• Układ krwionośny

• Układ krwionośny

1. Serce

2. Naczynia krwionośne

3. Naczynia chłonne

• Naczynia krwionośne

1. Tętnice duże – przewodzące, elastyczne z dużą ilością tkanki sprężystej (aorta, pień ramienno-głowowy, t.szyjna wspólna, t.podobojczykowa, t.kręgowa, t.biodrowa wspólna)

2. Tętnice średnie – rozprowadzające, mięśniowe (t.pachowa, ramienna, promieniowa, międzyżebrowe, śledzionowa, krezkowe, udowa, podkolanowa, piszczelowa)

3. Tętniczki – o średnicy mniejszej od 100 µm, stosunek średnicy światła do grubości ściany = 1:2

4. Naczynia włosowate

• Naczynia krwionośne

1. Żyły najmniejsze = żyłki

2. Żyły małe i średnie

3. Żyły duże

*Żyły głębokie: towarzyszą tętnicom i mają te same miana; tętnicom średnim i małym towarzysza zwykle dwie żyły

*Żyły powierzchowne: stanowią miejsca wstrzyknięć, posiadają odrębne nazwy

• Naczynia krwionośne

Naczynia chłonne:

1. Naczynia włosowate (ślepo zakończone)

2. Małe naczynia chłonne

3. Średnie naczynia chłonne = pnie chłonne wychodzące z regionalnych węzłów chłonnych

4. Przewody chłonne:

• Przewód piersiowy uchodzi w lewym kącie żylnym do żyły ramienno-głowowej lewej

• Przewód chłonny prawy uchodzi w prawym kącie żylnym do żyły ramienno-głowowej prawej

• Krążenie płucne

Krążenie małe lub mniejsze, krwiobieg mały - część układu krążenia obejmująca:

• prawy przedsionek serca

• prawą komorę serca

• pień płucny

• tętnice płucne

• żyły płucne (prowadzące krew do lewego przedsionka serca).

• Krążenie płucne

• W krążeniu płucnym (małym), odwrotnie niż w krążeniu dużym, tętnice prowadzą krew odtlenowaną, a żyły krew utlenowaną.

• Pień płucny

• prawa i lewa t. płucna

• tt. płatowe

• tt. segmentowe

• tt. podsegmentowe

• tt. międzyzrazikowe

• Krążenie systemowe

• Krążenie płodowe (KP)

• Jest to krążenie podczas rozwoju płodu w łonie matki. Dziecko nie jest zdolne do wymiany gazowej poprzez swoje płuca, a produkty metabolizmu muszą być dostarczane bezpośrednio z organizmu matki.

• Krew żylna tętnicami pępkowymi dochodzi do łożyska. Tam dochodzi do jej natlenowania i uzupełnienia w produkty metabolizmu.

• Następnie żyłami pępkowymi przechodzi przez pępek i dąży ku wątrobie gdzie łączy się z lewą odnogą żyły wrotnej wątroby.

• KP

• Krew, następnie, rozchodzi się na dwa strumienie:

- przewód żylny

- sieć naczyń zatokowych wątroby

• Oba schodzą się w żyłę główną dolną, która biegnie do prawego przedsionka serca.

• Do prawego przedsionka wpada również krew z żyły głównej górnej (krew z kończyn górnych, szyi, głowy) i zatoki wieńcowej (unaczynienie serca).

• KP

• Wymieszana krew prawego przedsionka obiera dwie następujące drogi:

• Przez otwór owalny (foramen ovale) - większa część wymieszanej krwi prawego przedsionka przechodzi przez otwór owalny do lewego przedsionka, miesza się z krwią żylną dopływającą żyłami płucnymi z płuc i przez skurcz tego przedsionka dostaje się do lewej komory. Jej skurcz powoduje wyrzut krwi przez tętnicę główną (aortę) na krwiobieg wielki.

• KP

• Przez ujście przedsionkowo-komorowe prawe - mniejsza część krwi przedsionka prawego dostaję się do komory prawej, której skurcz powoduje wyrzut krwi pniem płucnym (truncus pulmonalis), przez tętnice płucne do płuc.

• KP

• Płuca płodu nie wykonują pracy służącej wymianie gazowej, która zaczyna się dopiero po porodzie. Stąd w przypadku ukrwienia płuc mowa tylko o unaczynieniu odżywczym narządu.

