1.Kryminologia- według prof. Hołysta jest nauką o przestępstwie, objawach i przyczynach przestępczości oraz innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznych oraz metodach eliminacji. Działy zajmujące się kryminologią:
- fenomenologia – obszar, zakres, objawy przestępczości, sposób popełniania
- etiologia kryminalna – badanie przyczyn przestępczości, badanie osobowości przestępcy
- wiktymologia – badanie ofiar przestępstw.
2.Przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie i miejscu jego popełnienia, którego społeczna szkodliwość nie jest znikoma.
Przestępczość – zbiór przestępstw, zbiór czynów zabronionych przez ustawę obowiązującą w czasie i miejscu jego popełnienia, których społeczna szkodliwość czynu nie jest znikoma.
Charakteryzują ją trzy zmienne:
a. rozmiar
b. dynamika przestępczości – tempo, kierunek zmian
c. struktura – podział przestępstw według wymiaru kary ( czy popełniony czyn jest o dużej czy niewielkiej szkodliwości)
Przestępczość: rzeczywista, stwierdzona, ciemna i szara strefa przestępczości.
Działy :narkotykowa,gospodarcza,kryminalna
3. Przestępczość zorganizowana jest to planowe popełnianie przestępstw w celu osiągnięcia zysków lub władzy, które są udziałem więcej niż dwóch sprawców i mają pojedynczo bądź jako całość znaczny ciężar gatunkowy. Uczestnicy przestępstwa zorganizowanego, na zasadzie podziału zadań, podejmują współdziałanie na dłuższy lub nie określony czas, stosując zawodowe (zawodowo-podobne) struktury, czy też stosując przemoc albo inne środki zastraszenia, czy też wpływając na politykę, środki masowego przekazu, administrację publiczną, wymiar sprawiedliwości czy gospodarkę.
4.Struktury organizacyjne:
Gwiaździsta – z centrum decyzyjnym powiązane inne osoby lub zespoły
Siatkowa – nie istnieje centrum dyspozycyjne, lecz pewna liczba współpracujących zespołów
Liniowa – między centrum decyzyjnym a osobami najniżej w hierarchii nie ma kontaktów – jest kilka poziomów pośredników
Struktura hierarchiczna | Struktura sieciowa |
---|---|
Hierarchia wieloszczeblowa,centralizacja władzy | Struktura poziona |
Podział pracy i ról pomiędzy członkami | Role wymienne,członkowie pełnią rózne funkcje |
Rywalizacja o pozycje | Syngeria działania,brak konkurencji |
Awans członków przynoszących określone korzysci i kompetencje dla organizacji | Rekrutacja oparta na powiązaniach rodzinnych ,etnicznych,wcześniejszych znajomościach |
Wewnetrzne działanie sformalizowane | Brak zasad,zmienność postępowania w czasie |
Struktura wrażliwa na ataki | Odporna |
Decyzyjność na wysokim poziomie | Decyzyjność na poziomie wykonawczym |
Formalna komunikacja | Komunikacja bezpośrednia |
homogeniczna | Działalność o dużej rozpiętości przestrzennej w kooperacji z przestępczością lokalną |
Kumulacja na danym terenie | Działalność globalna |
Rodzaje przestępczości zorganizowanej
Gospodarcza – łamanie lub interpretacja prawa na swoją korzyść
Polityczna- kwestionowanie istniejącej władzy państwowej lub sposobu jej wykonywania
O charakterze politycznym – działalność organizacji terrorystycznej
Hedonistyczna – dla satysfakcji lub rozrywki
Sekty religijne
5.Etiologia przestępczości zorganizowanej w Polsce
Czynniki –historyczne,ekonomiczne,społeczne,prawne,organizacyjne,polityczne,międzynarodowe i dale pełna improwizacja
6.Teorie uwarunkowań przestępczości zorganizowanej
Teoria obcego spisku-cudzoziemcy wnikają do naszego społeczeństwa i zakładają orgazizacje przestępcze nasze społeczeństwo jest zbyt idealne aby tak zrobić.Ta grupa działa z izolacji od społeczeństwa.
Teoria anomii-w trakcie przemian społecznych dochodzi do załamań o charakterze ekonomicznym i to powoduje zmniejszenie kontroli społecznej co natomiast wpływa na rozwój przestępstwa – człowiek z natury jest zły tylko przepisy go hamują.Przestepczość rośnie w wyniku frustracji społeczeństwa.
