KREW
Co to jest krew?
-jest płynną tkanką łączną składającą się z nieupostaciowionego osocza, czyli plazmy krwi i elementów upostaciowionych- morfotycznych, czyli komórek (krwinki)
-komórki są zawieszone w płynie i dlatego przybierają kształt kulisty ( z wyjątkiem erytrocytów)
-wśród komórek wyróżnia się erytrocyty, czyli krwinki czerwone, leukocyty, czyli krwinki białe oraz płytki krwi (trombocyty)
-człowiek dorosły o masie ciała 70-80kg ma 5-6 litrów krwi, co stanowi ok. 8% jego masy
-komórki zajmują ok. 45%, a osocze 55% objętości krwi
-stosunek objętości krwinek do objętości osocza określa się mianem hematokrytu (norma wynosi ok. 45%)
Osocze krwi
-składa się z wody (75-80%), substancji organicznych (17-24%) i z substancji nieorganicznych (1%)
-substancje organiczne to roztwór białek oraz cukry, substancje lipidowe i witaminy
-białka osocza krwi to: albuminy, globuliny, fibrynogen (najważniejsza frakcją globulin są immunoglobuliny)
-fibrynogen jest białkiem włóknistym, biorącym udział w procesie krzepnięcia krwi, tworząc nierozpuszczalny włóknik (fibrynę)
-osocze pozbawione fibrynogenu to surowica krwi
-osocze utrzymuje stałe parametry środowiska wewnętrznego (pH, temperatura, skład chemiczny, ciśnienie osmotyczne, lepkość, napięcie powierzchniowe)
-zawiera czynniki utrzymujące krew w stanie płynnym, a dzięki zawartości immunoglobulin chroni ustrój przed drobnoustrojami
Elementy komórkowe krwi
1.Erytrocyty:
*są głównymi składnikami morfotycznymi krwi
*u osoby dorosłej liczba erytrocytów w 1mm3 krwi obwodowej wynosi ok. 4,5 mln- u kobiet oraz ok. 5 mln-u mężczyzn
*powstają w szpiku kostnym czerwonym i żyją ok. 120 dni, po tym czasie uszkodzone i stare erytrocyty są eliminowane przez makrofagi, zwłaszcza śledziony
*odpowiadają za transport tlenu
-Budowa erytrocytów:
*krwinka czerwona ma kształt okrągłego, dwuwklęsłego dysku
*nie mają jąder komórkowych oraz organelli komórkowych
*głównym składnikiem jest hemoglobina (Hb), która stanowi ok. 30% ich masy
*hemoglobina jest kompleksem białka globiny z hemem, którego głównym składnikiem jest pierścień protoporfirynypołączony z żelazem
*pod błoną komórkową erytrocytów znajdują się liczne mikrotubule i mikrofilamenty oraz białko- spektryna, która utrzymuje dwuwklęsły kształt erytrocytów
-Substancje grupowe krwi:
*na powierzchni erytrocytów znajdują się substancje grupowe krwi A, B, 0
*w ich skład wchodzą antygen A, B
*antygeny grupy krwi na powierzchni erytrocytów są glikozosfingolipidami
*wszyscy ludzie wytwarzają przeciwciała przeciwko tym antygenom A lub B, których nie ma na powierzchni ich własnych komórek
2.Leukocyty:
*krwinki białe
*są komórkami, z których każda ma jedno jądro i kształt kulisty
*we krwi obwodowej jest ich 4 do 11 tys. w 1mm3
*przebywają we krwi obwodowej zazwyczaj kilkadziesiąt godzin, a następnie przedostają się przez ścianę naczyń krwionośnych włosowatych i małych żył do tkanki łącznej różnych narządów
*przechodzenie leukocytów przez ścianę naczyń krwionośnych nazywa się diapedezą
*w błonach komórkowych leukocytów znajdują się cząsteczki glikoprotein należące do głównego układu zgodności tkankowej klasy I (MMC)
*te glikoproteiny nazywane są także ludzkimi antygenami leukocytarnymi- HLA
-Rozróżnia się 5 typów krwinek białych:
*granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) 40-75%
*granulocyty kwasochłonne (eozynofile) 5%
*granulocyty zasadochłonne (bazofile) 0,5%
*limfocyty 20-50%
*monocyty 1-5%
*w cytoplazmie granulocytów występują wyraźne ziarenka, stąd ich nazwa granulocyty
*limfocyty i monocyty to agranulocyty
GRANULOCYTY OBOJĘTNOCHŁONNE
*są najliczniejszymi krwinkami białymi krążącymi we krwi
*podstawową funkcją jest udział w procesach zapalnych i fagocytoza drobnoustrojów
*odgrywają główną rolę we wczesnym okresie ostrego zapalenia, będącego reakcją na uszkodzenie tkanek i są podstawowym składnikiem ropy
*jądro składa się z 2-5 wyraźnych płatów, połączonych ze sobą delikatnymi pasmami materiału jądrowego
GRANULOCYTY KWASOCHŁONNE
*są zdolne do fagocytozy szczególnie intensywnie fagocytują kompleksy antygen>przeciwciało
*mają także powinowactwo do histaminy
*często występują w pobliżu komórek tucznych, a w chorobach w których zwiększa się stężenie histaminy, zwiększa się również ich liczba
*dzieje się tak w chorobach alergicznych i robaczycach
*ma jedno jądro, zwykle podzielone na trzy płaty
GRANULOCYTY ZASADOCHŁONNE
*mają jedno segmentowane jądro, zazwyczaj składające się z 3 płatów
*swoją budową i właściwościami przypominają komórki tuczne
*podobnie jak granulocyty obojętnochłonne mają zdolność do fagocytozy oraz wydzielania niektórych substancji przeciwbakteryjnych
LIMFOCYTY
*są komórkami małymi, a ich swoistą cechą jest duże jądro ze stosunkowo małą ilością otaczającej go cytoplazmy
*biorąc pod uwagę miejsce dojrzewania w ośrodkowych narządach układu odpornościowego, skład antygenów powierzchniowych, a także rolę w odpowiedzi immunologicznej limfocyty dzieli się na: limfocyty B, limfocyty T, komórki NK
LIMFOCYTY B:
*powstają w szpiku kostnym
*odpowiedzialne są za odporność typu humoralnego, tzn. z udziałem przeciwciał
*po pobudzeniu przez antygen różnicują się w komórki plazmatyczne, które produkują przeciwciała
LIMFOCYTY T:
*powstają w grasicy
*uczestniczą w odporności typu komórkowego (bez udziału przeciwciał)
KOMÓRKI NK:
*są zdolne do spontanicznego niszczenia komórek głównie nowotworowych
MONOCYTY
*są największymi komórkami krwi obwodowej
*są prekursorami komórek układu makrofagów, znajdują się w różnych tkankach
*powstają w szpiku kostnym, stąd przechodzą do krwi, a następnie do różnych tkanek
*monocyt ma owalne, najczęściej nerkowate jądro
*ma zdolność do fagocytozy
*płytki krwi zwane także trombocytami, są bez jądrowymi fragmentami cytoplazmy megakariocytów powstającymi w szpiku kostnym
*ich liczba we krwi obwodowej wynosi 15-450 tys./ 1mm3
*płytki krwi biorą udział w hamowaniu krwawienia, tworząc agregaty
*agregaty płytek (skrzepliny białe) wspólnie z fibryną powstają w czasie krzepnięcia, wytwarzają skrzepliny zamykające ubytki w ścianie naczyń