• Od pnia płucnego odchodzi także przewód tętniczy, który uchodzi do wklęsłej części aorty. Krew pochodząca z prawej komory jest słabiej natlenowana, co w konsekwencji kierowania jej pniem płucnym, następnie przewodem tętniczym do aorty sprawia, iż części ciała, które zaopatrywane są przez odnogi aorty odchodzące od niej poniżej ujścia przewodu tetniczego są słabiej ukrwione i mniej rozwinięte. Tułów i kończyny dolne są słabiej rozwinięte od kończyn górnych i głowy.

• Krew z krążenia wielkiego wraca poprzez tętnice biodrowe wspólne, tętnicami biodrowymi wewnętrznymi i tętnicami pępkowymi do łożyska.

• KP - pozostałości

• Żyła pępkowa (1)- więzadło obłe wątroby

• Przewód żylny- więzadło żylne

• Otwór owalny- dół owalny

• Przewód tętniczy- więzadło tętnicze

• Tętnice pępkowe (2)- więzadła pępkowe

• Żyły powierzchowne kończyny górnej

  • żyły powierzchowne palców

    • sieć dłoniowa palców

      • splot opuszkowy

      • żyła międzygłowowa

      • łuk żylny dłoniowy palca

      • żyła międzypalcowa

      • sieć grzbietowa palców

      • splot podpaznokciowy

      • łuk żylny grzbietowy palca

  • żyły powierzchowne ręki

    • żyły grzbietu ręki

      • sieć żylna grzbietowa

      • żyły grzbietowe śródręcza

      • łuk żylny grzbietowy śródręcza

      • żyły brzeżne ręki

      • żyła odłokciowa palca małego

      • żyła odpromieniowa kciuka żyły dłoni

  • żyły powierzchowne przedramienia i ramienia

    • żyła odpromieniowa

    • żyła odpromieniowa przedramienia

    • żyła odpromieniowa dodatkowa

    • żyła pośrodkowa łokcia

    • żyła odłokciowa

    • żyła pośrodkowa przedramienia

      • żyła pośrodkowa odłokciowa

      • żyła pośrodkowa odpromieniowa

• Iniekcje w celu pobrania krwi

• wykonuje się zazwyczaj w zgięciu łokciowym. Jest to spowodowane stosunkowo niewielkim ryzykiem powikłań (brak nerwów w dole łokciowym) oraz obecność widocznych żył powierzchownych ręki.

• W przypadku ich braku zakładana jest opaska uciskowa, a pacjent proszony o energiczne zaciskanie dłoni. Najczęściej nakłuwana jest największa żyła pośrodkowa łokcia (druga to żyła odłokciowa).

• Pomimo zalet nakłuwania w dole łokciowym, nie zaleca się zakładania tam wenflonu ponieważ pacjent nie mógłby zginać ręki. Zakłada się je więc na grzbietowej części dłoni lub nadgarstka co jest trudniejsze (żyły są mniejsze i łatwiej pękają) oraz bardziej bolesne.

• Ostatecznie można próbować nakłuwać grzbietowe żyły stopy.

• Nakłucie żyły jest łatwiejsze u mężczyzn, co jest spowodowane mniejszą zawartością tkanki tłuszczowej. Są słabiej widoczne u osób otyłych (na przykład z cukrzycą).

• Żyły główne

GÓRNA

• Powstaje poza chrząstką I-go prawego żebra z połączenia prawej i lewej żyły ramienno-głowowej

• Przyjmuje po drodze żyłę nieparzystą

• Wpada do prawego przedsionka

DOLNA

• Powstaje na wysokości IV-V kręgu lędźwiowego przez połączenie się obu żył biodrowych wspólnych

• Biegnie w górę po prawej stronie aorty brzusznej i wnika do bruzdy na tylnej pow.watroby

• Przechodzi przez otwór żyły głównej dolnej w przeponie

• Wpada do prawego przedsionka

• Żyła wrotna

• Aorta

• Tętnica główna

• Największa tętnica człowieka.

• Rozpoczyna się w przedłużeniu stożka tętniczego lewego, następnie wstępuje w śródpiersiu górnym ku górze i nieco w prawo na 5 do 7 cm, a następnie ponad korzeniem płuca lewego zatacza łuk ku tyłowi i w lewo i wchodzi do śródpiersia tylnego na lewą stronę kręgosłupa, do którego dochodzi na poziomie Th3 lub Th4.

