Temat: Rola i znaczenie NATO po zakończeniu zimnej wojny.
Zachód i NATO zostają same na scenie
Zimna wojna zakończyła się zwycięstwem Zachodu. Zwycięstwo idei Zachodu, zachodnich instytucji politycznych, zachodnich praktyk ekonomicznych.
Zachód musiał wziąć na siebie rolę konstruktora nowego porządku międzynarodowego.
Atutem Zachodu były Stany Zjednoczone. Potencjał gospodarczy USA był pod każdym względem przynajmniej dwukrotnie większy od następnego państwa. Przewaga Ameryki nad innymi mocarstwami polegała przede wszystkim na wszechstronności jej potencjału ( ludność, bogactwa, obszar, zaawansowanie technologiczne, prymat finansowy, przewaga technologiczna, aktywność dyplomatyczna, przewaga militarna, promieniowanie ideologiczne)
Ameryka odgrywała pierwszorzędną rolę w najważniejszych instytucjach międzynarodowych, co zwiększało jej możliwości kształtowanie porządku międzynarodowego i zmuszało do uległości lub współdziałania wszystkie inne ważne państwa na świecie.
Po upadku bloku komunistycznego i rozpadzie Ruchu Państw Niezaangażowanych organizacje międzynarodowe świata zachodniego otrzymały szansę rozszerzania się.
Reszta świata oczekiwała od Zachodu przywódczej roli. Sprawy bezpieczeństwa, potrzeby rozwoju gospodarczego, pomocy humanitarnej.
Dla wielu krajów świata, a zwłaszcza postkomunistycznej Europy „wszystkie drogi prowadziły na Zachód”
Kres zimnej wojny wyznaczył Sojuszowi Atlantyckiemu nowe zadania. Organizacja musiała asystować upadkowi bloku komunistycznego, a następnie podjąć wyzwanie wyjścia naprzeciw potrzebom bezpieczeństwa byłego systemu.
W latach 1989 – 1991 odbyły się trzy spotkania na szczycie NATO.
Maj/czerwiec 1989 r. – na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych państw NATO padła deklaracja, że kraje Układu Warszawskiego nie są uważane za przeciwnika Sojuszu.
Lipiec 1990 r. – deklaracja zapowiadała całościowy program transformacji NATO, w tym plan opracowania pierwszej jawnej strategii Sojuszu Atlantyckiego . Krajom UW zaproponowano partnerską współpracę, nacisk położono na polityczne funkcje Sojuszu, a zamiast zagrożeń zaczęto mówić o „wyzwaniach”
Przyjęcie w listopadzie 1991 r. Koncepcji strategicznej
Grudzień 1991 r. – utworzenie Północnoatlantyckiej Rady Współpracy, której celem miało być wciągnięcie byłych krajów UW do współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, zaoferowanie im forum dyskusji i możliwości uczestnictwa w kształtowaniu sytuacji bezpieczeństwa w strefie euroatlantyckiej, a także rozciągnięcie obecności i wpływu Sojuszu na wschód od byłej żelaznej kurtyny.
Przyjęcie na spotkaniu w Rzymie jawnej Koncepcji strategicznej. Dokument zawierał definicję jego celów i funkcji oraz charakterystykę potencjału wojskowego NATO.,
NATO wypełnia obszar bezpieczeństwa
Powstawały nowe ośrodki analityczne, organizowano niezliczone konferencje, pojawiło się mnóstwo publikacji i periodyków. Problematyka bezpieczeństwa stała się bardziej medialna.
Od przełomu lat 80/90 głównym zagrożeniem dla bezpieczeństwa w strefie euroatlantyckiej były konflikty niskiej intensywności, które stanowiły spuściznę po bloku komunistycznym. Chodziło o odroczenie sporów na tle etnicznym, narodowościowym i religijnym. Był to odłożony efekt „inżynierii geopolitycznej”, praktykowanej jednostronnie najpierw przez Związek Sowiecki, a potem z udziałem USA i Wielkiej Brytanii.
Po zniknięciu zimnowojennej presji w wielu miejscach od Bałkanów po były Związek Sowiecki odżyły animozje i pretensje na tle terytorialnym; narzucone przez mocarstwa granice nie odzwierciedlały przebiegu linii oddzielających w rzeczywistości narodowości i mniejszości etniczne czy religijne. Doszło do zderzenia zasady samostanowienia z zasadą nienaruszalności granic.