Teoria popkultur społecznych – młodzi nie majac mozliwosci oderwania się od nędzy szukają organizacji mogącej zapewnić im podstawowe potrzeby egzystencjonalne .Poczucie bezpieczeństwa,pieniądze,uznanie.Młode Wilki chcą żyć szybko,bogato i nebezpiecznie.
Teoria etnicznej sukcesji-imigrańci nie mogacy odnaleź się w nowej rzeczywistości podejmują działania przestępcze oczewiście z zamiarem opuszczenia grupy w momencie osiagniecia sukcesu zawodowego i finansowego.Niestety to tak nie działa.
Teoria zróznicowanych powiazań- opiera sie na prostej zasadzie „kto z kim przystaje takim się staje”opiera się też na stwierdzeniu że jesli istnieje popyt to znajdą się też tacy co zapewnią podaż.
7.Taktyka kryminalna- Taktyka kryminalistyczna jest nauką o sposobach wykrywania źródeł dowodowych, uzyskiwania środków dowodowych, wykrywania sprawców przestępstw, udowadniania im winy oraz o innych taktycznych problemach szczegółowych.(przestępczość narkotykowa,kryminalna,gospodarcza)
Zakres stosowania
Organizacyjna,karnoprocesowa,prewencyjna,operacyjna
8.Zasady taktyki zawlczania przestępczości kryminalnej: etyka zawodowa,praworzadność,humanizm,prawda materialna,obiektywizm,szybkość działań,dokładność,tajność,organizacja walki,dokumentowanie czynności.
9.Model procesu wykrywania sprawcy przestępstw:
Źródło pierwszych informacji( znane,nieznane,ustalenie żródeł)-badanie i uzupełnienie pierwszych informacji-analiza zebranych danych-budowanie wersji-werifikacja wersji-wykrycie sprawcy-zabezpieczenie sprawcy-proces dowodzenia winy.
10.Źródła informacji
a.rodzaje informacji -własne ,agencyjne,organizacyjne,urzędowe,
b.źródła w sferze pracy operacyjnej- agent,poufny informator,tajna obserwacja,materiał spraw operacyjnych podsłuchy,zbiory archiwalne
c.żródła w sferze wykonywania czynności procesowych – świadkowie,pokrzywdzeni,sprawcy czynu ,miejsce zdarzenia,dokumenty ,zwłoki ,ewidencje kryminalistyczne.
Żródła informacji mogą być wewnętrzne(organizowane dla potrzeb wykrywczych lub dowodowych) i zewnętrzne( dostarczają info o zagrozeniach,przestępstwach nie są one związane z np Policją)
11.Czynniki determinujace efektywność procesu wykrywczego:
-rodzaj przestępstwa
-charakter,liczba i jakość pierwszych źródeł informacji
-czas
-ofiara,środowisko,relacje pomiędzy ofiarą a sprawcą
-osobowość sprawcy
-sposób,czas , reakcja organów
-siły i środki Policji,znajomość metod przestępczych
-właściwa wymiana informacji ( szybkość)
-stopień zaangażowania społecznego
12.Zadania planu czynnosci wykrywczych
-koordynowanie całością zadania
-prawidłowa organizacja pracy wykrywczej
-określona taktyka postępowania
-systematyka czynności
-wskaże środki niezbędne do wyjaśnienia przestępstwa
-wskaże metodykę postepowania
13.Wersja kryminalistyczna- oznacza hipotetyczne odtworzenie charakteru zdarzenia będącego przedmiotem śledztwa, w tym zwłaszcza jego przyczyny i przebiegu, motywu działania i osoby sprawcy oraz rodzaju i stopnia jego winy.
Rodzaje wersji-operacyjne,śledcze,zdarzeniowe,cząstkowe
Warunki budowy-inteligencja,wyobraźnia,obiektywizm,doswiadczenie,wielkość,jakość i różnorodność informacji
14.Metody budowania wersji kryminalistycznej
1.metoda preferencji działania sprawcy
2.metoda budowana na obiektywistycznej analizie faktów i ich następstw
3.metoda złotych pytań –co,gdzie,kiedy,w jaki sposób,dlaczego,jakimi środkami,kto
4.metoda tworzenia hipotetycznych algorytmów
5.metoda analizy stopnia prawdopodobieństwa nastapienia faktów stanowiących przyczynę zdarzenia.
