ENCYKLOPEDIA PRAWA I OBRONA WLASNOSCI INTELEKTUALNYCH
wyklad prof. UEK Janusz Koczanowski
2010/2011

SPIS TRESCI

Podreczniki 2

Egzamin 2

Tematyka 2

TEORIA PRAWA 3

Prawo przedmiotowe 3

Prawo podmiotowe 4

Ogolne zasady stosowania prawa 7

Wykladnia prawa 9

Prawo konstytucyjne 11

Prawo i postepowanie administracyjne 15

PRAWO CYWILNE 19

1 Ksiega KC – Czesc ogolna 19

2 Ksiega KC – Wlasnosc i inne prawa rzeczowe 23

3 Ksiega KC– Zobowiazania 28

prawo autorskie 41

Podreczniki

SA FATALNE!
NOTATKI TO PODSTAWA

Ale jezeli ktos bardzo chce to:

• Jerzy Lewandowski „Podstawy prawa. Zarys wykladu”

• Wojciech Siuda „Elementy prawa dla ekonomistow”, „Encyklopedia prawa”

Egzamin

• 02.02.2011 paw. C sala F godz. 9.30

• TEST wielokrotnego wyboru: 30 pytan, 30 minut

• Ocena 3.0 gdy przekroczone 50% (dla 30 punktow minimum 16punktow)

• ½ punktow to zadanie kazusowe(tekstowe) – prawnie uzasadnic odpowiedz

Tematyka

• Teoria prawa

• Prawo konstytucyjne

• Prawo i postepowanie administracyjne

• Prawo cywilne (najwiecej)

• Prawo karne (nie zdazymy)

• Prawo wlasnosci intelektualnej

W₁: (07.10.2010)

TEORIA PRAWA

PRAWO to pojecie wieloznaczne, np.:

• W znaczeniu przedmiotowym – caloksztalt norm ustawowych i chronionych przez panstwo

• W znaczeniu podmiotowym – wynikajaca z norm prawa przedmiotowego moznosc okreslonego postepowania lub moznosc zadania danego postepowania od osob do tego zobowiazanych

PANSTWO to terytorium zamieszkale przez ludnosc poddana suwerennej wladzy

Prawo to instrument oddzialywania panstwa na spoleczenstwo.

Prawo przedmiotowe

ZRODLA PRAWA:

• Zwyczaj – zrodlo pierwotne - prawo zwyczajowe

• Stanowienie prawa – wydawanie aktow prawa przez wladze panstwa (wydawanie aktow normatywnych) – prawo stanowione

W dzisiejszym swiecie dominuje prawo stanowione – w Polsce stanowi je przede wszystkim Sejm i jest ono prawem pisanym

W systemach anglosaskich dominuje prawo zwyczajowe

W Polsce nie mozna oprzec wyboru na innym wyroku, trzeba podac norme prawna, w argumentacji mozna przytoczyc przyklad innej sprawy

Zwyczaj nie stanowi prawa!!!

POLSKIE ZRODLA PRAWA

ZASADA HIERARCHI AKTOW NORAMTYWNYCH – oznacza, ze sa akty normatywne wyzszego rzedu (wazniejsze) oraz akty nizszego rzedu akt normatywny nizszego rzedu nie moze byc sprzeczny z aktem normatywnym rzedu wyzszego

Zrodla prawa powszechnego

1. KONSTYTUCJA – najwyzszy akt prawa; Trybunal Konstytucyjny sprawdza zgodnosc aktow z obowiazujaca Konstytucja

2. UMOWY MIEDZYNARODOWE – formalni rowne z ustawami ale jezeli istnieje sprzecznosc miedzy nimi wtedy przyjmuje sie ze wazniejsza jest umowa miedzynarodowa i trzeba dokonac zmian w ustawie

3. USTAWY – w praktyce najwazniejsze zrodla prawa, uchwala je tylko Sejm
   Prawo inicjatywy ustawodawczej ma:

• Grupa poslow

• Senat

• Prezydent

• Rada Ministrow(najwiecej projektow ustaw wnosi do Sejmu – ponad 80%)

• Inicjatywa obywatelska (100.000 obywateli)

1. ROZPORZADZENIA WYKONAWCZE – wydawane przez naczelne organy wladzy wykonawczej; rady miast, sejmiki wojewodzkie, itp. Moga wprowadzic uchwaly, zarzadzenia prezydentow, wojtow zrodla prawa lokalnego

• wydaje Prezes Rady Ministrow, Rada Ministrow, Ministrowie, przewodniczacy okreslonych w ustawach komitetow rzadko Prezydent

• Zrodlo prawa na podstawie i w celu wykonania ustaw

• Musi byc udzielona delegacja ustawodawcza do wydania rozporzadzenia, ktora odnajdujemy w ustawie = upowaznienie

• Rozwija i uszczegolawia ustawy

• Publikowane w Dzienniku Ustaw RP (Monitor Polski, Dzienniki Urzedowe Ministerstw, Dzienniki Urzedowe Wojewodztw)

• Rozporzadzenie wchodzi w zycie po uplywie 14 dni od ogloszenia, chyba ze samo stanowi inaczej

PO CO ROZPORZADZENIA?

1. Ustawa powinna byc aktem normatywnym ogolnym, regulowac zasady postepowania

2. Na wladzy wykonawczej ciazy odpowiedzialnosc za wprowadzenie w zycie ustawy (specjalisci w roznych dziedzinach)

1. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO – obowiazuja na obszarze dzialania organow, ktore je ustanowily, np.: na terenie gminy, powiatu; ustanawiane przez organy samorzadow terytorialnych i terenowe organy administracji rzadowej w granicach upowaznien zawartych w ustawie

ZRODLA PRAWA WEWNETRZNEGO np.: uchwala Rady Ministrow obowiazujaca Rade Ministrow, uchwala Senatu UEKu obowiazuje osoby zwiazane z UEKiem

UMOWA MIEDZYNARDOWA – zrodlo prawa, podmiotami umowy sa dwa lub wiecej panstw (ewentualnie panstwo i organizacja miedzynarodowa)

KONWENCJA MIEDZYNARODOWA – umowa miedzy wieloma panstwami

PROCES WCHODZENIA UMOWY

• Negocjacje, przygotowania, postanowienia

• Przedstawiciele panstw parafuja umowe (pierwsza litera mienia i nazwiska reprezentantow)

• Podpisanie umowy miedzynarodowej przez odpowiedniego przedstawiciela

• RATYFIKACJA – powoduje, ze staje sie ona obowiazujacym zrodlem prawa

Prawo podmiotowe

Kazdy czlowiek ma mnostwo praw podmiotowych wynikajacych z prawa przedmiotowego, np.: prawo podmiotowe do dobrego mienia.

Podzial praw podmiotowych:

Majatkowe
wartosc mozemy oszacowac w pieniadzach, np.: prawo podmiotowe do alimentow, prawo podmiotowe do odszkodowania, prawo podmiotowe do praw autorskich(podwojne)

Niemajatkowe
wartosci nie mozna oszacowac w pieniadzach, tzw. DOBRA OSOBISTE, np.: prawo do zycia, zdrowia, wolnosci, dobrego mienia, wizerunku, praw autorskich

Zbywalne
przenosne(majatkowe), mozna je przeniesc z osoby na osobe (w drodze spadku, darowizny, sprzedazy), wyjatki, np.: prawo do alimentow

Niezbywalne
nieprzenosne(niemajatkowe)

Bezwzgledne
skuteczne wobec wszystkich osob, np.: do nietykalnosci, do dobrego mienia, do tajemnicy korespondencji

Wzgledne
skuteczne wobec konkretnej osoby, np.: alimenty, odszkodowanie, zwrot pozyczki

Normy

• Religijne

• Dobrego wychowania

• Moralne (wiekszosc przeksztalcono w prawne)

• Prawne

Normy prawne - Zasady postepowania ustanowione i chronione przez Panstwo

Roznice miedzy normami prawnymi a pozostalymi normami

1. Rodzaj sankcji – za nieprzestrzeganie norm prawnych grozi sankcja prawna, Panstwo stoi na ich strazy

2. Charakter dwustronny (obowiazkowo-roszczeniowy) – tylko normy prawne go posiadaja, np.: norma alimentowa – istnieje osoba zobowiazana do placenia oraz osoba ktora ma prawo do roszczenia o alimenty

Budowa normy prawnej

HIPOTEZA	DYSPOZYCJA	SANKCJA
Precyzyjnie okresla okolicznosci, w ktorej dana norma moze byc zastosowana	Okresla wymagane przez prawo sposoby zachowania sie w warunkach zaistnialej hipotezy	Okresla zespol nastepstw, ktore groza komus kto zachowa sie niezgodnie z dyspozycja w warunkach hipotezy
Art. 202. § 1 KK.  Kto publicznie prezentuje tresci pornograficzne w taki sposob, ze moze to narzucic ich odbior osobie, ktora tego sobie nie zyczy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnosci albo pozbawienia wolnosci do roku.
„kto publicznie prezentuje tresci pornograficzne”	„nie moze narzucic ich odbioru osobie, ktora tego sobie nie zyczy”	w innym przypadku osoba taka „podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnosci albo pozbawienia wolnosci do roku”

podzial norm prawnych

bezwzglednie obowiazujaca (imperatywna)
obowiazuje bezwzglednie kazdego adresata normy niezaleznie od jakichkolwiek uwarunkowan; nie dopuszcza innego zachowania, np.:
Art. 13. § 1 KRiO  Nie moze zawrzec malzenstwa, kto juz pozostaje w zwiazku malzenskim.

wzglednie obowiazujaca (dyspozytywna)
obowiazuje adresatow normy, jezeli nie wystapia wskazane przez norme okolicznosci, np.:
Art. 866 KC (o spolce cywilnej) W braku odmiennej umowy lub uchwaly wspolnikow kazdy wspolnik jest umocowany do reprezentowania spolki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw

Nakazujaca
zobowiazujaca adresata do okreslonego zachowania pod grozba zawarta w sankcji
Art. 23 KH (o spolce jawnej) Umowa spolki powinna byc zawarta na pismie pod rygorem niewaznosci.

Zakazujaca
zabrania adresatowi okreslonego zachowania pod grozba zawarta w sankcji
Art. 108 KW Kto szczuje psem czlowieka, podlega karze grzywny do 1000 zl. albo karze nagany

Upowazniajace (zezwalajace, kompetencyjne)
upowaznia do postepowania, ktore jest zabronione(np.: nie wolno pozbawiac nikogo wolnosci ale policjant ma prawo pozbawic wolnosci przestepce); daje prawo adresatowi do okreslonego zachowania i osiagania korzysci. Sankcja jest utrata korzysci plynacych ze wskazanego prawa.
Art. 18^3d KP Osoba, wobec ktorej pracodawca naruszyl zasade rownego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokosci nie nizszej niz minimalne wynagrodzenie za prace, ustalane na podstawie odrebnych przepisow

Konkretne
wyraznie okresla sposob zachowania sie w warunkach okreslonej hipotezy

Blankietowe (odsylajace)
nie okresla wyraznie odpowiedniego zachowania ale odsyla do innej normy

Norma prawna a przepis prawny:

Przepis prawny – zdanie zawarte w akcie normatywnym; moze miec postac: artykulu, ustepu, punktu, paragrafu, itd.

Dlaczego dzielimy akty normatywne na artykuly, ustepy, itp.?

Aby aktami normatywnymi latwiej bylo sie poslugiwac

Zdarzenie prawne – zdarzenie rzeczywiste, z ktorym prawo laczy skutki

Podzial zdarzen prawnych

Zalezne od woli ludzkiej
czlowiek ma na te zdarzenia wplyw, np.: zawarcie umowy

Niezalezne od woli ludzkiej
czlowiek nie ma na te zdarzenia wplywu, np.: uplyw czasu (w pewnym wieku stajemy sie dorosli, dostajemy znizki, itp.), np.: smierc ze starosci

Akty prawne – zdarzenia intencjonalne, np.: zawarcie umowy

• Czynnosci prawne

• Orzeczenia sadowe

• Akty administracyjne

Czyny – wola wywolania skutkow prawnych jest obojetna

• Dozwolone, np.: obrona wlasna, napisanie wiersza

• Niedozwolone – obojetne sa skutki ale prawo zabrania, np.: zrobienie komus krzywdy poniewaz nie mysli sie o odszkodowaniu

Stosunek prawny – rzeczywisty stosunek regulowany prawnie

Elementy skladowe stosunku:

• Dwa podmioty: podmiot uprawnienia oraz podmiot obowiazku

• Przedmiot stosunku prawnego – to czego stosunek dotyczy

• Tresc – prawo podmiotu uprawnienia i obowiazek podmiotu obowiazku

np.: STOSUNEK PRACY
podmiot uprawnienia: pracownik
podmiot obowiazku: pracodawca
przedmiot stosunku prawnego: praca
prawo podmiotu uprawnienia: otrzymanie wynagrodzenia za prace
obowiazek podmiotu obowiazku: wyplacenie pracownikowi wynagrodzenia

W₂ (14.10.2010)

Ogolne zasady stosowania prawa

1. zasada powszechnej znajomosci prawa – nieznajomosc prawa szkodzi; kazdy ma obowiazek znac prawo

2. zasada hierarchii norm – akt normatywny wyzszego rzedu jest wazniejszy od aktu normatywnego rzedu nizszego, a akt nizszego rzedu nie moze byc sprzeczny z aktem rzedu wyzszego

3. zasady uchylania kolizji norm w czasie:

1. ustawa wchodzi w zycie z dniem oznaczonym – dzien wskazany przez ustawodawce, jezeli data wchodzenia w zycie ustawy nie jest wyznaczona to za taki dzien uznajemy dzien pojawienia sie ustawy w dzienniku ustaw

2. ustawa pozniejsza uchyla ustawe wczesniejsza

3. przepis szczegolny uchyla przepis ogolny

4. ustawa pozniejsza ogolna nie wylacza ustawy wczesniejszej szczegolnej

5. ustawa nie dziala wstecz (ustawa moze dzialac wstecz jezeli jest lagodniejsza)

1. zasady uchylania kolizji norm w przestrzeni:

1. do stosunkow o charakterze osobowym nalezy stosowac prawo ojczyste tych stosunkow

2. do nieruchomosci stosuje sie prawo kraju na terenie ktorego nieruchomosc sie znajduje

3. do rzeczy ruchomych stosuje sie prawo kraju na terenie ktorego rzecz sie znajduje

4. do czynnosci prawnych stosuje sie prawo kraju na terenie ktorego umowa zostala spisana

5. organ orzekajacy stosuje zawsze wlasne przepisy proceduralne

system prawa – podzial prawa na galezie oraz na dziedziny

prawo

krajowe

miedzynarodowe

Galezie prawa w Polsce

• prawo karne (pk)

• praw cywilne (PC)

• prawo panstwowe (pp)

• prawo rodzinne (pr)

prawa

materialne
uprawnienia i obowiazki podmiotow

niematerialne
(FORMALNE)
procedura

Analogia w prawie – stosowana w razie luki w prawie¹
moze wystepowac w dwoch odmianach:

1. Analogia z prawa

• ma charakter ocierajacy sie o stanowienie prawa

• stosowana, gdy dla zdarzenia nie ma zadnej normy prawnej

• moze jej dokonac Trybunal Konstytucyjny

• stosuje sie ogolne zasady prawne

1. Analogia z ustawy

• szukamy normy prawnej ktora regulowalaby zdarzenie najbardziej podobne do naszego zdarzenia

w₃ (21.10.2010)

Wykladnia prawa

To interpretacja, sposob mysleniowy dazacy do ustalenia sensu norm prawnych

Podzial ze wzgledu na:

1. Autora:

1. Autentyczna

• zwykle dokonywana jest przez ten sam organ, ktory ustanowil dana norme

• przyjmuje sie, ze ma ona moc prawna rowna mocy prawnej aktu normatywnego, ktory zostal poddany interpretacji

• jest to wykladnia o mocy powszechnie obowiazujacej.