Wojna na Bałkanach jako pozimnowojenny konflikt paradygmatyczny zawierał elementy konfliktu nowego typu:
Przyczyny – konflikt na tle etnicznym, religijnym, masowe naruszenia praw człowieka
Sposoby opanowania (zewnętrzna interwencja zbrojna)
Słabość ONZ i innych heterogenicznych pod względem członkowstwa instytucji wielostronnych (OBWE)
Silne zaangażowanie mediów i organizacji pozarządowych w kształtowanie obrazu konfliktu, wskazywanie na winnego, sugerowanie użycia siły, a także inspirowanie mediów przez mocarstwa dążące do interwencji
Follow-up, czyli konieczność ustanowienia długotrwałej, wieloaspektowej misji stabilizacyjnej typu nation building
Przeświadczenie, że tylko NATO jest w stanie skutecznie reagować w takich sytuacjach
Konfliktami w Afrycie nikt nie chciał się zajmować, bo społeczność międzynarodowa nie posiadała odpowiedniego instrumentu.
Zaangażowanie NATO w wojnę byłej Jugosławii – w Bośni i Hercegowinie
Kosztownym błędem okazało się przedwczesne przyjęcie Bośni i Hercegowiny do ONZ w maju 1992 r, czyli uznanie jej przez państwa zachodnie, które były promotorem tego kroku, zanim zostały rozwiązane trudne problemy dotyczące rozpadu Jugosławii i zapewnienia jej zdolności integralnego istnienia. Bośniaccy muzułmanie, Chorwaci i Serbowie – nie byli zadowoleni ze status quo w ramach nowego państwa. Chodziło o podział terytorium pomiędzy poszczególne grupy narodowe i religijne.
W najmniej dogodnej sytuacji byli bośniaccy muzułmanie, którzy nie zamieszkiwali w całości zwartego obszaru, w najlepszej – Serbowie, którzy nie tylko stanowili terytorialnie zwartą grupę narodową, ale też w rezultacie pierwszej fazy walk powiększyli nieco swój stan posiadania.
Serbowie byli w Bośni grupą dominującą, ponieważ przejęli sporą część sprzętu wojskowego i oficerów armii byłej Jugosławii.
muzułmanie otrzymali materialną pomoc oraz poparcie na forum międzynarodowym od państw islamskich (Liga Państw Arabskich, Organizacja Konferencji Islamskiej)
Kilkunastotysięczny korpus sił pokojowych ONZ, utworzony pierwotnie przez RB NZ (luty 1992) do ochrony specjalnie wydzielonych stref bezpieczeństwa dla uchodźców w czasie wojny serbsko-chorwackiej, został przesunięty do Bośni i Hercegowiny.
W styczniu 1994 r. (szczyt w Brukseli) państwa NATO ponowiły deklaracje o gotowości użycia siły w celu wymuszenia poszanowania rezolucji RB NZ. Już w lutym 1994 r. samoloty bojowe Sojuszu zastrzeliły cztery serbskie myśliwce, które naruszały strefę zakazu lotów.
Serbowie dysponowali przewagą, zwłaszcza w ciężkim sprzęcie – prowadzili oblężenie Sarajewa.
Rada Bezpieczeństwa wyraziła zgodę na ataki powietrzne NATO na pozycje serbskie.
USA i państwa islamskie otwarcie opowiedziały się po stronie Bośniaków muzułmańskich.
Na początku sierpnia 1995 r. wojska chorwackie rozpoczęły atak na Krainę (część Chorwacji zamieszkania przez Serbów)
Przedstawiciele stron konfliktu zostali umieszczeni w bazie lotnictwa USA i Dayton (Ohio). W ciągu 3 tygodnie (1-21 listopada 1995 ) udało się wynegocjować szczegółowe warunki pokoju. Porozumienie zostało parafowane w Dayton przez prezydentów RFJ i Chorwacji, Milosevicia i Tudjmana, oraz reprezentującego bośniackich muzułmanów, formalnego prezydenta Bośni i Hercegowiny Aliję Izetbegovicia
49% terytorium Bośni i Hercegowiny miało przypaść Serbom, a 51% federacji muzułmańsko-chorwackiej.