15.Budowanie wersji -nie powinno się poprzestawać na budowie jednej wersji zdarzenia.
wersja może obejmować całość zdarzenia, ale często bardziej celowe jest zbudowanie hipotetycznego opisu (opisów) tylko jego fragmentu (wersja cząstkowa)
szczególnie ważnym rodzajem wersji cząstkowej jest wersja osobowa, zawierająca założenia co do osoby sprawcy (sprawców). Podstawą budowy takiej wersji jest znajomość kazuistyki kryminalnej i kryminologii (określone rodzaje przestępstw popełniaj ą przestępcy o określonych parametrach socjologicznych i psychologicznych), analiza modus operandi sprawcy, znajomość środowiska ofiary, jej stosunków zawodowych, towarzyskich, sytuacji materialnej, rodzinnej itp.,
każda tworzona wersja bezwzględnie powinna spełniać warunek sprawdzalności. Znaczy to, że konsekwencje zawartych w niej założeń są w ogóle możliwe do ujawnienia, z uwzględnieniem zdrowego rozsądku i pozostających w dyspozycji możliwości działania, 5) celowe jest zhierarchizowanie wersji według stopnia ich prawdopodobieństwa (wersję traktuje się wtedy jako przypuszczenie, najsilniejsze z nich uznając za najbardziej prawdopodobne) i rozpoczęcie sprawdzania od wersji najbardziej prawdopodobnej. Zbudowanie dobrej wersji wymaga znajomości lokalnych realiów, zwłaszcza sytuacji kryminogennej na terenie, gdzie popełniono przestępstwo, aktualnej charakterystyki świata przestępczego i jego aktywności. Jest to w pewnym sensie znajomość tła.
Kolejnym warunkiem sensowności wersji jest jej należyta podstawa informacyjna. W zasadzie sposób gromadzenia informacji, użytecznych w budowie wersji jest niespecyficzny w stosunku do korzystania ze źródeł informacji potrzebnych dla innych czynności wykrywczych. Ważnym punktem wyjścia są wskazania, czy sugestie pokrzywdzonych zawarte w treści ich przesłuchania. Konfrontuje sieje z wynikami oględzin, informacjami z ewidencji i archiwów, informacjami ze źródeł operacyjnych itp.
Użyteczna może być analogia ze zbiorem zdarzeń podobnych, znanych z dotychczasowej praktyki. § 3. Wersja a plan śledztwa Budowa wersji, a następnie ich weryfikacja determinują w dużej mierze plan śledztwa. Kolejność wykonywanych czynności zwykle jest związana z weryfikacją wersji. Dla przeprowadzenia takiej weryfikacji, należy wykonać konkretne działania, za realizacje których odpowiedzialni są poszczególni funkcjonariusze. Tak więc przynajmniej pierwsza faza śledztwa polega na rozpisaniu zadań, wyznaczeniu osób odpowiedzialnych za ich realizację i zakreśleniu terminów realizacji, zmierzających do weryfikacji kolejnych wersji śledczych.
16.Czynnosci operacyjno- rozpoznawcze-jest to odrębny system poufnych bądź tajnych działań organów policyjnych prowadzonych poza procesem karnym, lecz zazwyczaj służących aktualnym bądź przyszłym celom tego procesu i wykonywanych dla zapobiegania i zwalczania przestępczości i innych prawnie określonych negatywnych zjawisk społecznych,Funkcje:– rozpoznawcze,– wykrywcze,– kierunkujące późniejsze udowadnianie,– weryfikujące uprzednie ustalenia,– zapobiegawcze (profilaktyczne),– ochronne,– zabezpieczające.
Formy funkcji operacyjnych
-proste:wywiad,obserwacja(statyczna,dynamiczna,jawna,ukryta,kombinowana)
-złozone-infiltracja,zakup kontrolowany,przesyłka kontrolowana,kontrole,analizy ,rozpoznanie
17.Dowód- To dopuszczalny przez prawo karne procesowe środek (nośnik Informacji) służący ustaleniu faktów i okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia.
