2. Imiesłowy przymiotnikowe: formy czasownika czy osobne leksemy.

Morfologia, 81-82;

Imiesłowy przymiotnikowe to m.in. chodzący, piszący, pytający (czynny) czy też pisany, zapytany, przeniesiony (bierny). Mają one znaczenie leksykalne tożsame z odpowiednimi formami osobowymi czasownika, różnią się jednak powierzchniowo-syntaktyczną funkcją. Imiesłowy przymiotnikowe występują w wypowiedzeniu w funkcji członu zależnego grupy imiennej (funkcja przymiotnika). Zarówno imiesłowy przymiotnikowe, jak i przysłówkowe, moglibyśmy traktować jako odrębne leksemy: przymiotników i przysłówków derywowanych od czasownika. Przeciw temu przemawia jednak kategorialny charakter ich związku z formami osobowymi czasownika: obligatoryjność poszczególnych form imiesłowowych dla określonych klas leksemów czasownikowy, regularny charakter reguł ich tworzenia, regularność relacji funkcjonalnej do form osobowych.

Czynniki gramatyczne wyznaczające zakres tworzenia form imiesłowowych to m.in.: składniowe (przechodność czasownika-> imiesłów bierny) lub znaczenie (aspekt). Za fleksyjnym charakterem imiesłowów przemawia: zachowują one kat. aspektu właściwą czasownikom, utrzymują właściwości rekcyjne form osobowych (pisze książkę - piszący książkę), właściwości imiesłowu biernego są regularne wyprowadzane z właściwości rekcyjnych form osobowych.

Formy imiesłowowe wszystkich wymienionych typów uznajemy za formy fleksyjne czasownika. Jest to jednak decyzja arbitralna, zwłaszcza w odniesieniu do imiesłowów biernych.

16. Proporcjonalność „trójek” pojęciowych: fonem − głoska (fon) − allofon, morfem − morf − allomorf, leksem − wyraz gramatyczny − forma fleksyjna.

---