Pokoju i stabilności miał strzec sześćdziesięciotysięczny korpus międzynarodowy.
Na podstawie mandatu ONZ operacja miała przejść całkowicie w ręce NATO.
Ustalenia z Dayton zostały potwierdzone na konferencji pokojowej w Paryżu 14 grudnia.
Od początku 1996 r. rozpoczęła się operacja IFOR, największa w historii NATO operacja pokojowa – 50 tys. Żołnierzy tej organizacji oraz 10 tys. Z innych państw.
Moskwa próbowała się sprzeciwiać niekorzystnemu jej zdaniem dla Serbów porozumieniu, ale nie chciała brać na siebie odpowiedzialności za dalsze ofiary, gdyby wojna miała się przeciągnąć.
Zaangażowanie NATO w wojnę byłej Jugosławii – w Kosowie
Wojna o Kosowo była ostatnim aktem jugosłowiańskiego dramatu.
Pod koniec 1997 roku partyzancka Armia Wyzwolenia Kosowa (UCK) nasiliła działania zbrojne zmierzające do oderwania autonomicznej prowincji którą w ramach Serbii było Kosowo. Po zakończeniu wojny w Bośni przywódcy UCK uznali, że nadszedł ich czas i nie warto kontynuować działań mających na celu niepodległość, podejmowanych przez cywilne władze prowincji, na których czele stał posiadający międzynarodowe uznanie Ibrahim Rugowa.
Kosowo było historyczną krainą serbską, która od drugiej wojny zmieniła demograficzny skład i została zdominowana przez muzułmańskich Albańczyków.
Część ludności Kosowa zdecydowała się na ucieczkę z terenów objętych walkami, do której często zachęcała lun przymuszała własna Armia Wyzwolenia Kosowa.
Decyzja o wojnie przeciwko FRJ została podjęta jednostronnie, bez wniosku o autoryzację ONZ. 23 marca 1999 roku na Belgrad spadły pierwsze bomby.
W toku kolejnych dni bombardowań szybko zabrakło celów wojskowych, ginęli głównie cywile, zarówno serbscy, jak i albańscy, wzrosła intensywność walk w Kosowie, a liczba uchodźców z prowincji, uciekających przez bombami NATO, wzrosła do ponad 800 tys.
Po kilku tygodniach Sojusz stracił sympatię międzynarodowej opinii publicznej.
Logika wojny o zwycięstwo mieszała się z logiką interwencji humanitarnej
W obliczu braku kapitulacji Belgradu, rosnącej krytyki wewnątrz Sojuszu i międzynarodowej, potęgującej się katastrofy w Kosowie, NATO zmodyfikowało swoje żądania wobec rządu FRJ. Zrezygnowano z opcji niepodległości Kosowa oraz postulatu militarnej obecności sojuszu na całym obszarze FRJ. Belgrad przystał na pozostałe warunki (zaprzestanie walk i wycofanie swych wojsk z Kosowa, zgoda na dużą operację międzynarodową w tej prowincji), na które zgodził się Rambouillet.
10 czerwca 1999 r. – przyjęcie rezolucji 1244 RB NZ.
Transformacja NATO
Transformacja – dokument końcowy szczytu NATO w Londynie 1990.
Rozszerzanie się o nowe państwa członkowskie, które wcześniej wchodziły w skład bloku komunistycznego.
Rozwój stosunków z pozostałymi krajami byłego bloku, w tym trudna współpraca z Rosją, co w całości było określane jako „partnerstwo”
Gotowość do podejmowania operacji zbrojnych spoza art. 5, podobnych do tych, które Sojusz praktykował w latach 90. Na teranie b. Jugosławii .
