ZASADY PROMOWANE

• a) Swoboda poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania. (Każdy pracobiorca w państwach członkowskich Wspólnot Europejskich ma prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania na całym obszarze WE, przy czym w odniesieniu do dostępności zatrudnienia, warunków pracy oraz ochrony socjalnej w kraju przyjmującym obowiązuje zasada równego traktowania.)

• b) Swoboda zatrudnienia i wynagrodzenie za pracę. (Każdy obywatel WE ma prawo do swobodnego wyboru i wykonywania zawodu, które powinno być sprawiedliwie wynagradzane.)

• c) Poprawa warunków życia i pracy. (W ramach wspólnotowego rynku wewnętrznego następować ma zrównanie warunków bytu, w szczególności dotyczące czasu pracy i jego organizacji.)

• d) Ochrona socjalna. (Każdy pracobiorca na obszarze WE ma prawo do ochrony socjalnej oraz otrzymywania świadczeń socjalnych i zapomóg odpowiadających jego sytuacji osobistej.)

• e) Swoboda zrzeszania się i negocjowania umów zbiorowych. (Pracodawcy i pracobiorcy na obszarze WE mają prawo do swobodnego zrzeszania się oraz tworzenia stowarzyszeń i związków zawodowych. Mają również prawo prowadzić rokowania taryfowe i zawierać umowy zbiorowe, zgodnie z obowiązującymi w danym kraju przepisami prawnymi i zwyczajami.)

• f) Prawo do kształcenia zawodowego. (Każdy pracobiorca na obszarze WE ma prawo do przekwalifikowania, dokształcania, podnoszenia kwalifikacji lub do kształcenia zawodowego, bez dyskryminacji ze względu na obywatelstwo.)

• g) Równe traktowanie kobiet i mężczyzn. (Na obszarze WE funkcjonują prawne gwarancje równoprawnego traktowania kobiet i mężczyzn, przede wszystkim w dziedzinie dostępu do zatrudnienia, wynagrodzenia za pracę, ochrony socjalnej, kształcenia ogólnego i zawodowego oraz awansu zawodowego.)

• h) Informowanie, uwzględnianie opinii pracobiorców i współdziałanie. (Pracodawca ma obowiązek informowania pracobiorców, wysłuchiwania ich opinii i współdziałania z nimi.)

• i) Ochrona zdrowia i bezpieczeństwo pracy. (Każdy pracobiorca na obszarze WE ma prawo do stworzenia mu w jego środowisku pracy zadowalających warunków ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa.)

• j) Ochrona dzieci i młodzieży. (Na obszarze WE funkcjonuje ochrona pracy młodocianych i ograniczanie czasu pracy pracobiorców poniżej 18. roku życia.)

• k) Ochrona osób starszych. (Każdy pracobiorca na obszarze WE powinien w chwili przejścia na emeryturę dysponować środkami zapewniającymi mu odpowiedni poziom życia oraz mieć uprawnienia emerytalne i możliwość korzystania z zapomóg, świadczeń pomocy społecznej lub świadczeń rzeczowych.)

• l) Ochrona osób niepełnosprawnych. (Na obszarze WE wszyscy niepełnosprawni mają prawo do stworzenia im możliwości korzystania z konkretnych środków ułatwiających im pełną integrację zawodową i społeczną.)

• MODELE

• 1) Model korporacyjny (zwany również konserwatywnym). Jego cechą charakterystyczną jest paternalizm w ubezpieczeniach społecznych. Zakłada on, że w okresie zatrudnienia obywatele sami ubezpieczają się, mając na względzie okres, kiedy nie będą mogli utrzymywać się z pracy. Państwo gwarantuje wprawdzie podstawowe bezpieczeństwo socjalne, ale szereg zadań z tej dziedziny realizują organizacje pozarządowe, religijne lub zrzeszenia obywateli. Jest to korporatyzm oparty na katolickiej nauce społecznej. Model ten występuje w Niemczech, Holandii, Belgii, Austrii, Finlandii; pewne jego cechy posiadają systemy francuski i włoski.

• 2) Model rezydualny (nazywany także liberalnym). Opiera się na zasadach “państwa minimalnego”, uznającego wolność jednostki, wolny rynek, równość traktowania, uniwersalizm i woluntaryzm. Podstawą stabilizacji społeczno-ekonomicznej jest tu samodzielne zaspokajanie potrzeb socjalnych przez obywateli, a jednostka powinna umieć pomóc sobie sama. Państwo za pośrednictwem własnych służb socjalnych i zasiłków pomaga tylko tym, którzy sami sobie nie potrafią pomóc, czyli państwowa pomoc społeczna jest traktowana jako ostateczność. Model ten stosuje Wielka Brytania.

