartość substancji organicznej w odpadach oznaczamy poprzez spalenie (spopielenie) próbki odpadu w temp 550stC (to co ulegnie spaleniu to subst organiczne).
Aby określić zawartość rozkładalnej substancji organicznej RSO w pierwszej kolejności należy oznaczyć zawartość Corg (np. metodą dwuchromianową) . Wynik przeliczyć przez przelicznik. Przyjmując, że w zw. organ średnio 58% stanowią odpady przelicznik ten wynosi 2,13.
NSO – wyznacza się ją z różnicy między stratami prażenia a rozkładalnymi substancjami organicznymi.
RSO=corg*2,13
SO-RSO=NSO[%] nierozł sub organ
Jest to przydatne do:
- określanie przydatności odpadu do kompostowania (stos C/N optymalny 15-30)
- wykorzystania jako nawóz, materiał do rekultywacji
- oceny przydatności jako materiał energetyczny
Odpady organiczne zawierają pow 50% SO
Pytanie:
jak oznaczyć SO i jakie parametry ja charakteryzują
-ogólna substancja organ
- RSO
- NSO
- współczynnik C/N
Instrumenty i narzędzia zarządzania gospodarką odpadami
Realizacje skuecznej polityki gospodarki odpadami umożliwia odpowiednio dobrany i dostosowany do rozwijającej się gospodarki rynkowej system instrumentów, dzięki którym państwo i agendy rządowe oddziałują na podmioty gospodarcze.
Instrumenty te w zależności od sposobu ich działania możemy podzielić na: instrumenty regulacji bezpośredniej i pośredniej
Do bezpośrednich:
1. normy prawne regulujące dopuszczalną wielkość zanieczyszczeń poszczególnych komponentów środowiska (określony poziom redukcji odp. organ., normy określające obowiązujący poziom recyklingu)
2. przepisy regulujące korzystanie z powierzchni, przestrzeni i zasobów naturalnych (przepisy dot. lokalizacji obiektów infrastruktury zarządzającej odpadami)
3. Akty prawne określające system zarządzania oraz sposób użytkowania i ochrony środowiska w tym:
- uznanie problematyki dotyczącej ochrony środowiska za jedno z zadań które ma na celu realizować samorząd terytorialny
- uznanie prowadzenia przez spółki z udziałem zagranicznych działalności gospodarczej w strefie ochrony środowiska za jeden z preferowanych kierunków zakładania takich spółek i wydawania zezwoleń na podjecie działalności gospodarczej
- uznanie za jeden z celów działania tzw sądów gospodarczych – rozpoznawania przez nie spraw przeciwko podmiotom gospodarczym o zaniechanie naruszenia środowiska i przywrócenia do stanu poprzedniego lub o naprawie szkody z tym związanej oraz o zakazie albo ograniczeniu działalności zagrażającej środowisku.
- nałożenie obowiązku na inwestorów występujących z wnioskami o udzielenie wskazań lokalizacyjnych:
- do przełożenia we wnioskach informacji dotyczącej wymagań w zakresie zapotrzebowania na wodą i odprowadzania ścieków i odpadów
- w wypadku inwestycji szkodliwej dla środowiska lub takiej które wykonane mogłyby spowodować pogorszenie stanu środowiska
- do opracowywania przez rzeczoznawcę OOS
- możliwość podjęcia przez terenowe organy administracji państwowej decyzji :
- nakazującej wstrzymanie wykonania określonej działalności do czasu zainstalowania urządzeń lub wykonania innych czynności zabezpieczających środowisko
- o odroczeniu terminu płatności kar ekologicznych gdy ukarana jednostka realizuje inwestycje których wykonanie i oddanie do użytku w okresie nie dłuższym niż 5 lat zapewni usunięcie przyczyny wymierzania kary
Środki prawno- administracyjne w zależności od zastosowania mają podwójny charakter:
- obrony biernej (zachowawcze) celem których jest niepogarszanie stanu środowiska
- obrony czynnej celem której jest zapewnienie obowiązku przywracania utraconych walorów środowiska
Instrumenty finansowe
Istotny wpływ na właściwą gospodarkę odpadami obok uregulowań prawnych maja stosowane instrumenty finansowe.
