Tematy:

1 Sprawa Polska w polityce Napoleona.

2 Polacy u boku Napoleona w działaniach polityczno-militarnych 1797- 1815r.

Plan pracy 2 temat:

Z. merytoryczna: działania polityczne i militarne Polaków u boku Francji w okresie jej hegemonii w Europie

z. chronologiczny: podane w temacie

z. terytorialny : temat wiąże się z idea odbudowy Państwa Polskiego w jego granicach terytorialnych przedrozbiorowych i z udziałem Polaków w działaniach zbrojnych na terenie całej Europy.

Rozwinięcie:

1 Polacy u boku Napoleona podczas kampanii włoskiej 1797- 1801

2 utworzenie księstwa warszawskiego i walki polaków w Hiszpanii i podczas wojny z Austria w 1809

3 wyprawa na Rosję jako II wojna Polska związana z odbudową państwa polskiego

4 udział Polaków w ostatnich działaniach zbrojnych Napoleona w 1813r

Po III rozbiorze Polski duża część oficerów znalazła się na emigracji we Francji. Tam po rewolucji władzę przejął dyrektoriat a Francja toczyła wojnę z Austrią i innymi państwami na froncie Reńskim i włoskim.

Polscy emigranci stworzyli ugrupowanie nazywane Agencją – przywódcami zostali gen. Jozef Wybicki i gen. Henryk Dąbrowski.

Jako przedstawiciel agencji gen. H. Dąbrowski za zgodą dyrektoriatu zawarł układ 9 stycznia 1797r w Mediolanie z republiką lombardzką iż dojdzie do powstania na jej terytorium i na jej rządzie Legii Polskiej.

Formalnie legioniści byli podporządkowani rządowi republiki ale w istocie byli całkowicie zależni od Francji i Napoleona.

Dość szybko doszło do utworzenia Legii pułków piechoty w związku z tym Francuzi zaczęli używać legionistów do zadań logistycznych m.in. pilnowanie jeńców . W lipcu 1797r Polacy zostali użyci do stłumienia powstania Włochów w Weronie.

Legia pod wodzą gen. Karola Kniaziewicza zasłynie działaniami na froncie włoskim, a później ziemiach niemieckich jako legia naddunajska.

3 grudnia 1800 stoczy zwycięską bitwę z Austriakami pod Hohenlinden. Po tej bitwie dojdzie w 9 lutym 1801r do zawarcia pokoju przez Francje z Austrią i jej sojusznikami w Luneville. W tym traktacie Napoleon w ogóle nie poruszył sprawy polskiej a w związku z tym legioniści poczuli się oszukani ( 16 tys. członków legii wcielono do 2 francuskich Półbrygad i wysłano do tłumieniu powstania Murzynów na San Domingo.

Z tej wyprawy z 1804 wróciło ok. 300 legionistów ( ok.400 zdezerterowało i osiedliło się na wyspie) ( San Domingo- Haiti)

W następnych latach Napoleon w ogóle nie poruszał sprawy polskiej i w 1805r doszło do wznowienia działań zbrojnych i bitwy Trzech cesarzy pod Austerlitz 3 grudnia 1805r, 14 października 1806r doszło do zwycięstwa Francuzów na Prusami m.in. w wyniku bitew po Jena i Aurestadt. Wiadomo było iż Francuzi zajmą ziemie polskie które weszły w skład Prus. W listopadzie 1806r Napoleona zjawi się w Warszawie i tam dojdzie do powstania Komisji Rządzącej ( Rządu) i powołania dyrektora wojny – zostanie nim Józef Poniatowski.

Zostanie utworzona Legia Nadwiślańska a następnie 2 legie pod dowództwem gen. Zajączka i gen. Dąbrowskiego.

Polacy wezmą w lutym 1807r w krwawej bitwie pod Iławą Pruską nazwaną później Rzezią Iławską. Następnie opanują m.in. Pomorze wraz z Gdańskiem a także wezmą udział w bitwie pod Frydlandem 14 czerwca 1807r. Napoleon pokona Rosjan i zmusi cara Aleksandra I do rokowań pokojowych w Tylży .

Ustalono tam iż z ziem II i III rozbioru Pruskiego powstanie Księstwo Warszawskie które będzie faktycznie państwem zależnym od Francji a także bazą militarną i ekonomiczną Francuzów.

W wyniku tego traktatu Głogów, Kostrzyn i Szczecin została wzięte w zastaw przez Francję.