• Po dojściu do kręgosłupa zstępuje pionowo w dół przesuwając się z lewej powierzchni kręgosłupa na jego powierzchnię przednią, a po przejściu przez rozwór aorty w przeponie wchodzi do przestrzeni zaotrzewnowej brzucha, gdzie oddaje swoje największe gałęzie, a sama zmniejsza swoją średnicę. Na wysokości L4 dzieli się na dwie symetryczne tętnice biodrowe wspólne i znacznie cieńszą, stanowiącą bezpośrednie przedłużenie aorty tętnicę krzyżową pośrodkową.

• Aorta - podział

• część wstępująca aorty – (opuszka aorty z 3 zatok znajdujących) biegnie w obrębie worka osierdziowego i kończy się w miejscu przyczepu osierdzia przechodząc w łuk aorty.

Do 50 roku życia aorta jest węższa od pnia pł., później zaś szersza. W prawej ścianie aorty wstępującej, ponad opuszką znajduje się poszerzenie zwane zatoką czwartą. Jest to miejsce w które przy każdym skurczu serca uderza strumień wyrzucanej krwi. W tym miejscu najczęściej tworzy się tętniak.

• Aorta - podział

• łuk aorty - ku tyłowi od drugiego lewego stawu żebrowo-mostkowego - do wysokości lewej powierzchni trzonu kręgu Th3 lub Th4, gdzie przechodzi w aortę zstępującą

• Z górnego obwodu łuku 3 wielkie tętnice: pień ramienno głowowy, t,szyjna wspólna lewa i tętnica podobojczykowa lewa.

• Po ich odejściu średnica aorty ulega nieco zwężeniu. Łuk w początkowym odcinku biegnie do przodu od tchawicy, a następnie zstępuje wzdłuż lewego obwodu tchawicy i przełyku oraz przewodem. Łuk przebiega ponad rozdwojeniem pnia płucnego i korzeniem płuca lewego oraz splotem sercowym. Pomiędzy odejściem tętnicy podobojczykowej lewej a przyczepem więzadła tętniczego znajduje się zwężenie - cieśń aorty.

• Aorta - podział

• część zstępująca aorty dzieli się na:

  • część piersiowa aorty - przebiega w śródpiersiu tylnym. Z wiekiem przesuwa się coraz bardziej w lewo. Rozpoczyna się na poziomie Th3 lub Th4, a kończy się w rozworze aortowym przepony na poziomie Th12.

  • część brzuszna aorty - rozpoczyna się w rozworze aortowym w przeponie na poziomie Th12, następnie biegnie po przedniej powierzchni kręgów lędźwiowych, nieznacznie przesunięta w lewo. Kończy się w dolnej części trzonu kręgu L4. Po oddaniu wielkich gałęzi (tętnic nerkowych, pnia trzewnego i tętnic krezkowych) zmniejsza średnicę o 3-4 mm. Następnie już zachowuje swój wymiar aż do odejścia tętnic biodrowych wspólnych. Aorta przedłuża się w tętnicę krzyżową pośrodkową.

• Gałęzie aorty

gałęzie aorty wstępującej:

• tętnice wieńcowe

gałęzie łuku aorty:

• Pień ramienno-głowowy

• T.szyjna wspólna lewa

• T.podobojczykowa lewa

• Gałęzie aorty

• gałęzie aorty piersiowej;

  • gałęzie trzewne:

    • gałęzie oskrzelowe

    • gałęzie przełykowe

    • gałęzie śródpiersiowe

    • gałęzie osierdziowe

  • gałęzie ścienne:

    • tętnice międzyżebrowe tylne

    • tętnice podżebrowe

    • tętnice przeponowe górne

    • gałęzie aorty brzusznej:

      • gałęzie ścienne:

        • tętnice przeponowe dolne

        • tętnice lędźwiowe

      • parzyste gałęzie trzewne:

        • tętnice nadnerczowe środkowe

        • tętnice nerkowe

        • tętnice jądrowe lub tętnice jajnikowe

      • nieparzyste gałęzie trzewne:

        • pień trzewny

        • tętnica krezkowa górna

        • tętnica krezkowa dolna

      • gałęzie końcowe:

        • tętnice biodrowe wspólne

        • tętnica krzyżowa pośrodkowa

• Krążenie wieńcowe

• Tętnice wieńcowe - (arteriae coronariae) odchodzą nad płatkami półksiezycowatymi prawym i lewym, od rozszerzonego początku aorty zwanego opuszką.

Rola: zapewnianie właściwego ukrwienia mięśnia sercowego, zaopatrują mięsień sercowy w substancje odżywcze i tlen.