1. Sadowa

• dokonywana przez sady oraz inne organy orzekajace

• nie ma mocy powszechnie obowiazujacej.

, np.: zmarl pracownik, a nie wykorzystal urlopu wypoczynkowego (platnego); czy rodzinie zmarlego nalezy sie rownowartosc niewykorzystanego urlopu? Jezeli zalozymy, ze prawo do urlopu jest prawem osobistym, czyli niezbywalnym to nie nalezy wyplacic rodzinie pieniedzy. Jezeli natomiast zalozymy, ze prawo do urlopu jest prawem majatkowym to powinno sie wyplacic pieniadze rodzinie zmarlego
ZASADA PRAWNA – uchwalana jako regula interpretacyjna, obowiazujaca do chwili uchwalenia ZASADY PRZECIWNEJ

1. Naukowa (doktrynalna)

• Nie ma mocy powszechnie obowiazujacej

• Jest zawarta w podrecznikach

• Ma tym wieksze znaczenie im wiekszej rangi autorytet jej dokonal

• W glosach to recenzja wyroku

1. Zycia codziennego

• Dokonuje jej kazdy czlowiek kiedy styka sie z prawem

, np.: rozmawiajac z policjantem a temat zlamania przepisu

1. Metode:

1. Gramatyczna

• Podstawowy rodzaj

• Dokonywana zawsze

• Slowa uzyte w tekscie normatywnym nalezy rozumiec w sposob prawniczy

• Zadnego ze slow uzytego w tekscie normatywnym nie mozna usunac ani zmienic

• Nalezy zwracac uwage na budowe syntaktyczna zdania

1. Logiczna

• Poslugujemy sie modelami, schematami wnioskowania logicznego

• Jezeli wolno wiecej to wolno mniej
  np. jezeli mozna bronic sie przed napastnikiem (zabic go) to tym bardziej mozna go zranic

• Jezeli nie wolno mniej to nie wolno wiecej
  np.: jezeli nie wolno za granice stanu wywozic banknotu 500$ to tym bardziej nie wolno wywozic banknotu 1000$

• Wnioskowanie a’contario – na przeciwienstwo
  np.: roszczenie majatkowe sie przedawniaja, czyli roszczenia niemajatkowe nie przedawniaja sie

1. Systemowa

Opiera sie na zasadach:

• Przy interpretacji najpierw zastanawiamy sie jakie jest miejsce interpretacji normy w systemie prawa

• A pozniej jakie jest miejsce w akcie normatywnym
  np.: w PK dopoki nie udowodni sie ze ktos jest winny uznajemy go za niewinnego (domniemanie niewinnosci), w prawie finansowym wszelkie watpliwosci rozstrzyga sie na korzysc skarbu panstwa

1. Celosciowa (teleologiczna, funkcjonalna)

• Okreslone przepisy prawe maja okreslone cele do spelnienia

1. Historyczna

• Starym pojeciom nalezy nadawac nowa tresc, rozumiec wspolczesnie

Prawo konstytucyjne

PRZEROBIC !!! (moje notatki pochodza z ksiazki Wojciecha Siudy „elementy prawa dla Ekonomistow”)

Konstytucja

• nazwa pochodzi od lacinskiego slowa constitatio (ustroj)

• wspolczesnie nazwe te nosi ustawa zasadnicza panstwa

• to ustawa wyposazona w najwyzsza moc prawna – wszystkie akty prawne w panstwie musza byc z nia zgodne

• okresla podstawowe zasady ustroju politycznego

• w niej unormowana jest struktura organow panstwowych, sposob ich powolywania, kompetencje, wzajemne zwiazki, a takze podstawowe prawa i obowiazki obywateli

• moze byc zmieniona tylko szczegolnym trybie

• w Polsce uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe (polaczone izby Sejmu i Senatu) 2 kwietnia 1997r.

• Zasada Trojpodzialu Wladzy (Montesquieu, Monteskiusz)

Wladza

Ustawodawcza
Parlament

Wykonawcza
Glowa panstwa + Rzad

Sadownicza
Niezawisle sad

W POLSCE

Sejm i Senat

Prezydent i Rada Ministrow

Sady i Trybunaly

• Wladza wykonawcza i ustawodawcza lacza sie, np.: prezydent ma prawo do veta, trybunal kontroluje wladze ustawodawcza jak i wykonawcza

• ORGANY PANSTWOWE – odpowiednio zorganizowane instytucje, utworzone na podstawie przepisow prawa i powolane do wykonywania okreslonych zadan w imieniu panstwa

1. CENTRALNE – obejmuja swym dzialaniem cale terytorium kraju, m.in.: Sejm, Senat, Prezydent, Rada Ministrow, Prezes Rady Ministrow, ministrowie

2. TERENOWE – obejmuja obszar wojewodztwa, gminy, miasta, itd., m. In.: wojewodowie, i inne dzialajace w terenie organy administracji rzadowej oraz samorzady terytorialne

SEJM

• Pierwsza izba parlamentu

• Wybierany przez obywateli na kadencje 4 lat (moze skrocic swoja kadencje, lub prezydent moze to uczynic)

• 460 poslow

• Posel musi miec ukonczone 21 lat i nie byc karany

• Uchwalenie ustawy lub podejmowanie innych uchwal jest mozliwe tylko wtedy, gdy w posiedzeniu w danym momencie bierze udzial co najmniej pewna okreslona przepisami liczba poslow Quorum (jezeli przepisy nie stanowia inaczej to polowa ogolnej liczby poslow)

• Uchwalenie ustawy lub podjecie uchwaly wymaga w zasadzie zwyklej wiekszosci glosow (wiecej za niz przeciw, wstrzymujacy sie od glosu nie wplywaja na wynik glosowania)

• W niektorych sprawach niezbedne jest osiagniecie bezwzglednej wiekszosci glosow(wiecej niz polowa bioracych udzial w glosowaniu popiera projekt)

• Niekiedy przepisy wymagaja kwalifikowanej wiekszosci glosow(np.: 2/3 oddanych glosow)

• W przypadku uchwaly Sejmu o skroceniu kadencji wymagana jest wiekszosc 2/3 glosow ustawowej liczby poslow(460)

• Uchwala budzet panstwa (inicjatywa nalezy wylacznie do Rady Ministrow ktora przedstawia Sejmowi projekt najpozniej 3 miesiace przed rozpoczeciem roku budzetowego, a po zakonczeniu r.b. przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania budzetu wraz z informacja o stanie zadluzenia panstwa

• Wewnetrzne organy Sejmu:

1. Marszalek Sejmu – kieruje pracami Sejmu

2. Prezydium Sejmu – marszalek i wicemarszalkowie; ustala plan pracy Sejmu

3. Konwent seniorow – marszalek, wicemarszalkowie, przewodniczacy lub wiceprzewodniczacy klubow poselskich, a takze przedstawiciele kol parlamentarnych reprezentujacych w dniu rozpoczecia kadencji Sejmu osobna liste wyborcza

4. Komisje sejmowe – powolywane na poczatku kadencji przez Sejm; w sklad wchodza poslowie; daja fachowa opinie dla Sejmu

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

• Powolywany przez Sejm za zgoda Senatu na 5 lat

• Jest niezalezny od innych organow panstwowych

• Nie moze byc pociagany do odpowiedzialnosci karnej, aresztowany lub zatrzymany

• Zdaje sprawe Sejmowi w corocznych sprawozdaniach, ktore sa nastepnie podawane do wiadomosci publicznej

• Ponosi odpowiedzialnosc tylko przed Sejmem, przy czym odpowiedzialnosc ta wyraza sie jedynie w mozliwosci odwolania ze stanowiska w razie sprzeniewierzenia sie zlozonemu slubowaniu

• Podejmuje dzialanie jezeli uzyska informacje wskazujaca na naruszenie praw wolnosci obywatela

SENAT

• Druga izba parlamentu

• Sklada sie ze 100 senatorow

• Odgrywa znaczaca role w procesie legislacyjnym, aczkolwiek nie ma w nim glosu decydujacego

• Wplywa na tresc uchwaly ustawy

• Glowne zdanie przypada komisji senackiej

• Obraduje na posiedzeniach

• Pracami kieruje marszalek Senatu, a w zastepstwie wicemarszalkowie

• Senatorowie wybierani sa w powszechnych, bezposrednich glosowaniach, ktore odbywaja sie lacznie z wyborami do Sejmu

• Moga tworzyc kluby parlamentarne

• Kadencja konczy sie rownoczesnie z kadencja Sejmu

PREZYDENT

• Glowa panstwa

• Najwyzszy przedstawiciel RP

• Gwarantem ciaglosci wladzy panstwowej

• Czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na strazy suwerennosci i bezpieczenstwa panstwa oraz nienaruszalnosci i niepodzielnosci jego terytorium

• Wybierany na 5 lat w wyborach powszechnych, rownych, bezposrednich, w glosowaniu tajnym; konieczne jest uzyskanie bezwzglednej wiekszosci waznie oddanych glosow

• Musi miec ukonczone 35 lat i korzystac z pelni praw wyborczych

• Kandydowac ponownie moze tylko raz

• Jest reprezentantem panstwa w stosunkach zewnetrznych – ratyfikuje i wypowiada umowy miedzynarodowe, zawiadamiajac o tym obie izby parlamentu, mianuje i odwoluje przedstawicieli dyplomatycznych Polski w innych panstwach

• Jest najwyzszym zwierzchnikiem sil zbrojnych, ktora to funkcje w czasie pokoju sprawuje za posrednictwem ministra obrony narodowej

• Przed uplywem kadencji oproznienie urzedu Prezydenta powoduja:

1. Smierc

2. Zrzeczenie sie urzedu

3. Uchwala Zgromadzenia Narodowego podjeta wiekszoscia co najmniej 2/3 glosow w obecnosci polowy ogolnej liczby poslow i senatorow, uznajaca trwala niezdolnosc do sprawowania urzedu ze wzgledu na stan zdrowia

4. Zlozenie z urzedu orzeczeniem Trybunalu Stanu

5. Stwierdzenie niewaznosci wyboru

NIK

• Najwyzsza Izba Kontroli

• Naczelnym organem kontroli panstwowej i podlega Sejmowi

• Kontroluje dzialalnosci organow administracji rzadowej (rzad, ministrowie, inne naczelne i centralne organy administracji panstwowej), NBP, panstwowych osob prawnych i innych panstwowych jednostek organizacyjnych

• W wezszym zakresie moze kontrolowac dzialalnosc organow samorzadu terytorialnego, komunalnych osob prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych

• Podejmuje kontrole

1. Na zlecenie Sejmu lub jego organow

2. Na wniosek Prezydenta

3. Na wniosek Prezesa Rady ministrow

4. Z wlasnej inicjatywy

• Jednostki panstwowe sa kontrolowane pod wzgledem legalnosci, gospodarnosci, celowosci i rzetelnosci – NIK sprawdza nie tylko czy prowadza one dzialalnosc zgodnie z przepisami, ale czy ich dzialalnosc jest prowadzona dobrze i celowo, czy osiagaja najlepsze wyniki kosztem mozliwie malego nakladu sil i srodkow, czy wlasciwie wykorzystuja przydzielone im mienie i fundusze, czy eliminuja ze swej dzialalnosci zla organizacje, nieporzadek, niegospodarnosc

• Przedklada Sejmowi analize wykonania budzetu panstwa i zalozen polityki pienieznej

• Ma obowiazek przedstawic Sejmowi wynikajace z kontroli zarzuty, dotyczace dzialalnosci

Czlonkow Rady Ministrow

Kierownikow urzedow centralnych

Prezesa NBP

Osob kierujacych instytucjami wskazanymi przez ustawe (Kancelaria Prezydenta, Kancelarie Sejmu i Senatu, Trybunal Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji i In.)

RADA MINISTROW (RZAD)

• Organ wladzy wykonawczej, ktory na co dzien kieruje panstwem

• Prowadzi polityke wewnetrzna i zagraniczna

• Stoi na czele calego systemu administracji rzadowej

• Podejmuje wszystkie decyzje dotyczace panstwa, ktorych ustawy nie zastrzegly dla Prezydenta, albo innego organu administracji panstwowej lub samorzadu terytorialnego

• W szczegolnosci:

1. Zapewnia wykonanie ustaw

2. Wydaje rozporzadzenia

3. Koordynuje i kontroluje prace organow administracji rzadowej

4. Chroni interesy Skarbu Panstwa

5. Uchwala projekt budzetu panstwa i kieruje jego wykonaniem

6. Zapewnia bezpieczenstwo wewnetrzne i zewnetrzne panstwa oraz porzadek publiczny

7. Sprawuje ogolne kierownictwo w dziedzinie stosunkow z innymi panstwami i organizacjami miedzynarodowymi

8. Zawiera umowy miedzynarodowe wymagajace ratyfikacji oraz potwierdza i wypowiada inne umowy

9. Sprawuje ogolne kierownictwo w dziedzinie obronnosci kraju

• Tryb powolywania i odwolywania Rady Ministrow okresla konstytucja (art. 154)

Etap 1. Powolanie rzadu nalezy do Prezydentadesygnuje on premiera i powierza mu misje sformowania rzadu, nastepnie powoluje rzad w skladzie zaproponowanym przez premiera (14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjecia dymisji poprzedniego rzadu) i wnosi o udzielenie votum zaufania (uchwala wymaga bezwzglednej wiekszosci glosow). Jezeli rzad nie uzyska votum to etap 2.

Etap 2. Inicjatywa w sprawie powolania rzadu przechodzi w rece Sejmu w ciagu 14 dni Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrow i proponowany przez niego sklad rzadu. Wymaga to uchwaly podjetej bezwzgledna wiekszoscia glosow. Jezeli rzad w tym trybie zostanie przez Sejm wybrany, Prezydent jest zobowiazany go powolac. W przeciwnym razie etap 3.

Etap 3. Inicjatywa wraca do Prezydentapowoluje on Prezesa Rady Ministrow i rzad w takim samym trybie jak poprzednio (etap pierwszy), z tym jednak, ze w Sejmie do uchwalenie votum wystarcza zwykla wiekszosc glosow. Jezeli rzad i w tym wypadku nie uzyska votum zaufania Prezydent skraca kadencje Sejmu i zarzadza wybory

SADY:

• Wyrozniamy:

1. Sad Najwyzszy

2. Sady powszechne

3. Sady administracyjne

4. Sady wojskowe

• Wymierzaja sprawiedliwosc przede wszystkim rozstrzyganiem spraw cywilnych i karnych

• Opieraja sie na przepisach prawa

• Niezawisle

• Instancyjne

1. Powszechne

1. Rejonowe

2. Okregowe

3. apelacyjne

1. Szczegolne – powolywane sa do okreslonych rodzajow spraw, np.: Wojskowe

w_3,4 (21.10.2019, 28.10.2010)

Prawo i postepowanie administracyjne

Prawo administracyjne – rozwiniecie i skonkretyzowanie prawa konstytucyjnego w warunkach codziennej dzialalnosci panstwa; zespol norm regulujacych:

1. Strukture i kompetencje organow administracji publicznej (rzadowej i samorzadowej)

2. Stosunki prawne powstajace w toku wykonawczo-zarzadzajacej dzialalnosci tych organow

PRZEPISY skladajace sie na PRAWO ADMINISTRACYJNE dzielimy na:

1. Przepisy odnoszace sie do struktury organow administracyjnych

2. Przepisy regulujace tok dzialania organow administracyjnych

3. Przepisy odnoszace sie do sposobu zalatwiania poszczegolnych rodzajow spraw

Organy administracyjne

• Zakres podmiotowy KPA (kto stosuje przepisy?)

