Aktywa trwałe to te składniki majątku przedsiębiorstwa, które będą wykorzystywane przez okres dłuższy niż rok, są kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Aktywa trwałe obejmują pięć grup:

• wartości niematerialne i prawne

• rzeczowe aktywa trwałe

• należności długoterminowe

• inwestycje długoterminowe

• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Wartości materialne i prawne to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a więc jej działalności statutowej (operacyjnej), nabyta wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych przewidzianych do wdrożenia. Do praw majątkowych zaliczmy:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych

• know-how

Nabyta wartość firmy jest to różnica między ceną nabycia (przejęcia) określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a miższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto. Koszty zakończonych prac rozwojowych to koszty ulepszania ściśle określonych produktów bądź technologii przewidzianych do wdrożenia.

Rzeczowe aktywa trwałe to aktywa potrzebne przedsiębiorstwom do realizacji działalności operacyjnej, określonej w statucie lub w umowie spółki, takiej jak procesy produkcji, obrotu towarowego, świadczenia usług, czy też w celach administacyjnych. Są to aktywa o przewidywanym okresie ekonomicznym użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zaliczamy do nich:

• Środki trwałe:

a) grunty (w tym prawo do ich wieczystego użytkowania)

b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej,

c)urządzenia techniczne i maszyny

d) środki transportu

e) inne środki trwałe

• Środki trwałe w budowie

• Zaliczki na środki trwałe w budowie

Należności długoterminowe definiujemy jako stan należności niezwiązanych z działalnością operacyjną czy finansową, których termin spłaty jest dłuższy niż rok bilansowy. Są to np. kaucje wpłacone z tytułu leasingu czy wynajmu lokali, jeżeli odpowiednie umowy wygasają później niż rok po dniu bilansowym.

Inwestycje długoterminowe obejmują:

• inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne,

• długoterminowe aktywa finansowe

• inne inwestycje długoterminowe.

Inwestycje w nieruchomości to inwestycje w grunty, prawa użytkowania wieczystego gruntu, budowle, budynki, lokale stanowiących odrębną własność, a także sspółdzielcze prawa do lokali Długoterminowe aktywa finansowe obejmją udziały, akcje i inne papiery wartościowe, należności finansowe i pożyczki udzielone, dotyczące zarówno jednostek powiązanych jak i pozostałych. Są to aktywa których termin wymagalności jest dłuższy niż 12 miesięcy.Inne aktywa długoterminowe to np. długoterminowe lokaty bankowe czy długoterminowe należności z tytułu lesingu finansowego.

Inne inwestycje długoterminowe to takie składniki majątku trwałego, które nie były wcześniej wyszczególnione ze względu na charakter. Zaliczamy do nich: metale szlachetne, dzieła sztuki nie przeznaczone do sprzedaży w następnym roku obrotowym

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe obejmują:

• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego- jest to kwota podatku dochodowego od osób prawnych, o jaką będzie można w przyszłości pomniejszyć podatek bieżący, wykazany w rocznej deklaraji podatkowej.

• Inne rozliczenia międzyokresowe- wykazuje się w nich tę część już poniesionych kosztów, która ze względu na okres ich skutkowania ma zostać odpisana w drugim roku i następnych latach, licząc od dnia bilansowego, np. koszty większego remontu środka trwałego, koszty przygotowania nowej produkcji.

Aktywa obrotowe rozumie się tę część aktywów jednostki, które w przypadku:

• aktywów rzeczowych, - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,

• aktywów finansowych, - są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne,

• należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,

• rozliczeń międzyokresowych - trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego;

Aktywa obrotowe to składniki, które nietrwale związane z jednostką. zasoby obrotowe, na skutek prowadzonej działalności gospodarczej, znajdują się w ciągłym ruchu, a przechodząc przez kolejne fazy tej działalności przyjmują inną postać. Korzyści ekonomiczne osiągane z tych aktywów realizowane są w okresie krótszym niż jeden rok.

Klasyfikacja aktywów obrotowych

I. Rzeczowe aktywa obrotowe (zapasy) są to zasoby majątkowe przeznaczone do zużycia lub sprzedaży. Zalicza się do nich:

• materiały - zasoby obrotowe, których charakterystyczną cechą jest to, że w procesie produkcyjnym zużywają się całkowicie.

