ARTYKULACJA

1. W językoznawstwie - ruchy oraz układ narządów mowy (warg, języka, podniebienia miękkiego, wiązadeł głosowych) w trakcie wymawiania poszczególnych głosek. Artykulacja mowy jest podstawą melodii zdania (melodii języka).

2. W muzyce - jeden z elementów określający sposób wzbudzania dźwięków (np. legato, staccato). Wpływa na kolorystykę utworu, instrumentację, frazowanie oraz czyste i wyraźne realizowanie dźwięków (śpiew).

ARTYKULACYJNE NARZĄDY - (narządy mowy) zespół narządów będących elementami anatomicznymi organizmu ludzkiego, współdziałających bezpośrednio lub pośrednio w wytwarzaniu artykułowanych dźwięków (np. jama ustna z językiem, podniebieniem twardym, dziąsłami i zębami, wargi i krtań z wiązadłami głosowymi, podniebienie miękkie z języczkiem).

CELE ĆW. ARTYKULACYJNYCH

• Wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia,

• Wyczucie ruchu, i położenie narządów mowy - nauka kinestezji,

UWAGI METODYCZNE DO ĆWICZEŃ

• Prowadzenie w formie zabawy,

• Przed ćw. właściwymi , należy usprawnić narządy artykulacyjne

• Prowadzenie ćw. na samogłoskach, spółgłoskach, sylabach, wymawianie trudnych wyrazów, i trudnych grup spółgłoskowych

• Ćw. w zespołach 3-4ro-osobowych, dwa razy w tyg. Po 20-25 minut, w pozostałe dni poświęcić chwilę, by wiedziało, że nie jest nam obojętne,

• Najlepsze do pracy są małe zespoły, / indywidualizacja, motywacja,

• Bez pospiechu,

• Powinny być poprzedzone ćw. oddechowymi, logarytmicznymi, słuchu fonematycznego, i usprawniającymi narządy mowy,

• mogą być prowadzone równolegle z ćw. pomocniczymi , stopień pomocniczych zależy od stan artykulacji dzieci,

• rozpoczynamy u 3-letnich dzieci od głosek które powinny wymawiać przechodząc do nowych,

ĆWICZENIA ŻUCHWY

• opuszczenie i podnoszenie,

• ruchu poziome z otwartymi i zamkniętymi wargami na przemian,

• ruchy do przodu i do tyłu,

ĆWICZENIA WARG

• wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych,

• zakładanie warg na siebie,

• cmokanie, parskanie,

• przesadna artykulacja samogłosek, odciąganie na przemian kącików warg,

• dmuchanie, przez wargi w kształcie dziubka, bokiem, z zębami górnymi na dolnej wardze,

jak przy ,,f,, ,

• nadymanie policzków, i powolne wypuszczanie powietrza ustami, nosem,

ĆWICZENIA JĘZYKA

• wysuwanie i chowanie,

• wysuwanie daleko na brodę,

• oblizywanie warg i brody,

• dotykanie nosa,

• wypychanie policzków,

• spłaszczanie, zwężanie, w rureczkę,

• klaskanie końcem i środkiem języka,

ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO

• ziewanie

• kaszlenie z językiem wysuniętym,

• chrapanie na wdechu i wydechu,

• wdech przez nos, wydech ustami,

RODZAJE ĆW. ARTYKULACYJNYCH---Mają na celu doskonalenie artykulacji głosek

• Ćw. w artykulacji głosek

Cel utrwalanie poprawnej wymowy głosek już wymawianych lub uzyskanie ich prawidłowej artykulacji

1. -spółgłosek, które powinny się do 3r.ż. pojawić,

2. -spółgłosek trudniejszych, ś,ć,ź,dź ń, i,j, ą,ę, h,ch, u,ó, sz, cz, dż,

Te głoski stwarzają duże trudności dzieciom z zaburzona percepcją słuchowai wzrokową,

dot. Wyrazów zawierających:

-głoski tracące dźwięczność,

-zmiękczenia,

-dwuznaki,

-różnicowanie pisownią—ą, ę, od em, om, on,

-różnicowanie pisowni--- i, j,

-różnice ortograficzne, ż-rz, u-ó, ch-h,

Wymagają ćw. słuchu fonematycznego, ćw. artyk. Wskazując na prawidłowe ułożenie

narządów- języka,

3. -samogłosek,

Polegają na dokładnym wypowiadaniu każdej z nich: szeptem, na głos, każdą osobno, i razem

Ćw. wykonuje się przed lustrem, kontrolując układ warg

• Utrwalanie i automatyzacja artykulacji głosek

Automatyzacja -wykonywanie ruchów bez udziału świadomej kontroli, dzięki samoczynnej funkcji

ośrodków nerwowych poza korą mózgową,

Cel utrwalanie i automatyzacja ruchów narządów mowy charakterystycznych dla nowo nauczanej głoski Rodzaje etapy

1. utrwalanie artykulacji głosek

2. automatyzacja głosek przez zabawę, i inne formy, przykłady: trasata, dryn, dryn, drum, ćwir, prr, gruchu, frrrrrrr, brr, lub domino wyrazowe- ZEGAR ROSA ARBUZ ZŁOTO OSIEM MALUTKI IGŁA AGREST TOREBKA

3. Ćw. w różnicowaniu głosek opozycyjnych,

Cel ćwiczenie słuchu fonematycznego, kształcenie umiejętności różnicowania słuchowego

Ćw. rozróżniania głosek opozycyjnych

Ćw. różnicowania samogłosek

Należy łączyć je z ćw. fonacyjnymi, i usprawniającymi narządy mowy, o charakterze

słuchowo-gestowym,

zabawy: ,,PAN PYTALSKI,, ; ,,POKŁON KRÓLOWI,, patrz zabawy

Demel G. ,,Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola,, WsiP, W-wa,1994, str.19, 46

Skorek E. ,, Z logopedia na ty- podręczny słownik logopedyczny,, IMPULS, K-ów, 2002, str.23, 37,

Chmielewska E. ,,Zabawy logopedyczne i nie tylko,, MAC , Kielce 1995 str.12,

---