Pogoda i jej elementy
Pogoda jest to ogół fizycznych zjawisk i stanów atmosfery (troposfery) panujących nad określonym obszarem w danej chwili lub w ciągu pewnego czasu. Od pojęcia klimatu różni się tym, iż odnosi się do krótkich przedziałów czasu. Pogodę tworzą następujące elementy:
ciśnienie atmosferyczne - jest to ciśnienie wywierane przez ciężar atmosfery. Równa się ono ciężarowi wywieranemu przez pionowy słup powietrza na jednostkę powierzchni. Wyraża się je w milimetrach słupa rtęci (mm Hg) lub w hektopaskalach (hPa). Istnieje pojęcie ciśnienia normalnego, które wynosi 780 mm Hg lub 1013 hPa w temperaturze 0ºC na poziomie morza, na 45ºC szerokości geograficznej. Ciśnienie atmosferyczne najwyższe jest przy poziomie morza i maleje wraz z wysokością. Mierzy się je przy pomocy barometrów rtęciowych lub barometrów metalowych, tzw. aneroidów.
temperatura powietrza - jest to wielkość fizyczna określająca stopień nagrzania powietrza. Wyraża się ją w stopniach Celsjusza (ºC), Fahrenheita (ºF) lub Kelvina (ºK) i za pomocą termometrów rtęciowych lub, do pomiarów bardzo niskich temperatur, termometrów alkoholowych.
wilgotność powietrza - jest to zawartość pary wodnej w powietrzu. Określa się ją za pomocą kilku wskaźników: prężności pary wodnej (ciśnienia wywieranego przez parę wodną), wilgotności względnej (stosunek prężności pary wodnej zawartej aktualnie w powietrzu do prężności pary nasyconej w danej temperaturze), niedosytu wilgotności (różnicy między prężnością pary wodnej nasyconej i prężnością pary aktualnie znajdującej się w powietrzu), wilgotności bezwzględnej (gęstość pary wodnej zawartej w powietrzu), wilgotności właściwej (stosunek masy pary wodnej zawartej w danej objętości powietrza do całej masy powietrza, w którym jest zawarta) i temperatury punktu rosy (temperatura, do której musi ochłodzić się powietrz, aby nastąpiła kondensacja zawartej w nim pary wodnej). Przyrządami mierzącymi względną wilgotność powietrza (czyli wilgotność mierzoną najczęściej) są higrometry, a wyraża się ją w procentach.
opady atmosferyczne - są to opadające z chmur na powierzchnię Ziemi ciekłe lub stałe produkty kondensacji pary wodnej. Wyróżnia się: deszcz, mżawkę, śnieg, krupę śnieżną i grad. Ze względu na długość trwania opadu, dzieli się je na: opady ciągłe (długotrwałe i jednostajne, obejmujące duży obszar) i opady przelotne (krótkotrwałe, o zmiennym natężeniu, występujące na niewielkim obszarze). Wysokość opadu wyraża się w milimetrach, a oznacza ona grubość warstwy wody, jaka wytworzyłaby się na powierzchni Ziemi, gdyby woda opadowa nie spływała, nie wsiąkała i nie parowała. Mierzy się to za pomocą deszczomierzy (pluwiometrów).
usłonecznienie (nasłonecznienie, insolacja) - jest to czas dopływu bezpośredniego promieniowania słonecznego do powierzchni Ziemi. Zależy ono od długości dnia oraz zachmurzenia nieba. Określa się je w godzinach, a mierzy się za pomocą heliografów.
wiatr - jest to poziomy ruch powietrza wywoływany różnicami ciśnień atmosferycznych między danymi obszarami. Określa się go za pomocą dwóch cech: kierunku oraz prędkości. Kierunek wiatru (z którego wieje) wyraża się w stopniach miary kątowej lub w rumbach. Prędkość wiatru wyznacza się w metrach na sekundę lub w kilometrach na godzinę, niekiedy także (zwłaszcza w nawigacji morskiej) w skali Baeuforta (ºB). Pomiarów obydwu parametrów wiatru dokonuje się za pomocą wiatromierzy, a samej tylko prędkości przy użyciu anemometrów.
zachmurzenie nieba - jest to stopień pokrycia nieba chmurami. Ocenia się je wizualnie w 10-cio stopniowej skali, w której 0 oznacza brak chmur, a 10 całkowite pokrycie nieba chmurami. Oceny zachmurzenia dokonuje się także poprzez określenie rodzaju chmur.