1. ADMINISTRACJA RZADOWA

2. ADMINISTRACJA SAMORZADOWA

3. Inne organy, ktorym powierzono funkcje administracyjne, np.: Polski Zwiazek Lowiecki (wydaje pozwolenia na lowiectwo), Polski Zwiazek Zeglarski(wydaje pozwolenia na plywanie jachtem)

• podczas dzialania postepuja wedlug scisle okreslonych przepisow proceduralnych, poniewaz:

1. Kazdy obywatel powinien byc tak samo traktowany

2. …

3. Zawieraja prawo gwarantujace, na ktore obywatel moze sie powolac

Postepowanie administracyjne ogolne

Podstawowe zrodlo postepowania administracyjnego Kodeks Postepowania Administracyjnego

Szczegolne przepisy do zalatwiania spraw nietypowych

POSTEPOWANIE ADMINISTRACYJNE

OGOLNE
(okreslone w KPA)

SZCZEGOLNE

Zakres przedmiotowy KPA (w jakich sprawach stosuje sie przepisy?)

• Sprawy generalne – wydawanie pozwolen na budowe, wydawanie pozwolen na bron

• Sprawy indywidualne – gdy ktos prosi o pozwolenie na budowe domu, gdy ktos prosi o pozwolenie na bron

Zasady postepowania administracyjnego

1. Zasada legalnosci – organ administracyjny musi polegac na przepisach

2. Zasada prawdy materialnej – organ administracyjny ma obowiazek dazenia do wszelkich mozliwosci azeby ustalic rzeczywisty stan sprawy (przeciwienstwem jest zasada prawdy formalnej, czyli udowodnionej na – na podstawie dokumentow)

3. Zasada udzialu stron w postepowaniu – strony maja podmiotowe prawo dzialania w sprawie, czyli dostep do informacji o wszczeciu postepowania w jej sprawie, mozliwosc wgladu do oskarzen, mozliwosc obrony

4. Zasada formy pisemnej – koniecznosc wydania decyzji w formie pisemnej

Uczestnicy postepowania administracyjnego

• Organ administracyjny

• Strona – podmiot, ktorego obowiazku lub uprawnienia postanowienie dotyczy, np.: osoba, ktora ubiega sie o pozwolenie na budowe domu

• Prokurator

• Swiadkowie

• Biegli

• Pelnomocnicy strony

Sprawy administracyjne rozpoznaja organy wlasciwe

• Jak okreslic wlasciwosc organu?

WLASCIWOSC RZECZOWA – okreslona przez przepisy o dzialaniu danego organu, kompetencja merytoryczna organu

WLASCIWOSC MIEJSCOWA – kompetencja dzialania organu rozciaga sie na okreslony teren(gmina, powiat, wojewodztwo), ze wzgledu na miejsce zalatwiania sprawy

• Jak ustalamy miejsce zalatwiania sprawy?

• NIERUCHOMOSCI(podatek od nieruchomosci, pozwolenie na budowe) – decyduje miejsce polozenia nieruchomosci

• DZIALALNOSC GOSPODARCZA – organ na terenie ktorego dzialalnosc bedzie prowadzona

• INNE SPRAWY – rozstrzygajace jest miejsce zamieszkania podmiotu (miejsce zamieszkania to miejscowosc, w ktorej osoba przebywa z zamiarem stalego pobytu)

Przebieg postepowania

zdarza sie ze postepowanie jest bardzo krotkie(nie mozna mowic o etapach

najczesciej spotykany przebieg postepowania:

1. Wszczecie postepowania administracyjnego

1. Wniosek strony (czesciej) – strona wnosi do organu administracyjnego podanie

2. Z urzedu – z inicjatywa wystepuje organ administracyjny (np.: postepowanie wywlaszczeniowe)

2. Sprawdzanie wlasciwosci podania

3. Postepowanie dowodowe², w trakcie ktorego organ moze wydawac postanowienia³

4. do 7 dni mozna zlozyc zazalenie⁴(np.: gdy biegly to byly maz wnioskodawczyni). Postanowieniem mozna kogos ukarac, np.: gdy ktos sie nie stawil

5. Wydanie decyzji⁵ oraz zakonczenie postepowania w danej (pierwszej) instancji

6. Do 14 dni mozna zlozyc odwolanie(bez podania argumentu) do organu 1szej instancji – gdy nie zlozymy odwolania to decyzja stanie sie ostateczna

7. Druga instancja bada prawidlowosc dzialania 1szej instancji

1. Jezeli 1sza instancja postepowala prawidlowo to nastepuje utrzymanie decyzji w mocy

2. Uchylenie decyzji 1szej instancji (decyzja prawnie juz nie istnieje)

• Zmienia decyzje w calosci lub w czesci

• Zwraca sprawe do ponownego rozpatrzenia do organu 1szej instancji

• Umarza postepowanie (np.: w miedzyczasie strona umarla)

Ostateczne decyzje administracyjne moga byc zaskarzone do sadu administracyjnego jezeli istnieje prawdopodobienstwo nielegalnosci wydania decyzji

Orzeczenia:

• Postanowienia – nie koncza sprawy – mozna zlozyc do 7 dni zazalenie

• Decyzja – konczy postepowanie w danej instancji – mozna wniesc odwolanie do 14 dni

Nadzwyczajne srodki odwolawcze:

1. Wniosek o uchylenie decyzji z powodu jej niewaznosci

• Gdy zostala wydana bez podstaw prawnych

• Obywatel musi wskazac wade prawna

• Gdy decyzje wydal organ niekompetentny

• Gdy jest niewatpliwie niewykonalna

1. Wniosek o wznowienie postepowania

• Gdy pojawia sie nowe dowody (wczesniej nieznane)

• Gdy decyzja zostala wydana w wyniku przestepstwa (np.: lapowka)

Mozna je wniesc tylko gdy decyzja jest ostateczna i tylko w scisle okreslonych przez prawo przypadkach

postepowanie administracyjne szczegolne

POSTEPOWANIE EGZEKUCYJNE (PRZYMUSOWE)

• oddzielne postepowanie, prowadzone przez organ administracyjny, sluzy przymusowemu wykonywaniu decyzji administracyjnej

• mozna wszczac oparte na zasadach normatywnych gdy ktos nie wykonuje dobrowolnie ciazacego na nim obowiazku

OBOWIAZKI:

• o charakterze pienieznym (podatki, oplaty, kary, oplaty parkingowe)

• o charakterze niepienieznym (wydanie rzeczy, wykonanie czynnosci)

ZASADY POSTEPOWANIA EGZEKUZYJNEGO:

1. stosowne dokumenty (tytul wykonawczy – klauzura wykonawcza)

2. egzekutor moze stosowac tylko srodki przymusu dopuszczone przez prawo

3. srodek najmniej uciazliwy dla dluznika(gdy jest wybor)

4. nie mozna prowadzic egzekucji jezeli obowiazek stal sie bezprzedmiotowy lub zostal wykonany

5. wzgledy humanitarne (nie mozna dluznikowi zabrac wszystkiego)

SPOSOBY EGZEKUZJI:

1. obowiazki pieniezne

1. z pieniedzy (zaplata wprost z portfela)

2. z wynagrodzenia za prace(najczestszy) – nigdy calosc (wysyla sie informacje pracodawcy)

3. z rachunkow bankowych i wkladow oszczednosciowych (wysyla sie informacje do banku)

4. z wierzytelnosci i praw majatkowych (np.: kupiony patent na wynalazek)

5. z ruchomosci (np.: sprzet wideo, cenne obrazy, bizuteria)

6. z nieruchomosci

1. obowiazki niepieniezne

1. grzywna w celu przymuszenia (moze byc nalozona kilka razy) – jezeli nie zostala zaplacona, a wykonano obowiazek mozna zwrocic sie do organu z prosba o umorzenie grzywny

2. wykonanie zastepcze – za dluznika i na jego koszt wykonuje obowiazek ktos inny

3. odebranie rzeczy ruchomej (np.: osoba pozbawiona prawa jazdy, gdy nie odda go to egzekutor przychodzi i zabiera)

4. oproznienie lokali lub innych pomieszczen

5. przymus bezposredni (np.: ma sie stawic jako swiadek)

W_5,6 (04.11.2010, 18.11.2010)

PRAWO CYWILNE⁶

ZRODLO P. CYWILNEGO W POSLCE:

Kodeks Cywilny z 23 kwietnia 1964r. obowiazujacy od 1 stycznia 1965r.

1 Ksiega KC – Czesc ogolna

Ta czesc KC zawiera normy, ktore reguluja zagadnienia wspolne dla pozostalych dzialow prawa cywilnego (podmioty, mienie, czynnosci prawne, przedawnienie, itd.).

PRZEDMIOT REGULACJI

Zajmuje sie stosunkami o charakterze majatkowym (np. wlasnosc, zawieranie umow) - m. In. Prawo spadku

kilka przepisow jest o charakterze niemajatkowym - ochrona dobr osobistych

PODMIOTY PRAWA CYWILNEGO

1. Osoby fizyczne (kazdy zyjacy czlowiek)

Podmiotowosc prawna osoby fizycznej jest zdolnoscia nabywania praw i zaciagania zobowiazan. Od momentu urodzenia do smierci (zasadniczo). Dziecku poczetemu przyznaje sie warunkowa zdolnosc prawna, np. gdy dziecko urodzi sie po smierci ojca, to dziecko dziedziczy (ma zdolnosc prawna warunkowa) spadek (jesli urodzi sie zywe)
ZDOLNOSCI DO CZYNNOSCI PRAWNYCH:

• do 13 lat – brak jakichkolwiek zdolnosci
  Ze wzgledow praktycznych zycia codziennego dziecko moze, np. isc na zakupy:
  - zostaje zawarta umowa z chwila wykonania czynnosci
  - warunkiem waznosci umowy jest to, by nie wiazala sie z pokrzywdzeniem dziecka (np. oszustwo przy)

• 13-18 lat – ograniczona zdolnosc
  OGRANICZONA ZDOLNOSC – pewnych kategorii moze dokonywac, pewnych nie. Moze np.:

1. Zawierac Dorobne umowy zycia codziennego

2. Dysponowac dowolnie swoim zarobkiem (odebrane jedynie przez sad opiekunczy)

3. Dysponowac rzeczami oddanymi do jej swobodnej (nie wylacznej) dyspozycji

4. Do innych potrzeba upowaznienia pr. Opiekuna(przedstawicieli ustawowych), np. kupno komputera

• od 18 lat – pelna zdolnosc
  Dziewczyna powyzej 16 roku zycia za zgoda sadu(np. gdy zajdzie w ciaze) jesli wstapi w zwiazek malzenski ma pelna zdolnosc co czynnosci prawnych

UBEZWLASNOWOLNIENIE – calkowite lub czesciowe pozbawienie zdolnosci do czynnosci pranych, np. gdy osoba jest niedorozwinieta, chora wowczas taka osobe trzeba chronic przed jej dzialaniami
U. CALKOWITE – osoba traktowana jest jak dziecko do 13 roku zycia; sad ustanawia opiekuna
U. CZESCIOWE – to osoba jest traktowana jak czlowiek miedzy 13 a 18 rokiem zycia; sad wyznacza kuratora (np. narkoman)

Ubezwlasnowolnienie zaczyna sie w sadzie okregowym. W oparciu o opinie bieglych. Jest aktem formalno-prawnym sadu. Nie zawsze pokrywa sie z rzeczywistoscia

SADOWE STWIERDZENIE ZGONU – gdy smierc jest pewna, ale lekarz nie moze tego potwierdzic, bo np. nie ma ciala – wydane na podstawie swiatkow

UZNANIE ZA ZMARLEGO – smierc danej osoby jest jedynie prawdopodobna, np. osoba zaginela. Minimalny czas na uznanie to 10 lat od zaginiecia. Wniosek sklada najblizsza rodzina do sadu – SMIERC CYWILNA OSOBY ZAGINIONEJ. Czasami okres 10 lat bywa skrocony, gdy np. jest to osoba w podeszlym wieku lub katastrofa wodna/powietrzna(6 miesiecy).
spadek
ustaje malzenstwo
Jezeli jednak ta osoba sie pojawi, musi udowodnic swoja tozsamosc – zostaje uchylone uznanie za zmarlego – malzenstwo nowo-zawarte dalej jest wazne, majatek jest do oddania (roszczenie do 5 lat o zwrot)

1. Osoby prawne (UEK, banki)

• To jednostki organizacyjne sztuczne, ktorym prawo przyznaje osobowosc prawna. Zalezy od prawa.

• Nie kazda jednostka organizacyjna jest osoba prawna (np. sa nimi szkoly wyzsze, ale podstawowe i srednie – nie sa; gminy wojewodztwa sa, ale sady, prokuratura – nie sa).

• Jednoczesnie organizacja bedaca osoba prawna ma zdolnosc prawna i zdolnosc do czynnosci prawnych.

• Osobowosc prawna jest cecha normatywna.

Osoby prawne:

• nie moga miec dzieci, byc podmiotem praw rodzicielskich, zawierac malzenstw, itp.

• dzialaja poprzez swoje organy

• maja swoj poczatek (zalozenie, wpis do rejestru) i koniec (likwidacja, wypis z rejestru).

• moga miec swoj majatek, zaciagac zobowiazania (odpowiadaja tylko wlasnym majatkiem)

• ORGAN OSOBY PRAWNEJ – pojedyncza osoba lub grupa osob fizycznych, ktorych zachowania uwazane sa za zachowania samej osoby prawnej (np. Organem UEKu jest rektor)

Ulomne (niepelne) osoby prawne– to jednostki org. Nie uznane za osoby prawne, ktore maja pewne cechy osoby prawnej:

• jednostka organizacyjna

• podmiotowosc prawna

Brakuje im:

• organow, dzialaja czlonkowie/wspolnicy (np. spolka handlowa)

• odpowiedzialnosci pomocniczej (np. spolka jawna)

METODA REGULACJI

Podmioty stosunkow traktuje sie rownorzednie (nie tak jak w prawie administracyjnym)

OGOLNE ZASADY PRAWA CYWILNEGO

1. Zasada znajomosci prawa cywilnego – nie mozna sie tlumaczyc nieznajomoscia

2. Zasada stosowania domnieman –

CZYNNOSCI PRAWNE

czynnosc osoby fizycznej lub prawnej, ktora zmierza do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilno-prawnego przez zlozenie odpowiedniego oswiadczenia woli. Osoba fizyczna lub prawna dazy do wywolania pozadanych skutkow prawnych. Sklada sie z oswiadczenia woli, a w wielu przypadkach takze faktyczne dzialania stron.

DOBRA OSOBISTE

odczucia psychiczne, doznania fizyczne (np. prawo do prywatnosci, tajemnicy)

OCHRONA DOBR OSOBISTYCH OSOB FIZYCZNYCH

• Gdy dobro osobiste zostaje naruszone w sposob bezprawny ten, kto czyjes dobro naruszyl musi wykazac, ze nie dzialal bezprawnie, np. publikacja w prasie, pomowienie dziennikarz musi udowodnic, ze nie dzialal bezprawnie, bo mial dowody

• ROSZCZENIA OSOBY „POSZKODOWANEJ POMOWIONEJ”

• Zaniechanie naruszen (gdy istnieje niebezpieczenstwo o ponowne naruszenie)

• Usuniecie skutkow naruszenia (sprawca musi szczegolowo zlozyc stosowne oswiadczenie)

• Zadanie by sad zasadzil odpowiednia sume pieniezna tytulem zadoscuczynienia

PRZEDSTAWICIELSTWO

polega na tym, ze czynnosc prawna dokonywana zostaje przez osobe zwana przedstawicielem, w imieniu osoby zwanej dalej reprezentowanym, oraz ze pociaga za soba skutki bezposrednio dla reprezentowanego

1. P. USTAWOWE – opiera sie na ustawie(po urodzeniu dziecka – rodzice z mocy prawa) lub orzeczeniu sadowym ( opiekun lub kurator); przedstawicielami ustawowymi sa rodzice wobec maloletnich dzieci, opiekunowie i kuratorzy i przysposabiajacy wobec przysposobionych.
   Przedstawiciel ustawowy musi miec pelna zdolnosc do czynnosci prawnych (nie osoba ponizej 18 lat, czy tez ubezwlasnowolniona)

2. PELNOMOCNICTWO – opiera sie na oswiadczeniu reprezentowanego(mocodawcy); mocodawca „przelewa” moc swego dzialania na pelnomocnika; pelnomocnik sklada wlasne oswiadczenie woli ale w imieniu mocodawcy ze skutkiem prawnym dla mocodawcy.
   Pelnomocnictwo jest jednostronnym oswiadczeniem woli. Nie jest umowa, nie musi byc zgody drugiej strony, ale pelnomocnik moze, ale nie ma obowiazku dzialania. Zeby go zobowiazac do dzialania trzeba zawrzec umowe – zlecenia, w mysl ktorej jest on zobowiazany do wykonania mowy.