• 3) Model rudymentarny (inaczej elementarny). Realizowany jest w najsłabszych ekonomicznie państwach UE, w których pomoc społeczna wciąż opiera się na dobroczynności, a większość problemów i potrzeb społecznych starają się zaspokoić organizacje pozarządowe. Państwo zabezpiecza tylko podstawową ochronę socjalną swoim obywatelom. Świadczenia socjalne zróżnicowane są w zależności od potrzeb; ustalone jest pewne minimum socjalne. Model ten realizowany jest w Portugalii, Hiszpanii, Grecji, Irlandii, częściowo we Włoszech.

• 4) Model opiekuńczy (socjalny). Podstawą jest tu zapewnienie przez państwo swoim obywatelom zatrudnienia, wysokiego poziomu usług socjalnych, działania wyspecjalizowanych służb społecznych. Dobrze rozwinięte są związki zawodowe i generalnie rzecz biorąc, klasy średnie. Stosuje się tu zasadę kolektywizmu i uniwersalizmu. Model ten realizowany jest w Szwecji, Danii i Holandii.

GŁÓWNE AKTY PRAWNE

Księga Biała wytyczająca kierunki działań na przyszłość. Należały do nich:

1. tworzenie nowych miejsc pracy,

2. inwestowanie w zasoby ludzkie,

3. wspieranie wysokich standardów w zakresie warunków pracy, wspomagających

konkurencyjność Wspólnoty,

4. stworzenie wspólnego europejskiego rynku pracy, który eliminowałby eksport bezrobocia

oraz turystykę socjalną,

5. usankcjonowanie równości kobiet i mężczyzn,

6. „aktywne społeczeństwo dla wszystkich” poprzez politykę i ochronę socjalną, zwalczanie

wykluczenia społecznego i dyskryminacji,

7. aktywna polityka ochrony zdrowia,

8. partnerstwo i dialog między związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców

i organizacjami pozarządowymi,

9. współpraca międzynarodowa z organizacjami i krajami spoza Wspólnoty,

10. efektywne stosowanie wspólnotowego prawa socjalnego.

Europejska Strategia Zatrudnienia zakładała, że państwa członkowskie określając

i realizując politykę zatrudnienia zmierzać będą do realizacji wspólnych celów

wynikających ze Strategii.

1998 r. głoszono średniookresowy Program Działań Społecznych obejmujący lata 1998 –

2000.

Na rynku pracy zarysowały się zjawiska, które wymagały wzmożenia działań.

Należały do nich: wysokie bezrobocie, ubóstwo i wykluczenie społeczne oraz zmiany

w środowisku pracy. Program zakładał następujące kierunki działań:

1. tworzenie miejsc pracy, podnoszenie kwalifikacji, zwiększenie mobilności siły roboczej;

2. skuteczną adaptację do zmieniającego się środowiska pracy (unowocześnienie form

organizacji pracy, przyspieszenie restrukturyzacji firm, wykorzystanie szans jakie stwarza

społeczeństwo informacyjne, podnoszenie poziomu BHP);

3. tworzenie społeczeństwa skonsolidowanego opartego na solidarności i równości,

gwarantującego wysoki standard życia i zdrowia.

Europejska Agenda Społeczna przyjęta na posiedzeniu Rady Europejskiej w Nicei

w 2000 r. Obejmowała plan działa_ do 2005 r.

Główne cele określone w Agendzie to:

• osiągnięcie pełnego zatrudnienia;

• rozwiązanie problemu starzenia się społeczeństw;

• wzmocnienie społecznej spójności;

• wzrost społecznego znaczenia procesu globalizacji.

Cele te realizował poprzez realizację zadań, spośród których sześć miało znaczenie

priorytetowe:

• stworzenie dużej liczby wysokiej jakości miejsc pracy;

• osiągnięcie równowagi pomiędzy elastycznością rynku pracy a bezpieczeństwem

socjalnym pracowników;

• zwalczanie ubóstwa, wszelkich form wykluczenia społecznego oraz dyskryminacji;

• unowocześnienie systemów ochrony socjalnej (emerytalnego, ochrony zdrowia);

• wzmocnienie polityki społecznej w kontekście rozszerzenia i stosunków zewnętrznych

Unii Europejskiej.