Gdańsk zyskał status Wolnego miasta. 22 lipca 1807 zostaje ogłoszona w Dreźnie konstytucja Księstwa Warszawskiego: tytuł ten ma otrzymać elektor Saski Fryderyk August. Księstwo Warszawskie jest państwem które jest w ścisłym sojuszu politycznym i militarnym z Francją i armia KW współdziała z Francuzami w rozpoczętych przez nich działaniach na terenie Hiszpanii.

Wpływ na powstanie KW przypisuje się Marii Walewskiej, która była związana z Napoleonem podczas jego pobytu w Warszawie.

KW było też państwem które wprowadziło zasadę równości wszystkich wobec prawa i dało wolność osobistą chłopstwu.

Po tych wydarzeniach związanych z KW Francuzi rozpoczęli interwencję zbrojną w Hiszpanii i towarzyszyli im Polacy pod wodzą księcia Józefa Chłopickiego.

Wniosek:

Zarówno działania Napoleona i Francuzów wobec legionistów jak i powstanie KW udowadniały iż Napoleon nie bierze pod uwagę odbudowy Królestwa Polskiego i wykorzystuje Polaków ekonomicznie i militarnie.

Interesy Francji a nie Polaków zawsze są dla niego najważniejsze. Ponadto tłumienie powstania Włochów w Weronie czy wyprawa przeciw Hiszpanom udowadniały że Polacy biorą udział w walce z ruchami narodowymi w innych krajach i są tam agresorami i zaborcami.

Wyprawa do Hiszpanii i wojna z Austrią 1809r

W 1808r Polacy pod dowództwem gen. Chłopickiego wkroczyli do Hiszpanii i rozpoczęli działania przeciwko powstańcom hiszpańskim i anglikom. Największą sławę zyska tam pułk Szwoleżerów pułkownika Jana Kozietulskiego. Najsłynniejsza bitwa – zwycięstwo szwoleżerów w wąwozie Somosierry nad Hiszpanami w XI 1808r. To otworzyło Francuzom drogę do Madrytu. Polacy w latach 1809-1810 rozbijali Anglików w bitwach w rejonie Saragossy, Zostali wycofani z Hiszpanii gdyż zbliżała się wyprawa na Rosję.

W trakcie działań na terenie Hiszpanii dochodzi do agresji wojsk Austrii na teren Księstwa Warszawskiego. Działaniami armii KW będzie dowodził książę Józef Poniatowski.

W 1809r Austriacy rozpoczynają działania zbrojne przeciw Napoleonowi i jego sojusznikom na terenie Bawarii i Księstwa Warszawskiego. W czasie działań 18 kwietnia 1809r oddziały księcia Józefa Poniatowskiego rozbiją Austriaków w bitwie pod Raszynem .

Decydująca bitwa w tej wojnie rozegra się pod Vagran w lipcu 809r i tam Napoleon całkowicie pokona armię Austriacką. W związku z tymi wydarzeniami dojdzie 15 października 1809r do pokoju w Schoembrunn: do ziem Księstwa Warszawskiego, które miało wcześniej 103 tys km ² i ok. 2,6 mln mieszkańców. Zostaną przyłączone ziemie III rozbioru Austriackiego m.in. Małopolska wraz z Krakowem i powiat Zamojski. W ten sposób obszar Księstwa wzrósł do 142 tys. km ² a ludność do 4 mln .

Wojna ta zakończyła się sukcesem politycznym i militarnym dla Polaków a także doszło do częściowego zjednoczenia ziem polskich.

W dalszym ciągu nie zmienił się status Księstwa Warszawskiego, które było zapleczem politycznym ekonomicznym i militarnym dla Francji.

Wyprawa na Rosję- 1812r

W związku z łamaniem przez Rosję blokady kontynentalnej Wlk. Brytanii Napoleon decyduje się na wyprawę przeciwko państwu cara Aleksandra I. Tworzy Wielką Armię liczącą 674 tys Ludzi. W skład wejdzie ok. 100 tys Polaków pod wodzą księcia Jozefa Poniatowskiego.

22 czerwca 1812.Napoleon ogłasza iż głównym celem wyprawy jest odbudowa Królestwa Polskiego i nazywa ja II wojna polska.

24 czerwca 1812r jego siły przekaczają granicę z Rosją i kierują się w stronę Smoleńska. 17 lipca 1812r Wielka Armia zdobywa Smoleńsk.

Po tym wydarzeniu kieruje się W stronę Moskwy. Dowodzący armią Rosyjską marszałek Kutuzof decyduje się Wydać bitwę w pobliżu stolicy Rosji. W dniach 6-7 wrzesnia 1812r dojdzie do bitwy pod Borodino, którą Rosjanie przegrają. Wycofując się przed Napoleonem doprowadzą oni do Wielkiego pożaru Moskwy i m.in. spalenia zapasów żywności.