RODZAJE PELNOMOCNICTWA:

1. OGOLNE – do dokonywania czynnosci zwyklego zarzadu, czyli te, ktore sa na biezaco podejmowane w jakims np. przedsiebiorstwie. Powinny byc podejmowane by to przedsiebiorstwo utrzymac w niepogorszonym stanie (np. drobne naprawy w mieszkaniu zwiazane z eksploatacja mieszkania)

2. SZCZEGOLNE – prawo do dokonania konkretnej czynnosci prawnej (np. by adwokat przeprowadzil sprawe rozwodowa)

3. SAMODZIELNE – kazdy z pelnomocnikow moze dzialac na wlasna reke

4. LACZNE – pelnomocnicy moga dzialac skutecznie, tylko gdy zgodnie podejma decyzje w okreslonej sprawie (wtedy decyzja jest bardziej dojrzala)

5. CZYNNE – pelnomocnik moze skladac oswiadczenie woli

6. BIERNE – pelnomocnik jest umocowany do przyjmowania woli

PRZESLANKI WAZNOSCI PELNOMOCNICTWA:

1. Pelnomocnik musi posiadac wazne pelnomocnictwo i dzialac w jego granicach (ale gdy zachodzi szczegolna sytuacja, ze pelnomocnik ktoremu cofnieto pelnomocnictwo dziala w jego zakresie dalej to umowy przez niego zawarte sa wazne, jesli te osoby nie widzialy, ze ta osoba nie jest juz pelnomocnikiem- np. przedstawiciel handlowy nie majac juz pelnomocnictwa moze zawrzec umowy i sa one wazne, jesli osoby myslaly, ze on dalej jest pelnomocnikiem, a szef przedstawiciela handlowego moze domagac sie od niego odszkodowania)

Gdy zas przekroczy sie uprawnienia – mowimy o niewaznosci zawieszonej, np. kupno na gieldzie auta, ktore mocodawca polecil kupic do 10 tys., a pelnomocnik kupil za 10,5 tys. Mocodawca moze to zaakceptowac i np. sprzedawca wyznacza termin potwierdzenia umowy. Jesli ono nie nastapi czynnosc bedzie niewazna.

WYGASNIECIE PELNOMOCNICTWA:

• Gdy zostalo cofniete

• Z chwila gdy czynnosc, do ktorej pelnomocnik mial pelnomocnictwo zostalo wykonane

• Wygasa z chwila smierci pelnomocnika lub mocodawcy(np. mozna odpowiedziec karnie gdy po smierci mocodawcy pelnomocnik wybiera pieniadze z jego konta)

• Wygasa jezeli mocodawca utracil zdolnosc do czynnosci prawnych lub pelnomocnik stracil calkiem zdolnosc do czynnosci prawnych

1. Pelnomocnik musi posiadac przynajmniej ograniczona zdolnosc do czynnosci prawnych (czyli nawet 13-18lat), bo skutki dzialania spadaja na mocodawce (np. kupno komputera dla babci)

2. Czynnosc prawna musi byc mozliwa do wykonania przez pelnomocnika (nie mozna np. sporzadzic lub odwolac testamentu)

3. Pelnomocnictwo powinno byc udzielone w odpowiedniej formie
   Domniemywa sie, ze jesli ktos urzeduje w lokalu przedsiebiorstwa to ma udzielone pelnomocnictwo. Czasami jednak prawo wymaga udzielenia go w formie szczegolnej, np.:

• Udzielenie pelnomocnictwa ogolnego musi byc w formie pisemnej

• Do zawarcia malzenstwa konieczna jest forma pisemna(wymienic nazwisko osoby, z ktora ma byc zawarte)

• Jesli czynnosc prawna dla swej waznosci wymaga formy szczegolnej to pelnomocnik musi tez byc w formie szczegolnej (np. gdy chcemy przez pelnomocnika kupic mieszkanie to musi byc udzielone w formie notarialnej, bo ta czynnosc wymaga tez formy notarialnej)

1. Pelnomocnik musi dzialac w formie mocodawcy --. Musi ujawnic kim jest mocodawca

POSLANIEC (≠ PELNOMOCNIK) – przenosi cudze oswiadczenie woli w sposob mechaniczny, np. 7-letnie dziecko pozycza szklanke cukru od sasiadki

1. P. UKRYTE (ZASTEPSTWO POSREDNIE) – przedstawiciel ukryty wystepuje w imieniu wlasnym nie ujawniajac na czyj rachunek dziala (ale nie na swoj), np. komis meblowy(komisant) dziala w imieniu wlasciciela kredensu, ale dziala na jego rachunek

2. PROKURA – to szczegolny rodzaj pelnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadajacej pelna zdolnosc do czynnosci prawnych (prokurenta), ktorego udzielic moze kazdy przedsiebiorca podlegajacy wpisowi do rejestru przedsiebiorcow (w Krajowym Rejestrze Sadowym). Prokura upowaznia do dokonywania wszelkich czynnosci (sadowych i pozasadowych) zwiazanych z prowadzeniem przedsiebiorstwa. Z czynnosci tych wylaczone jest zbywanie i obciazanie przedsiebiorstwa i nieruchomosci, co do ktorych konieczne jest pelnomocnictwo szczegolne.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEN

1. Roszczenia niemajatkowe nie ulegaja przedawnieniu

2. Roszczenia majatkowe ulegaja przedawnieniu. Po latach nie mozna dochodzic roszczenia majatkowego przed sadem uplyw czasu dziala niszczaco
   TERMINY PRZEDAWNIENIA:

• Zasadniczo – 10 lat

• W sprawach gospodarczych – 3 lata

• Odszkodowawcze roszczenia – 3 lata

• Odszkodowawcze roszczenia spowodowane przestepstwem – 10 lat

• Swiadczenie okresowe (czynsz) – 3 lata

Bieg terminu przedawnienia nalicza sie od dnia wymagalnosci swiadczenia

SKUTKI PRZEDAWNIEN:

• Zobowiazanie nie wygasa, ale nie mozna go dochodzic (przed sadem) i jest zobowiazaniem niezupelnym; zarzut uplywu terminu przedawnienia sad uwzglednia tylko na zarzut dluznika

• Nie zawsze wierzyciel moze dochodzic swoich roszczen w terminie

PRZERWANIE BIEGU PRZEDAWNIENIA – przedawnienie zaczyna naliczac od poczatku. Kazda czynnosc prawna, ktora dazy do oddania kasy - uznanie winy przez dluznika

TERMINY ZAWITE – to terminy, do ktorych nalezy cos wykonac. Nie podlega zawieszeniu, nie moze byc przerwany, nie daje mozliwosci rozwiazan takich jak przedawnienia. Uplyw terminu sad uznaje z urzedu (np. ktos kogos wyzyskal- obraz wart 50.000 zlotych wyludzil za 500zl - mozna powolac tylko w ciagu roku)

W_7,8 (25.11.2010, 02.12.2010)

2 Ksiega KC – Wlasnosc i inne prawa rzeczowe

Zajmuje sie prawami na rzeczach. Reguluje prawne formy uksztaltowane w postaci praw podmiotowych bezwzglednych, tzn. skutecznych wzgledem kazdej osoby trzeciej.

rzeczy

przedmioty materialne majace samodzielny byt prawny

PODZIAL RZECZY:

1. Nieruchomosci to

• grunty(cz. Powierzchni ziemskiej stanowiace odrebny przedmiot wlasnosci), budynki(same nie stanowia nieruchomosci, musza byc postawione na gruncie), drzewa(sa czescia skladowa gruntu)
  Budynki, ktore nie sa zwiazane z gruntem traktujemy jak ruchome (np. blaszak czy kiosk)

• czasami budynki moga byc samodzielna nieruchomoscia ktos wzniosl budynek nie na samym gruncie. Prawo dopuszcza taka sytuacje gdy ktos ma uzytkowanie wieczyste gruntu. Trzeba za to oczywiscie placi oplate roczna

• lokale – to czesci budynku jesli przeprowadzano podzial budynku, Ustanawia sie Odrebna wlasnosc lokali (kazdy jest odrebna nieruchomoscia). Jak chodzi o grunt – ustala sie proporcjonalna czesc wspolwlasnosci gruntu na jakim lokal stoi

1. Ruchomosci – wszystkie pozostale rzeczy

2. Oznaczone co do gatunku – mozna je zastapic inna rzecza tego samego rodzaju – cukier zastapic innym cukrem

3. Oznaczone co do tozsamosci – nie maja swojego zamiennika (np. kazdy oryginalny obraz)

4. Podzielne rzeczy – gdy dzielac na czesci nie spowodujemy uszkodzenia czy utraty wlasnosci (np. podzial 1 kg cukru)

5. Niepodzielne rzeczy – to np. krowa kupowana do produkcji mleka

przynaleznosc

samodzielna rzecz ruchoma, ktora sluzy lepszemu wykorzystaniu rzeczy glownej (dla okularow bedzie to futeral)

Czescia skladowa paska jest sprzazka ≠ przynaleznosc

Pozytki:

1. Rzeczy:

• Naturalne – plody rolne i inne dochody jakie rzecz zwykla przynosi zgodnie ze swym spoleczno-gospodarczym przeznaczeniem (owcawelne, sadowoce)

• Cywilne – np. dzierzawa sadu, Czysz z sadu jest pozytkiem cywilnym

1. Prawa:

• Prawo do dochodow z eksploatacji dziela (np. muzyka)

PRAWA RZECZOWE podmiotowe

• Maja charakter praw bezwzglednych.

• Skutkuja wzgledem wszystkich (erga omnes).

• Jawnosc i trwalosc praw rzeczowych.

1. Prawo wlasnosci

Jest bezwzgledne – mozemy zabraniac innym uzywania rzeczy

GRANICE PRAWA WLASNOSCI:

• ustawy

• zasady wspolzycia spolecznego

• spoleczno – gospodarcze przeznaczenie prawa

OCHRONA PRAWA WLASNOSCI:

• powodztwo (roszczenie) windykacyjne – gdy rzecz zostala nam zabrana; przysluguje nie posiadajacemu wlascicielowi przeciwko posiadajacemu niewlascicielowi. Jednak dla skorzystania z tego roszczenia musimy przeprowadzic dowod wlasnosci, to znaczy, wlasciciel powinien udowodnic fakt, ze przysluguje mu prawo wlasnosci

• powodztwo (roszczenie) negatoryjne – przeciwko osobie, ktora narusza wlasnosc w inny sposob anizeli przez pozbawienie wlasciciela faktycznego wladztwa nad rzecza, przysluguje wlascicielowi roszczenie o przywrocenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszen(jezeli istnieje realne przypuszczenie powtarzania naruszen), wlasciciel musi udowodnic ze jest wlascicielem ≠ roszczenie odszkodowawcze

SPOSOBY NABYWANIA WLASNOSCI:

1. Pierwotne – nie wywodzimy prawa wlasnosci od poprzednika, poprzednika najczesciej nie ma

• zawlaszczenie (wlasnosc rzeczy ruchomej niczyjej nabywa sie przez jej objecie w posiadanie samoistne – art. 181 kc.)≠ przywlaszczenie(przestepstwo)

• zasiedzenie (nabycie wlasnosci wskutek uplywu czasu);

• przemilczenie (nabycie wskutek braku zgloszenia sie wlasciciela);

• odlaczenie pozytkow naturalnych od rzeczy przez uprawnionego do ich pobierania (zbieranie jablek z drzewa)

• przetworzenie, pomieszanie, polaczenie rzeczy ruchomych

• nacjonalizacja

• w drodze egzekucji sadowej

1. Pochodne – z jednego wlasciciela (zbywca) na drugiego (nabywca)
   Nikt nie moze przeniesc wiecej praw niz sam posiada

• w drodze spadku - przez dziedziczenie testamentowe, ustawowe;

• w drodze nadania przez wladze;

• umowne - przez umowe przenoszaca wlasnosc(sprzedaz, darowizna, zamiana)

1. mieszane – wspolwlasnosc nowej rzeczy; przez polaczenie lub pomieszanie

WSPOLWLASNOSC – wlasnosc jednej rzeczy przysluguje 2 lub wiecej osobom

1. ulamkowa – udzialy sa oznaczone ulamkiem (w wyniku spadku); kazdy ze wspolwlascicieli moze dysponowac swoim udzialem; roszczenie o zniesienie wspolwlasnosci (splacenie udzialow pozostalych wspolwlascicieli); wspolwlasciciele sprzedaja rzecz i dziela sie zyskiem wg udzialow

2. laczna – jest zawsze wynikiem innego stosunku prawnego (np.: zawarcie malzenstwa, spolka); nie ma oznaczonych udzialow; nie mozna jej zniesc, zlikwidowac bez uprzedniego ustalenia stosunku podstawowego (np.: wspolwlasnosc laczna w malzenstwie – majatek dorobkowy jest wspolny)

• Umowa wylaczajaca laczna wspolwlasnosc przed zawarciem malzenstwa - INTERCYZA PRZEDMALZENSKA

• Umowa w trakcie malzenstwa, jezeli mamy np.: dzialalnosc gospodarcza, aby uchronic majatek przed stratami

1. UZYTKOWANIE WIECZYSTE

grunty panstwowe oddane w uzytkowanie na 99 lat (osiedla spoldzielcze); mozliwosc wznoszenia budynkow, prawo zbywalne i dziedziczne; nie zmienia sie wlasciciel gruntu
W okresie PRL-u; mozliwosc przedluzenia – teoretycznie; obecnie nie ma potrzeby jej stosowania – panstwo sprzedaje; obecnie przeksztalcamy wlasnosc poniewaz wzrosly oplaty

1. Ograniczone prawa rzeczowe

1. Uzytkowanie – niezbywalne i niedziedziczne prawo do korzystania z cudzej rzeczy i czerpania korzysci (wygasa z chwila smierci lub z braku wypelniania prawa przez 10 lat)

2. Zastaw – celem jest zabezpieczenie wierzytelnosci; ograniczone prawo rzeczowe polegajace na tym, ze jego przedmiotem moga byc rzeczy lub prawa jezeli moga byc zbywalne; sa realne; nie wystarczy umowa, ale musi nastapic wreczenie rzeczy; wlasciciel moze uzyskac rekompensate z pierwszenstwem przed innymi wierzycielami

• Umowny

• Bankowy

1. Hipoteka – celem jest zabezpieczenie wierzytelnosci; zastaw na nieruchomosciach; umowa notarialna o ustanowieniu hipoteki; wpis o hipotece do Ksiag Wieczystych (z chwila splacenia jest wykreslany); brak splaty licytacja mieszkania

2. Sluzebnosc – ograniczone prawo rzeczowe uprawniajace do korzystania z cudzej nieruchomosci w okreslonej sluzebnosci bez prawa pobierania korzysci (wpisuje sie do Ksiegi Wieczystej)