Omawiając proces ewolucji wspólnotowej polityki społecznej nie można pominąć

procesu lizbońskiego, który zmierza do umocnienia i modernizacji europejskiego

modelu społecznego łącząc ekonomiczne i społeczne cele Unii Europejskiej. Mowa tu

o Strategii Lizbońskiej przyjętej na posiedzeniu Rady Europejskiej w marcu 2000 r.

w Lizbonie. Strategia Lizbońska uznaje za strategiczny cel UE stworzenie do 2010 r.

najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarki na _wiecie,

zdolnej do trwałego wzrostu, zapewniającej coraz więcej lepszych miejsc pracy oraz większą

spójność społeczną.

EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY

Priorytety EFS realizowane s w ramach pięciu obszarów wsparcia, które określają zakres działa. Obejmuj one:

• 1. Aktywna polityk rynku pracy:

• · przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu,

• · przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego bezrobocia zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet,

• · ułatwianie ponownej integracji długotrwale bezrobotnych z rynkiem pracy,

• · a także wspieranie integracji zawodowej ludzi młodych oraz osób powracających na rynek pracy po okresie nieobecności na nim.

• 2. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego:

• · ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowanie osób narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy,

• · utrzymanie zatrudnienia lub powrotu do czynnego życia zawodowego (dla osób, które ze względu na trudną sytuację życiową nie potrafi samodzielnie odnaleźć się na rynku pracy,

• nie potrafi rozwiązać osobistych, społecznych i zawodowych problemów korzystając długotrwale w sposób bierny ze świadczeń pomocy społecznej).

• 3. Kształcenie ustawiczne:

• · ułatwienie i polepszenie dostępu do rynku pracy oraz integracji z rynkiem pracy,

• · podwyższenie i utrzymanie potencjału zatrudnieniowego osób,

• · promowanie mobilności zawodowej, poprzez zwiększanie dostępu do szkole zawodowych, edukacji oraz doradztwa.

• 4. Doskonalenie kadr gospodarki (promocja potencjału adaptacyjnego) oraz rozwój przedsiębiorczości:

• · promocja wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do adaptacji do zmiennych warunków rynku pracy kadry pracowniczej,

• · popieranie innowacyjności i potencjału adaptacyjnego w zakresie organizacji pracy,

• · rozwijanie przedsiębiorczości oraz warunków sprzyjających tworzeniu miejsc pracy i podwyższaniu kwalifikacji,

• · rozwój potencjału ludzkiego w sferze bada, nauki i technologii.

• 5. Zwiększanie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy:

• · włącznie z możliwości rozwijania kariery zawodowej,

• · zwiększenie dostępu kobiet do nowych miejsc pracy,

• · pomoc w uruchamianiu działalności gospodarczej,

• · działania zakładające zmniejszenie dysproporcji których podstaw jest dyskryminacja ze względu na płeć zarówno w ramach pionowych, jak i poziomych struktur rynku pracy.

Działania w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego nastawione s przede wszystkim na:

a) wspieranie osób:

• edukacja i szkolenia zawodowe;

• pomoc w zatrudnieniu;

• wyższa edukacja,

• rozwój nauk i bada nad zagadnieniami objętymi przez EFS;

• tworzenie miejsc pracy;

b) wspieranie struktur i systemów:

• poprawa systemu edukacji i szkole,

• modernizowanie usług zatrudnienia;

• integrowanie systemu edukacji ze światem pracy;

• tworzenie systemów przewidywania potrzeb w zakresie kwalifikacji podanych na rynku pracy;

c) zapewnienie dodatkowych środków i podwyższenie świadomości społecznej:

• zapewnienie świadczeń dodatkowych dla osób, które biorą udział w organizowanych programach, a które maj na utrzymaniu inne osoby;

• · rozwój dodatkowych umiejętności; podwyższanie świadomości społecznej;

• · rozpowszechnianie niezbędnych informacji o rynku pracy.

_{Priorytet 1 : Zatrudnienie i integracja społeczna}

_{Planuje się wdrożenie odpowiednich standardów usług we wszystkich publicznych służbach zatrudnienia oraz w 90% instytucji pomocy społecznej. Szkolenia pozwolą poprawić kwalifikacje pracowników w szerszej implementacji aktywnych polityk rynku pracy oraz realizacji działań na rzecz integracji społecznej.}

_{Priorytet 2 : Poprawa potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących}