Patofizjologia

• Naczynia te należą do tętnic końcowych, tzn. ich zamknięcie (spowodowane np. miażdżycą) powoduje NIEDOKRWIENIE zaopatrywanego przez nie obszaru, aż do wystąpienia MARTWICY włącznie.

• Tętnice wieńcowe - przebieg

• Są dwie tętnice wieńcowe: prawa i lewa. Biegną w rowku między przedsionkami a komorami okalając serce niczym korona, stąd ich nazwa. Prawa biegnie między prawą komorą a prawym przedsionkiem, oddając gałąź miedzykomorową tylną, która zespala się przy koniuszku serca z gałęzią międzykomorową przednią, odchodzącą od lewej tętnicy wieńcowej.
  W skurczu komór tętnice przebiegają bardziej wężowato.

• Pień ramienno-głowowy

To największe naczynie odchodzące z górnego obwodu łuku aorty.

Długość cechuje się silną zmiennością osobniczą (od 10 do 55 mm, średnio 30 - 45 mm), zaś grubość waha się w granicach 12 - 15 mm.

Jest to pierwsza gałąź łuku, więc odchodzi przy jego początku na wysokości górnego brzegu przyczepu mostkowego II żebra.

Kończy się zazwyczaj na wysokości prawego stawu mostkowo-oboj.

• Gałęzie wstępująca ku górze t.szyjna wspólna prawa

• przebiegająca poprzecznie t.podobojczykowa prawa

• Tętnica podobojczykowa

Parzyste naczynie przebiegające pod obojczykiem, zaopatrujące kończyny górne, oraz wysyłające gałęzie do klatki piersiowej i głowy.

Przebieg

Punkty odejścia obu tętnic podobojczykowych są różne.

• Tętnica prawa odchodzi od pnia ramienno-gł.,

• Lewa - zaś jako jedna z trzech gałęzi łuku aorty.

Tętnicę podobojczykową można podzielić na trzy części: część wstępującą, szczytową i zstępującą.

Po odejściu tętnica leży na osklepku opłucnej.

Wraz ze splotem ramiennym przechodzi między mm.pochyłymi, przylegając do I żebra.

W następnym odcinku tętnica podobojczykowa przechodzi w dole pachowym w t.pachową.

Tętnica prawa podobojczykowa jest krótsza od lewej

• Tętnica podobojczykowa

• Tętnica podobojczykowa
  - gałęzie i zakres unaczynienia

Gałęzie odchodzące od tętnicy podobojczykowej, poza całą kończyną górną, zaopatruje mięśnie i trzewia szyi, tylną część mózgowia i ucho wew. Gałęzie zstępujące zaopatrują przednią ścianę klatki piersiowej.

• Tętnica kręgowa

• Tętnica piersiowa wewnętrzna - dzieli się na końcu na:

  • T. mięśniowo-przeponową (oddaje gałęzie do dolnych przednich międzyżebrzy)

  • T.nabrzuszną górną (unaczynia górną cześć mięśnia prostego brzucha i łączy się z tętnicą nabrzuszną dolną)

• Pień tarczowo-szyjny - dzieli się na:

  • T.tarczowa dolna

  • T. szyjna powierzchowna

  • T.Nadłopatkowa

  • T. poprzeczna szyi - unaczynia mięśnie grzbietu i karku oraz skórę w okolicy karkowej.

• Pień żebrowo-szyjny - dzieli się na:

  • T.karkowa głęboka

  • T.międzyzebrowa najwyższa

• T.pachowa (gałąź końcowa)

• Tętnica pachowa

• T. piersiowa najwyższa

• T. piersiowo-barkowa

• T. piersiowa boczna

• T. podłopatkowa

• T. okalająca ramię tylna

• T. okalająca ramię przednia

• Tętnica ramienna

• T. głęboka ramienia

• T. poboczna łokciowa górna

• T. poboczna łokciowa dolna

• T. promieniowa

• T. łokciowa

• Tętnica szyjna wspólna

• t.szyjna wewnętrzna t.oczna

• t.przednia mózgu

• t.środkowa mózgu

• t.naczyniówkowa

• t.łącząca tylna

• t.szyjna zewnętrzna t.tarczowa górna t.językowa t.twarzowa t.gardłowa wstępująca t.potyliczna t.uszna tylna t.skroniowa powierzchowna