Obejmują one ogół bezpośrednich i pośrednich środków i metod oddziaływania na podmioty gospodarcze i mają zapewnić zgodność bieżącej oraz przyszłej działalności produkcyjnej i usługowej z wymogami ekorozwoju.
Cechą odróżniającą je od pozostałych środków zarządzania ochroną środowiska jest ich wpływ na wyniki finansowe podmiotów gospodarczych.
Według definicji przyjętej przez OECD narzędzia są „ekonomicznymi”, gdy na szacunki korzyści i kosztów działań alternatywnych dostępnych dla podmiotów gospodarczych a w efekcie ich stosowania wybrane są te które prowadzą do sytuacji bardziej pożądanej z punktu widzenia środowiska.
Zgodnie z klasyfikacją OECD (Organizacja Współpracy Gospodarki i Rozwoju) instrumenty ekonomiczne możemy pogrupować następująco:
1.Opłaty- „cena” płacona za zanieczyszczenie; zanieczyszczający muszą płacić za swe domniemane prawo do „usług” środowiskowych, które w te sposób stają się przynajmniej częściowo składnikiem rachunku kosztów i korzyści; opłaty mogą pociągać za sobą skutki motywacyjne i redystrybucyjne.
2.Subwencje- termin dla określenia pomocy finansowej, które muszą być dla zanieczyszczających środowisko bodźcem do zmiany postępowania lub też przyznaje się je jednostkom gospodarczym mającym problemy z przestrzeganiem norm.
Formy pomocy finansowej to: dotacje, kredyty preferowane, ulgi podatkowe. Przyznawane są one w celu stymulacji działań proekologicznych podejmowanych…
3.Systemy depozytowe- gdzie dopłata obciąża ceny produktów szkodliwych dla środowiska.
4.Tworzenie rynków na których podmioty mogłyby kupować „pozwolenia” na bieżącą lub przyszłą emisję zanieczyszczeń bądź sprzedawać swe „pozwolenia na emisję” lub odpady (surowce wtórne).
Wyróżnia się tutaj: handel emisjami, interwencje cenowe w działaniach rynku, ubezpieczenia od odpowiedzialności.
5.Bodźce finansowe- dla egzekucji prawa- będące na pograniczu podziału instrumentów ochrony środowiska na instrumenty ekonomiczne i prawne.
Istnieją 2 główne rodzaje bodźców:
-kary za naruszenie warunków użytkowania środowiska gdy zanieczyszczający nie spełnia określonych przepisów;
-zastawy ekologiczne czyli płatności na rzecz organów władzy w sytuacji gdy można oczekiwać naruszenia przepisów; zastosowanie się do przepisów powoduje refundacje;
Instrumenty kompensacyjne (prewencyjne)- opłaty za zanieczyszczenie powietrza, składowanie odpadów, usuwanie drzew i krzewów oraz pobór wody i wprowadzanie do wód (lub do ziemi) ścieków oraz wód kopalnianych zawierających związki chlorków, siarczków, a także opłaty koncesyjne za poszukiwanie i wydobywanie kopalin.
Opłaty te są obecnie…
Instrumenty stymulacyjne (motywacyjne)- subwencje:
-dotacje z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska na dofinansowanie przedsięwzięć o charakterze proekologicznym;
-preferencyjne zasady kredytowania przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska;
-ulgi w podatku dochodowym z tytułu realizacji inwestycji proekologicznych.
Instrumenty represyjne- bodźce finansowe w celu egzekucji prawa.
Najistotniejszym zadaniem instrumentów ekonomicznych jest minimum społecznych kosztów ochrony środowiska dzięki efektywnemu zróżnicowaniu wymagań ochronnych czyli podmioty których koszty te są najniższe powinny mieć najistotniejsze wymagania.
