Wykład 2, GERIATRIA 8.10.2013

Demograficzne, zdrowotne i ekonomiczne uwarunkowania starzenia.

Kompleksowa ocena geriatryczna i kompleksowa opieka geriatryczną.

1. Starzenie się społeczeństwa – w 2020r osoby w wieku 65+ - 18,4% w 2030 – 25%

-efekt spadku urodzeń

-polepszenie jakości zżycia

1. Najstarsze kraje w Europie obecnie to Włochy i Szwecja. Prognoza dla Polski do 2050 – dogoni te kraje lub przegoni.

2. Ludzie 80+ w pomiędzy 2010-2050 – podwoi się, a w Polsce nawet potroi.

(80+/75+ są problematyczni, ponieważ zależą od swoich opiekunów, mają wiele złożonych potrzeb z którymi nie są w stanie sobie poradzić)

1. Podwójne starzenie- wzrost udziału ludzi osób starych w społeczeństwie, wzrost udziału starych starych wśród ludzi starszych (grupy: a. 65+ wczesna starość b.75+ -późna starość)

W 2030 będzie się poszerzała ilość ludzi późno starych (ok. 12,8%) kosztem spadku ilości ludzi młodo starych (ok. 11,3%)

1. Kompresja niepełnosprawności w starości: STAROŚĆ = CHOROBA /lub NIESPRAWNOŚĆ

• Warto jest usprawniać pacjenta, bo to znacznie obniża koszty utrzymania pacjenta

• Przyczyną niesprawności u ludzi starych są najczęściej choroby przewlekłe np.: Zwyrodnieniowe zapalenia układów ruchu, cukrzyca,

1. Po co geriatria? – Hospitalizacja pacjentów jest spowodowana destabilizacja, któregoś z układów w organizmie. W szpitalu starają się poprawić komfort życia pacjentów.

2. Stara UE kontra NowaUE

• w Nowej UNII – jest więcej niepełnosprawnych i chorób przewlekłych.

• W UE15 jest mniej niepełnosprawnych, ponieważ tam usprawniają ludzi, aby wrócił do pracy, czuł się potrzebny. Postrzegają go jako osobę, która może się przydać.

1. Specjalizacja medyczna jest oparta o choroby wewnętrzne zorientowane na rozwiązanie problemów zdrowotnych i środowiskowych A NIE TYLKOPOJEDYŃCZYCH CHORÓB.

2. GERIATRIAMA NA CELU

• Poprawić jakość żucia i stan zdrowia osób starszych (wyższa sprawność, spadek re-hospitalizacji, instytucjonalizacji ,redukcja farmakoterapii)

• Upodmiotowić starszego pacjenta i jego opiekuna rodzinnego w systemie

• Zredukować koszty ochronny zdrowia

1. Zasady opieki geriatrycznej:

• Powszechność opieki = dostęp wszystkich ludzi starych do świadczeń ochronny zdrowia na równych prawach

• dostępność opieki = bliskość placówek ochronny zdrowia do miejsca zamieszkania i bezpłatnego świadczenia

• długotrwałość opieki = ciągłość opieki wynikająca z długotrwałości procesu starzenia i przewlekłości chorób

• jakość opieki = stosowani fachowej wiedzy gerontologicznej przez praktykantów za szczególnym uwzględnieniem zasad etyki

• kompleksowość opieki = całościowe rozwiązywanie problemów socjomedycznych (lekarz + pielęgniarka + pracownik socjalny+ inni)

1. PACJENT GERIATYCZNY

„Pomyśl o swoim najstarszym, najbardziej schorowany, najbardziej skomplikowanym i zniedołężniałym pacjencie ” prof. Hazzard

1. Pacjent geriatryczny w materiale Kliniki Geriatrii UMB

- średnia liczba problemów zdrowotnych = 5,4

-średnia liczba leków przed hospitalizacją = 7,1

- średnia leków po wypisie = 6,6

1. Normalne starzenie si a niewydolność narządowa: Inwolucja starcza nie powoduje niewydolności narządowej, ALE SPRZYJA jej WYSTĘPOWANIU w warunkach dodatkowych obciążeń.

2. Specyfika patologii w starości

• Postępująca utrata stabilność i homeostazy rosnące ryzyko śmierci – zmniejsza się przeżycie w warunkach ekstremalnego stresu(np. zapalenie płuc) nawet u sprawnych i wydolnych osób starych, SKŁONNOŚĆ DO NAGŁEGO POGORSZEŃ STANU ZDROWIA

• Skąpo objawowość i nietypowa prezentacja chorób(osłabienie mechanizmów obronnych, zmniejszenie odpowiedz zapalnej) – późna manifestacja choroby – późna diagnoza

• Zatarcie się pojęcia NORMA

• Wielochorobowość i wielonarządowość patologii

• Ryzyko zespołów jatrogennych

• Powszechność niedoborów pokarmowych, zwłaszcza mikronutrietów

• środowiskowe uwarunkowania i środowiskowe następstwa choroby

• zagrożenia nihilizmem ( a nie warto bo już jest stary)diagnostycznym

1. występowanie problemów geriatrycznych

• 69,2% bóle stawów i kręgosłupa

• 58,6 –dolegliwości sercowo-naczyniowe

• 46% - uzależnienie od pomocy opiekuna

1. Problemy geriatryczne: wielonarządowe zaburzenia sercowo-naczyniowe; niestabilność, upadki; demencja, depresja, delirum; nietrzymanie moczu; przewlekłe owrzodzenia; zespoły jatrogenne – są spowodowane nakładaniem się kilku czynników lub jednego z nich