Napoleon ostał postawiony przed dylematem czy przezimować w Moskwie, czy zarządzić odwrót. Wybrał to drugie rozwiązanie, które zakończyło się zagładą Wielkiej Armii i Granice z Księstwem Warszawskim przekroczyło ok. 21 tys. ludzi w tym ok. 6 tys Polaków.

Plany odbudowy Królestwa Polskiego przestały być realne, a wojska rosyjskie zajęły całe terytorium Księstwa Warszawskiego w 1813r.

Napoleon próbował stworzyć następna armię na terenie Francji , jednakże przeciw niemu wystąpiła koalicja w której skład weszły m.in. Rosja, Prusy Austria, Wielka Brytania, Hiszpania , Portugalia, Szwecja.

W dniach 16-19 październik 1813r dojdzie do wielkiej bitwy pod Lipskiem, która zakończy się klęską armii Napoleona.

Bitwa ta zostanie nazwana bitwą Narodów .

Oddziały ochraniające odwrót Napoleona spod Lipska były prowadzone przez księcia Józefa Poniatowskiego. Ciężko ranny marszałek Polski i Francji ginie w nurtach Elstery 19 października 1813r. ( Marszałkiem Polski i Francji będzie w XX w. od 1921 Ferdynand Foch).

Po klęsce pod Lipskiem Wojska koalicji antyfrancuskiej zajmują Francję i Paryż. Napoleon 6 kwietnia 1814r ogłasza abdykację i oddaje się pod władzę koalicjantów. Wraz ze swoją gwardią przyboczna ( ok. 1200 ludzi) zostaje zesłany na wyspe Elbę z które w marcu 1815 r ucieknie tworząc „ Studniowe Cesarstwo” ( Lot Orła). Napoleon ostatecznie ponosi klęskę bitwie pod Waterloo na terenie Belgii w czerwcu 1815r. Po tej klęsce zostaje przez Anglików zesłany na wyspę Św. Heleny. Tam umiera na chorobę nowotworową w maju 1821r.

Wniosek:

Napoleon w pamiętnikach pisanych na wyspie Św. Heleny stwierdzał że jego błędem było pomijanie sprawy polskiej i brak odbudowy Królestwo Polskiego.

Przez cały okres swojego panowania aż do 1812r pomijał sprawę polską obawiając się reakcji Rosji a wczesniej Austrii i Prus. Wykorzystywał Polaków do działań militarnych a ziemie polskie wchodzące w skład KW były rynkiem zbytu dla Francji i buforem oddzielającym Francję od Rosji.

Poważne traktowanie Polaków nastąpiło w 1812, ale gdyby doszło do zwycięstwa nad Rosją to Królestwo Polskie byłoby państwem i tak podporządkowanym Francji. Czyli nie było by suwerenne.

Polityka cesarza Francji wobec Polaków była zatem błedna choć przyczyniła się do odbudowy w części państwa polskiego bo takim było Księstwo Warszawskie.

Najważniejsze wydarzenia militarne w okresie walk Napoleona i z udziałem Polaków:

16 kwietnia 1796- bitwa pod Lodi i zwycięstwo Nad Austriakami na terenie Włoch- zapewni to Napoleonowi zajęcie Lomgombardii i utworzenie Republiki Lombardzkiej, pod której rz Adami będą Legiony Dąbrowskiego

14 czerwca 1800r- bitwa pod Marengo – po tej bitwie Francuzi opanowali całe Włochy i podporządkowali sobie tam istniejące państwo .

3 grudnia 1800- bitwa pod Hohenlinden- po zwycięstwie Austria zostaje zmuszona do zaprzestania działan zbrojnych i dochodzi do pokoju w Luneville. W bitwie tej odznaczy się Lagia Naddunajska gen. Karola Kniaziewicza.

2-3 grudnia 1805-Bitwa pod Austerlitz ( pod Sławkowem)- bitwa nazwana „ Bitwą 3 Cesarzy”. Po niej Austria zostaje zmuszona do pokoju we Preszburgu ( Bratysława).

14 październik 1806r- zwycięstwo nad Prusami w bitwach pod Jeną i Auerstadt

5-6 lipca 1809r bitwa pod Vegran i rozbicie Austriaków

6-7 wrzesnia 1812r zwycięstwo nad Rosjanami w bitwie pod Borodino

16-19 październik 1813r bitwa pod Lipskiem nazwana „Bitwą Narodów”

26 czerwca 1815r oddziały koalicji pod wodzą księcia Wellingtona pokonują armię Napoleona pod Waterloo