W praktyce w sposób bezpieczny dla środowiska zasady te mogą realizować tylko tzw. uprawnienia zbywalne tj. sprzedaż (rynek) praw emisji zanieczyszczeń środowiska przyznawanych w określonej wielkości w formie odpłatnych certyfikatów ekologicznych które stają się przedmiotem obrotu między przedsiębiorstwami.
Istotą tego systemu jest wyznaczenie dla danego obszaru dopuszczalnych wielkości emisji i sprzedaż praw do tej emisji.
Warunkiem tego wprowadzenia tego systemu jest rozwinięty monitoring ekologiczny.
Innym zadaniem którego spełnienia oczekuje się od instrumentów ekonomicznych jest gromadzenie funduszy z przeznaczeniem na ochronę środowiska.
Zadanie to spełniają opłaty ale ponad to dzięki nim przedsiębiorstwa są stymulowane do oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych i podejmowania przedsięwzięć ochronnych.
Instrumenty ekonomiczne których wprowadzenie planuje się obecnie w Polsce:
-Depozyty- wprowadzone w obrocie towarami, substancjami i opakowaniami szczególnie uciążliwymi dla środowiska -Zróżnicowania podatkowe i cele- prowadzą do większego obciążenia towarów o niekorzystnym wpływie na środowisko
-System kompensat- za szkody zdrowotne spowodowane zanieczyszczeniami środowiska polegający na stworzeniu prawnych możliwości i ekonomicznych warunków do wypłacania odszkodowań ofiarom chorób wywoływanych skażeniem środowiska
-Ubezpieczenia od ryzyka środowiskowego- - głównie od skutków awaryjnego zanieczyszczenia środowiska. Negatywną stroną tego instrumentu jest możliwość utworzenia rynku na którym ryzyko ponoszenia kar za wyrządzane szkody ponoszone jest do firm ubezpieczeniowych. Osłabić to może czujność przedsiębiorstwa w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego. Pozytywną stroną jest obligatoryjny przegląd urządzeń ochronnych przez specjalistów z firm ubezpieczeniowych.
Wszystkie te działania wymagają w mniej lub większym stopniu nakładów finansowych.
Według szacunku Banku Światowego dostosowanie Polski do norm unijnych w sferze ochrony środowiska będzie kosztowało co najmniej 22 mln USD a w ramach tzw. Scenariusza maksymalnych kosztów- nawet 43 mld USD z czego 10% w dziedzinie gospodarki odpadami.
Zawartość WWA w odpadach
WWA- należą do grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych. Należą do nich także polichlorowane bifenole (PCB), dioksyny, furany, pestycydy, fenole.
Są związkami toksycznymi, wykazują właściwości toksyczne, mutagenne, kancerogenne.
W glebowych ekosystemach rolniczych najbardziej rakotwórcze WWA to te które zawierają 5-6 pierścieni w cząsteczce. Stanowią one ponad 50% ogólnej zawartości tych związków w glebach.
Natomiast 3-pierścieniowe WWA stanowią ok. 10% sumy zawierającej 16 węglowodorów.
Przykałady WWA: bifenyl, antracen, fluoren, inden, fenantren.
