1 Metodyka fonetyki 2 Konteksty muzyczne na lekcjach literackich

  1. M. Jaworski, Metodyka nauki o języku polskim, Warszawa 1991.

  1. Nauczanie fonetyki ma duże znaczenie poznawcze, praktyczne i kształcące. Elementy wiadomości z fonetyki opisowej ułatwiają naukę poprawnej wymowy, są też niezbędne w nauce czytania i pisania.

  2. Znajomość fonetyki artykulacyjnej ułatwia przyswajanie głosek języka obcego nie występujących w naszym systemie fonetycznym.

  3. Wiedza z zakresu fonetyki jest pomocna w zdobywaniu nauki z innych działów nauki o języku (np. rozpatrując formy odmiany wyrazów, zwracamy uwagę m.in. na oboczności tematów polegające na wymianie samogłosek i spółgłosek oraz na zależności doboru współfunkcyjnych końcówek fleksyjnych do zakończeń tematu.

  4. Kształcące walory nauczania głosowani polegają na tym, że uczniowie, obserwując artykulację głosek, ćwiczą się w dokładnym spostrzeganiu ruchów i układów narządów mowy i w porównywaniu cech artykulacyjnych różnych głosek, co wyrabia ich spostrzegawczość oraz umiejętność analizy i syntezy faktów fonetycznych, rozwija też wrażliwość na dźwiękową stronę języka.

  5. Nauka fonetyki nastręcza w praktyce wiele trudności i na ogół nie daje pożądanych efektów, a uczniowie są nią słabo zainteresowani.

  6. Dotychczas nie rozwiązano problemu dotyczącego zakresu i stopniowania trudności materiału nauczania fonetyki opisowej.

  7. Na progresję(stopniowanie trudności) materiału z fonetyki mają wpływ różne czynniki, często nie dające się ze sobą pogodzić, np. potrzeby dydaktyki języków obcych wymagają dość wczesnego wprowadzenia wiadomości o sposobach artykulacji głosek, jednak ze wzgl. na korelację tych wiadomości z nauką o anatomii należałoby umieścić fonetykę artykulacyjną dopiero w programie gimnazjum.

  8. Trudność w dokładnym i przystępnym uczniom objaśnianiu zjawisk fonetycznych wynika z tego, że wymaga ona od ucznia orientacji w innych dziedzinach wiedzy (anatomia, fizyka – akustyka). Bez tych informacji uczniowie będą przyswajać wiedzę pamięciowo, bez zrozumienia omawianych zjawisk.

  9. Należy ograniczyć wiadomości z fonetyki do zrozumiałych na danym poziomie nauczania i odwoływać się do praktycznych doświadczeń uczniów. Uczeń powinien zjawiska głosowe słuchowo postrzegać, a także wytwarzać – ma być obserwatorem i eksperymentatorem.

  10. Należy rozwinąć w uczniu wysoką wrażliwość na fonetyczną stronę języka: pojedyncze głoski, ich zespoły, zmiany w artykulacji, właściwości mowy osobniczej itp.

  11. Należy ograniczyć do możliwie najmniejszej i niezbędnej ilości te uogólnienia z zakresu fonetyki, które mają postać opisów, określeń i prawideł.

  12. Można wykorzystać jako pomoce dydaktyczne naukowe nagrania fonetyczne i filmy.

  13. W kl. I-III można wprowadzić przygodnie, w związku z nauką czytania i pisania, podstawowe wiadomości z fonetyki.

  14. Podstawą rozpoznawania zjawisk fonetycznych w niższych klasach jest głównie postrzeganie słuchowe. Na tej podstawie uczniowie wyodrębniają w wyrazach sylaby oraz głoski.

  15. Program SP zaleca pamięciowe przyswojenie uczniom samogłosek na podstawie ich wyliczenia i traktowanie pozostałych głosek jako spółgłosek.

  16. Uczniowie za pomocą słuchu różnicują głoski dźwięczne i bezdźwięczne. Można uświadomić im tę różnicę na dwa sposoby:

  1. Podobnie można wykazać różnicę między spółgłoskami twardymi a miękkimi (np. nic-nić, pas-paś, len-leń). Ćwiczeniom tym powinny towarzyszyć ćw. ortofoniczne, wdrażające uczniów do poprawnej wymowy wyrazów, w których wymowie ogólnopolskiej występują spółgłoski twarde lub miękkie, np. kierunek, kiedy, Giewont, gęsty, lipa. Przy wyborze ćwiczeń trzeba uwzględnić faktyczne potrzeby uczniów w zakresie wymowy i pisowni.

  2. Na niższym stopniu kształcenia ćwiczenia fonetyczne ściśle łączą się z ortograficznymi. Dzieci mają naturalną skłonność do zapisywania wyrazów tak jak je słyszą, co jest przyczyną błędów ortograficznych -> należy zwracać uczniom uwagę na różnicę między wymową a pisownią (np. ławka, chleb). Powinni sobie oni uświadomić, że:

  1. Dużą trudność sprawia opanowanie uczniom pisowni wyrazów zwierających litery ę i ą:

  1. Na wyższym poziomie nauczania (od kl. IV) program wprowadza systematycznie dość obszerny materiał, głównie z zakresu fonetyki artykulacyjnej. Wymaga on zaznajomienia uczniów z ogólną budową i funkcją narządów mowy, z artykulacją samogłosek i spółgłosek, z wymową grup spółgłoskowych, z akcentem i intonacją. Materiał jest ułożony kategorycznie (najobszerniejsza część wypada na program gimnazjum).

