ESTROGENY:

MECH. DZIAŁANIA: przez receptory cytoplazmatyczne

• Biosynteza -> głównie w jajnikach + jądra i nadnercza

NATURALNE ESTROGENY – estradiol E2, estron E1, estriol E3

SYNTETYCZNE :

A. STEROIDOWE – etynyloestradion, mestranol, quinestrol

B. N/STEROIDOWE- dietylostilbesterol, chlorotrianisen

EFEKTY BIOLOGICZNE:

• Dojrzewanie i wzrost endometrium

• Działanie metaboliczne ->

1. kości,

2. skóra,

3. naczynia,

4. synteza wątrobowa: ⇧ TBG, fibrynogenu, HDL, TG, ⇩LDL, czynniki krzepnięcia (⇧ cz. II, VII, IX, X, ⇩ AT III, białka C i S.), ⇧ przenikania płynu z przestrzeni wewnątrznaczyniowej do pozanaczyniowej => kompensacyjne nasilenie retencji wody i sodu.

!!!!!

+ POWIKŁANIA ZAKRZEPOWO-ZATOROWE -> zwłaszcza u palaczek, ⇧ CH, ⇧ RR, grubaski, z wrodzonymi zaburzeniami krzepnięcia...

+ ⇧ TGB – zaburzenia hormonów tarczycy!!! -> ALE nie wolnej frakcji FT3 i FT4.

• MENOPAUZA -> ⇩E -> ⇧LH i FSH-> odpowiedzialne za objawy menopauzy!! -> dlatego HTZ estrogenowa!

ZASTOSOWANIE KLINICZNE:

1. Substytucja

2. ⇩ owulacji u pacjentów z ciężkimi miesiączkami

3. Zmniejszenie krwawienia w czasie menstruacji

4. Po menopauzie

5. Antykoncepcja

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

1. RAK ENDOMETRIUM

2. ZAKRZEPICA

3. Krwawienia

4. Nudności

5. Cholestaza

6. Nadciśnienie tętnicze

7. Migrena

8. Hiperpigmentacja

9. Napięcie gruczołów sutkowych

P/WSKAZANIA:

1. Nowotwory estrogenozależne

2. Zwiększone ryzyko raka cyca

3. Niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych

4. Niewydolność wątroby

5. Choroba zakrzepowa

GESTAGENY:

• Produkowane przez ciałko żółte + jądra i nadnercza

• Wydzielanie w II fazie cyklu

• W czasie ciąży -> produkcja przez łożysko

NATURALNE: PROGESTERON, HYDROKSYPROGESTERON, MEDROKSYPROGESTERON

POCHODNE TESTOSTERONU: NORETYSTERON, NORGESTREL, LEWONORGESTREL, ETYNODIOL, NORETYNDIOL

• Wpływ na śluz szyjki macicy – działanie antykoncepcyjne + ⇩ owulacji -> proteoglikany o wzorze liścia paproci!!!

• Mogą byc podawane w formie iniekcji co 4 tygodnie w formie leku wolno uwalniającego się

ZASTOSOWANIE:

1. HTZ

2. Aktykoncepcja

3. Zahamowanie czynności jajników z innych przyczyn np. hirsutyzm

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

• Działania androgennych pochodnych testosteronu.

WSKAZANIA:

• JAKO HTZ -> w objawach menopauzy:

• Napady zaczerwienienia skóry

• Poty

• Zaburzenia snu

• Inwolucja narządów płciowych

• Dyslipidemia

• Zanik miesiączki

• Osteoporoza

• Zaburzenia równowagi

!!!! JEŚLI KOBIETA MA MACICĘ – E ZAWSZE Z GESTAGENAMI!!!

• ETYNYLOESTRADIOL, 17-BETA ESTRADIOL -> 21-25 d. + GESTAGENY – w celu zapobiegania raka endometrium!!

• P.o lub plastry -> PLASTRY bezpieczniejsze niż p.o. jeśli chodzi o powikłania zakrzepowo-zatorowe i interakcje!!!

• EFEKT: zmniejszenie lub ustąpienie objawów menopauzy + normalizacja lipidemii, ⇩ osteoporozy i CHD

ANTYKONCEPCJA:

• E+G lub G ( medroksyprogesteron, noretysteron)

E-G:

1- fazowe -> 21 d. – stała dawka E i G

2-fazowe -> 1-10 dni -> 11-21 dni => stała dawka E + ⇧ dawki G

3-fazowe -> 1-7, 8-14, 15-21 dni => stała dawka E + ⇧ dawki G

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

1. Nadciśnienie

2. Powikłania zakrzepowe

3. Rak cycka

4. ....

POSTĘPOWANIE WCZESNOPORONNE:

• E+G lub G -> 2-3 x ⇧ dawki niż w antykoncepcji

• Lub BLOKERY RECEPTORA P -> uniemożliwiają rozwój zaimplantowanego zarodka

• RYZYKO CIĄŻY:

• Po 1h – 1%

• Po 73 h- 3%

INTERAKCJE:

• ⇩ skuteczności leków metabolizowanych przez enzymy mikrosomalne:

1. Barbiturany

2. Karbamazepina

3. Fenytoina

4. Rifampicyna

• ⇩ skuteczności w podawaniu równoczesnym antybiotyków o szerokim spektrum -> przerwanie krążenia wątrobowo-jelitowego -> brak rozprzęgania metabolitów II fazy przez bakterie jelitowe -> brak wchłaniania zwrotnego!

SERM -> selektywne modulatory rec. E

• Różne działanie w zależności od tkanek – w jednych (+), w drugich (-)!!!

!w ENDOMETRIUM -> TAMOXIFEN (+), RALOKSIFEN (-)!

(-) w CYCU

(+) KOŚCI

(+) SERCE

INHIBITORY E i G:

• DANAZOL -> ⇩ FSH i LH

• KLOMIFEN -> zanik efektu ujemnego sprzężenia zwrotnego E w podwzgórzu (blokada receptorów). ZASTOSOWANIE -> w cyklach bezowulacyjnych do wywołania owulacji!

ANDROGENY:

• OKSANDROLON

• STANOZOLOL

• NANDROLON

ZASTOSOWANIE:

• Substytucja

• Endometrioza

• Anemia

• Nieoperacyjny rak cyca

• Anaboliki – sport

• Andropauza ?????

P/WSKAZANIA:

1. Rak cyca i prostaty

2. Ciąża

3. Dzieci

4. Niewydolność nerek i krążenia ( bo ⇧ Na)

5. Niewydolność wątroby

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

1. Maskulinizacja : hirsutyzm, trądzik, zaburzenia miesiączkowania

2. Krwawienie z endometrium

3. Miażdżyca

4. Hipernatremia -> obrzęki

5. Uszkodzenie wątroby, cholestaza

6. Zespół nocnego bezdechu

7. Erytrocytoza

8. Azoospermia

ANDROGENY:

• JĄDRA – T, DHT

• KORA NADNERCZY – ANDROSTENDION

ANTYANDROGENY –

1. FINASTERYD -> łagodny przerost prostaty, rak prostaty, łysienie => inhibitor 5-alfa-reduktazy

2. CYPROTERON -> rak prostaty, nieprawidłowy popęd płciowy – PEDOFILE, hirsutyzm,

3. FLUTAMID – rak prostaty

Antagoniści receptora dla DHT