Tab.1 Zawartość WWA w [µg/kg]
| WWA | |
|---|---|
| Na | 31,1±5,3 |
| Ace | 15,3±2,7 |
| Ac | 28,9±5,1 |
| Fl | 38,9±7,9 |
| Phen | 15,0±3,1 |
| Ant | 5,4±1,0 |
| Fln | 74,0±8,7 |
| Pyr | 30,7±5,3 |
| BaA | 33,9±6,2 |
| Ch | 31,5±5,9 |
| BbF | 22,1±3,9 |
| BkF | 58,1±8,7 |
| BaP | 61,9±8,5 |
| DahA | 64,2±7,9 |
| BghiP | Nd |
| Ind | 28,8±4,5 |
Zawartości węgla organicznego 12 %
Tab.2 Kategorie zanieczyszczeń gleb przez WWA
Suma zaw WWA |
Stop zaniecz |
Ocena gl |
|---|---|---|
| <200 | 0 | Nie zanieczyszczona (zawartośc naturalna) |
| 200-600 | I | Nie zanieczyszczona (zawartość podwyższona) |
| 600-1000 | II | Mało zanieczyszczona |
| 1000-5000 | III | Zanieczyszczona |
| 5000-10 000 | IV | Silnie zanieczyszczona |
| >10 000 | V | Bardzo silnie zanieczyszczona |
Odpady- wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały, za odpady uważa się również odpady ściekowe.
Odpady- każda substancja lub przedmiot których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest zobowiązany.
Wpływ odpadów na środowisko.
Odpady stanowią jedno z najpoważniejszych zagrożeń środowiska- ich obecność przyczynia się do:
-naruszenia obiegu materii w środowisku
-ubytku rolno- leśnej przestrzeni produkcyjnej
-zwiększenia nakładów inwestycyjnych na budowę składowisk odpadów, ich eksploatację i rekultywację
-degradacji środowiska przez:
-zanieczyszczenia gleb
-zanieczyszczenia wód podziemnych i cieków wodnych
-zanieczyszczenia powietrza (pyły, gazy, lotne związki zapachowe)
-inwazje gryzoni i ptactwa
-zagrożenie epidemiologiczne
-pogorszenie warunków estetycznych krajobrazu
Gospodarowanie odpadami rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów w tym działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów i pośredników w obrocie odpadami wraz z nadzorem nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów.
Gospodarka odpadami- wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami.
Gospodarowanie odpadami ma być prowadzone bez szkody dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska w szczególności:
-bez zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt
-bez powodowania uciążliwości przez hałas lub zapachy, oraz
-bez niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu
Hierarchia zasad gospodarki odpadami?:
1.zapobieganie powstawania odpadów
2.zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk odpadów
3.zapewnić zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwienie odpadów.
Klasyfikacja odpadów
Podstawą klasyfikacji odpadów są kryteria o charakterze chemicznym, fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym:
-źródła pochodzenia- strefa powstawania,
-kryterium surowca,
-stan skupienia,
-toksyczność,
-stopień zagrożenia dla środowiska,
-stopień przydatności do dalszego wykorzystania
Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczności i zagrożenia dla środowiska przyjmuje się, że o ich szkodliwości decyduje:
-składnik najniebezpieczniejszy, który jednocześnie determinuje przynależność odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości i określa technologie jego utylizacji,
-toksyczność i szkodliwość odpadu dla organizmów żywych,
-właściwości rakotwórcze substancji odpadowych,
-zagrożenia dla wód powierzchniowych i gleby na podstawie wielkości dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych I klasy czystości,
-zanieczyszczenia atmosfery przez odpady pylące wydzielające pary lub gazy szkodliwe i o nieprzyjemnym zapachu,
-łatwość zapłonu
Podział odpadów
Odpady pod względem genezy i właściwości dzielimy na:
-przemysłowe,
-komunalne (bytowe),
-bytowo- gospodarcze,
-ściekowe
W obrębie każdego rodzaju odpadów wyróżnić można odpady stałe i ciekłe oraz niebezpieczne, obojętne i inne niż niebezpieczne i obojętne.
Podział odpadów ze względu na udział frakcji organicznej (mineralnej):
-mineralne- zawierające do 1% substancji organicznej,
-organiczno- mineralne- 5-50%,
-organiczne- >50%
Podział odpadów pod względem chemicznym:
Kategoria- odpady
I-Nadzwyczaj niebezpieczne
II-Niebezpieczne
III-Szkodliwe
IV-Uciążliwe
Kategoria I –Nadzwyczaj niebezpieczne
Wywołują nieodwracalne procesy degradacji/ dewastacji środowiska. Zawierają substancje o bardzo silnych właściwościach trujących, odznaczające się dużą aktywnością i natychmiastowym działaniem.