_{Celem jest stworzenie poprzez rozszerzanie i udoskonalanie usług szkoleniowych oraz opracowanie systemu akredytacji dla instruktorów wykwalifikowanej siły roboczej zdolnej do przystosowywania się do zmian zachodzących w gospodarce. Doprowadzi to do zwiększenia ilości szkoleń w przedsiębiorstwach, tak, aby pomóc pracownikom i menadżerom w przygotowywaniu się i radzeniu sobie w podlegającym ciągłym zmianom otoczeniu. Usługi zdrowotne o wyższej jakości oraz programy profilaktyczne powinny wpłynąć na poprawę zdrowia pracowników. Wsparcie otrzymają również pracownicy powracający do pracy po chorobie.}

_{Priorytet 3 : Wysoka jakość systemu oświaty}

_{Wzmocnienie systemu edukacyjnego będzie polegało na wypracowaniu lepszych polityk i systemu zarządzania. Ulepszenie systemu kształcenia nauczycieli i kursów szkoleniowych pomoże sektorowi oświaty spełnić wymagania pracodawców. Stworzone zostaną narodowe ramy kwalifikacji i system wspierania kształcenia ustawicznego.}

_{Priorytet 4 : Szkolnictwo wyższe i nauka}

_{Ten priorytet pozwoli dostosować szkolnictwo wyższe do potrzeb nowoczesnej gospodarki i rynku pracy. Przewiduje on zarówno wprowadzanie wyższych standardów na uczelniach i podnoszenie kwalifikacji pracowników zajmujących się badaniami i rozwojem, jak również samo zarządzanie badaniami oraz komercjalizację wyników prac badawczych i rozwojowych.}

_{Priorytet 5 : Dobre rządzenie}

_{Wyższe standardy dla usług użyteczności publicznej, opracowywanie lepszych polityk oraz sprawniejsze ich wdrażanie to podstawowe zadania w ramach tego priorytetu. Usługi dla}

_{przedsiębiorców zostaną usprawnione, na przykład poprzez zredukowanie do siedmiu dni czasu potrzebnego do założenia firmy. Ogólne podniesienie standardów zarządzania doprowadzi do lepszego, długofalowego planowania budżetowego w instytucjach finansowanych ze środków publicznych.}

_{Priorytet 6 : Rynek pracy otwarty dla wszystkich}

_{Aktywne polityki rynku pracy mające na celu aktywizację zawodową osób oraz pomoc w ich rozwoju osobistym obejmą 45% zarejestrowanych bezrobotnych. Kluczowi pracownicy publicznych służb zatrudnienia zostaną przeszkoleni, tak, aby mogli wspierać te polityki. Pomocą zostanie objęta bezrobotna młodzież oraz osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy, takie jak kobiety, osoby niepełnosprawne oraz osoby starsze.}

_{Priorytet 7 : Promocja integracji społecznej}

_{Poprawa kwalifikacji pracowników instytucji pomocy społecznej i rozwój sektora ekonomii społecznej pomoże grupom zagrożonym wykluczeniem społecznym uzyskać dostęp do rynku pracy. Osoby z tych grup objęte będą również działaniami wspierającymi ich integrację z rynkiem pracy.}

_{Priorytet 8 : Regionalne kadry gospodarki}

_{Podjęte zostaną działania zmierzające do zwiększenia szans szkoleniowych pracowników. Celem jest poprawa zdolności przystosowywania się pracowników oraz przedsiębiorstw do zmieniającej się gospodarki. Wsparcie uzyskają także działania na rzecz lepszego przewidywania i radzenia sobie ze zmianami, na przykład w ramach zarządzania.}

_{Priorytet 9 : Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach}

_{Szerszy dostęp do edukacji dla wszystkich i promowanie kształcenia przedszkolnego jak również kształcenia ustawicznego osób dorosłych, zwłaszcza na obszarach wiejskich ma na celu pomoc w wyrównywaniu różnic pomiędzy regionami. Programy rozwojowe skierowane do szkół pomogą w niwelowaniu dysproporcji w jakości edukacji, zwłaszcza pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi. Promowany będzie równy dostęp do edukacji na obszarach wiejskich, poprzez rozwój kształcenia przedszkolnego. Zwiększone zostaną inwestycje w system kształcenia ustawicznego. Program pozwoli także opracować bardziej atrakcyjne kursy zawodowe na poziomie podstawowym i średnim oraz doprowadzi do poprawy umiejętności nauczycieli poprzez zdobywanie kwalifikacji w trakcie pracy.}

_{Priorytet 10 : Pomoc dla wszystkich instytucji zaangażowanych w zarządzanie i wdrażanie EFS}

_{Ten priorytet pomoże w zwiększeniu efektywności instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.}