A. Rozszerzenie. Przyjęta jesienią 1991 r. formuła Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (NACC) oferowała dość szerokie spektrum możliwości konsultacji i współdziałania byłych państw komunistycznych z NATO
Zachód, w obawie o negatywny wpływa rozszerzenia NATO o kraje Europy Środkowej na sytuację wewnętrzną i politykę zagraniczną Rosji, postanowił podać im czarną nalewkę. Był nią projekt Partnerstwa dla pokoju (PfP), przedstawiony przez administrację Clintona jesienią 1994 r. Zaletą projektu z amerykańskiego punktu widzenia była próba pogodzenia stanowiska Moskwy i aspiracji krajów Europy Środkowej. Formuła PfP nie wykluczała członkowstwa, ale czyniła je odległym i niepewnym. Indywidualne Programy Partnerstwa (IPP), które Sojusz zawierał z poszczególnymi krajami, pozwalały różnicować ich status w zależności od ich determinacji przeprowadzania zmian upodabniających je pod względem systemu obronnego i zdolności militarnych do państw NATO i pomagać im w spełnianiu kryteriów członkowstwa.
Polska zdobyła się na duży wysiłek transformacyjny, aby sprostać wymaganiom członkowstwa.
Już od 1995 r. Sojusz rozpoczął wobec krajów domagających się przyjęcia do NATO Proces Planowania i Oceny (PARP), wyznaczającym tym krajom zadania, których spełnienie przybliżało je efektywnie do kryteriów członkowstwa.
Twardy opór Rosji w stosunku do przyjęcia państw poradzieckich do NATO.
Jesienią 1997 r. przeprowadzono rozmowy o członkostwie z Polską, Czechami i Węgrami, których efektem było przyjęcie protokołów potwierdzających materialną i polityczną gotowość kandydatów do wypełnienia zobowiązań wynikających z członkowstwa.
Nowi członkowie zostali powitani w gronie państw Sojuszu w czasie jego jubileuszowego szczytu w Waszyngtonie, 23-25 kwietnia 1999 r.
B. Partnerstwo
Najtrudniejszym zadaniem było ułożenie współpracy z Rosją, niezależnie od decyzji o rozszerzeniu NATO. Rosja, sprzeciwiając się gwałtownie rozszerzeniu Sojuszu, nie tylko dawała wyraz anachronicznej wizji swoich interesów bezpieczeństwa i przywiązaniu do idei własnej strefy wpływów, ale także starała się w ten sposób drogo sprzedać swoją zgodę na rozszerzenie.
Kiedy w kolejnych miesiącach okazało się, że kwestia rozszerzenia na wschód nie została zamknięta. To w rosyjskiej retoryce pojawiły się groźby, szantaż, pretensje , a wszystko to miało uświadomić państwom NATO, jak wielki błąd popełniają, jeśli zdecydują się na rozszerzenie na wschód. Minister spraw zagranicznych Rosji odmówił w grudniu 1994 r. podpisania porozumienia o współpracy z NATO, a prezydent Jelcyn straszył w tym samym miesiącu na konferencji OBWE na szczycie w Budapeszcie „zimnym pokojem” z Zachodem, jeśli NATO popełni ten straszny błąd i przyjmie do swego grona któreś z byłych krajów UW.
Sojusz przedstawił Rosji propozycję podpisania zasadniczego porozumienia o stosunkach dwustronnych pod nazwą Akt stanowiący (o podstawach wzajemnych stosunków), ale nie traktatu. W dokumencie znalazła się decyzja o ustanowieniu nowego organu służącego konsultacjom współpracy, Stałej Wspólnoty Rady, oraz zobowiązanie do niewnoszenia żadnych zmian do polityki nuklearnej Sojuszu oraz ścisłego trzymania się postanowień CFE w odniesieniu do konwencjonalnych sił zbrojnych w kontekście rozszerzenia. Moskwa podpisała ten dokument w Paryżu 27 maja 1997 r. Instytucjonalizacja stosunków NATO-Rosja była korzystna dla obu stron. Czyniła je stabilnymi i przewidywalnymi.
Do zawieszenia współpracy i radykalnego pogorszenia klimatu w stosunkach Rosja-NATO doszło w związku z akcją zbrojną Sojuszu przeciwko Jugosławii.
Karta o szczególnym partnerstwie pomiędzy NATO a Ukrainą, parafowana w Sintrze przy okazji posiedzenia NAC 29 maja 1997 r., a podpisana podczas szczytu w Madrycie 9 lipca 1997 r. , miała ułatwiać Ukraińcom dokonywanie wyborów w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa. Oprócz ogólnych zasad stosunków, w tym uznania prawa Ukrainy do swobodnego wyboru powiązań zewnętrznych w sferze bezpieczeństwa oraz wskazania na obszary współpracy i dialogu politycznego, które mają przybliżać Ukrainę do NATO postanowiono otworzyć Centrum Informacyjne NATO w Kijowie.