Odpady tej kategorii są:
-bardzo silnie toksyczne (LD50 poniżej50 mg/kg)
-bardzo aktywne
-łatwo rozpuszczalne
-palne
Kategoria II –Niebezpieczne
Wywołują powolne procesy degradacji środowiska. Zawierają składniki silnie toksyczne o opóźnionym działaniu i zdolnościach do bioakumulacji. Wiele z nich jest rakotwórczych.
Odpady te zawierają substancje:
-toksyczne (LD:51-500mg/kg)
-kumulatywne
-rozpuszczalne w wodzie, kwasach i zasadach
-palne
Kategoria III – odpady szkodliwe
odpady zawierają substancje słabo toksyczne, ale szkodliwe dla środowiska ze względu na właściwości fizykochemiczne. Powodują degradację środowiska, jeżeli występują w ilościach powyżej dopuszczalnych norm lub nalezą do jednej z trzech pierwszych klas palności.
Odpady tej grupy są:
- słabo toksyczne[LD56=501mg/kg]
- palne
- trudno rozpuszczalne
- nie mieszają się z wodą, a destylują z parą wodną
Kategoria IV – odpady uciążliwe
należą tu odpady nietoksyczne, obojętne chemicznie, nie palne i nie uszkadzające środowiska przyrodniczego. Składowane, zniekształcają krajobraz, deformują stosunki wodne oraz zajmują określone powierzchnie.
Odpady tej grupy zawierają substancje:
- nietoksyczne
- niepalne
- obojętne chemicznie
Odpady pod względem palności dzielą się na klasy o temp zapłonu:
I: 21°C
II:21 – 55°C
III: 55 - 100°C
Kategorie zasolenia odpadów
Kategoria zasolenia |
Stężenie soli mS/cm |
|---|---|
| Zasolenie małe | 2 – 4 |
| Zasolenie średnie | 4 – 8 |
| Zasolenie duże | 8 – 16 |
| Zasolenie bardzo duże | >16 - |
Kategorie odpadów w zależności od wpływu na kształtowanie odporności gleb
| Kategorie odpadów | Zawartość kationów zasadowych me/100g |
|---|---|
| Odpady bardzo słabo wpływające na odporność gleb | 1- 6 |
| Odpady słabo wpływające na odporność gleb | 7 – 12 |
| Odpady średnio wpływające na odporność gleb | 13 – 18 |
| Odpady dobrze wpływające na odporność gleb | 19 - 24 |
| Odpady bardzo dobrze wpływające na odporność gleb | 25 - 30 |
W Polsce według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. odpady w zależności od genezy klasyfikuje się do grup, podgrup i rodzaju przypisując im kod sześciu cyfrowy.
Dwie pierwsze cyfry oznaczają grupę odpadów wykazującą źródło powstania odpadów. Grupa odpadów z dwiema następnymi cyframi obejmuję podgrupę, a kod składający się z 6 cyfr identyfikuje rodzaj odpadów.
Podział ten wyszczególnia też „Listę odpadów niebezpiecznych”.
Klasyfikacja ta jest zgodna z Europejskim Katalogiem Odpadów, brak w niej jest jednak kryteriów pozwalających na określenie szkodliwości odpadu w stosunku do środowiska oraz zdrowia ludzi.
Odpady komunalne
Pojęcie odpadu komunalnego zostało wprowadzone do naszego ustawodawstwa 1.01.1997r. wraz z Ust. z 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a także Ustawą o odpadach z 1997r.
Są to odpady pochodzące z gospodarstw domowych a także powstałe w tzw. obiektach użyteczności publicznej oraz obsługi ludności (urzędy administracji publicznej, zakłady opieki zdrowotnej i społecznej, szkoły, placówki oświatowe oraz jednostki więziennictwa, zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich).
