Światło wśród ciemności

Le Goff był jednym z głównych likwidatorów mitu „mroków Średniowiecza”. Pokazał on m.in., że średniowiecze nie odcięło się od antyku tak zdecydowanie, jak twierdzono w Oświeceniu.

Klasztory były ważnymi punktami na mapie średniowiecznej Europy nie tylko ze względu na dorobek intelektualny, ale także wiedzę praktyczną (ora et labora). Pierwsze klasztory były męskie, powstawały zarówno klasztory kontemplacyjne (zwykle niewielkie), jak i większe struktury zgromadzone wokół reguły klasztornej. Przed św. Benedyktem reguły te oscylowały wokół namysłu intelektualnego, mnisi przepisywali księgi i kształtowali doktrynę chrześcijańską – interpretowali Biblię, tworzyli porady odnośnie pisania kazań. Obok nich istniały także zakony żebracze, którzy podróżowali po Europie i żyli z datków tych, którym wskazywali prawdy wiary.

W X w. przez klasztory przetoczyła się dyskusja o to, jaka praca jest Bogu milsza – intelektualna czy fizyczna. Zakony „inteligentów” nosiły białe szaty, a „fizycznych”- czarne bądź brązowe.

W miastach chrześcijaństwo było kształtowane przez chrześcijan świeckich, np. otoczenie biskupa. Klasztory działały na wsiach. Były one otaczane murem, więc można powiedzieć, że były „miastem na wsi”. Zakony były pod każdym względem samowystarczalne i nowoczesne, dbano w nich o higienę i znano wiele lekarstw.

W średniowieczu psy są wykorzystywane do polowań, ale traktowane ze strachem i utożsamiane z wilkiem, drapieżnikiem bardzo groźnym w średniowieczu.

Kultura średniowiecza uwielbiała kopie, dziś mówi się to o kulturze chińskiej. Pisano na pergaminie, papier pojawił się w renesansie. Każda stronica zaczynała się od minuskuły, wielce ozdobnej litery zawierającej zwykle pewną narrację. By uniknąć niejasności i herezji mnisi często dodawali podczas przepisywania glosy, czyli pojedyncze słowa-wyjaśnienia, oraz komentarze na marginesach.

Księgi były przepisywane, by zachować o nich pamięć. Najczęściej przepisywano Biblię, zbiory modlitw i żywoty świętych. Posiadanie książek było oznaką prestiżu nawet, jeżeli się ich nie czytało. Oprawa książki świadczyła o potędze posiadacza.

Klasztory przyczyniły się do regularyzacji życia w zakonach i na wsi. Przyczyniło się do tego między innymi to, że dzwony klasztorne wybijały kolejne godziny.

Inaczej działały zakony zakładane według irlandzkiej reguły św. Patryka. Kładły one nacisk na modlitwę i ascezę, a także działalność misyjną.

Średniowieczne symbole były jednoznaczne, więc dziś nazwalibyśmy je raczej alegoriami.

Sztuki wyzwolone były podzielone na trivium i quartivium, a na następny raz mamy znać wszystkie siedem.

Scholastyka to zarówno forma refleksji nad wiarą, jak i sposobem prowadzenia studiów. Obok teologii studiuje się prawo, filologię i medycynę.

Na następny raz rozdział z Le Goffa o mentalności człowieka Średniowiecza.