Dzielimy je m. in. na:
dowody pierwotne, których źródło związane jest bezpośrednio z faktem udowadnianym (np. świadek naoczny) oraz dowody pochodne stykające się ze źródłem pierwotnym;
dowody bezpośrednie i pośrednie, te pierwsze dotyczą wprost faktu głównego, [pozostałe rozumiane są zaś jako dowody poszlakowe;
dowody rzeczowe, gdzie rzecz należy rozumieć w najszerszym tego słowa znaczeniu(np. zwłoki ludzkie, mienie), oraz dowody osobowe, pochodzące od żyjącego człowieka;
dowody pojęciowe zwierające w sobie treść intelektualną oraz zmysłowe są rozpoznawane za pomocą zmysłów;
Prawo dowodowe to zespół norm regulujących zbieranie, gromadzenie, utrwalanie i wykorzystywanie dowodów w procesie
Postępwanie dowodowe to przebieg procesowy, podczas którego dowody są zbierane, utrwalane, przeprowadzane i oceniane Przedmiot dowodowy:
fakt główny – czyli przestępstwo, będące istotą zarzutu postawionego oskarżonemu;
fakty uboczne okoliczności umożliwiające poprzez rozumowanie na wyciągnięcie wniosków o istnieniu faktu głównego ;
poszlaka fakt uboczny w stosunku do głównego, nie wchodzi w zakres zestawu znamion przestępstwa
Surogaty udowodnienia jest rozumiana jako brak wymogu przeprowadzenia dowodu
Notoryjność powszechna - występująca wówczas, gdy dany fakt jest znany szerszemu kręgowi osób i jest łatwo sprawdzalny,
Notoryjność sądowa – fakty znane sądowi z urzędu (np. wynikające z wiedzy uzyskanej podczas prowadzenia innej sprawy), o których strony powinny być poinformowane;
Oczywistość powszechny i bezsporny fakt, o którym powinien wiedzieć człowiek przeciętnie wykształcony i rozumny ;
Uprawdopodobnienie wysoce prawdopodobny stan, którego występowanie uzasadnia sens podejmowanych czynności procesowych;
Domniemanie :
domniemanie faktyczne wynika z doświadczenia życiowego i charakteryzuje się tym, że można je obalić przeciwdowodem,
domniemanie prawne osadzone zostało w obowiązujących normach prawnych:
domniemanie niewzruszalne – wobec nich przeciwdowód jest niedopuszczalny,
domniemanie wzruszalne – mogą zostać obalone przeciwdowodem ale może zostać obalone dopiero wówczas, gdy zapadnie wyrok wskazujący lub wyrok oczekujący warunkowe umorzenie postepowania.
Zakazy dowodowe-normy prawa zabraniające przeprowadzenia dowodu w określonych warunkach lub stwarzające ograniczenia w pozyskiwaniu dowodów.
zakazy dowodzenia określonych faktów – np. zakaz przesłuchiwania osób co do okoliczności związanych z tajemnica państwową,
zakazy dowodzenia za pomocą pewnych dowodów- np. zakaz przesłuchiwania jako świadka obrońcy lub adwokata co do faktów o których dowiedział się udzielając porady prawnej,
zakazy stosowania określonych metod dowodzenia- np. zakaz wpływania na wypowiedzi osoby przesłuchiwanej za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej
18.Czynności dowodowe- Istotą czynności dowodowych jest realizacja podstawowych celów procesu karnego.
Cele zostały wyrażone w przepisach kodeksu postępowania karnego:
aby sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej a osoba niewinna nie ponosiła tej odpowiedzialności,
podstawa wszelkich rozstrzygnięć stanowiły ustalenia faktyczne odpowiadające prawdzie,
trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego
należy przeprowadzić zgodnie z prawem karnym procesowym i zasadami taktyki kryminalnej ; ustalenia powinny być zgodne z rzeczywistością
1.czynności poszukiwawcze mają na celu poszukiwanie źródeł dowodowych, takich jak osoby i rzeczy, które ułatwiają odpowiedź na pytanie czy w ogóle zostało popełnione przestępstwo kto je popełnił( zatrzymannie rzeczy i przeszukanie,kontrole korespondencji,przesyłek,połaczeń telekomunikacyjnych,podsłuch procesowy,poszukiwanie oskarżonego)
2.czynnosci ujawniajace dowody(przesłuchanie świadków ,oskarzonego czy ofiary,opinia biegłych,odlędziny miejsca,zwłok,odczytanie dokumentów,eksperyment,wywiad,swiadek koronny)
3.czynności kontrolujące dowody-sprawdzają wiarygodność dowodów
Europejski nakaz dowodowy jest decyzją sądową wydawaną przez właściwy organ państwa członkowskiego w celu uzyskania od innego państwa członkowskiego przedmiotów, dokumentów i danych do wykorzystania w postępowaniach w celu uzyskania przedmiotów, dokumentów lub danych objętych w przypadku gdy te przedmioty, dokumenty lub dane znajdowały się już w posiadaniu organu wykonującego przed wydaniem europejskiego nakazu dowodowego