W strumieniu odpadów komunalnych można wyróżnić następujące grupy:
-odpady domowe- związane z bytowaniem ludzi w miejscu zamieszkania
- odpady wielkogabarytowe- wraki samochodów, lodówki, pralki, telewizory, meble
-odpady uliczne –zbierane z koszy ulicznych oraz zmiotki z chodników. Powierzchni ulic i placów
-odpady z obiektów użyteczności publicznej: obiektów handlowych, oświatowych, kulturalnych
-odpady z terenów zieleni zorganizowanej, pi elegancji zieleni
-śnieg i lód usuwany z ulic i placów w okresie zimowym
-urobek ziemny z prac budowlanych
-odpady z remontów i rozbiórki budynków
-odpady gospodarczo- bytowe z obiektów przemysłowych
Odpady komunalne jako potencjalne źródło surowców wtórnych dzielą się na grupy:
- produkty niekonsumpcyjne (papier, tworzywa sztuczne, szkło, metale, tekstylia) stanowiące około 30% udziału w strumieniu odpadów
-odpady kuchenne z przygotowania posiłków, resztki pożywienia, stanowiące około 50% masy odpadów
-odpady paleniskowe (popiół, żużel) stanowiące około 20% masy odpadów
-inne o wątpliwej wartości surowcowej, np. chemikalia
Najważniejsze niekorzystne cechy odpadów komunalnych:
-znaczna zmienność ilościowo-jakościowa w okresie wieloletnim, rocznym, w porach roku;
-duża niejednorodność składu morfologicznego i chemicznego
-potencjalne zagrożenie skażeniem higieniczno- sanitarnym.
-niestabilność, podatność na zagrożenie i wydzielanie uciążliwych odpadów frakcji organicznej odpadów w miejscach powstania, gromadzenia, utylizacji i unieszkodliwiania
-niekorzystne właściwości chemiczne odpadów związane z zawartością metali ciężkich, zanieczyszczeń organicznych itp.
Ilość i jakość odpadów komunalnych zależy od typu zabudowy miejskiej.
Typ zabudowy miejskiej:
I: zabudowa wysoka z pełnym wyposażeniem techniczno- sanitarnym;
II: zwarta zabudowa dzielnic śródmiejskich o dużym nasyceniu usługami; mieszane sposoby ogrzewania budynków, zróżnicowane wyposażenie w urządzenia techniczno- sanitarne;
III: zabudowa jednorodzinna o małym nasyceniu usługami i zróżnicowanym standardzie wyposażenia w urządzenia techniczno- sanitarne;
Badania odpadów komunalnych dotyczą 4 grupy wskaźników:
-ilościowego nagromadzenia odpadów
-właściwości fizycznych
-właściwości paliwowych
-właściwości nawozowych
Wskaźniki nagromadzenia
-objętościowy (m3/mieszkańca/rok)
-wagowy(kg/mieszkańca/rok)
-nierównomierności nagromadzenia: dobowy, miesięczny, roczny
Wielkości fizyczne charakteryzują wskaźniki:
- gęstość (kg/,3)
-frakcje: 0-10,10-40, 40-100,>100mm
-skład grupowy (obejmuje podział na 10grup: frakcja drobna <10mm), odpady spożywcze pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, odpady papieru i tektury, tworzyw sztucznych, materiałów tekstylnych, metalowych i szkła oraz odpady organiczne i nieorganiczne
Właściwości paliwowe odpadów komunalnych:
-zawartość wody
-części palne
-części niepalne
-ciepło spalania
-wartość opalowa ( w tym robocza)
- składniki agresywne (SO2, HCl, N2O5)
-skład elementarny części palnych ( C, H, S,N, Cl, O)
Właściwości nawozowe odpadów:
-ogólna zawartość substancji organicznej:
-zawartość węgla
-zawartość azotu
-zawartość fosforu
-zawartość potasu
-zaw. metali ciężkich (Pb, ZN, Cu, Cd,Cr, Ni,Hg)
Składowanie i magazynowanie odpadów nie jest pożądane z punktu widzenia ochrony środowiska. Jednak odpady, których nie da się poddać odzyskowi albo odzysk ma charakter jedynie częściowy i można składować i magazynować.
