Akademia Pomorska w Słupsku

Pedagogika wczesnoszkolna

mgr A. Nowosad

Temat:

Operacjonalizacja celów kształcenia wczesnoszkolnego.

Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna z językiem angielskim

Malwina Reszkowska

Słupsk 2010

Wszelkie kształcenie jest ukierunkowane na cele. Od zrozumienia tych celów oraz umiejętności posługiwania się nimi zależy wartość pracy nauczyciela i uzyskane efekty.

Cele kształcenia odnoszą się do uczniów (wychowanków) i opisują zmianę, jaką chcemy w nich uzyskać. Ponieważ punkt wyjścia tej zmiany jest różny w odniesieniu do każdego ucznia, zwykliśmy - upraszczając - ograniczać się do scharakteryzowania stanu końcowego.

Cele kształcenia określamy jako zamierzone właściwości uczniów, wymienia­jąc główne rodzaje opanowanych wiadomości i umiejętności, uformowanych działań i postaw. To, że cele kształcenia odnoszą się bezpośrednio do uczniów, wymaga podkreślenia, nie mówi się o osiągnięciu celu, gdy uczniowie nie uzyskali przewidzianych wyników lub, gdy nie wiemy czy je uzyskali.

Cele kształcenia są formułowane w rozmaity sposób. Ze względu na sposób formułowania wyróżniamy dwa rodzaje celów: ogólne i operacyjne.

Cele ogólne wskazują kierunki dążeń.

Operacjonalizacja celów szczegółowych to formułowanie ich w postaci obserwowanych zmian i mierzalnych zachowań.

Cel operacyjny to jasno wyrażone zamierzone osiągnięcie ucznia.

W toku operacjonalizacji cel ogólny ulega: sprecyzowaniu, uszczegółowieniu, konkretyzacji, odarciu z otoczki emocjonalnej (literackości), upodmiotowieniu.

Cel operacyjny powinien być: odpowiedni, jednoznaczny, wykonalny, obserwowalny, mierzalny, upodmiotowiony, komunikatywny, określony czasem.

Budowa celu operacyjnego
(wg Roberta Magera, Preparing instructional objectives, 1962)

Cel operacyjny	SKŁADNIK	OPIS SKŁADNIKA	PRZYKŁAD
	1a.	DZIAŁANIE (CZYNNOŚĆ) UCZNIA	opis zadania, które uczeń wykona lub jakie działanie ucznia nauczyciel uzna za dowód (wskaźnik) osiągnięcia celu; wyrażane jest za pomocą celu operacyjnego
	1b.	TREŚĆ CZYNNOŚCI	wyraża przedmiot, temat lub materiał w stosunku do którego działanie ma być wykonane
	2.	WARUNKI	opis okoliczności, w jakich ma mieć miejsce działanie ucznia lub w jakich będzie one obserwowane (mogą to być dane,ograniczenia,zastrzeżenia)
	3.	KRYTERIUM OSIĄGNIĘCIA CELU (ilościowe lub jakościowe)	akceptowany poziom wykonania czynności

1. Uczeń wyliczy z pamięci trzy właściwości liczb parzystych.

2. Uczeń wskaże na mapie administracyjnej Polski wszystkie województwa.

3. Uczeń wymieni na podstawie tekstu najważniejszych bohaterów opowiadania.

Procedura operacjonalizacji wg B. Niemierki

(źródło: red. K. Kruszewski: Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela)

	Zapisanie celu w postaci ogólnej.
	Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel – próbujemy sobie wyobrazić ucznia, który osiągnął już pożądany cel: jak się zachowuje ten uczeń, jakie posiada umiejętności, jakimi cechami się charakteryzuje.
	Luźne zapisy celów operacyjnych – wypisujemy jak najwięcej określeń zachowań uczniów osiągających cel ogólny.
	Selekcja luźnych zapisów – próbujemy wyeliminować lub przeredagować te zapisy, które są nie dość operacyjne, czyli nie opisują obserwowalnej czynności ucznia.
	Klasyfikacja luźnych zapisów – zebrane zapisy grupujemy hierarchicznie – od prostych do złożonych.
	Sformułowanie celów operacyjnych – budujemy zdania („Uczeń potrafi...”) ,starając się w nich zawrzeć jak najwięcej uznanych i poklasyfikowanych luźnych zapisów.
	Sprawdzanie celów operacyjnych – sprawdzamy, czy zbudowane przez nas cele są trafne i operacyjne.
	Ewentualne powtórzenie etapów 2-7 – gdy wynik sprawdzania jest niezadowalający...

Najważniejsze zadaniem nauczyciela odnośnie Operacjonalizacja celów kształcenia wczesnoszkolnego jak i każdego innego jest pokonać strach przed konstruowaniem treści uszczegółowionego celu. Oto jeden z przyjemnych sposobów, który może służyć pomocą każdemu pedagogowi.

Przepis na tworzenie celów operacyjnych

1. Weź cel ogólny.

2. Określ i nazwij czynności, których wykonanie ma być uważane za osiągniecie celu.

3. Opisz istotne warunki, w jakich każda z czynności ma być wykonana. Zadbaj o:

1. używanie dokonanych czasowników operacyjnych,

2. określenie podmiotu działania,

3. dostarczenie dodatkowych danych (co należy zrobić, kiedy, dla kogo, w jaki sposób, po co itp.),

4. wskazanie niezbędnych do wykonania danej czynności urządzeń,

5. określenie ograniczeń.

4. Ustal kryteria jakości i sprawności, których spełnienie pozwoli uznać czynność za wykonaną i opanowaną.