Wszystkie pozostałe państwa strefy euroatlantyckiej mogły współpracować z Sojuszem w ramach utworzonej w Sintrze Rady Partnerstwa Euroatlantyckiego (EAPC). Poprzez EAPC oraz PfP Sojusz mógł oddziaływać na te państwa, faktycznie odgrywać rolę głównego punktu odniesienia w sprawie bezpieczeństwa w tej części świata.
Państwa zainteresowanie bliższymi związkami z NATO mogły z własnej inicjatywy rozwijać współpracę z Sojuszem, a niektóre z nich uzyskać członkowstwo. Służyć miał temu utworzony w czasie szczytu waszyngtońskiego w kwietniu 1999 r. Plan działań na rzecz członkowstwa (MAP). Zaproszenie do udziału w MAP było równoznaczne z promesą członkowstwa. W Waszyngtonie taką promesę otrzymało aż dziewięć państw (od Albanii, przez państwa bałtyckie, po Rumunię i Słowenię).
Koncepcja strategiczna Sojuszu Atlantyckiego. Pracę nad nową strategią NATO rozpoczęto już w 1998 r., a dokument został przyjęty z okazji pięćdziesięciolecia Traktatu Waszyngtońskiego, na spotkaniu na szczycie w kwietniu 1999 r. Ambitnie i szczegółowo w nowy sposób zdefiniowano w waszyngtońskim dokumencie podstawowe zadania Sojuszu. Obok tradycyjnych (bezpieczeństwo, obrona, odstraszanie), pojawiły się zdania szerzej definiujące jego rolę. Chodzi o reagowanie kryzysowe w sytuacjach spoza art. 5 i 6 Traktatu oraz partnerstwo i współpracę z innymi państwami strefy euroatlantyckiej. Na sojusz jako klasyczny system zbiorowej obrony nałożona została funkcja systemu bezpieczeństwa zbiorowego. Cała druga część dokumentu odzwierciedlała rozmach i wszechstronność podejścia Sojuszu do sprawy bezpieczeństwa, łącznie z naciskiem na pozamilitarne czynniki bezpieczeństwa i współpracę z innymi instytucjami międzynarodowymi. Pod wyglądem zakresu terytorialnego działań na rzecz bezpieczeństwa ambicje Sojuszu nie ograniczały się do tradycyjnie definiowanej strefy euroatlantyckiej, lecz obejmowały także region Morza Śródziemnego.
Główną innowacją polityczno-strategiczną zawartą w Koncepcji strategicznej Sojuszu Atlantyckiego są operacje out of area. (Prawo sojuszu do użycia siły jest ważniejsze niż legitymizacja Narodów Zjednoczonych)
Inicjatywa Zdolności Obronnych – jej celem była praktyczna implementacja doktrynalnej innowacji, czyli modernizacja sił zbrojnych państw Sojuszu w celu wzmocnienia ich zdolności ekspedycyjnych. Wprowadzono nowy podział sił: obok stacjonarnych sił obrony i odstraszania miały być rozwijane lekkie i mobilne siły ekspedycyjne, przeznaczone do operacji out of area.
Sojusz Atlantycki w fazie imperialnej
Pierwsza dekada XXI stulecia przebiegła w Sojuszu Atlantyckim pod znakiem ewolucji i sporów, będących pochodną amerykańskiej wizji porządku międzynarodowego i potrzeb wynikających ze strategii bezpieczeństwa USA. Miała wtedy miejsce próba przekształcenia NATO w instrument budowy imperium. Polegało to na ilościowej rozbudowie funkcji i zadań NATO oraz obejmowaniu zasięgiem działania lub współpracy większej części globu.
Od początku XXI wieku nastąpiło zdynamizowanie procesu transformacji NATO, a stało się to za sprawą 11 września.
Afganistan – Waszyngtonowi w 2002 r. udało się zaangażować Sojusz w stabilizowanie sytuacji w tym kraju na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa.