• Tętnica szyjna wewnętrzna

• T. szyjno-bębenkowa

• T.gał zatoki jamistej

• T. oczna

• t. mózgu środkowa

• T. mózgu przednia

• T. mózgu naczyniówkowa

• Koło tętnicze mózgu

• T. mózgu przednia

• Gał. łącząca przednia

• Gał łącząca tylna

• T. mózgu tylna

• Aorta piersiowa

• Gałęzie ścienne:

* t. międzyżebrowe tylne (9 par)

* t. przeponowe dolne

• Gałęzie trzewne:

  • t. oskrzelowe

  • Przełykowe

  • Osierdziowe

  • śródpiersiowe

• Aorta brzuszna

• Gał. Ścienne

- przeponowe dolne

- lędźwiowe (4 pary)

• Gał. Trzewne

a) parzyste

- t. nadnerczowe środkowe

- t. nerkowe

- t. jądrowe lub jajnikowe

b) nieparzyste

- pień trzewny

- t. krezkowa górna

- t. krezkowa dolna

• Gał końcowe:

- t. biodrowa wspólna prawa i lewa

- t. Krzyżowa pośrodkowa

• Pień trzewny

• T. wątrobowa wspólna

- wątrobowa właściwa

- żołądkowo-dwunastnicza

• T. śledzionowa

• T. żołądkowa lewa

• Tętnica krezkowa górna

Gał. ku stronie prawej

• T. trzustkowo-dwunastnicza dolna

• T. okrężnicza środkowa

• T. okrężnicza prawa

• T. kretniczo-okrężnicza

Gał ku stronie lewej

• 10-18 gałęzi do jelita czczego i kretego

• Tętnica krezkowa dolna

• T. okrężnicza lewa

• T. esicza

• T. odbytnicza górna

• Tętnica biodrowa wspólna

• Tętnica biodrowa wewnętrzna

• Gałęzie ścienne:

* t. biodrowo-lędźwiowa

* t. zasłonowa

*t. pośladkowa górna

* t. pośladkowa dolna

• Gałęzie trzewne:

* pępkowa

* pęcherzowa dolna

* nasieniowodu

* maciczna

* odbytnicza środkowa

* sromowa wewnętrzna

*

• Tętnica biodrowa zewnętrzna

• T. nabrzuszna dolna

• T. okalajaca biodro głeboka

• Tętnica udowa

• T. głęboka uda

• T. kolana zstępujaca

• T. podkolanowa

* t. piszczelowa przednia

* t. piszczelowa tylna

• Układ bodźco-przewodzący serca

• AUTOMATYZM: zdolność do samoistnego rozprzestrzeniania się fali pobudzenia w mięśniówce serca.

• RYTM serca: ilość jego uderzeń na minutę określany jest aktywnością węzła zatokowo - przedsionkowego - SA (łac. nodus sinuatrialis); dawniej nosił nazwę węzła Keith - Flacka.

• Węzeł zatokowo-przedsionkowy

• Nadrzędny ośrodek u.b-p

• Znajduje się w ścianie prawego przedsionka pomiędzy ujściem żyły głównej górnej, a grzebieniem granicznym pod nasierdziem

• Posiada wyspecjalizowane komórki posiadające zdolność do spontanicznych wyładowań, które rozpoczynają każdy cykl pracy serca

• Ośrodek pierwszorzędowy, narzuca swój rytm całemu sercu (zatokowy miarowy)

• Depolaryzacja z węzła zatokowo-przedsionkowego przenosi się do węzła przedsionkowo-komorowego za pośrednictwem 3 pęczków międzywęzłowych: przedni ego (Bachmana), środkowego (Wenckebacha) i tylnego (Thorela).

• Węzeł przedsionkowo-komorowy.

• Dawniej Aschoffa-Tawary (łac. atrioventricularis) to tkanka pomiędzy przedsionkami i komorami, która przewodzi normalne bodźce elektryczne z przedsionków do komór

• Pęczek Hisa

• Przewodzi impuls z w.p-k do przegrody międzykomorowej i dalej poprzez swoje odnogi do mięśnia prawej i lewej komory. Przebija przegrodę międzykomorową w tylnej części i na wysokości grzebienia części mięśniowej dzieli się na dwie odnogi - prawą i lewą.

• Szybkość przewodzenia w pęczku Hisa wynosi ok. 4 m/sek.

Włókna Purkinjego

• Zwane też komórkami Purkinjego - odpowiedzialne za rozprowadzanie pobudzenia w ścianach komór

• Włókna powstałe na skutek rozwidlenia się pęczka Hisa