Aktualne problemy kultury języka pod red. Antoniego Furdala, Zielona Góra 1991.

Antoni Furdal, Jednostki i instytucje w trosce o język ojczysty, s. 7-12.

Zadanie nauki: obiektywne poszukiwanie praw bez wcześniejszego przyjmowania doktryn apriorycznych, niesprawdzających się przy zetknięciu z rzeczywistością.

• dbanie o symbole kultury narodowej

• szacunek dla innych narodów i języków

• wymowa oryginalna tam, gdzie to wskazane

• dbanie o zgodność z normami gramatycznymi i słownikowymi współczesnego polskiego języka literackiego

• zdobywanie ogólnej wiedzy nie tylko o języku polskim, ale także o innych językach

• posługiwanie się językiem polskim wszędzie tam, gdzie jest to możliwe

• prowadzenie badań naukowych nad językiem

• rozwijanie badań o charakterze socjolingwistycznym

• rola szkolnictwa

• poradnictwo językowe

Marian Bugajski, O społecznych zadaniach językoznawstwa normatywnego, s. 13-19.

Językoznawstwo współczesne jest dyscypliną całkowicie pozbawioną społecznego oddźwięku. W powszechnym odczucie stanowi dyscyplinę oderwaną.

Kultura języka:

1. stopień opanowania języka przez jego użytkowników - poziom znajomości środków językowych i umiejętności świadomego korzystania z nich;

2. działalność praktyczna mająca na celu pielęgnowanie języka, jego ochronę przed wszystkimi niepożądanymi zjawiskami oraz dbałość o sprawne i estetyczne formułowanie wypowiedzi;

3. odrębna dyscyplina językoznawstwa wyznaczająca naukowe podstawy do praktycznego działania; normatywistyka (językoznawstwo normatywne); ortologia.

Przed językoznawstwem normatywnym stoją następujące zadania:

• wypracowanie teoretycznych podstaw rozwojem systemu językowego;

• wyznaczenie zakresu własnych badań - głównie ustalenie granicy między normatywistyką a językoznawstwem opisowym;

• wypracowanie kryteriów poprawności językowej;

• wypracowanie jasnych, wyraźnych zasad umożliwiających praktyczną działalność normatywną - dostarczenie narządzi doskonalenia języka;

• wypracowanie metod przystosowania wiedzy lingwistycznej do potrzeb społecznych;

• dostarczenie prac popularyzujących wiedzę lingwistyczną.

Jan Miodek, Oficjalność i nieoficjalność aktu mowy - podstawowa kategoria poprawnościowa współczesnej polszczyzny, s. 21-24.

Dziedziny, w których szerzą się niepoprawne formy

Leksyka

• oddziaływanie telewizji (oficjalny środek przekazu)

• przenikanie urzędowych formuł do wypowiedzi nieoficjalnych

Fleksja

• nieodmienianie nazwisk

• przekonanie o niestaranności enklitycznych postaci zaimków mi, ci, cię, go, mu

Fonetyka

• literowa wymowa głosek

• zamienianie proklityk na samodzielne jednostki akcentuacyjne

Stanisław Bąba, Innowacje frazeologiczne i kryteria ich oceny, s. 25-34.

Innowacja frazeologiczna - świadome lub nieświadome odchylenie od normy frazeologicznej, którą jest zbiór zaaprobowanych przez polską społeczność jęz. Frazeologizmów oraz reguł określających sposób realizacji ich tożsamości w tekstach.

Innowacje frazeologiczne pojawiają się w tekstach, potem - w uzusie.

Czynniki sprawcze zamierzonych innowacji frazeologicznych:

• chęć zaskoczenia odbiorcy wypowiedzi (dowcip, żart, komizm językowy)

• nieufność do języka jako niesprawnego narzędzia interpretacji świata

• przekora wobec języka

• bunt przeciw postępującej szablonizacji języka

• poczucie troski o oryginalny kształt wypowiedzi i sposób realizacji myśli w słowach

Czynniki sprawcze niezamierzonych innowacji frazeologicznych:

• niedostateczna lub tylko powierzchowna znajomość struktury frazeologizmu, jego znaczenia i zakresu łączliwości leksykalnej, niewłaściwe wyróżnicowanie go z tła tożsamowościowego

• presja sytuacji na wypowiadającego się w danej chwili (pośpiech, rozregulowana pamięć frazeologiczna, trudności w kojarzeniu faktów)

• ignorowanie tradycji kulturowej

Przykłady różnego rodzaju innowacji:

• nie zasypywać gruszek w popiele - zamiast: nie zasypiać gruszek w popiele

• Teatr Muzyczny nabrał wody w usta

• firmy rozłożyły ręce

Bożena Hałas, Językoznawstwo normatywne wobec terminologii naukowej i technicznej, s. 35-41.

ZASÓB LEKSYKALNY JĘZYKA

SŁOWNICTWO OGÓLNONARODOWE SŁOWNICTWO ŚRODOWISKOWE

LEKSYKA LEKSYKA LEKSYKA

ŚRODOWISKOWO- ŚRODOWISKOWO- ŚRODOWISKOWO-

- TERYTORIALNA -SPOŁECZNA -ZAWODOWA

* GWARY * GWARY * TERMINY

ŚRODOWISKOWO-

-ZAWODOWE

* ŻARGONY

Wybierając lub tworząc terminy, uzupełniamy luki w nominatywnym systemie leksykalnym poprzez korzystanie z któregoś z 3 źródeł:

1. neologizmy słowotwórcze;

2. terminy zapożyczone;

3. neologizmy znaczeniowe.

---