Państwa członkowskie Sojuszu traktowały swój udział w kampanii afgańskiej – zarówno w ISAD, jak i w operacji USA „Enduring Freedom” – jako następstwo przywołania 12 września 2001 r. art. 5 Traktatu, nawet jeśli w sensie formalnoprawnym tak już nie było, jednak zaangażowanie NATO w kolejne operacje w ramach amerykańskiej global war on terror budziło wątpliwości i sprzeciw znacznej części sojuszników, którzy obawiali się właśnie przekształcenia Organizacji w instrument globalnej, imperialnej strategii USA.
Nowi członkowie lub kandydaci do Sojuszu z Europy postkomunistycznej popierali USA z wdzięczności za rozszerzenie NATO. Niemcy, Francja nie chciały pomóc USA w wojnie w Afganistanie.
Idea Rumsfelda „skrzynka z narzędziami” – każdy członek NATO lub ich grupa miałyby mieć prawo do korzystania ze wspólnych zasobów Organizacji na potrzeby operacji podejmowanych niezależnie od Sojuszu. Z tym wiązał się kolejny pomysł Waszyngtonu, zgodnie z którym „mission defines coalition” – to rodzaj operacji będzie decydował o tym, z kim Amerykanie będą chcieli ją przeprowadzić. Nie musi to być wcale Sojusz: tylko grupa sojuszników, najwierniejsi z wiernych, mieli tworzyć ad hoc koalicje chętnych do wypraw organizowanych przez szeryfa.
Do Iraku Sojusz się nie wybrał - zabrakło na to zgody NATO. Organizacja udzieliła tylko ograniczonego wsparcia logistyczno-łącznościowego niektórym członkom zaangażowanym w misję stabilizacyjną po zakończeniu gorącej, wojennej fazy inwazji i okupacji Iraku.
Transformacja wojskowa – przyspieszone dostosowanie się Sojuszu do zagrożeń asymetrycznych. Na szczycie NATO w Pradze 21-22 listopada 2002 r. uzgodniono nową inicjatywę pod nazwą Prague Capabilities Commitments, mającą na celu unowocześnienie zdolności wojskowych sojuszu. Drugim programem poprawy zdolności obronnych Sojuszu miały być siły reagowania NATO. Miał powstać kontyngent liczący 20 tys. Żołnierzy różnych rodzajów wojsk, mogący być, na podstawie decyzji Rady Północnoatlantyckiej, szybko przerzucany w miejsca kryzysu. Miał on mieć przeznaczenie głównie obronne i poprawiać europejską zdolność do współpracy z siłami USA w ramach wspólnych operacji sojuszniczych.
W pierwszej dekadzie XXI wieku Sojusz poszerzył się o 9 kolejnych państw. W Pradze zaproszono do negocjacji członkowskich Litwę, Łotwę, Estonię, Bułgaria, Rumunia, Słowacja i Słowenia. Cała 7 znalazła się w NATO w marcu 2004 r. Albania i Chorwacja zostały zaproszone do członkowstwa w 2008 r. i znalazły się w NATO na jubileuszowym szczycie w Strasburgu-Kehl w kwietniu 2009 r.
Moskwa starała się poprzez nowy organ, Radę NATO-Rosja wpływać na stanowisko Sojuszu czy je niekiedy blokować, zaś po stronie Sojuszu pojawiły się głosy pobłażające polityce rosyjskiej, w tym odradzaniu się tendencji imperialistycznych oraz groźbom i różnym formom presji wobec jej mniejszych sąsiadów.
Szczyt NATO w Bukareszcie. Wzięli w nim udział przywódcy z kilkudziesięciu krajów świata i szefowie wielu organizacji międzynarodowych. W dokumencie wymieniono wiele miejsc, w których NATO na różne sposoby była obecna. Wymieniono wiele problemów bezpieczeństwa, które zajmują uwagę bezpieczeństwa sojuszu, od terroryzmu, przez bezpieczeństwo energetyczne, realizację CFE, irański program nuklearny.
2008 r. najgorszy okres w Afganistanie, ponieważ zginęło najwięcej żołnierzy sił NATO oraz najwięcej ludności cywilnej.
Nowa koncepcja strategiczna została przyjęta na szczycie NATO w Lizbonie 19 listopada 2010 r. Nowy dokument przywraca priorytet klasycznym funkcjom Sojuszu, ale też pozostaje otwarty w działania poza strefę obrony i zapowiada rozszerzenie współpracy na pozamilitarne obszary bezpieczeństwa.