• Gruntowa – polega na sprzegnieciu interesom gospodarczym dwoch nieruchomosci, obciaza jeden grunt, a prawo do korzystania z niej ma kazdorazowy wlasciciel drugiej nieruchomosci. Wlasciciel nieruchomosci wladnacej moze sie zmieniac, ale prawo pozostaje zawsze przy gruncie, nie jest zwiazane z zadna osoba. Ustanowienie, zmiana tresci i zlikwidowanie wymaga aktu notarialnego

• Osobista – nie rozni sie w swojej tresci od sluzebnosci gruntowej, jednak jest ustanawiana nie na korzysc kazdorazowego wlasciciela gruntu, lecz na rzecz oznaczonej osoby. Jest niezbywalna i gasnie ze smiercia osoby uprawnionej. Mozna sie jednak umowic ze po smierci uprawnionego sluzebnosc mieszkania bedzie przyslugiwac jego malzonkowi, dzieciom i rodzicom

1. Wlasnosciowe prawa do lokali i domow – prawo na rzeczy cudzej (moze byc przeksztalcone na wlasnosc)

KSIEGI WIECZYSTE – ujawniaja i ewidencjuja stan wlasnosciowy nieruchomosci; prowadzone przez sady; Rejestry nieruchomosci sa jawne pod wzgledem formalnym (kazdy moze je przegladac, ma do nich dostep), jawnosc materialna (nie mozna tlumaczyc sie nieznajomoscia ksiegi wieczystej); wobec wpisow domniemanie prawdomownosci

Dziela sie na 4 czesci:

1. Opis nieruchomosci

2. Kazdorazowi wlasciciele nieruchomosci

3. Ograniczone prawa rzeczowe obciazajace nieruchomosc

4. Hipoteka

Rekojmia wiary publicznej(ksiag wieczystych) – jezeli ktos dziala w zaufaniu do ksiegi wieczystej nabywa prawo wedle ksiegi wieczystej mimo braku zbieznosci z prawda realna, np.: ktos kupil parcele od osoby wpisanej do Ksiegi Wieczystej jako wlasciciel to chociazby okazalo sie ze parcela nalezy do dalszych lub innych wlascicieli, o ktorych istnieniu kupujacy nie wiedzial, umowa jest wazna i powoduje przeniesienie na niego wlasnosci nieruchomosci.
Rekojmia wiary sa wylaczone gdy np.: nabywca dzialal w zlej wierze – wedlug ustawy w zlej wierze dziala ten kto wie ze tresc ksiegi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, albo ten, kto z latwoscia mogl sie o tym dowiedziec
Rekojmia nie chroni rozporzadzen nieodplatnych (np.: darowizny nieruchomosci)

POSIADANIE – sprawowanie rzeczywistego wladztwa nad rzecza; nie jest prawem lecz stanem faktycznym, w ktorym posiadacz sprawuje taka wladze nad rzecza, jaka odpowiada tresci jednego z praw podmiotowych, niezaleznie czy w rzeczywistosci przysluguje mu takie prawo, np.: zlodziej ma moc wykonywania prawa wlasnosci nad rzecza, nie ma on jednak prawa wlasnosci

RODZAJE POSIADANIA:

SAMOISTNE
posiadacz wlada rzecza jak wlasciciel (nie musi to byc wlasciciel)
np.: wlasciciel (o ile ktos go nie okradl)

ZALEZNE
dzierzawca, najemca

ZGODNE Z PRAWEM
posiadacz, ktory wlada rzecza zgodnie z prawem

NIEZGODNE Z PRAWEM
bezprawny posiadacz, np.: zlodziej

W DOBREJ WIERZE
posiadacz jest przekonany, ze wlada nad rzecza legalnie

W ZLEJ WIERZE
posiadacz ma swiadomosc, ze posiada rzecz nielegalnie

SKUTKI:

1. DOMNIEMANIE – posiadacz jest posiadaczem zgodnie z prawem poniewaz wiekszosc jest posiadaczami legalnymi; zwalania nas od nadawania wiekszosci posiadan; posiadacz jest posiadaczem samoistnym w dobrzej wierze

2. ZASIEDZENIE – nastepstwo dlugoistniejacego posiadania samoistnego; Nie bedac wlascicielem moze nim zostac, np.: mial lake pod lasem i wyjechal na 30 lat za granice, a sasiad kosi, dba o nia, moze nawet placi podatki – zachowuje sie jak wlasciciel prawo mowi, ze ten kto dlugo wlada rzecza moze ja posiasc; Tylko posiadacz samoistny, nigdy zalezny

Rzeczy ruchomych – tylko posiadacz samoistny w dobrej wierze po 3 latach

Nieruchomosci – tylko posiadacz samoistny
w dobrej wierze po 20 latach
w zlej wierze po 30 latach
Pozostanie wlascicielem nie wiaze sie z iluminacja (brak znakow na niebie)

• Przedstawic przed sadem orzeczenie o stanie (posiadanie przez okreslony czas)

• Sad stara sie wezwac wlasciciela

• Wydaje postanowienie zasiedzenia

• Wpis do ksiegi wieczystej jako wlasciciel

Sytuacja1: ktos kupil samochod na gieldzie samochodowej po normalnej cenie (nie moze przypuszczac ze byl kradziony). Po 3 latach okazuje sie, ze samochod byl skradziony.
Jak wyglada kwestia wlasnosci?
Zlodziej – nie jest wlascicielem,
nabywca – jest wlascicielem, bo jest posiadaczem samoistnym w dobrej wierze,
wlasciciel – dostaje od zlodzieja odszkodowanie

Sytuacja2: ktos kupil samochod na gieldzie samochodowej po normalnej cenie (nie moze przypuszczac ze byl kradziony). Po 2 latach miala miejsce tzw. wielka wsypa.
Jak wyglada kwestia wlasnosci?
nabywca – nie zdazyl zasiedziec – roszczenie zadania zwrotu ceny od zlodzieja
wlasciciel – jest wlascicielem

Sytuacja3: ktos kupil samochod na gieldzie samochodowej w bardzo atrakcyjnej(az niewyobrazalnie niskiej) cenie. Samochod byl kradziony
Poniewaz nabywca posiada pojazd w zlej wierze (przypuszczamy ze wiedzial o kradziezy) prawo go nie chroni

1. OCHRONA POSIADANIA – posiadanie jest chronione prawem
   przepis: nie wolno nikomu naruszac samowolnie cudzego posiadania nawet gdy jest to posiadacz w zlej wierze chroni zlodzieja bo prawo boi sie aktow samowoli i wymierzania na wlasna reke sprawiedliwosci, np.: ktos zostal okradziony i pobil czlowieka ktory mial taka sama rzecz, bo myslal ze to jego samowola grozi anarchia

SPOSOBY:

1. Obrona konieczna – dzialanie uprzednie, czyli uprzedzamy grozace naruszenie; wlasnym dzialaniem przeciwstawiamy sie komus kto chce naruszyc posiadanie

2. Samopomoc – rozni sie od obrony koniecznej tym, ze naruszenie posiadania juz nastapilo, ale musi byc dokonana natychmiast po dokonaniu naruszenia

3. Powodztwo posesoryjne – nie musimy udowadniac, ze jestesmy wlascicielami, ale udowadniamy, ze bylismy posiadaczami i zostalo naruszone nasze posiadanie

DZIERZENIE

wladanie rzecza za kogos innego, np.: szatniarz, kierowca autobusu MPK; Nie jest wladaniem we wlasnym interesie lecz w interesie posiadacza

w_8,9,10 (02.12.2010, 09.12.2010, 16.12.2010)

3 Ksiega KC– Zobowiazania

Normuje stosunki zobowiazaniowe, ktore powstaja miedzy wierzycielem i dluznikiem, dajac temu pierwszemu prawa podmiotowe wzgledne, skuteczne wzgledem dluznika.

Zobowiazanie (Stosunek zobowiazaniowy)

• stosunek cywilnoprawny miedzy dluznikiem a wierzycielem

• dluznik jako podmiot obowiazki zobowiazany jest do spelnienia zobowiazania wobec wierzyciela

• wierzyciel moze domagac sie od dluznika splacenia dlugu

PODMIOT

DLUZNIK
podmiot obowiazku; jest to ktos kto, np.: wzial pozyczke, musi placic alimenty, wybil szybe i musi za nia zaplacic

WIERZYCIEL
Kodeks cywilny nie definiuje pojecia wierzyciela explicite (wprost); definiuje jedynie konstrukcje zobowiazania (czyli stosunku zobowiazaniowego)

PRZEDMIOT

SWIADCZENIE
zachowanie sie dluznika wobec wierzyciela,
np.: sasiad A pozyczyl od sasiada B w zimie wegiel dluznik: A, wierzyciel: B, swiadczenie: oddanie wegla;
zdjecie do paszportu u fotografa dluznik: fotograf, wierzyciel: zleceniodawca, swiadczenie: wywolanie zdjecia;
w pralni dluznik: pracownik pralni, wierzyciel: wlasciciel ubran, swiadczenie: wykonanie uslugi.

TRESC

DLUG
Obowiazek dluznika spelnienia swiadczenia
-z reguly towarzyszy odpowiedzialnosc prawna dluznik musi poniesc prawne skutki swojego dlugu mozna go przymusic do spelnienia swiadczenia jezeli tego nie zrobi
-czasami nie ma elementu od. prawnej(z. niezupelne lub naturalne), np.: z zakladu (ten kto przegral jest dluznikiem, ale jezeli nie zaplaci to nie mozna od niego prawnie wyegzekwowac – prawo dopuszcza ale nie chroni; nie chodzi o totolotka), z. przedmiotowe

WIERZYTELNOSC
uprawnienie do zadania spelnienia swiadczenia z okreslonego stosunku zobowiazaniowego przyslugujace wierzycielowi wobec dluznika i skladajace sie z jednego lub wielu roszczen lub praw ksztaltujacych, np.: ktos umarl i zapisal wszystko w testamencie jednej osobie, a sa to pozyczki, weksle, kwity
Wierzytelnosc jest antonimem dlugu, jezeli X ma dlug wobec Y, to Y ma wierzytelnosc w stosunku do X

RODZAJE ZOBOWIAZAN

1. ZUPELNE i NIEZUPELNE (NATURALNE)

2. PIENIEZNE(dluznik ma zaplacic odpowiednia sume) i NIEPIENIEZNE(swiadczenie polega na innym zachowaniu niz zaplata)

3. SOLIDARNE(nie domniemywa sie; wynika wprost z ustawy lub z umowy) i NIESOLIDARNE(zazwyczaj)

ZOBOWIAZANIA SOLIDARNE dzielimy na

1. DZLUZNIKOW – wieksze znaczenie; kilku dluznikow (minimum 2) i jeden wierzyciel; wierzyciel wedlug swojego wyboru moze zazadac zeby calosc zaplacil pierwsze dluznik; dluznik nie ma wyboru; jezeli dluznik zaplaci to zobowiazanie nie obowiazuje juz wszystkich; roszczenie regresowe (zwrotne)
   z ustawy: wlasciciele, np.: kamienica ma 3ch wspolwlascicieli, jeden z nich to notariusz, ktory na parterze ma swoja kancelarie, drugi-emerytowany nauczyciel, trzeci – wyjechal na 15 lat za granice, odpadla czesc budynku i zniszczyla drogi samochod osoby, ktora moze scigac notariusza
   z umowy: pozyczka z poreczycielem

2. WIERZYCIELI – kilku wierzycieli i jeden dluznik; dluznik moze spelnic calosc swiadczenia jednemu z wierzycieli i wygasa zobowiazanie

Zasady dotyczace zobowiazan pienieznych:

1. na terenie RP moga byc zaciagane wylacznie w PLN (wyjatki w prawie dewizowym)

2. wykonanie zobowiazania nastepuje poprzez zaplate jego sumy nominalnej – nominalizm⁷
   aby zobowiazanie pieniezne bylo waloryzowane do umowy dolacza sie klauzure waloryzujaca:

• klauzura zlota –jezeli dzisiaj za 10.000 zl moge kupic X zlota to za 5 lat masz mi oddac tyle zlotowek zebym mogl kupic X zlota

• klauzura waluty – 10.000zl=X€, masz mi oddac tyle zlotowek za ile kupie X€

• klauzura indeksowa – zliczanie (za dany okres) wskaznika inflacji; w budownictwie podawany wskaznik co kwartal

Zrodla zobowiazan (sposoby powstawania zobowiazan)

1. CZYNNOSCI PRAWNE – zlozenie oswiadczenia woli (glownie dwustronne, czyli umowy)

1. Jednostronne – jedno oswiadczenie woli. Np.: zlozenie oferty, sporzadzenie testamentu, przyrzeczenie publiczne, udzielenie pelnomocnictwa

2. Dwustronne (UMOWY) – najczestsze

Kryteria podzialu umow:

NAZWANE – ustawodawca reguluje, ustala cel; uregulowane w kodeksie cywilnym; np.: umowa sprzedazy, umowa o dzielo, pozyczka, umowa o zlecenie

MIESZNE – rozpoznajemy kilka innych umow, np.: umowa o wycieczke zagraniczna

NIENAZWANE – nie uregulowal ustawodawca, zasada swobody mow – mozna wymyslic byle jaka ale nie moze byc sprzeczna z prawem

Sposoby zawierania umow:

W drodze zlozenia i przyjecia oferty

W drodze negocjacji

W drodze aukcji lub przetargu – ogloszenie warunkow, aukcja rozpoczyna sie od skladania ofert, w aukcji biora udzial licytanci,

1. CZYNY NIEDOZWOLONE –w wyniku ktorych powstaje szkoda i naruszenie czyjegos prawa podmiotowego, powoduja powstanie stosunku zobowiazaniowego miedzy sprawca lub inna osoba odpowiedzialna, a tym, komu wyrzadzono szkode. Trescia zobowiazania jest obowiazek naprawienia szkody.

2. AKTY ADMINISTRACYJNE – jednostronne indywidualne decyzje organow administracji panstwowej, stanowia specjalne zrodlo zobowiazan. Konsekwencja niektorych aktow administracyjnych jest nie tylko powstanie stosunku miedzy organem administracyjnym a adresatem aktu administracyjnego (stosunek administracyjny), lecz takze stosunku zobowiazaniowego miedzy dwiema osobami, o ktorych akt administracyjny zostal skierowany, np.: decyzja resortowego ministra zobowiazujaca przedsiebiorstwo panstwowe do wyprodukowania i dostarczenia wskazanemu odbiorcy towarow, niezbednych do usuwania skutkow kleski zywiolowej.

3. INNE ZDARZENIA – szczegolne rodzaje zdarzen prawnych, powodujacych powstanie zobowiazan. Ich ilosc i znaczenie sa stosunkowo niewielkie. Do grupy tej naleza w szczegolnosci:

   1. bezpodstawne wzbogacenie

• KC art. 405-414 „Kto bez podstawy prawnej uzyskal korzysc majatkowa kosztem innej osoby, obowiazany jest do wydania korzysci w naturze, a gdyby to nie bylo mozliwe, do zwrotu jej wartosci.”