Składowisko odpadów to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.
Dzielą się na składowiska odpadów:
-niebezpiecznych;
-obojętnych;
-innych niż niebezpieczne i obojętne
Wysypisko odpadów jest bioreaktorem ze skomplikowanym uszczelnieniem podłoża i ścian bocznych, z systemem ujęć i oczyszczania odcieków oraz instalacja ujmowania i wykorzystania biogazu wysypiskowego, gwarantującym możliwie największe ograniczenie oddziaływania zdeponowanych odpadów na środowisko przyrodnicze.
W zależności od stopnia zagęszczenia odpadów dzielimy wysypiska na:
-niezagęszczone (tlenowe)
-zagęszczone (beztlenowe)
Zagęszczenie odpadów, prowadzące do zmniejszenia kubatury wysypiska wydłuża jednak proces rozkładu odpadów, narzucając beztlenowe (anaerobowe) warunki rozkładu.
Przyspieszenie procesu rozkładu odpadów wymaga stworzenia warunków tlenowych.
Na wysypiskach tlenowych odpady układa się warstwą 8-10m bez ugniatania na wysokość gwarantującą penetrację tlenu w głąb złoża. Tlenowy rozkład trwa od 4 do 6 miesięcy i dopiero po tym czasie złoże odpadów zagęszcza się i nakłada następną warstwę odpadów. W tym czasie nie można poruszać się po złożu za pomocą żadnego sprzętu.
Ten sposób składowania odpadów jest znacznie mniej szkodliwy dla środowiska, jednak rzadko stosowany ze względu na duże zapotrzebowanie na teren i większy koszt eksploatacji.
Typy składowisk ze względu na :
1.Rzeźba terenu :
- nadpoziomowe (góra usypana ze śmieci )
- podpoziomowe (wyrobiska)
2.Kształt powierzchni składowiska :
-płaskie
- pryzmowe
- kopiaste
- niekształtne
3. Ze względu na uwarunkowania krajobrazowe i wysokość położenia nad terenem wyrobiska:
- wysokie >12 m
- średnie 4-12 m
- niskie <4 m
Lokalizacja stanowisk powinna spełniać kryteria gospodarcze, ochrony środowiska, a szczególnie:
- grunty o określonej jakości (najsłabsze klasy bonitacyjnej)
- budowa geologiczna (układ warstw i ich litologia, rodzaj gruntu) - warunki hydrologiczne (kierunek migracji wód, wahania poziomów wodonośnych )
- walory przyrodniczo -krajobrazowe i zagospodarowanie terenu
- parametry geotechniczne ( odkształcenie podłoża, filtracja, możliwość technicznego ulepszenia, właściwości izolacyjnych itp.)
-długość trasy dowozu odpadów (1-15 km)
- uciążliwość i zagrożenia dla środowiska i okolicznych mieszkańców
Typy warunków hydrogeologicznych:
-Warunki optymalne: nie ma poziomów wodonośnych o znaczeniu użytkowym, a istniejące występują na dużych głębokościach i są odizolowane skałami nieprzepuszczalnymi. Czas przesiąkania do warstwy wodonośnej wynosi więcej niż 25 lat. W pobliżu składowiska nie występują cieki wód powierzchniowych.
-Warunki niedogodne (lokalizacja niemożliwa) – występują na obszarach GZWP (Geologiczne Zbiorniki Wód Podziemnych) i ONO (Obszary Najwyższej Ochrony).
-Warunki mało dogodne (lokalizacja niemożliwa) – wody podziemne są niedostatecznie odizolowane od wpływu z powierzchni.