AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

1. Podział autonomicznego układu nerwowego

1. Część współczulna( sympatyczna)

• Neurony ośrodkowe znajdują się w słupach pośrednio-bocznych istoty szarej rdzenia kręgowego(Th₁- Th₁₂ ) (L₁-L₃ )

• Neurony przedzwojowe kończą się synapsą w zwojach pnia współczulnego a część włókien dociera do zwojów pośrednich

• Włókna pozazwojowe wchodzą do mieszaniny nerwów somatycznych lub docierają do narządów wewnętrznych

• Substancje przekaźnikowe przedzwojowo- acetylocholina, zazwojowo – noradrenalina

Receptory adrenergiczne

- α pobudzające( wyjątek przewód pokarmowy pośrednio rozkurczające)

- ß hamujące( wyjątek w sercu pobudzające

1. Część przywspółczulna ( parasympatyczna)

• Neurony ośrodkowe znajdują się w jądrach nerwów czaszkowych( okołoruchowego, twarzowego, językowo- gardłowego i błędnego) oraz w segmencie krzyżowym ( S₂- S₄ )

• Włókna przedzwojowe kończą się synapsami w zwojach położonych blisko unerwionych narządów

• Substancje przekaźnikowe przedzwojowo i zazwojowo- acetylocholina

Receptory cholinergiczne: nikotynowe i muskarynowe

CZĘŚĆ JELITOWA

• Neurony skupione w dwóch splotach śródściennych( podśluzówkowym i mięśniowym) regulują na zasadzie krótkich zwojowych łuków odruchowych napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego.

AUTONOMICZNE ODRUCHY WŁÓKIENKOWE

• Grupa odruchów zamykających się w obrębie jednego aksonu bez udziału ciała komórki

• Np. naczynioskurczowe odruchy włókienkowe

1. Transmitery układu autonomicznego

• W układzie autonomicznym jeden i ten sam neuron może posługiwać się więcej niż jednym przekaźnikiem chemicznym. Obok transmitera głównego( acetylocholina, noradrenalina) posiada kotransmitery lub neuromodulatory, które modyfikują efekt działania głównego transmitera

• Np. VIP, dopamina, enkefalina, serotonina

Rola kotransmisji:

• Przedłuża efekt pobudzenia lub hamowania( nie ulegają wychwytowi zwrotnemu)

• Wpływają na zmiany struktury molekularnej białek receptorowych lub regulacyjnych

1. Rola zwojów autonomicznych

• Przekazywanie pobudzenia z OUN do narządów wewnętrznych

• Odbieranie pobudzenia z różnych receptorów i wysyłanie impulsów do narządów unerwianych bez udziału OUN( np. serca przez zwój gwieździsty)

• Utrzymanie pamięci elementarnej w zwojach( wzmocnienie odpowiedzi neuronów zwojowych na acetylocholinę)

Transmisja zwojowa

• Faza szybka (EPSP po 0.5 do 1 ms)

• Faza późna( (EPSP po 100 do 200 ms)

• Bardzo późna (EPSP kilkadziesiąt minut)

1. Najważniejsze czynności układu autonomicznego

• Rozszerzenie lub zwężenie źrenicy

• Pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie

• Przyśpieszenie lub hamowanie czynności serca

• Rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli

• Zwężanie naczyń krwionośnych powodując wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi

• Pobudzenie gruczołów nadnerczowych do wydzielania

• Nasilenie skurczów przewodu pokarmowego

• Rozszerzenie/ kurczenie pęcherza moczowego

Większość narządów wewnętrznych jest unerwiana zarówno przez włókna układu współczulnego, jak i przywspółczulnego.

Obie części tego układu działają jednocześnie, a harmonijna praca danego narządu jest efektem ich współdziałania.

4. FUNKCJA PODWZGÓRZA

• Podwzgórze znajduje się między postawną częścią kresomózgowia i brzuszną częścią śródmózgowia.

• Podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką mózgową

• W przedniej części podwzgórza znajdują się jądra:

-Przedwzrokowe

-Przednie

-Nadwzrokowe przykomorowe

-Nadskrzyżowaniowe

• W części guzowej znajdują się jądra:

-Brzuszno- przyśrodkowe

-Grzbietowo- boczne

-Łukowate

• W części bocznej znajduje się jądro

-Boczne

• W części sutkowej znajdują się jądra:

-Sutkowa te

-Nadsutkowate

-Tylne

• Podwzgórze zawiera ważne ośrodki kierujące czynnością autonomicznego układu nerwowego

• Reguluje gospodarką wodną organizmu( regulacja ilości wody z odczuwaniem pragnienia)

• Regulacja temperatury

• Pobieraniem pokarmu głód i sytość

• Przemiana tłuszczowców, przemianą węglowodanów( cukrów)

• Snem i czuwaniem

• Czynnościami seksualnymi( cyklami układu rozrodczego, popędem seksualnym)

• Reakcjami emocjonalnymi

• Czynność podwzgórza pozostaje w ścisłym związku z przysadką mózgową

NEUROTRANSMITERY PODWZGÓRZA

Neurony syntetyzują około 20 ważnych związków o właściwościach hormonów lub neurotransmiterów

Neurotransmitery:

• Noradrenalina

• Dopamina

• Serotonina

• Acetylocholina

• Glutaminian

• GABA

Neuropeptydy:

• Wazopresyna

• Oksytocyna

• Kortykoliberyna

• Tyreoliberyna

• Neuropeptyd Y

• Leptyna

• Tlenek azotu

4. Hormony biorące udział w regulacji wydzielania przedniego płata przysadki mózgowej

• Kortykoliberyna

• Tyreoliberyna

• Gonadoliberyna

• Somatoliberyna

• Somatostatyna

• Prolaktoliberyna

• Prolaktostatyna- dopamina

• Melanoliberyna

• Melanostatyna

• Wazopresyna

• Oksytocyna