• ktos uzyskuje korzysc majatkowa nie majac zamiaru wyrzadzic komus szkody, czasami nawet nie robi w tym kierunku

• Aby mozna bylo mowic o bezpodstawnym wzbogaceniu, spelnione musza byc wszystkie trzy okolicznosci

1. Przesuniecie majatkowe

2. Zwiazek przyczynowy

3. Brak podstawy prawnej

Np.: UMOWA DAROWIZNY – nie jest bezpodstawnym wzbogaceniem poniewaz jest podstawa prawna

Np.:

1 i 3 chca doprowadzic prad

2 mowi ze nie chce pradu

gdy jest juz prad, ktory na swoj koszt doprowadzili 1 i 3 to 2 sie podlacza

Np.: zaginiona osoba zostala przez sad uznana za zmarla, rodzina podzielila sie majatkiem, jednak po jakims czasie osoba sie odnajduje. W tym momencie jest to juz bezpodstawne wzbogacenie i trzeba oddac zaginionemu majatek, chyba ze minelo 5 lat lub majatek zostal przeznaczony na cele charytatywne albo wydane(przepite)

Np.: NIENALEZNE SWIADCZENIE

1. Gdy jestem winna pieniadze komus a oddaje komus innemu

2. Podwojnie otrzymane swiadczenie, np.: zbyt wysokie odsetki

Obowiazek wygasa po 5 latach

2. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

• prowadzacy cudza sprawe ma swiadomosc ze sprawa jest cudza i dziala w tej sprawie bez upowaznienia

• powinien dzialac zgodnie z przypuszczalna, prawdopodobna wola wlasciciela

• zgodnie z maksymalna korzyscia dla osoby poszkodowanej

• powinnismy w ramach mozliwosci zawiadomic osobe zastepowana

• rozliczamy sie: wydajemy uzyskane korzysci oraz odzyskujemy naklady (konieczne, bo gdy nadmierne to nie mozna oczekiwac zwrotu)

• NIE WOLNO gdy jest wyrazny sprzeciw chyba ze jest sprzeczny z zasadami wspolzycia spolecznego

Np.: zostawiamy pod blokiem brudne auto, rano sasiad je umyl i chce za to pieniadze

Np.: sasiad wyjechal za granice i jego pobyt sie przedluzyl bo mial wypadek, placimy za niego rachunki i chcemy odzyskac majatek DOMNIEMANA WOLA sasiada z korzyscia dla sasiadasasiad musi zwrocic nam kase

Np.: nie ma sasiada (wyjechal na dluzszy czas), a ktos uszkodzil jego drzwi i wlamywacze codziennie cos kradna naprawiamy drzwi sasiad po powrocie zwraca nam koszty

WYKONANIE zobowiazania

• Przez wykonanie zobowiazania nalezy rozumiec spelnienie swiadczenia lub swiadczen jakie na strony naklada tresc stosunku zobowiazaniowego

• Dluznik powinien spelnic swiadczenie w calosci, jednakze wierzyciel nie moze odmowic przyjecia swiadczenie czesciowego, nawet jesli cala wierzytelnosc jest juz wymagana, chyba ze przyjecie takiego swiadczenie naruszyloby jego uzasadniony interes

• Dluznik nie ma w zasadzie obowiazku spelnic swiadczenie osobiscie, moze to za niego zrobic inna osoba (chyba ze wynika inaczej z umowy-malarz lub ustawy-przyjmujacy zlecenie)

• Wykonanie zobowiazania powoduje jego wygasniecie

MIEJSCE I CZAS WYKONANIA ZOBOWIAZANIA

• O miejscu wykonania zobowiazania decyduje przede wszystkim umowa stron

• W razie braku odpowiednich postanowien umownych o miejscu wykonania zobowiazania decyduje wiec z kolei wlasciwosc zobowiazania

np.: miejscem wybudowania domu moze byc tylko wskazana przez zamawiajacego dzialka budowlana

• Jezeli przy pomocy wyzej wymienionych kryteriow nie mozna ustalic miejsca wykonania zobowiazania, w gre wchodzi generalna zasada, ktora kaze zobowiazanie wykonac w miejscu zamieszkania lub siedzibie dluznika(zasada ta nie dotyczy zobowiazan pienieznych)

• Kwote pieniezna dluznik ma obowiazek przeslac wierzycielowi do jego miejsca zamieszkania lub siedziby, na swoj koszt i ryzyko

• Termin wykonania zobowiazania jest zazwyczaj ustalony przez strony w umowie, moze tez wynika z wlasciwego swiadczenia

• Gdy brak umowionego terminu to ustawa nakazuje dluznikowi spelnic swiadczenie niezwlocznie po wezwaniu go do tego przez wierzyciela (wierzyciel powinien uwzglednic czas potrzebny wierzycielowi na przygotowanie i spelnienie swiadczenia)

• W wielu przypadkach termin zalezy od wypowiedzenia czyli jednostronnego oswiadczenia woli jednej ze stron. Wypowiedzenie moze wynikac z ustawy lub z umowy stron

np.: udzielona bezterminowo pozyczke nalezy zwrocic w ciagu 6tygodni po jej wypowiedzeniu przez dajacego pozyczke

dowod wykonania zobowiazania

• „ciezar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, ktora z faktu tego wywodzi skutki prawne”, czyli dluznik powinien wykazac, ze swiadczenie spelnil i ze jest to wlasnie to swiadczenie, do ktorego byl zobowiazany

• W celu ulatwienia mu tego zadania przepisy nakladaja na wierzyciela obowiazek wydania pokwitowania

• Dluznik ktory spelnil swiadczenie ma prawo zadac od wierzyciela pisemnego poswiadczenia, ze otrzymal nalezne swiadczenie

• Jezeli wierzyciel odmowi wydania pokwitowania (dluznik z wyjatkiem pewnych przypadkow) moze sie wstrzymac ze spelnieniem swiadczenia i nie popada przez to w zwloke. Sluzy mu zawsze prawo zlozenia swiadczenia do depozytu sadowego, co jest rownoznacznie z wykonaniem jego obowiazku

• Niezaleznie od pokwitowania dluznik moze zadac od wierzyciela zwrotu dokumentu stwierdzajacego zobowiazanie, np. weksla, dokumentu stwierdzajacego udzielenie pozyczki.

• Jezeli dluznik spelnia swiadczenie czesciowo moze zadac zrobienia na dokumencie stosownej notatki

• Pisemne potwierdzenie odbioru dluznej sumy uzasadnia domniemanie, ze wszystkie dodatkowe naleznosci (odsetki, koszty zostaly takze zaplacone.

Skutki niewykonania zobowiazania

• Jezeli dluznik nie spelnia swiadczen, do ktorych zobowiazal sie w umowie, wierzyciel moze skierowac sprawe do sadu i na drodze przymusu panstwowego dochodzic swoich roszczen

• Wierzyciel moze zadac od dluznika, aby ten naprawil wszelka szkode, jaka wierzyciel poniosl przez to, ze dluznik nie wykonal umowy w ogole albo nie wykonal jej w sposob nalezyty

• Odpowiedzialnosc za szkode wyrzadzona wierzycielowi niewykonaniem lub nienalezytym wykonaniem umowy nazywamy odpowiedzialnoscia kontraktowa

• Wierzyciel moze zrezygnowac z dochodzenia wykonania swiadczen umownych przez dluznika i ograniczyc sie do zadania naprawienia szkody

PRZESLANKI DO ODPOWIEDZIALNOSCI DLUZNIKA ZA NIEWYKONANIE LUB NIENALEZYTE WYKONANIE UMOWY

• Dluznik ponosi odpowiedzialnosc tylko wtedy, gdy wierzyciel wskutek niewykonania umowy poniosl szkode. Przy obliczaniu szkody bierze sie pod uwage zarowno strate, jak i utracony przez wierzyciela zysk

• Pomiedzy niewykonaniem lub nienalezytym wykonaniem umowy, a poniesiona przez wierzyciela szkoda musi zachodzic normalny zwiazek przyczynowy

• Niewykonanie lub nienalezyte wykonanie umowy musi byc nastepstwem okolicznosci, za ktore dluznik ponosi odpowiedzialnosc. Najczesciej jest to niedolozenie nalezytej starannosci przez dluznika.

• Dluznik odpowiada za osoby, ktorym powierzyl wykonanie umowy, lub ktorymi sie posluguje oraz za przedstawiciela ustawowego

CIEZAR DOWODU – KTO MA UDOWODNIC CZY ZASZLY PRZESLANKI???

• Wierzyciel wystepujacy z roszczeniem musi udowodnic istnienie szkody i jej wysokosc oraz wykazac, ze szkoda pozostaje w zwiazku przyczynowym z niewykonaniem lub nienalezytym wykonaniem zobowiazania przez dluznika

• Wierzyciel Ne ma natomiast obowiazku ani potrzeby udowadnia winy dluznika. Kodeks cywilny ustanowil bowiem domniemanie, ze niewykonanie lub nienalezyte wykonanie zobowiazania umownego jest zawinione przez dluznika

• Jesli dluznik chce zwolnic sie od odpowiedzialnosci, to powinien wykazac, ze ani jemu, ani tez osobom, ktorym posluzyl sie wykonujac zobowiazanie, nie mozna zarzucic winy

NIEMOZLIWOSC SWIADCZENIA

Np.: dluznik sprzedal konia wyscigowego, ktory przed wydaniem go kupujacemu zdechl. Spelnienie swiadczenia jest w takim przypadku niemozliwe

• Dluznik nie ponosi odpowiedzialnosci, a zobowiazanie wygasa w razie trwalej i calkowitej niemozliwosci swiadczenia, powstalej juz po zawarciu umowy z przyczyn, za ktore dluznik nie odpowiada

• W zobowiazaniach zaleznych dluznik staje sie wolny od obowiazku swiadczenia(w sytuacji wyzej opisanej), jednakowoz traci rownoczesnie prawo do swiadczenia wzajemnego, a jesli juz otrzymal powinien je zwrocic

• W razie niemozliwosci czesciowej, dluznik staje sie wolny od tej czesci swiadczenia, ktora stala sie niemozliwa

• Niemozliwosc przemijajaca nie zwalnia dluznika, lecz tylko powoduje odroczenie swiadczenia

• Dluznik ponosi odpowiedzialnosc, jesli swiadczenie stalo sie niemozliwe z przyczyn, za ktore odpowiada

Np.: dluznik sprzedal rzecz, ktora miala byc wydana wierzycielowi, innej osobie

• Przy swiadczeniach rodzajowych, gdy dluznik jest zobowiazany wydac rzecz gatunkowo oznaczona(zboze, wegiel, ziemniaki), niemozliwosc swiadczenia zwalniajaca dluznika moglaby zajsc tylko wowczas, gdyby zginal caly rodzaj rzeczy bedacej przedmiotem swiadczenia, co w praktyce moze sie zdarzyc jedynie w wyjatkowych przypadkach

Np.: wyprzedanie calego nakladu ksiazki, ktorej egzemplarz mial otrzymac wierzyciel

• Nie zwalnia dluznika niemozliwosc swiadczenia rzeczy, ktorej w chwili zawarcia umowy jeszcze nie mial i ktora zamierzal kupic. Za wine poczytuje mu sie okolicznosc, ze zobowiazal sie do swiadczenia, co do ktorego nie mial pewnosci, ze bedzie mogl je wykonac

• Nie zwalnia dluznika takze niemozliwosc swiadczenia wynikajaca z braku pieniedzy, kazdy dluznik odpowiada bowiem za swoja zdolnosc platnicza

• W razie zupelnej i trwalej niemozliwosci swiadczenia, powstalej z przyczyn, za ktore dluznik odpowiada, obowiazany on jest do wynagrodzenia pelnej szkody, jaka wierzyciel z tego powodu ponosi

• W kazdym przypadku wierzyciel moze zadac wydania surogatow, jakie dluznik otrzymal od osoby trzeciej, na przyklad za zniszczona rzecz, ktora miala byc wydana wierzycielowi. Tak wiec dluznik powinien przekazac wierzycielowi odszkodowanie otrzymane od zakladu ubezpieczen za dom, ktory zostal sprzedany wierzycielowi, ale przed wydaniem splonal

ZWLOKA A OPOZNIENIE DLUZNIKA

• ZWLOKA – dluznik z wlasnej winy nie spelnia swiadczenia w terminie umowionym lub oznaczonym w ustawie, a przypadku gdy termin nie jest oznaczony, jesli nie spelnia swiadczenia niezwlocznie po wezwaniu przez wierzyciela

• OPOZNIENIE – dluznik nie spelnia swiadczenia we wlasciwym terminie z powodu okolicznosci, za ktore nie odpowiada, a wiec bez wlasnej winy

• Dluznik odpowiada wobec wierzyciela za wszelka szkode, jaka mu wyrzadzil przez to ze nie spelnil swiadczenia w terminie z wlasnej winy, a wiec popadl w zwloke

• Za nastepstwa opoznienia dluznik nie odpowiada

• W odniesieniu do zobowiazan pienieznych dluznik odpowiada za niewykonanie w terminie zobowiazania pienieznego niezaleznie od przyczyny, zarowno w przypadku zwloki jak i niezawinionego opoznienia. Odpowiedzialnosc ta przybiera forme odsetek ustalonych w umowie, a jesli wysokosc odsetek nie byla ustalona – odsetek ustawowych

Wygasniecie zobowiazania

• Gdy zostaje osiagniety cel dla ktorego powstalo. Celem tym jest zaspokojenie roszczen wierzyciela

• Wykonanie zobowiazania- najczesciej

• Swiadczenie w miejscu wykonania – dluznik zaproponuje wierzycielowi spelnienie innego swiadczenia w miejsce tego, do ktorego byl zobowiazany, a wierzyciel wyrazi na to zgode

• Potracenie (KOMPENSATA) – rozpowszechnione w odniesieniu do zobowiazan pienieznych, choc potraceniu moga ulegac takze inne swiadczenia. Zachodzi gdy dwie osoby sa jednoczesnie wzgledem siebie wierzycielami i dluznikami (najczesciej z roznych tytulow), a jedna z nich zamiast spelnic swoje swiadczenie odlicza je od swiadczenia, ktore jej sie nalezy. Do skutecznego potracenia wymagane sa przeslanki: a) musza istniec dwie wzajemne wierzytelnosci, b) wierzytelnosci te musza zachodzic miedzy tymi samymi osobami, c) swiadczenia, do ktorych strony sa wzajemnie obowiazane, musza byc tego samego rodzaju(pieniadze, rzeczy gatunkowo oznaczone tego samego rodzaju i jakosci), d) obie wierzytelnosci musza byc wymagalne i zaskarzalne. Nie mozna potracic wierzytelnosci z naleznej drugiej stronie renty alimentacyjnej

• Odnowienie – dluznik w celu umorzenia zobowiazania zobowiazuje sie za zgoda wierzyciela swiadczyc co innego, niz byl zobowiazany albo chociazby to samo, ale z innej podstawy prawnej. Rozni sie od swiadczenia w miejscy wykonania. Umorzenie zobowiazania i stworzenie w jej miejsce nowego o odmiennej tresci

Np.: Dluznik, ktory na podstawie umowy zyczenia posluguje sie bezplatnie samochodem znajomego, zatrzymuje go nadal, ale juz jako rzecz najeta

• Zlozenie do depozytu sadowego – dopuszczalne kiedy dluznik z jakis przyczyn nie moze spelnic swiadczenia do rak wierzyciela, na przyklad gdy nie wie, kto jest wierzycielem lub wierzyciel nie chce przyjac swiadczenia albo wierzytelnosc jest sporna miedzy kilkoma osobami i dluznik nie wie komu ma swiadczyc. Nastepuje na podstawie orzeczenia sadu, ktory po zbadaniu okolicznosci sprawy decyduje czy jest ono dopuszczalne. Do depozytu sa przyjmowane tylko pieniadze polskie i zagraniczne, dokumenty oraz kosztownosci. Jezeli przedmiot nie nadaje sie do depozytu dluznik moze zadac wyznaczenia dozorcy lub zarzadcy w celu zachowania przedmiotu swiadczenia (tzw. zlozenie na zachowanie). Korzysci dla dluznika: a) powodztwo przeciwko niemu o wydanie swiadczenia bedzie bezskuteczne, b) jest wolny od obowiazku pieczy nad rzecza, c) nie ponosi ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy, ktora mial wydac, d) moze domagac sie od drugiej strony swiadczenia wzajemnego. Wierzyciel, ktory wykaze swe prawo do swiadczenia, moze w kazdej chwili podjac depozyt

• ZWOLNIENEI Z DLUGU – wierzyciel zwalnia dluznika z dlugu, a dluznik zwolnienie przyjmuje