  2. Organizacja zajęć i dobór metod nauczania zależą w znacznej mierze od wiedzy uczniów.

  3. Na podstawie analizy materiału rzeczowego zawartego w programie można wyodrębnić następujące zagadnienia:

  1. Jak prowadzić lekcje?

  1. Zagadnienie wpływu pozycji głosek w wyrazie i ich sąsiedztwa fonetycznego na wymowę można ze względów praktycznych połączyć z zagadnieniami rozbieżności między pisownią a wymową, a nawet mu podporządkować. Uczniowie powinni wiedzieć, że:

  1. Akcent wyrazowy – należy wyjaśnić uczniom podstawową normę akcentowania, tj. paroksytonezy. Jest to sprawą prostą, gdyż na podstawie percepcji słuchowej uczniowie bez trudu stwierdzą, na którą sylabę pada akcent. Trudniej jest uświadomić im odstępstwa od tej normy, tj. akcentowanie niektórych wyrazów (np. pochodzenia obcego na -yka, -ika) i form wyrazowych na trzeciej lub czwartej sylabie od końca (np. zrobilibyśmy, czytalibyście), dlatego, że większość uczniów akcentuje je paroksytoniczne.

  2. Chodzi o to, by uczniowie nie tylko pamięciowo opanowali reguły, ale stosowali je w praktyce, opanowali nawykowo. Wymaga to dobrego wzoru, którego powinien dostarczyć nauczyciel oraz wielokrotnych ćwiczeń w głośnym czytaniu i recytacji.

  3. Akcent zdaniowy i intonacja – w związku z ćwiczeniami w głośnym czytaniu i w recytacji należy stopniowo wdrażać do stosowania poprawnego akcentu i uzasadnionej treściowo i emocjonalnie intonacji.

  4. W nauczaniu fonetyki szczególnie dają się wykorzystać metody poglądowe, a podstawą poglądowego przedstawiania zjawisk fonetycznych można w bardzo wielu wypadkach uczynić doświadczenie ucznia.

  1. M. Nagajowa, Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994.

  1. Kultura żywego słowa – czyste i zgodne z normą ogólnopolską wymawianie samogłosek, spółgłosek i grup spółgłoskowych.

  2. Wyższa od potocznej staranność wymowy w dyskusji na lekcji, w wypowiedziach kierowanych do osób obcych, w miejscach publicznych, najwyższa – w przemówieniach -> dla pełnego porozumienia ze słuchaczem.

  3. Powinno unikać się przypadkowej eufonii – jednakowo zakończeń wyrazów w bliskim sąsiedztwie (również w tekście pisanym).

  4. Ważne jest poprawne akcentowanie wyrazów obcych i zapożyczonych.

  5. Wyzyskanie podziału wyrazu na sylaby: w odmianie mówionej – za pomocą przerwy głosowej, w odmianie pisanej – od myślnika dla wyrażenie uczuć, postawy myślowej mówiącego, tworzenia nastroju, wzmocnienia komunikatywności tekstu; skandowanie.

  6. Istotne jest:

  1. Technika mówienia: oddech, artykulacja, dykcja, emisja głosu.

KONTEKSTY MUZYCZNE NA LEKCJACH LITERACKICH

  1. Z. Budrewicz, E. Kram-Mikoś, poezja śpiewana. Z zagadnień szkolnej interpretacji tekstu, [w:] Problematyka tekstu głosowo interpretowanego, pod red. K. Lange, W. Sawryckiego i P. Tańskiego, Toruń 2004.

  1. POEZJA ŚPIEWANA. Z ZAGADNIEŃ SZKOLNEJ INTERPRETACJI TEKSTU

  1. instrumentację głoskową w funkcji: dźwiękowo-naśladowczej (onomatopeje) oraz ekspresywnego nacechowania głosek, powtarzających się w określonym porządku w całym tekście i w jego najbliższym sąsiedztwie (ze szczególnym zwróceniem uwagi na głoski najważniejsze w muzyce wokalnej); próby nazywania walorów brzmieniowych poprzez skojarzenia sensoryczne

  2. strukturę wersyfikacyjną (sygnały foniczności podziału wierszowego: budowa wersów jako całość składnikowo-intonacyjna (zgodna z porządkiem składniowo-logicznym) i odpowiadający jej kontur intonacyjny; metryczne uporządkowanie wiersza (konstanty metryczne): rym, akcent, sylaba, podział międzywyrazowy

  1. SŁOWA MOŻNA USŁYSZEĆ JAK MUZYKĘ

  1. MUZYCZNOŚC NA USŁUGACH SŁOWA


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Drama na lekcjach polskiego w szkole średniej, Polonistycznie, Metodyka nauczania języka polskiego i
Metody aktywizujace na lekcjach przyrody
Metoda projektu na lekcjach matematyki, metody nauczania
Metody aktywizujace na lekcjach jezyka polskiego
Przyczyny wypadków na lekcjach i zajęciach wychowania fizycznego 3, AWF Wychowanie fizyczne, metodyk
Metody Ściągania na lekcjach, Zabawne dokumenty i inne pierdoły ;p, Metody ściągania na sprawdzianac
D9 Sztuka na lekcjach polskiego, metodyka
Metody aktywizujÄ…ce na lekcjach religii
Metody aktywizujace na lekcjach KOSS
METODY AKTYWIZUJĄCE NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO
Analiza metod wielokryterialnych podejmowania decyzji ze szczególnym uwzględnieniem metody AHP na po
Metody twórcze na lekcjach w f
Katarzyna Halfar Metody aktywizujące na lekcjach języka polskiego
Kształcenie literackie i kulturowe na lekcjach języka polskiego Miejsce lektury
Praca na lekcjach, Różności, Dla nauczycieli
DYDAKTYKA-+Uryga+(Lekcja+literatury), Anglistyka i polonistyka, Polonistyka
Lasy miejskie – przegląd wybranych zagadnień na podstawie literatury

więcej podobnych podstron