2. Niesprawność jako punkt końcowy problemów geriatrycznych!!!

Aby poprawić stan Fizyczny, psychiczny i społeczny (spowodowane: chorobą w rodzinnie, konflikt/przemoc/alkoholizm w rodzinnie/ nieadekwatność środowiska do potrzeb podopiecznego, izolacja: podopiecznego/opiekuna, zaniedbanie higieniczne, medyczne finansowe, niewydolność opiekuna/finansowe, psychiczne, fizyczna/,problemy finansowe w rodzinnie )pacjenta należy

• Zredukować problemy chorobowe

• Pomoc specjalnie przeznaczonych do tego służb do pomocy finansowej

1. Podejście do wielochorobowych osób starszych: a. konwencjonalne b. geriatryczne

Ada. Koncentracja na pojedynczej chorobie

Adb. Koncentracja na problemie przebiegu wielu chorób

1. Całościowa ocena geriatryczna – COG jest wielowymiarowym i interdyscyplinarnym procesem diagnostycznym do określenia problemów zdrowotnych i funkcjonalnych (biomedycznych, fizycznych, psychicznych, socjalnych) starszego pacjenta, by wdrażać całościowy plan terapii i opiekę długoterminową

Cele COG

-planowanie terapii

-Planowanie rehabilitacji

-Planowanie opieki długoterminowej

-Koordynacja celów wyznaczonych przez świadczenio—dawców

-Optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów

COG :

• Zdrowie fizyczne: wywiad, badanie fizykalne, leki, odżywanie, uzębienie, słuch, wzrok, ból, zwieracze

• Wydolność funkcjonalna: ADL, IADL, równowaga chód, upadki, ciśnienie ortostatyczne

• Czynniki socjośrodowiskowe : wywiad socjalny, sytuacja materialnna, mieszkanie, opieka

• Zdrowie psychiczne: funkcje poznawcze, stan emocjonalno- duchowy

1. Instrumenty KOG

• Skala P-ADL (personal activityod daily living)

• I-ADL- mierzy bardziej złożone funkcje, mierzy sprawność fizyczne

• Skala oceny równowagi chodu- jej zaletą jest przewidywanie ryzyka upadków i możliwości monitorowania skutków terapii

• Ocena funkcji poznawczych – Krótka ocena stanu psychicznego (MMSE – Mini_Mental state examination)

• Ocena funkcji emocjonalnych – geriatryczną skala depresji

• Skala ryzyka rozwoju odleżyn wg norton

• Skala stanu odżywienia

Dopełniającym elementem rozpoznania jest oceną środowiskowa życia pacjenta

1. Kiedy stosować COG-zaleca się stosować u każdego pacjenta w wieku starszym, jednak szczególnie jest zalecana:

– u osób zniedołężniałych

- u osób niepełnosprawnych

-najczęściej w później starości

-u osób krytycznych momentach ich życia (stan po udarze, zawale, nagłe pogorszenie sytuacji ekonomicznej, wdowieństwo lub niezwykle stresujące sytuacje).

1. Kto dokonuje COG:

- zespół złożony z:lekarzageriatrii, pielęgniarki ze znajomionej z problematyka geriatryczną

-rehabilitanta/fizjoterapeuty

-Psychologa

-Pracownika socjalnego

1. Miejsce COG

-dom pacjenta, gabinet lekarza, ambulatoriom, oddział szpitalny, palcówka opieki długoterminowej,

-O wyborze miejsca decyduje: stan chorego, rodzaj problemu, obecność opiekuna

1. Opieka geriatryczną: geriatria (złożony problem wielochorobowy) + inni specjaliści.

Lekarz rodzinny jako geriatria pierwszej linii.

1. Korzyści podejścia geriatrycznego: poprawa stanu funkcjonalnego i jakości życia osób starszych

- zmniejszenie ryzyka śmierci

- zwiększone prawdopodobieństwo dalszego mieszkania we własnym domu

- zmniejszenie ryzyka re-hospitalizacji

-większa szansa poprawy stanu funkcjonalnego (po interwencji szpitalnej)

1. Etapy opieki geriatrycznej

• I etap – ocena: stanu zdrowia, sprawności i fizycznej, psychicznej, społecznej (ocena przez kwestionariusz), zasobów (dostępnych środków zaradczych)

• II etap –ustalenie celów opieki – NEGOCJACJA między pacjentem a lekarzem: 1.czegonajbardziej pacjent potrzebuje? 2. Jakie są dostępne środki zaradcze, w jakim stopniu zadanie jest wykonalne?

• III etap – specyfika planu działania – działania zmierzające do zbliżenia zadań między praktykantów(lekarza, pielęgniarki, pracownik socjalny) 1.terapia i rehabilitacja pacjenta 2. Działania organizacyjne w środowisku

• IV etap – regularna kontrola – 1. Czy zachodzi poprawa jakiej oczekiwano? Czy zastosowany plan wymaga zmian?

1. Czy całościowa opieka geriatryczną ma, czy nie ma wymiernej wartości ekonomicznej dla płatnika?

Nageriatrię podatnicy płacili mniej.

1. Opieka geriatryczną

Standardy: zespołowa interdyscyplinarna współpraca lekarzy, pielęgniarek, pracowników socjalnych