• ZMIANA WIERZYCIELA LUB DLUZNIKA – moze nastapic w drodze przelewu wierzytelnosci (cesji⁸) i w drodze wstapienia osoby trzeciej w miejsce zaspokojonego wierzyciela. Do zmiany dluznika moze dosc miedzy innymi w ramach tzw. przejecia dlugu⁹

odpowiedzialnosc cywilna

• Obowiazek ponoszenia przewidzianych przez prawo cywilne niekorzystnych skutkow zachowania wlasnego lub innych osob

• Ma postac wylacznie majatkowa

• Zachodzi tylko wowczas gdy powstala szkoda

• Przybiera postac obowiazku naprawienia szkody

• Z reguly jest nieograniczona odpowiedzialnoscia osobista (wierzyciel moze dochodzic swej naleznosci na calym istniejacym i przyszlym majatku dluznika) ≠ odpowiedzialnosc rzeczowa (wierzyciel moze dochodzic swojej naleznosci na okreslonej rzeczy – bez wzgledu na to czyja ona jest wlasnoscia)

• Aby mowic o odpowiedzialnosci musi wystapic:

1. Szkoda

2. Zwiazek przyczynowy – ktory zachodzi miedzy szkoda, a zachowaniem sie osoby wyrzadzajacej szkode. Odpowiada sie jedynie za normalne nastepstwa¹⁰ swojego zachowania

3. Podstawa prawna odpowiedzialnosci – czyli musi istniec przepis prawny, ktory przewiduje ze za dany czyn ponosi sie odpowiedzialnosc;

PODZIAL:

1. ODPOWIEDZIALNOSC DELIKTOWA – to nastepstwo wyrzadzenia szkody czynem niedozwolonym (deliktem); stron uprzednio nie laczyl stosunek prawny, badz tez szkoda nie ma zwiazku z takim stosunkiem

2. ODPOWIEDZIALNOSC KONTRAKTOWA – zachodzi gdy szkoda zostala wyrzadzona niewykonaniem lub nienaleznym wykonaniem przez jedna ze stron laczacego ja z partnerem zobowiazania, zarowno powstalego z umowy jak i z innego zdarzenie prawnego

Zasady na ktorych opiera sie odpowiedzialnosc cywilna:

1. Zasada winy (najwazniejsza)

2. Zasada ryzyka (troszke mniej wazna)

3. Zasada slusznosci (niewielkie znaczenie)

4. Zasady wspolzycia spolecznego (niewielkie znaczenie)

SILA WYZSZA

• To kazde zdarzenie zewnetrzne, wystepujace z takim natezeniem, ze jego szkodliwym skutkom nie da sie zapobiec zwyczajnie uzywanymi srodkami

• Przepisy w szczegolnosci traktuja jako czynnik uwalniajacy od odpowiedzialnosci cywilnej

• CECHY okreslone przez Sad Najwyzszy:

1. Zdarzenia nie mozna bylo przewidziec

2. Zdarzeniu nie mozna bylo zapobiec

3. Zdarzenie musi pochodzic z zewnatrz

SZKODA

• Uszczerbek w obecnym i przyszlym majatku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli

1. SZKODA MAJATKOWA

SZKODA RZECZYWISTA

UTRACONY ZYSK, np.: taksowkarzowi zepsuto auto i przez 2 miesiace jest w naprawie, przez co taksowkarz nie moze pracowac

1. SZKODA NIEMAJATKOWA (KRZYWDA) – uszczerbek w dobrach osobistych

• Naprawienie szkody moze nastapic:

1. Przez przywrocenie rzeczy do staniu poprzedniego (restytucja naturalna)

2. Przez zaplate odszkodowania (restytucja pieniezna)

3. Publiczne przeprosiny

• Wybor sposobu nalezy do osoby, ktora poniosla szkode

czyn niedozwolony

• To zachowanie czlowieka, ktore jest bezprawne (sprzeczne z obowiazujacymi prawami) i wyrzadza komus krzywd

• Za czyn niedozwolony odpowiadac moze jedynie czlowiek, dlatego gdy pies kogos pogryzie to odpowiada wlasciciel

TYPY ODPOWIEDZIALNOSCI:

1. odpowiedzialnosc za czyny wlasne (najczestsza):

• Art. 415 k.c. „kto z winy swej wyrzadzil drugiemu szkode, zobowiazany jest do jej naprawienia”

• Oparta na zasadzie winy obciaza osobe gdy szkoda zostala spowodowana w sposob zawiniony

• Wina umyslna – gdy sprawca chce doprowadzic do owych szkodliwych skutkow lub przynajmniej na nie sie godzi

• Wina nieumyslna – w formie niedbalstwa swiadomego, gdy sprawca przewiduje ze jego dzialanie moze pociagnac za soba szkodliwe i zabronione przez prawo skutki, ale z zaniedbaniem wskazanej ostroznosci spodziewa sie ich uniknac lub niedbalstwa nieswiadomego, gdy sprawca nie przewiduje szkodliwych skutkow swego dzialania wskutek braku uwagi i wymaganej starannosci

• Odpowiedzialnosc za czyny niedozwolone ponosi kazdy kto bezposrednio wyrzadzil szkode, a takze kazdy, kto inna osobe naklanial do wyrzadzenia szkody (podzegacz) lub udzielal sprawcy pomocy (pomocnik) oraz osoba, ktora swiadomie skorzystala z wyrzadzonej drugiemu szkody

• Z uwagi na niepoczytalnosc lub okolicznosci wylaczajace bezprawnosc czynu sprawca nie ponosi odpowiedzialnosci deliktowej

• Nie ponosi odpowiedzialnosci za wyrzadzona szkode osoba niepoczytalna czyli:

1. maloletni, ktory nie ukonczyl 13 lat,

2. osoba niepoczytalna,

3. osoba dzialajaca w obronie koniecznej

4. osoba dzialajaca w stanie wyzszej koniecznosci

5. osoba, ktora dzialajac stosowala dozwolona przez prawo samopomoc

• Odpowiedzialnosc za czyny osob niepoczytalnych obciaza tych, na ktorych ciazy obowiazek sprawowania nad nimi nadzoru – odpowiedzialnosc za cudze czyny

• Zgoda osoby pokrzywdzonej na wyrzadzenie jej szkody nie wylacza odpowiedzialnosci w sposob generalny gdy dotyczy dobr, ktorymi czlowiek nie moze rozporzadzac w sposob nieograniczony: zdrowie, calosc ciala, zycie

• Gdy zgoda dotyczy dobra znajdujacego sie w pelnej dyspozycji poszkodowanego, odpowiedzialnosc sprawcy jest wylaczona

• Osoba dochodzaca naprawienia szkody musi udowodnic szkode i jej wysokosc, zwiazek przyczynowy miedzy szkoda a zdarzeniem, ktore wywolalo oraz wine sprawcy szkody

1. odpowiedzialnosc za cudze czyny:

   1. Odpowiedzialnosc za czyny osob niepoczytalnych

• Obciaza tych, na ktorych ciazy obowiazek sprawowania nad nimi nadzoru

• Odpowiedzialnosc na zasadzie winy w nadzorze

• Rozni sie od odpowiedzialnosci za czyny wlasne, ze bezposrednim sprawca szkody jest kto inny niz osoba, ktora za szkode ponosi odpowiedzialnosc

• Wynika z ustawy lub zawartej umowy

• Celem jest zapobiezenie szkodom, jakich osoby trzecie moga doznac wskutek czynow niepoczytalnego

• Ustawowy obowiazek obciaza rodzicow, albo wyznaczonego przez sad opiekuna lub kuratora

• Umowny obowiazek spoczywa na przyklad na szkole, szpitalu dla nerwowo chorych, opiekunce do dzieci.

• Wyjatkowo mozna dochodzic naprawienia szkody od samego niepoczytalnego, gdy nie ma osoby zobowiazanej do nadzoru albo nie mozna od niej uzyskac zaspokojenia roszczen, jezeli z porownania stanu majatkowego poszkodowanego i sprawcy wynika, ze wymagaja tego zasady wspolzycia spolecznego

  1. Odpowiedzialnosc za czyny osob, ktorym powierzono dokonanie czynnosci

• Obciaza tego kto czynnosc powierzyl

• Opiera sie na zasadzie domniemanej winy

• Domniemanie, ze wina tkwi w wyborze niewlasciwej osoby

• Powierzajacy czynnosc moze sie uwolnic od odpowiedzialnosci jesli wykaze, ze nie ponosi winy w wyborze albo ze powierzyl wykonanie czynnosci osobie, przedsiebiorstwu lub zakladowi, ktore w zakresie swej dzialalnosci zawodowej trudnia sie wykonywaniem takich czynnosci

Np.: nabywca telewizora powierzyl zainstalowanie anteny telewizyjnej rzemieslnikowi, ktory w trakcie pracy stlukl szybe w oknie sasiada. Wlasciciel telewizora ponosi odpowiedzialnosc za wyrzadzona szkode. Moze sie od niej jednak uwolnic wykazujac, ze wybral wykonawce z nalezytym doswiadczeniem lub ze ten zawodowo trudni sie zakladaniem anten telewizyjnych

1. Odpowiedzialnosc za czyny podwladnych

• PODWLADNY – to osoba, ktora przy wykonywaniu czynnosci na polecenie drugiej osoby i na jej rachunek podlega kierownictwu tej osoby i jest obowiazana stosowac sie do jej wskazowek. Najczesciej taki stosunek zachodzi miedzy pracodawca i pracownikiem.

• Powierzajacy wykonanie czynnosci swemu podwladnemu odpowiada za szkode wyrzadzona osobie trzeciej przy wykonywaniu czynnosci, jesli podwladny szkode zawinil

• W odroznieniu od poprzednich opiera sie na zasadzie ryzyka

• Pracodawca nie moze sie uwolnic od odpowiedzialnosci przez wykazanie, ze nie ponosi winy w nadzorze nad pracownikiem, albo w wyborze podwladnego.

• Obok pracodawcy odpowiada za szkode rowniez podwladny na zasadzie winy

1. odpowiedzialnosc osoby prawnej za szkode wyrzadzona przez jej organ

• Np.: jezeli dyrektor firmy podejmie decyzje o zwolnieniu pracownika, a pracownik zostaje przywrocony przez sad, ktory orzekl bezprawne zwolnienie i zarzadzil odszkodowania, to za zwolnienie odpowiada osoba prawna, a nie organ zwalniajacy

1. odpowiedzialnosc za szkody wyrzadzone przy wykonywaniu prac publicznych
   (odpowiedzialnosc skarbu panstwa za szkody wyrzadzone przez funkcjonariuszy panstwowych)

• FUNKCJONARIUSZE PANSTWOWI – to pracownicy organow wladzy, administracji, a takze osoby dzialajace na zlecenie tych organow, osoby powolane do pelnienia swych funkcji w drodze wyboru, sedziowie, prokuratorzy oraz zolnierze sil zbrojnych (np.: funkcjonariusze policji i sluzby wieziennej), w ministerstwach oraz urzedach wojewodzkich, w takich panstwowych instytucjach, jak szkoly, teatry, kina, muzea i inne placowki kulturalne

• Specjalne zagadnienie niemieszczace sie w ramach normalnych regul odpowiedzialnosci cywilnej

• Niewystarczajace sa przepisy dotyczace odpowiedzialnosci za podwladnego

• Art. 417-421 k.c. „panstwo odpowiada za szkody wyrzadzone przez funkcjonariuszy panstwowych, ogolnie rzecz biorac na takich samych zasadach jak inne podmioty prawa, a przede wszystkim osoby prawne, wedlug przewidzianych dla danego rodzaju odpowiedzialnosci”

• Skarb Panstwa odpowiada za szkode wyrzadzona przez funkcjonariusza w zasadzie tylko wtedy, gdy powstala ona przy wykonywaniu czynnosci sluzbowych (np.: rewizji), zarowno powierzonych wyraznie jak i zwiazanych z pelniona funkcja lub zajmowanym stanowiskiem.

• Takze samowola funkcjonariusza oraz popelnienie przez niego na sluzbie przestepstwa nie wykluczaja odpowiedzialnosci Skarbu Panstwa za wyrzadzona na tej drodze szkode

• Przeslanka jest wina funkcjonariusza, chyba ze przepisy przewiduja w danym przypadku odpowiedzialnosc na zasadzie ryzyka

Oddzielony zostal system organow panstwowych od organow samorzadowych, czyli:

• Gdy szkode wyrzadza funkcjonariusz panstwowy to odpowiada Skarb Panstwa

• Gdy szkode wyrzadza funkcjonariusz wojewodzki/ powiatowy to odpowiada za nia jednostka samorzadowa (straz miejska, straz gminna, urzednicy gminni)

1. odpowiedzialnosc za zwierzeta domowe, udomowione, hodowlane

1. Zwierze dziala instynktownie

• Odpowiada za nie ten kto zwierze chowa lub sie posluguje (nie koniecznie wlasciciel)

• Odpowiedzialnosc na zasadzie winy w nadzorze

• Wylaczenie odpowiedzialnosci gdy ,np.: poszkodowany draznil zwierze

1. zwierze dziala jako zwierze tresowane

3. ODPOWIEDZIALNOSC ZA RZECZY

   1. wylanie, wyrzucenie, spadniecie rzeczy

• Odpowiedzialnosc ponosi zajmujacy pomieszczenie

• Odpowiedzialnosc na najsurowszej zasadzie ryzykanie ma znaczenia ze osoby nie bylo w pomieszczeniu

• Odpowiedzialnosc za skutek

• trzeba tylko/az wskazac pomieszczenie, z ktorego dana rzecz zostala wyrzucona

np.: gdy wyjezdzamy na wakacje i prosimy sasiadke, aby podlewala nam kwiatki to w przypadku zrzucenia doniczki z parapetu przez sasiadke, za wyrzadzone szkody odpowiedzialnosc ponosimy my

• NIE ODPOWIADAMY gdy:

1. Nastapil skutek sily wyzszej, np.: podczas huraganu(jednak gdy wieje silny wiatr ktory moglismy przewidziec to odpowiadamy)

2. Szkoda wynika z wylacznej winy poszkodowanego, np.: wlamywacz zarzucil Line z hakiem na balkon i spadla na niego doniczka

3. Czyn popelniony byl wylacznie z winy osoby trzeciej, za ktora nie ponosimy odpowiedzialnosci(za zaproszonych kolegow ponosimy odpowiedzialnosc) i nie moglismy jej powstrzymac, np.: wpuscilismy do mieszkania wlamywacza nie wiedzac, ze to wlamywacz, on nas obezwladnil, a pozniej zrzucil z okna doniczke :P

   1. zawalenie budowli lub oderwanie sie czesci rzeczy

• Odpowiedzialnosc ponosi wlasciciel budowli/posiadacz samoistny(nie mozna tlumaczyc sie ze wine ponosi budujacy czy architekt)

• Odpowiedzialnosc a najsurowszej zasadzie ryzyka

• Mozna mowic o odpowiedzialnosci TYLKO gdy byla wada w budowie lub brak konserwacji

• Odpowiedzialnosc za: budynki, mosty, wiadukty, tunele, mury, kanaly, wolnostojace kominy, itd.