Materiały dzielimy na:

• • materiały podstawowe: używane są bezpośrednio w produkcji i przetwarzane na wyroby gotowe;

  • materiały pomocnicze zużywa się bezpośrednio w produkcji wyrobów, którym nadają odpowiedni wygląd, zabezpieczają przed zniszczeniem lub na cele pośrednie związane z produkcją;

  • paliwa - materiały zużywane na cele technologiczne, energetyczne, gospodarcze;

  • części zapasowe maszyn i urządzeń zużywane w czasie dokonywania remontów maszyn i urządzeń;

  • opakowania;

  • odpadki użytkowe powstałe w procesie produkcyjnym lub w trakcie likwidacji środków trwałych, nadające się do wykorzystania na inne cele w jednostce lub do sprzedaży;

  • inwentarz żywy

• produkty w toku - produkty rozpoczęte, niezakończone pod względem technologicznym, znajdujące się nadal w toku produkcji, wymagające dalszej obróbki;

• produkty gotowe - są to produkty wytworzone przez jednostkę, niepodlegające dalszej obróbce, odpowiadające określonym normom technicznym, jakościowym; przeznaczone do sprzedaży odbiorcom zewnętrznym;

• towary - występują w jednostkach handlowych. Są to wyroby gotowe przemieszczone z produkcji do handlu w celu ich odsprzedaży dobiorcom zewnętrznym.

II. Należności krótkoterminowe - obejmują grupę należności, które stają sie wymagalne w okresie nie przekraczającym 12 miesięcy do dnia bilansowego.

Należności mogą powstać z tytułu:

• sprzedaży wyrobów gotowych, towarów, usług na zewnątrz jednostki - wówczas nazywamy je należnościami od odbiorców,

• dotacji lub nadpłaconych instytucjom publicznoprawnym kwot podatków, składek ubezpieczeń społecznych - takie należności to należności publicznoprawne,

• kwestionowanych, nie uznawanych należności przez odbiorców, pracowników; wówczas, gdy jednostka skieruje sprawę do sądu w celu rozpatrzenia poddanych wątpliwości należności, nazywać będziemy należnościami dochodzonymi na drodze sądowej,

• wypłaconych pracownikom i nierozliczonych zaliczek, pożyczek, są to tzw: należności od pracowników,

• nadpłaconych składek wobec instytucji, tj. Związków Zawodowych, Kas Zapomogowo-Pożyczkowych, z tytułu odzkodowań do wyłaty przez Zakłady Ubezpieczeniowe; należności od pozostałych instytucji nazywamy pozostałymi należnościami.

II. Inwestycje krótkoterminowe - obejmują nabyte aktywa finansowe w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków. Inwestycje te są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansoweg, daty ich nabycia bądź wystawienia. Zalicza się do nich:

• krótkoterminowe aktywa finansowe w postaci:

  • udziałów lub akcji przeznaczonych do obrotu w najbliższym roku (nabytych w celach handlowych),

  • innych papierów wartościowych, np. nabytych bonów skarbowych, obligacji, weksli i czeków obcych o terminie wykupu dłuższym niż 3 miesiące, a krótszym niż 12 miesięcy,

  • udzielonych pożyczek na okres krótszy niż 1 rok,

  • inne krótkoterminowe aktywa finansowe, np. lokaty bankowe założone na okres dłuższy niż 3 miesiące, a krótsze niż 12 miesięcy,

• środki pieniężne w postaci:

  • gotówki przechowywanej w kasie,

  • środków na bieżących rachunkach bankowych,

  • innych aktywów pieniężnych, tj. czeków, weksli obcych płatnych w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy, lokaty terminowe założone na okres krótszy niż 3 miesiące

Aktywa wg Ustawy o rachunkowości z dnia 29.09.2004 z późniejszymi zmianami

Ustawa o rachunkowości klasyfikuje aktywa obrotowe jako "zasoby majątkowe kontrolowane przez jednostkę, o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które przyniosą jednostce w przyszłości ekonomiczne korzyści", Ustawa ta nadmienia ponadto, że zasoby te mają stanowić (Ustawa o rachunkowości, 2005):

• Aktywa rzeczowe (zapasy), które przeznaczone są do zbycia bądź zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub też w toku jednego cyklu operacyjnego (gdy ten trwa dłużej niż jeden rok);

• Aktywa finansowe, płatne i wymagalne w terminie jednego roku od dnia bilansowego lub też od daty ich nabycia (opcje), wystawienia (weksle), założenia (lokaty);

• Należności z tytułu dostaw i usług, z także całość lub część innych należności, które są zakwalifikowane do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu jednego roku od dnia bilansowego;

• Rozliczenia międzyokresowe czynne, których okres rozliczenia jest krótszy niż 12 miesięcy.