Wrażenia

Odzwierciedlają pojedyncze procesy przedmiotów i zjawisk. Jest to najprostsza informacja o działającym aktualnie bodźcu. Z odbiorem wrażeń wiąże się zjawisko adaptacji, tzn. zmiany wrażliwości na powtarzające się bodźce.

Cechy wspólne wrażeń:

• siła wrażeń - mogą być silniejsze lub słabsze. Siła wrażeń zależy od siły podniety, ale też od wrażliwości narządów zmysłów;

• jakość wrażeń - dotyczy zróżnicowania wrażeń w obrębie tego samego zmysłu. Istnieje możliwość stopniowego przechodzenia jednych wrażeń w drugie (od jednej barwy do innej, od jednego smaku do innego),

• modalność wrażeń - zróżnicowanie wrażeń wynikające ze zróżnicowania narządów zmysłów, czym innym jest wrażenie wzrokowe i słuchowe, są to wrażenie nieporównywalne, bez możliwości przechodzenia stopniowego od wrażeń wzrokowych do słuchowych;

• czas trwania wrażeń - może być ostro ograniczony. Po włączeniu lampki widzimy jej blask, po zgaszeniu blasku nie ma. Tak też z słuchowymi. Inaczej z wrażeniami smakowymi - pozostają;

• właściwości przestrzenne - wzrok - widzenie stereoskopowe, dotykiem można umiejscowić przedmiot w przestrzeni, słuch ma pewne właściwości przestrzenne, przy węchu i smaku właściwości przestrzenne są słabo wyrażone

Spostrzeganie

to złożony układ procesów prowadzący do ukształtowania się subiektywnego obrazu rzeczywistości, spostrzeżenia. Podstawą tych procesów są określone czynności tj. widzenie, słyszenie, smakowanie, wąchanie, odczuwanie dotyku i temperatury itp., które odpowiadają za konstruowanie spostrzeżeń.

W spostrzeganiu biorą udział dwa rodzaje procesów:

procesy góra-dół

• pojawiają się wtedy, gdy większą rolę w spostrzeganiu zaczynają odgrywać procesy pamięciowe, które kierują poszukiwaniem i interpretacją danych zmysłowych

procesy dół-góra

• są zapoczątkowane przez odbiór informacji przez narządy zmysłów, informacje te następnie podlegają analizie na wyższych piętrach układu nerwowego, łącznie z analizą na poziomie kory mózgowej

Zaburzenia spostrzegania dzielimy na:

1. Złudzenia - iluzje
2. Omamy - halucynacje
3. Zaburzenia psychosensoryczne

Omamy

to spostrzeganie nieistniejących przedmiotów i zjawisk.

Omamy dzielimy według:
1. struktury - na proste (np. błyski, trzaski) oraz złożone (przedmioty, sytuacje, sceny)
2. projekcji zmysłowej - omamy słuchowe (najczęstsze), wzrokowe, czuciowe, smakowe, węchowe, interoceptywne (ustrojowe)
3. formy

Omamy prawdziwe utożsamiane z realną rzeczywistością, zwykle żywe, jaskrawe, rzutowane w zewnętrzną przestrzeń.

Omamy rzekome nie są utożsamiane z realną rzeczywistością. Podobnie jak w przypadku omamów prawdziwych chory wierzy w nie, ale uważa, że powstają one w wyniku działania niezwyczajnych sił i zjawisk, a od realnej rzeczywistości potrafi je oddzielić. Omamy te rzutowane są w wewnętrzną przestrzeń zmysłową (głosy w głowie, obrazy w oczach).

Złudzenia

to fałszywe spostrzeżenie istniejącego przedmiotu lub zjawiska. Mamy wówczas do czynienia z nieprawidłową klasyfikacją prawidłowo odebranego bodźca.

Złudzenia mogą powstać pod wpływem:

• emocji (np. strachu),

• na skutek zakłóconych warunków spostrzegania (np. o zmroku, w stanie zaburzonej świadomości).

Złudzenia nie muszą być objawem zaburzeń psychicznych jeśli są korygowane po ustąpieniu czynników pogarszających warunki spostrzegania. Szczególnym rodzajem złudzeń są paraidolie. Jest to spostrzeganie w kształtach obłoków, wzorów tapet, nieregularnych plam, konkretnych postaci lub obrazów.

Zaburzenia psychosensoryczne

to zaburzenia syntezy zmysłowej dotyczące złożonego procesu spostrzegania takich zjawisk, jak poczucie czasu, przestrzeni i schematu ciała.

a. Zaburzenia procesu czasu- dotyczą zjawiska nieprawidłowej oceny upływającego czasu (zwolnienie lub przyspieszenie upływu czasu).

b. Zaburzenia spostrzegania przestrzeni- objaw ten polega na zmianie odległości, wielkości, kształtu i perspektywy przedmiotów i otaczającej ich przestrzeni.
c. Zaburzenia schematu ciała- objaw ten polega na spostrzeganiu zniekształcenia, zmiany wielkości lub proporcji ciała.