• NIE ODPOWIADAMY gdy:

1. Dzialala sila wyzsza, np.: powodz podmyla fundamenty

2. Jest to wina osoby trzeciej, np.: ktos buduje budynek obok naszego i podkopal/uszkodzil fundamenty naszej budowli, w skutek czego budynek zawalil sie i wyrzadzil komus szkode

3. Wylaczna jest wina poszkodowanego, np.: wlamywacz podkopujac sie uszkodzil fundamenty, ktore siadly

Gdy spada snieg z dachu albo sopel lodu to odpowiedzialnosc ponoszona jest na zasadach ogolnych i odpowiada administrator(np.: wlasciciel)

1. odpowiedzialnosc za szkody przemyslowe i wypadki komunikacyjne

• Odpowiedzialnosc na najsurowszej zasadzie ryzyka

1. ODPOWIEDZIALNOSC ZA SZKODY PRZEMYSLOWE

• Przedsiebiorca, ktory na wlasny rachunek prowadzi przedsiebiorstwo wprawiane w ruch za pomoca sil przyrody ponosi odpowiedzialnosc za szkody wyrzadzone komukolwiek¹¹ ruchem przedsiebiorstwa¹²

• Odpowiedzialnosc na najsurowszej zasadzie ryzyka

• NIE ODPOWIADA gdy:

1. Skutki spowodowane sa silami wyzszymi, np.: woda zerwala umocowania rzeki i wdarla sie na tory powodujac wykolejenie(oczywiscie jezeli nie bylo mozliwosci poinformowac konduktora o zaistnialej sytuacji i zatrzymac jadacy pociag)

2. Winna jest osoba trzecia, np.: wandale zepsuly sygnalizacje powodujac zderzenie sie dwoch pociagow. NIE mozna uznac za wine osoby trzeciej sytuacje gdy drozbista upil sie i nie zamknal rogatki

1. odpowiedzialnosc za ruch pojazdow

• Mowiac o pojazdach nie mamy tutaj na mysli ROWEROW poniewaz nie sa one napedzane dzieki silom natury; pojazdem mechanicznym nie jest WINDA

• Za ruch pojazdow mechanicznych i szkody z nimi zwiazane odpowiedzialnosc ponosi posiadacz samoistny¹³ pojazdu, chyba ze oddal pojazd osobie zaleznej¹⁴

• NIE ODPOWIADA

1. Dzierzyciel, np.: kierowca autobusu MPK (odpowiada samo MPK), dzierzyciel moze odpowiadac jedynie na zasadzie winy

2. Gdy wine ponosi wylacznie osoba trzecia, np.: ktos kogos wepchnal pod samochod

3. Gdy dzialaja sily wyzsze

• Obowiazuje OC odpowiada ubezpieczyciel za winy spowodowane ruchem pojazdow

• Gdy nie ma OC:

1. szkoda poniesiona jest na osobie odpowiedzialnosc ponosi ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny

2. szkoda poniesiona jest na osobie ale niezidentyfikowany pojazd odpowiedzialnosc ponosi ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny

3. szkoda poniesiona na rzeczy nie odpowiada fundusz gwarancyjny

w_11,12,13 (13.01.2011, 20.01.2011, 26.01.2011)

prawo wlasnosci intelektualnej

• wlasnosc intelektualna – dobra, wartosci niematerialne, rozne od rzeczy

• wyrozniamy: prawo autorskie(tworczosc autorska) w ramach prawa cywilnego i prawo wlasnosci przemyslowej (tworczosc przemyslowa: patenty i znaki towarowe)

• AKTY PRAWNE:

ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

ustawa - Prawo wlasnosci przemyslowej,

ustawa o ochronie baz danych,

ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

• nie sa objete ochrona odkrycia, idee, procedury, metody i zasady dzialania oraz koncepcje matematyczne

• Ochrona przysluguje tworcy niezaleznie od spelnienia jakichkolwiek formalnosci

• Opracowanie cudzego utworu, w szczegolnosci tlumaczenie, przerobka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego;

• Rozporzadzanie i korzystanie z opracowania zalezy od zezwolenia tworcy utworu pierwotnego;

prawo autorskie

Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: © ) – pojecie prawnicze oznaczajace (1) ogol praw przyslugujacych autorowi utworu albo (2) przepisy upowazniajace autora do decydowania o uzytkowaniu dziela i czerpaniu z niego korzysci.

Powody istnienia autorskiego prawa majatkowego

Powodem wprowadzenia praw autorskich majatkowych bylo zabezpieczenie interesow tworcow oraz wydawcow. Efektem naruszenia tych wlasnie praw sa m.in. nastepujace szkody:

• utrata przez tworcow zyskow z tytulu rozpowszechniania utworow,

• straty firm zajmujacych sie dystrybucja i promocja utworow,

• straty panstwa zwiazane z nie odprowadzonymi podatkami.

Pamietac nalezy, ze zbyt restrykcyjne prawa autorskie utrudniaja rozwoj tworczosci, a takze realizacje projektow opartych na wspolpracy miedzy grupami tworcow, lub tez powoduja ograniczanie dostepnosci do wolnych licencji.

PRZEDMIOT prawa autorskiego

utwor

• przejaw dzialalnosci tworczej, indywidualnej) – niematerialne dobro;

• rezultat pracy czlowieka;

• bez znaczenia poziom wartosci tworczej;

• konieczne jest ustalenie utworu w jakiejkolwiek postaci (umozliwia percepcje przez inne osoby niz tworca) ≠ utrwalenie; polskie prawo nie wymaga rejestracji utworu

RODZAJE UTWOROW:

1. zalezne

2. samoistne

3. inspirowane

4. laczne

5. zbiorowe

Podmioty prawa autorskiego

• TWORCA

• PRACOWADCA TWORCY – jezeli pracownik stworzyl utwor w wyniku wykonywania obowiazku wynikajacych ze stosunku pracy to jego pracodawca nabywa z chwila przyjecia utworu autorskie prawa majatkowe do tego utworu

RODZAJE PRAW:

AUTORSKIE PRAWO OSOBISTE – chroni wiez tworcy z utworem (niezbywalne)

1. prawo do autorstwa – wszystkie osoby sa zobowiazane do uznawania faktu, ze autorem utworu jest jego tworca, wiaze sie z przyznaniem tworcy decyzji czy bedzie publikowal anonimowo, pod pseudonimem czy pod wlasnym nazwiskiem

2. prawo do integralnosci utworu – aby utwor nie byl naruszany pod wzgledem tresci

3. prawo do rzetelnego wykorzystywania utworu

4. prawo do publikowania utworu (wybor miejsca, czasu, okolicznosci)

5. prawdo do nadzoru nad rozpowszechnianiem utworu

OCHRONA PRAW AUTORSKICH OSOBISTYCH PO SMIERCI TWORCY

• Jezeli tworca nie wyrazil innej woli, po jego smierci z powodztwem o ochrone autorskich praw osobistych zmarlego moze wystapic malzonek, a w jego braku kolejno: zstepni, rodzice, rodzenstwo, zstepni rodzenstwa a takze organizacja zbiorowego zarzadzania prawami autorskimi, ktora zarzadzala prawami autorskimi zmarlego tworcy;

• Osoby wymienione powyzej sa uprawnione w tej samej kolejnosci do wykonywania autorskich praw osobistych zmarlego tworcy;

AUTORSKIE PRAWO MAJATKOWE – rozporzadzanie i korzystanie z utworu w celu osiagniecia wynagrodzenia (ograniczenie tylko droga ustawy) i obejmuje wszystkie pola eksploatacji (utrwalenie, zwielokrotnienie, reprodukcje)

• Autorskie prawa majatkowe gasna z uplywem lat 70 od smierci tworcy;

• Autorskie prawa majatkowe moga przejsc na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy

UMOWA O PRZENIESIENIE AUTORSKICH PRAW MAJATKOWYCH

• Umowa przenoszaca autorskie prawa majatkowe wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem niewaznosci;

• Umowa przenoszaca autorskie prawa majatkowe obejmuje pola eksploatacji wyraznie w niej wymienione;

• Tworca zachowuje wylaczne prawo zezwalania na wykonywanie zaleznego prawa autorskiego, mimo, ze w umowie postanowiono o przeniesieniu calosci praw majatkowych;

Droit de suite

• Prawo tworcy i jego spadkobiercow do otrzymywania procentowego (5%) wynagrodzenia od ceny jego dziela odsprzedawanego zawodowo kolejnemu wlascicielowi (prawo nastepstwa);

• Prawo to dotyczy oryginalnych egzemplarzy utworow plastycznych oraz rekopisow utworow literackich i muzycznych;

Fundusz Promocji Tworczosci

• Producenci lub wydawcy egzemplarzy utworow literackich, muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych, nie korzystajacych z ochrony autorskich praw majatkowych, sa obowiazani do przekazywania na rzecz funduszu wplaty wynoszacej od 5% do 8% wplywow brutto ze sprzedazy egzemplarzy tych utworow

Dozwolony uzytek chronionych utworow (licencje ustawowe)

• DOZWOLONY UZYTEK PRYWATNY – bez zezwolenia tworcy wolno nieodplatnie korzystac z juz rozpowszechnionego utworu w zakresie wlasne uzytku osobistego; zakres wlasnego uzytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy przez krag osob pozostajacych w zwiazku osobistym, w szczegolnosci pokrewienstwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego

• DOZWOLONY UZYTEK PUBLICZNY – wolno rozpowszechniac w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji: juz rozpowszechnione sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, aktualne artykuly na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie (w dwoch ostatnich przypadkach tworcy nalezy sie wynagrodzenie), mowy wygloszone na publicznych zebraniach, krotkie streszczenia rozpowszechnionych utworow. Biblioteki, archiwa i szkoly moga udostepniac nieodplatnie w zakresie swoich zadan statutowych, egzemplarze utworow rozpowszechnionych. Moga tez sporzadzac kopie rozpowszechnionych utworow w celu uzupelnienie, zachowania lub ochrony wlasnych zbiorow.

PRAWO CYTATU oznacza, ze wolno przytaczac w utworach stanowiacych samoistna calosc urywki rozpowszechnionych utworow lub drobne utwory w calosci, w zakresie uzasadnionym wyjasnieniem, analiza krytyczna, nauczaniem lub prawami gatunku tworczosci.

Wolno nieodplatnie wykonywac publicznie rozpowszechnione utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystosci panstwowych, jezeli nei laczy sie z tym osiaganie korzysci majatkowych

Odpowiedzialnosc karna

Kto przywlaszczy sobie autorstwo albo wprowadza w blad co do autorstwa calosci lub czesci cudzego utworu, albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnosci albo pozbawienia wolnosci do lat 3 (plagiat)

Prawo wlasnosci przemyslowej

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo wlasnosci przemyslowej (DzU. z 2001 r. nr 49 poz. 508) normuje:

• Stosunki w zakresie wynalazkow, wzorow uzytkowych, wzorow przemyslowych, znakow towarowych, oznaczen geograficznych i topografii ukladow scalonych;

• Zasady, na jakich przedsiebiorcy moga przyjmowac projekty racjonalizatorskie i wynagradzac ich tworcow;

• Zadania i organizacje Urzedu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej

Patent

• Prawo wylacznego korzystania z wynalazku w sposob zarobkowy lub zawodowy na calym obszarze RP

• Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgloszenia wynalazku w Urzedzie Patentowym

Podmioty uprawnione do zglaszania patentu

1. Tworca lub wspoltworca

2. Pracodawca tworcy lub zamawiajacy wynalazek

WYNALAZKI LUSTRZANE – jezeli wynalazku, wzoru uzytkowego albo wzoru przemyslowego dokonaly niezaleznie od siebie co najmniej dwie osoby, ktore korzystaja z pierwszenstwa oznaczonego ta sama data, prawo do uzyskania patentu z rejestracji przysluguje kazdej z tych osob

DATA PIERSZENSTWA – jest to data okreslajaca pierwszenstwo do uzyskania patentu. Jest nia zwykle:

• Data wniesienia zgloszenia patentowego

• Data zagranicznego zgloszenia w kraju Miedzynarodowego Zwiazku Ochrony Wlasnosci Przemyslowej, jezeli zgloszenie krajowe nastapi w ciagu 12-tu miesiecy od tej daty

• Data wystawienia wynalazku na wystawie, jezeli zgloszenie krajowe nastapi w ciagu 6-ciu miesiecy od tej daty

Dokument patentowy

• Przez jego wydanie stwierdza sie udzielenie patentu

• Czescia skladowa dokumentu patentowego jest opis patentowy obejmujacy: a) opis wynalazku, b) zastrzezenia patentowe, c) rysunki

• Opis patentowy jest publikowany przez Urzad Patentowy

Zastrzezenia patentowe – powinny by w calosci poparte opisem wynalazku i okreslac w sposob zwiezly lecz jednoznaczny, przez podanie cech technicznych rozwiazania, zastrzegany wynalazek oraz zakres zadanej ochrony patentowej. Kazde zastrzezenie powinno byc ujete jasno, w jednym zdaniu lub rownowazniku zdania

Np.: sposob wytwarzania transparentnych ceramicznych materialow z proszkow o srednicy nanometrow znamienny jest tym, ze pierwszym etapem wytworzenia matryc tlenkowych domieszkowanych proszkow do postaci ksztaltek pod cisnieniem od 0,5 do 5 GPa, uzyskane w ten sposob ksztaltki zostaja prasowane pod cisnieniem od 0,5 do 8 GPa w temperaturze od 500°C do 1300°C w czasie od 15 sekund do 30 minut

Wynalazek tajny

• Wynalazek dokonany przez obywatela polskiego moze byc uznany za tajny, jezeli dotyczy obronnosci lub bezpieczenstwa panstwa

• Wynalazkami dotyczacymi obronnosci panstwa sa w szczegolnosci rodzaje broni lub sprzetu wojskowego oraz sposoby walki

• Wynalazkami dotyczacymi bezpieczenstwa panstwa sa w szczegolnosci srodki techniczne stosowane przez sluzby panstwowe uprawnione do wykonywania czynnosci operacyjno-rozpoznawczych, a takze nowe rodzaje wyposazenia i sprzetu oraz sposoby ich wykorzystywania przez te sluzby

---

1. LUKA W PRAWIE – ma miejsce gdy dla jakiegos zdarzenia prawnego nie ma odpowiedniego przepisu↩

2. DOWOD – wszystko co dotyczy sprawy, zazwyczaj sa to opinie bieglych, zeznania swiadkow, dokumenty, ogledziny, dowody rzeczowe↩

3. POSTANOWIENIA – orzekaja o sprawie pojawiajacej sie w toku postepowania administracyjnego↩

4. ZAZALENIE NA POSTANOWIENIE↩

5. DECYZJA – orzeka co do sprawy↩

6. Civis – obywatel↩

7. Zasada nominalizmu ≠ zasada waloryzacji(nie realna wartosc pieniadza, czyli nie uwzgledniamy spadku nabywczej sily pieniadza↩

8. CESJA – umowa, na mocy ktorej dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi swoja wierzytelnosc na nowego wierzyciela (cesjonariusza), zazwyczaj zalatwiajac w ten sposob swoje rozliczenia. Zamiast efektywnego swiadczenia cesjonariusz otrzymuje od cedenta jego roszczenie wobec dluznika, ktore staje sie teraz jego roszczeniem, Umowa taka nie wymaga zgody dluznika↩

9. PRZEJECIE DLUGU – umowa, na mocy ktorej nowy dluznik przejmuje istniejacy dlug i wstepuje w miejsce dawnego dluznika. Umowa taka wymaga zgody obu stron. Powinna byc zawarta na pismie↩

10. Normalne nastepstwo – przecietne, typowe, dajace sie przewidziec; np.: Studentka oblala egzamin i smutna wracala do domu, na przejsciu dla pieszych nie rozejrzala sie i potracilo ja auto. Nie moze ona obarczac odpowiedzialnoscia profesora, ktory dal jej 2 przez co miala zly humorto nie jest normalne nastepstwo↩

11. KTOKOLWIEK – nawet osoba, ktora na terenie przedsiebiorstwa znajduje sie nielegalnie, np.: zlodziej↩

12. RUCH PRZEDSIEBIORSTWA, np.: w tartaku ruchem przedsiebiorstwa jest praca pil tnacych ale takze ruch wozkow widlowych, ruch tasmociagu, siec elektryczna; w PKP ruchem przedsiebiorstwa jest ruch pieszych !WOW!↩

13. POSIADACZ SAMOISTNY – jest to takze zlodziej, ktory ukradl, np.: pojazd i posluguje sie nim↩

14. POSIADACZ ZALEZNY – osoba, ktora pozyczyla np.: samochod↩