Głównym bieżącym problem NATO pozostaje od połowy dekady operacja ISAF w Afganistanie, która niepostrzeżenie przekształciła się z misji stabilizacyjnej w operację wojenną.
OBWE znika niepostrzeżenie . Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
OBWE jest utrzymywana przy życiu dzięki interesom wtórnym, nie państw, lecz ich aparatów dyplomatycznych.
Prawa człowieka przeniosły się z OBWE do Rady Europy, która także została zmarginalizowana na skutek ekspansji UE.
Do końca lat 90. OBWE miała jeszcze pewne znaczenie, ponieważ dawała wgląd w sytuację w krajach byłego Związku Sowieckiego, które nie należały do znaczącej organizacji.
Jedynym problemem, który świadczył o istnieniu OBWE, była sprawa realizacji zmodyfikowanego traktatu CFE (1999 r.), który zmieniał strukturę ograniczeń w zakresie zbrojeń konwencjonalnych w Europie.
W 1999 r. na szczycie OBWE w Stambule, przy okazji podpisywania nowego CFE, Rosja zgodziła się na wycofanie wojsk z baz w Gruzji i Mołdawie.
Miejsce i rola NATO po zakończeniu zimnej wojny
Sojusz Północnoatlantycki powstał jako odpowiedź państw zachodnich na rosnące w pierwszych latach poczucie zagrożenia ze strony ZSRR
Element wspólnej obrony Zachodu, oraz czynnik integracji
Początek ewolucji stanowiska NATO wobec Wschodu
Dotychczasowa racja bytu sojusz, wyznaczona doktryną powstrzymywania powoli odchodzi w przeszłość
NATO nie mogła być już strażnikiem pod radzieckim zagrożeniem
DEKLARACJA BRUKSELSKA
Należy podjąć próbę przezwyciężenia podziału Europy, powstanie trwałego porządku na naszym kontynencie.
Rola obronna i trwałość polityki militarnej
Promocja demokracji
Wyzwanie globalne (konflikty lokalne, nowe zagrożenia, kwestie ekonomiczne)
Najpierw Polska, a później kolejne kraje Układu Warszawskiego przechodziły do demokratycznej formy rządów
Upadł mur berliński
Deklaracja londyńska LIPIEC 1990
Po raz pierwszy stwierdzono, że NATO wymaga przeprowadzenia zdecydowanych zmian zarówno doktrynalnych, jak i dotyczących szczegółowych celów i form działania.
Zaproponowano wydanie przez państwa NATO i UW Wspólnej deklaracji, o zniesieniu wrogości wobec siebie
Podjęcie prac nad ewolucją doktryny wojskowej
Instytucjonalizacja stosunków z Europą Środkową i Wschodnią
Instytucjonalizacja współpracy z ZSRR i krajami Europy Środkowej
W sposób pokojowy, promując demokrację i współpracę. Zapewnić długotrwały pokój w całej Europie.
Szczyt NATO w Rzymie – listopad 1991 r.
Dwa główne dokumenty : Deklaracja Rzymska o pokoju i współpracy i „Nowa Koncepcja Strategiczna Sojuszu”
„Koncepcja wysuniętej obrony” została zastąpiona strategią „wysuniętej obecności” – NATO powinno dążyć do utrzymania zdrowej równowagi militarnej jak najmniejszym poziomie, zmniejszając ilość i obniżając stan gotowości swoich sił.
Byli przeciwnicy przyjęli wyciągniętą dłoń Sojuszu co skutkowało wzrostem intensywności stosunków
Spotkania NACC – 20 grudnia 1991 r.
Kwestia rozszerzenia Sojuszu i „Partnerstwo dla Pokoju” – regularne spotkania, współpraca wojskowa. Program rozszerzenia NATO.
NATO
Pierwotnym celem NATO była ochrona przed ewentualną agresją państw wschodnich przed atakiem agresją ZSRR (czas zimnej wojny). Później pełni funkcję ochronną, obronną, zapobieganie wojnom, konfliktom. Orientacja państw NATO była złożona głównie z państw Zachodnich. Układ Warszawski był przeciwwagą NATO, odpowiedź na utworzenie NATO.