Zagrożenia zdrowotne związane z treningiem fizycznym

Uwarunkowania uszkodzeń narządowych i czynnościowych (pojawiających się przy podejmowaniu aktywności ruchowej):

• czynniki genetyczne (w tym jawne wady wrodzone, przebyte i aktualne ostre i przewlekłe choroby)

• aktualny stan zdrowia

• przygotowanie do wysiłków (wytrenowanie, przetrenowanie)

• błędy w metodyce ćwiczeń, niesprzyjające warunki środowiskowe

Niezwykle ważne jest by wysiłek fizyczny był dostosowany do stanu zdrowia!!!

• Określenie przedziału akceptowanej, bezpiecznej i skutecznej dawki ćwiczeń fizycznych:

- badanie lekarskie

- wywiad dotyczący stylu życia

- pomiary: częstości skurczów serca, ciśnienia tętniczego w spoczynku, elektrokardiografii spoczynkowej, spirografii, wydolności tlenowej w teście wysiłkowym, BMI, WHR, profilu lipidowego we krwi, stężenia glikozy i kwasu moczowego we krwi

- stała samoobserwacja tolerancji wysiłkowej

Dominujące uszkodzenia, przeciążenia, zaburzenia związane ze źle zaprogramowaną dawką aktywności ruchowej:

• przeciążenia układu ruchu

  • Urazy przypadkowe

  • Urazy specyficzne, „sportowe”

• przeciążenia tkanek miękkich narządu ruchu

  • często związane z nadmiernym „pospiechem”, bez respektowania potrzeb i możliwości adaptacyjnych i kompensacyjnych narządu ruchu

  • na skutek:

    • przyczyn wewnętrznych (wrodzone wady anatomiczne np. asymetria stóp, skrzywienia kręgosłupa, zaburzenia rozwoju stawów)

    • przyczyn zewnętrznych (wady nabyte np. kolano koślawe, zespoły bólowe)

    • przyczyny zewnątrzustrojowe (przeciążenia zawodowe: sportowe)

• rozciągnięcie, przerwanie mięśnia

  • I stopnia – nie powoduje wyraźnego uszkodzenia mięśnia, lekki proces zapalny, ból.

Leczenie: odpoczynek, rozluźnienie mięśnia

• II stopnia – częściowe rozerwanie ścięgna lub mięśnia, upośledzenie siły mięśnia. Leczenie: zimne okłady, opaski uciskowe dla ograniczenia wylewu krwi, unieruchomić, po ok.2 tygodniach zacząć rozgrzewać bolące miejsce, nie podejmować ćwiczeń gdy pojawia się jeszcze ból

• II stopień – zerwanie mięśnia, gwałtowny ból.

Leczenie: chirurgiczna naprawa

• skręcenia stawów

  • Naderwanie więzadeł oraz torebki stawowej, zazwyczaj wylew krwi do jamy stawowej i otaczających tkanek (obrzęk, zasinienie uszkodzonej okolicy)

Doraźna pomoc: zimny okład, uciśnięcie

rehabilitacja: ćwiczenia izometryczne

• I stopień – rozerwanie niewielkiej ilości włókien, lekki wylew

Leczenie: zapobieganie dalszym urazom

• II stopień – przerwanie części wiązadła, upośledzenie czynności stawu

Leczenie; kilkudniowe unieruchomienie stawu (w kierunku przeciwnym mechanizmowi uszkodzenia)

• III stopień – całkowite przerwanie wiązadła lub oderwanie przyczepu od kości

Leczenie: zetknięcie, zbliżenie końców rozerwanych części by nastąpił zrost

• zespół bolesnego kolana, niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie wiązadła krzyżowego przedniego)

  • Profilaktyka: wzmacnianie odpowiednich grup mięśniowych

• zespół kolana biegacza

  • Rozmiękanie chrząstki + zapalenie ścięgien + przeciążenie więzadeł

• zespół „drzazgi goleniowej”

  • Przeciążenie mięśnia piszczelowego przedniego- osłabienie prostowników palców, obrzęk, bóle przy chodzeniu, bolesność uciskowa, nadmierne napięcie mięśni, stany zapalne (skóra napięta, sucha, gorąca, krążenie upośledzone, zaburzenia czucia)

Leczenie: operacyjne głównie

• zapalenie pochewek ścięgien

  • Na skutek długotrwałej wysiłkowej pracy jednej grupy mięśniowej.

Objawy: ból podczas wysiłku i nawet w spoczynku, wzdłuż ścięgna uwypuklony obrzęk, tarcie przy poruszaniu ścięgien

Leczenie: odpoczynek, ciepłe okłady, zabiegi fizykalne, miejscowe wstrzykiwanie sterydów

• choroby ścięgna Achillesa

  • Zapalenie ścięgna – ból ograniczający ruch stopy, obrzęk

Leczenie: odpoczynek, unieruchomienie (często gips z obcasem do chodzenie)

• Zerwanie ścięgna

Leczenie: szycie operacyjne zerwania (w ciągu kilku dni od zerwania)

• złamania zmęczeniowe

  • Na skutek przeciążeń, często twardego podłoża czy twardych butów

Objawy: ból, obrzęk wyczuwalny podczas dotyku

Leczenie: przerwanie zajęć sportowych czy rekreacyjnych na 1-2 miesiące

• zaburzenia krążeniowe

• zaburzenia rytmu serca, choroba niedokrwienna serca

• rzadziej zaburzenia czynności układu krzepnięcia, krwiotwórczego, wątroby, nerek, gospodarki mineralnej w kościach, zmiany w narządzie rodnym u kobiet