W rozumieniu przepisów prawa pracy stosunkiem pracy jest tylko taki stosunek prawny, który ma miejsce pomiędzy dwoma podmiotami, z których jednym jest pracodawca, drugim – pracownik. Treścią stosunku pracy jest obowiązek wykonywania przez pracownika określonej pracy za wynagrodzenie. W ramach oraz na podstawie owego stosunku pracy pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy określonego rodzaju, osobiście, w sposób ciągły, powtarzający się na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy. Natomiast pracodawca jest zobowiązany zatrudnić pracownika za odpowiednie wynagrodzenie. [Kodeks Pracy art. 22§1].

Podmiotami stosunku pracy są: pracodawca i pracownik. Każdy stosunek pracy ma charakter dwustronny. Pracodawca oraz pracownik występują wobec siebie tak jakby w roli wierzyciela i dłużnika. Z pierwszej strony pracodawca ma prawo żądać od pracownika wykonania pracy, natomiast pracownik może żądać od pracodawcy zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia, które pracodawca musi wypłacić.

Stosunek pracy może powstać na podstawie:

- powołania

- wyboru

- mianowania

- umowy o pracę

- spółdzielczej umowy o pracę.

Powołanie ( art. 68-72 k.p. ) jest to akt jednostronny, na podstawie którego powierza się danej osobie określone przez prawo stanowisko, na ogół kierownicze np. dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, skarbnika lub sekretarza gminy, nawiązując jednocześnie z tą osobą stosunek pracy. Do stosunku pracy z powołania mają zastosowanie przepisy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony. Aby pracownik został powołany na jakieś stanowisko musi wyrazić na to swoją zgodę. Powołanie powinno mieć formę pisemną. Akt powołania ma za zadanie wyposażyć pracownika w odpowiednie kompetencje. Jest on również podstawą zawarcia stosunku pracy. Powołany pracownik może być odwołany ze stanowiska przez organ , który go powołał w każdym momencie ze skutkiem natychmiastowym lub w określonym terminie – na piśmie. Podczas okresu wypowiedzenia może być zatrudniony owy pracownik przy innej pracy tylko na jego wniosek lub za jego zgodą.

Podstawa stosunku pracy na podstawie wyboru pojawia się wtedy, gdy danej osobie na podstawie aktu wyboru powierzono wykonanie danej funkcji np. wójta, burmistrza, prezydenta lub członka rady nadzorczej. Równocześnie jednak z tego aktu wynika obowiązek wykonywania pracy przez pracownika. Przez akt wyboru powierza się osobie wybranej określone kompetencje z jednoczesnym nawiązaniem stosunku pracy – za zgodą osoby wybranej. Ten stosunek pracy rozwiązuje się w momencie wygaśnięcia mandatu. Pracownik, który pozostaje w stosunku pracy z wyboru i przebywa na urlopie bezpłatnym zachowuje prawo powrotu do pracodawcy, który zatrudniał go w momencie wyboru.

Mianowanie zwane również nominacją jest typowym sposobem zatrudnienia wykorzystywanym przez administrację publiczną, sądy, prokuratury, szkoły, szkolnictwo wyższe, służby celne, a także służby dyplomatyczno-konsultacyjne, itp. Na podstawie mianowania zachodzą szczególne stosunki prawne, które nie są regulowane przez przepisy prawa pracy. Stosunki o których mowa to m.in. stosunki służbowe w policji czy wojsku, służbie granicznej czy więziennej. Cechą charakterystyczną określająca ten stosunek jest podległość służbowa, a ściślej mówiąc podporządkowanie pracownika mianowanego podmiotowi, który go zatrudnia. Podległość ta określa m.in. możliwość powierzenia pracownikowi innej pracy niż ta, która została określona w akcie nominacji, a także zmiana niektórych warunków pracy bez zachowania okresów wypowiedzenia, określa również możliwość kierowania do pracy w innej jednostce organizacyjnej w drodze jednostronnych decyzji władz służbowych za zgodą jak również bez zgody pracownika. Za naruszenie (nie wykonanie) obowiązków pracowniczych pracownicy mianowani z reguły ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną. Rozwiązanie stosunku pracy jest dopuszczalne wyłącznie na podstawie przyczyn określonych w ustawie. Okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące .