stos pl zsrr

Dwa najistotniejsze czynniki kształtujące stosunki polsko – rosyjskie w pierwszych latach międzywojnia to po pierwsze niedostateczne uregulowanie wschodniej granicy polski w traktacie wersalskim, a po drugie pochód rewolucji radzieckiej.

Rosja negatywnie ustosunkowała się do odrodzenia niepodległej Polski. Odradzająca się Polska stała się zaporą w rozszerzaniu się rewolucji na Zachód. Hasła te doprowadziły do konfliktów zbrojnych miedzy Rosją i Polską.

Wojna polsko-radziecka

Konflikt zbrojny między Polską i Rosją okazał się rzeczą nieuchronną jeśli weźmiemy pod uwagę nieprzystawalność koncepcji federacyjnej Piłsudskiego oraz koncepcji europejskiej rewolucji powszechnej formułowaną przez bolszewików. Pierwsze tarcia nastąpiły już w lutym 1919.

Do lipca 1919 Polacy mieli przewagę, co wyraziło się choćby w zajęciu terenów Galicji Wschodniej. Układ z Symonem Petlurą reprezentującym URL można uznać za próbę wcielania w życie koncepcji federacyjnej.

Kontrofensywa Armii Czerwonej skutkująca jak wiadomo zagrożeniem Warszawy w lecie następnego roku została w ostatniej chwili powstrzymana, ale ostatecznie zniweczyła plany federacji Polski z Ukrainą Naddnieprzańską.

Epilogiem wojny był Traktat Ryski z 18 marca 1921 r.

Ryski traktat pokojowy, układ podpisany w Rydze pomiędzy Polską, Rosją Radziecką i Ukrainą Radziecką po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920. Ustalał wschodnią granicę Polski wzdłuż linii Dzisna – Dokszyce – Słucz – Korzec – Ostróg - Zbrucz.
Polska wyrzekała się wszelkich pretensji do terenów położonych na wschód, Rosja Radziecka zaś i Ukraina Radziecka - na zachód od wyznaczonej granicy. Sygnatariusze traktatu zawarli porozumienia w sprawie repatriacji jeńców wojennych oraz amnestii obejmującej zbrodnie i przestępstwa polityczne.

Traktat zobowiązywał strony do wzajemnego poszanowania praw mniejszości narodowych oraz przestrzegania zasad tolerancji religijnej. Rosja Radziecka i reprezentowane przez nią Białoruś Radziecka oraz Ukraina Radziecka zobowiązały się zwrócić Polsce wszystkie ruchome dobra kultury narodowej wywiezione z ziem polskich po 1772.
Polska miała otrzymać 30 mln rubli w złocie tytułem odszkodowania za udział w życiu gospodarczym imperium rosyjskiego w okresie rozbiorów. Kwoty tej Polska nigdy nie otrzymała. Rosja Radziecka zobowiązała się także do zwrotu urządzeń przemysłowych i taboru kolejowego na łączną sumę 29 mln rubli w złocie. Po ratyfikacji układu obie strony miały nawiązać stosunki dyplomatyczne i podpisać umowę handlową.

Traktat ryski był wynikiem kompromisu podyktowanego wyczerpaniem wojennym obu stron , lecz nie rozwiązał całości problemów polsko- radzieckich a stwarzał dodatkowy podział ziem ukraińskich i białoruskich między oba państwa . Z polskiego punktu widzenia było to rozwiązanie zadowalające terytorialnie lecz przekreślało plany federacyjne. Dla Rosjan oznaczało koniec wyobrażeń o rewolucji w innych państwach europejskich.

Mimo braku porozumienia w kwestii traktatu z mocarstwami zachodnimi, należy ów układ uznać za uznanie granicy polskiej na wschodzie przez zainteresowanego nią bezpośrednio sąsiada. Przy okazji, rząd radziecki zdobył sobie tym traktatem uznanie przez Polskę, jako zachodni kraj kapitalistyczny i zyskał większą swobodę w wewnętrznym umacnianiu swojego ustroju.

Wśród trudności związanych z wprowadzaniem w życie traktatu ryskiego wspomnieć należy obustronne wspieranie rozmaitych ruchów separatystycznych działających na terenie sąsiedniego państwa, co stało w sprzeczności z artykułem 5 układu.

Rewolucyjna Rosja nie uznała w tym okresie ani traktatu wersalskiego , ani Ligi Narodów określając je jako porozumienia imperialistyczne. Celem jej był rewolucyjny podbój Europy a środkiem – zwycięstwo komunistów w Niemczech na które bolszewicy ciągle liczyli. Lata 1921-1925 to okres Nowej Ekonomicznej Polityki w Rosji gdy nastąpiło złagodzenie olbrzymich trudności gospodarczych i stopniowe nawiązanie stosunków między bolszewikami a światem zewnętrznym. Jednocześnie w państwie radzieckim postępował proces konsolidacji władzy i kształtowania się bezprecedensowej dyktatury komunistycznej.

W tym czasie przywódcy rosyjscu z Leninem na czele wielokrotnie negatywnie wyrażali się o ustaleniach traktatu wersalskiego i o Polsce w szczególności. Upowszechniano przekonanie o tym, że Polska dzieli Niemcy na dwie części , a Polaków, podczas gdy prześladują oni ludność niemiecką, popierają wojska i oficerowie Ententy . Wreszcie, że traktat wersalski stworzył z Polski państwo buforowe które ma odgrodzić Niemcy od zetknięcia się z radzieckim komunizmem.

Na tym tle , a także w związku z agresywną polityką bolszewików rodziły się w niektórych kołach związanych z Piłsudzkim koncepcje prometeizmu , polegające na dążeniu do rozczłonkowania republik radzieckich i oderwania od powstałego w 1922 r. Związku Radzieckiego narodów nie rosyjskich . Były to plany coraz mniej realne a działania praktyczne ograniczały się do jeszcze jednej konferencji z udziałem Borysa Sawinkowa utrzymania w rządu Symona Petlury i wywiadu na terenie republik radzieckich. Tymczasem strona radziecka dążyła do rozprzestrzenienia rewolucji i rządów rosyjskiej centrali na zachód . Wygodnym środkiem do tego było wykorzystywanie przeciw Polsce ambicji narodowych ludności białoruskiej i ukraińskiej podzielonych pomiędzy Polskę a ZSRR. Władze bolszewickie w Moskwie rozwinęły więc szeroko zakrojoną akcję pogłębiania sprzeczności narodowościowych na polskich kresach zmierzając do oderwania wschodnich terenów Rzeczypospolitej , zwanych w propagandzie radzieckiej Zachodnią Białorusią i Zachodnią Ukrainą i włączenie ich do ZSRR. Awangardą tego ruchu były autonomiczne sekcje polskiej partii komunistycznej : KPZB i KPZU . Nieuznawanie granic ryskich stało się programem radzieckiej dyplomacji.

Pewnej poprawie stosunki polsko-radzieckie uległy przed konferencją w Genui na początku 1922 r., poświęconej odbudowie gospodarczej Europy. Okazało się wówczas, że istnieją między tymi krajami wspólne sprawy do załatwienia, a było to przede wszystkim uznanie de iure Rosji Radzieckiej na zachodzie. Dla Polski uznanie Rosji w jej obecnej formie stanowiło przesłankę do uznania polskiej granicy wschodniej. Przed konferencją stanowiska obu krajów zostały uzgodnione, ale już w jej trakcie cały układ uległ rozpadowi. W tym samym czasie podpisany został bowiem układ niemiecko-rosyjski w Rapallo (16 kwietnia). Krążyły wtedy ponadto pogłoski, jakoby ów układ zawierał tajne klauzule zawierające zapisy o ścisłej współpracy tak gospodarczej, jak i wojskowej.

Próby normalizacji stosunków między wszystkimi państwami regionu przez cały 1922 i 23 r. nie przynosiły wyraźnych efektów, dopiero w drugiej połowie 1923 r. nastąpił (umiarkowany) przełom. Ze strony rosyjskiej dawał się odczuć brak nadziei na triumf rewolucji proletariackiej w Niemczech, z kolei prawicowe rządy w Polsce spojrzały na trwałość państwa radzieckiego jako istotną podstawę prowadzenia polityki wschodniej. Dało to podstawę do pokojowego kursu kolejnych ministrów spraw zagranicznych: Konst. Skirmunta, Mar. Seydy i Aleks. Skrzyńskiego, liczących na poszerzenie polskich wpływów ekonomicznych i politycznych na wschodzie. Wiązało się to też z koniecznością utrzymania przeciwwagi wobec układu rosyjsko-niemieckiego.

Rok 1924 odznaczał się dwutorowością rozwoju omawianych stosunków. Z jednej strony bowiem postępowała normalizacja, wyrażająca się np. w uregulowaniu problemów reewakuacji mienia, rewindykacji, a także nawiązać stosunki kulturalne. Zakończony został także proces repatriacji polskich obywateli. Z drugiej strony, w tym samym roku podczas rozmów radziecko–brytyjskich jeden z rosyjskich delegatów naszkicował projekt rewizji granic w Europie Wschodniej przez odebranie Polsce ziem wschodnich . Rząd Polski zareagował oficjalnym protestem. Strona radziecka zlekceważyła więc postanowienia traktatu ryskiego o ostatecznym charakterze granicy z Polską. Na papierze pozostało też kilka innych postanowień. Przez pierwsze pół roku rząd radziecki nie robił nic w celu ich realizacji. Dopiero w październiku 1921 r. po interwencji polskiej podpisano protokół wykonawczy w sprawie trybu realizacji zobowiązań wzajemnych. Polska nie otrzymała jednak nigdy przyznanych nam sum stanowiący ekwiwalent udziału ziem polskich w życiu gospodarczym carskiej Rosji. Decyzją o zwrocie Polsce zagrabionych przez carat dzieł sztuki polskiej podjął rząd bolszewicki dopiero w 1922 r. Odmówiono jednak wydania Archiwum Państwowego Rzeczypospolitej dotyczącego Litwy i Wołynia a wywiezionego przez carat jeszcze w XVIII w. i wielu innych zbiorów. Zwolniono z więzień CzK pewną liczbę Polaków i zezwolono na ich powrót do ojczyzny , niektórych wymieniono na jeńców wojennych albo komunistów aresztowanych w Polsce.

Kolejne lata odznaczały się podobną nieokreślonością stosunków. ZSRR kontynuowało politykę zbliżenia z Niemcami (np. traktat w Berlinie z 24 kwietnia 26 r. potwierdzający układ z Rapallo), a jednocześnie solidarnie z Polską wyrażało zaniepokojenie otwarciem się Niemiec na Zachodzie i wychodzeniu tego kraju z izolacji. Przykładem – decyzje konferencji z Locarno z 16 X 25 r.

Rozmowy polsko-radzieckie spowodowane nowym układem sił w Europie toczyły się od początku 1925 r., jednak ze względu na jednoczesną proniemiecką politykę Rosji niewiele z nich wynikało. Tempo rozmów było niskie, rozmowy regularnie zawieszano) i zakończyło się dopiero w 1932 r. formalnym paktem o nieagresji.

Próby porozumienia Polski z Rosją Radziecką

Niebezpieczeństwo izolacji Polski skłaniało dyplomatów do szukania nowych dróg porozumienia ze ZSRR mimo iż stanowisko radzieckie wobec niepodległej Polski było nadal nieprzychylne. W sierpniu 1924 r. Skrzyński wystosował notę w której wystosował propozycję zwołania konferencji w celu unormowania stosunków wzajemnych zaognionych działalnością poradzieckich grup dywersyjnych na Kresach . Na jesieni przybył do Polski pierwszy poseł radziecki Piotr Wojkow a do Moskwy udał się jako poseł Stanisław Kętrzyński.

Na początku grudnia strona Polska wysunęła projekt zawarcia paktu o nieagresji między obydwoma państwami przewidujący wzajemne uznanie granic, nie mieszanie się w sprawy wewnętrzne drugiej strony i nie należenie do bloków skierowanych przeciw sobie. ZSRR był zainteresowany podobnie jak Polska nie dojściem do skutku paktu gwarantującego w ówczesnym wersji, jednak widząc chęć Warszawy do współpracy dyplomaci radzieccy zaczęli grać na zwłokę .Pretekstem stały się uprzywilejowane stosunki Polski z Rumunią, Łotwą i Estonią . Dążąc do zacieśnienia więzów ze wszystkimi państwami bałtyckimi, Polska starała się uniknąć plynących stąd dla Rosjan wniosków o stworzeniu bloku antyradzieckiego . Wobec zwiększenia rezerwy Finlandii , w której rosły wpływy niemieckie oraz stałego konfliktu z Litwą głównymi partnerami Rzeczpospolitej w tym rejonie były Łotwa i Estonia . Na odbytej w Helsinkach w styczniu 1925 kolejnej konferencji bałtyckiej Skrzyński unikał zbytniego zaangażowania choć zarówno w Estonii jak i na Łotwie silne było dążenie do współpracy z Warszawą związane z wrażeniem jakie wywołała nieudana rewolta komunistyczna w stolicy Estonii. Wkrótce po powrocie z Helsinek Skrzyński wystąpił z propozycją by ZSRR zawarł pakt o nieagresji nie tylko z Polską ale również z Rumunią i państwami bałtyckimi co byłoby odpowiednikiem gwarancji Niemieckich na zachodzie. ZSRR odniósł się do tej propozycji wrogo , dostrzegając w propozycji polskiej nie próby ustanowienia trwałego pokoju na wschodzie Europy lecz akcję antyradziecką .Było to świadome fałszowanie intencji Polskich gdyż podawany jako argument układ Polsko –Rumuński miał charakter wyłącznie obronny. Stosunki Warszawa – Moskwa ochłodły też na skutek głosów ostrzegawczych w Sejmie i prasie Polskiej przeciw nadmiernemu zbliżaniu a także w rezultacie zamordowania przez eskortę policyjną dwóch więźniów komunistycznych

Pakt o nieagresji 1932 r.

Polsko-radziecki pakt o nieagresji, podpisany po długotrwałych rozmowach 25 VII 1932 w Moskwie, ratyfikowany został w listopadzie tegoż roku.

Przyspieszenie rozmów wymusiły na Rosjanach obserwowane przemiany w Niemczech, rokujące zmiany w tamtejszym kursie polityki zagranicznej. Stąd też pomysł ZSRR aby zbliżyć się do układu polsko-francuskiego, celem uniknięcia całkowitej izolacji na arenie międzynarodowej.

W zawartym pakcie obie strony wyrzekały się wojny jako narzędzia polityki międzynarodowej, uznały podpisane przez każdą ze stron zobowiązania międzynarodowe, w przypadku zaatakowania jednej ze stron zobowiązały się nie udzielać agresorowi żadnej pośredniej i bezpośredniej pomocy.
Pakt podpisano początkowo na 3 lata, 9 V 1934 przedłużono go o 10 lat. Postanowienia paktu złamał Związek Radziecki, dokonując 17 IX 1939 agresji na Polskę.


Pakt Ribbentrop - Mołotow

Pakt Ribbentrop-Mołotow, niemiecko-radziecki układ zawarty 23 VIII 1939 w Moskwie, podpisany przez ministrów spraw zagranicznych obu państw (Niemiec - J. von Ribbentropa i ZSRR - W.M. Mołotowa).
Składał się z dwóch części. W jawnym traktacie oba państwa zobowiązały się do powstrzymywania się od wzajemnych działań agresywnych, zachowania neutralności, gdyby druga strona "stała się przedmiotem działań wojennych ze strony trzeciego państwa". Tajny, dodatkowy protokół podejmował kwestię "rozgraniczenia obustronnych stref interesów w Europie Wschodniej".

Strefa wpływów III Rzeszy obejmowała Litwę (z Wileńszczyzną), część Polski na zachodzie od linii rzek: Narew, Wisła, San, większość obszaru Rumunii. Strefa wpływów ZSRR obejmowała państwa bałtyckie (Estonię i Łotwę), pozostałą część Polski i Besarabię.
Po agresji obu państw na Polskę (1 września Niemiec, 17 września ZSRR) zawarto 28 września układ o "granicy przyjaźni" (tzw. czwarty rozbiór Polski), w którym dokonano zmiany rozgraniczenia stref wpływów - do strefy radzieckiej włączono Litwę, natomiast do niemieckiej tereny między Wisłą a Bugiem. Ustalono przesiedlenie Niemców ze strefy radzieckiej oraz Białorusinów i Ukraińców ze strefy niemieckiej.
Zobowiązano się wzajemnie do współpracy w zwalczaniu polskich dążeń niepodległościowych. Pakt miał obowiązywać do 1949, lecz został zerwany przez III Rzeszę 22 VI 1941 napaścią na ZSRR.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
download Zarządzanie Produkcja Archiwum w 09 pomiar pracy [ www potrzebujegotowki pl ]
Wyklad 6 Testy zgodnosci dopasowania PL
WYKŁAD PL wersja ostateczna
Course hydro pl 1
PERFORMANCE LEVEL, PL
struktura organizacyjna BTS [ www potrzebujegotowki pl ]
wyklad 2 Prezentacja danych PL
2a esperienza haccp PL
Sesja 58 pl 1
3a prerequisiti PL
animeo solo PL ext
wyklad 6 Testy zgodnosci dopasowania PL
Sesja 34 pl 1
Lec04 PL Oprogramowanie fin
20 H16 POST TRANSFUSION COMPLICATIONS KD 1st part PL

więcej podobnych podstron