Ekonomika ochrony środowiska wykład 3 7/03/05

Stosunek człowieka do przyrody zmienia się wraz postępem technologicznych, wzrostem gospodarczym. W I fazie jest od przyrody zależny, w II wykorzystuje ją do własnych potrzeb, a w III fazie istnieje już duży nacisk na przyrodę.

Na przełomie XX i XXI wieku pojawia się problem: liczba ludności i rozwój gospodarczy z jednej strony a nacisk na środowisko naturalne (ś.n.) z drugiej strony.

Pojawiają się koncepcje rozwiązanie tego dylematu:

-Koncepcja proekologiczna

-Koncepcja prosocjalistyczna

-Koncepcja prorynkowa

Funkcje jakie pełni ś.n.:

-ś.n. dostarcza człowiekowi niezbędnych do życia substancji: czystej wody i powietrza

-powinno zapewnić działalności gospodarczej niezbędne dla niej ilości zasobów naturalnych

-ś.n. musi służyć człowiekowi jako miejsce bezpiecznej lokalizacji odpadów przyswajanych i włączonych z powrotem do obiegu przez ekosystem

Aby środowisko mogło wypełnić te zadania trzeba rozwiązać dylemat: szybki rozwój gospodarczy a rozwój ekologiczny.

Koncepcja proekologiczna

Jeżeli występujący poziom i tempo wzrostu gospodarczego niszczą ś.n. to należy wprowadzić ograniczenia tego tempa to tzw. poziomu stopy zerowej. Największym miernikiem dobrobytu społeczeństwa jest jakość ś.n. Nadrzędna jest jakość ś.n. nad potrzebami ludzi. Potrzeby ludzi na świecie są jednak zróżnicowane. Musi istnieć kompromis pomiędzy potrzebami wzrostu i rozwoju gosp a stanem ś.n., które ma pełnić w.w. funkcje. W tej koncepcji kompromis ten nie znajduje jednak zastosowania.

Koncepcja prosocjalistyczna

Koncepcja ta stoi na stanowisku, że wzrost i rozwój gospodarczy może być do pogodzenia z właściwym kształtowaniem środowiska przyrodniczego jedynie wtedy, gdy wszystkie środki produkcji są własnością całego społeczeństwa i istnieje w związku z tym pełna kontrola procesu gospodarowania skupiona w rękach państwa. W państwach o gosp rynkowych w początkowych fazach rozwoju popełniały błąd co do o.ś. - efektywność rozwoju była jednak duża i w późniejszym okresie znalazły się środki na o.ś. Te państwa, które wybrały drogę socjalistyczną doprowadziły do degradacji środowiska. Ponadto w takim systemie potrzeby społeczeństwa są bardzo słabo zaspokajane. Jest to tzw. zjawisko krótkiej kołdry-ludzie preferują inne wydatkowanie nakładów niż na ś.n. , ponieważ brak jest zaspokojenia potrzeb podstawowych (konkurencyjność niezaspokojonych potrzeb). Koncepcja ta staje się niebezpieczna dla ś.n.

Polska:

-PKB w Polsce per capita: stanowią 41% poziomu średniego w UE

-zdegradowane środowisko, dostosowujemy się do norm unijnych

Koncepcja prorynkowa

Rozwiązanie tej koncepcji to wysoka efektywność gospodarowania. Aby ta efektywność nie niszczyła środowiska, potrzebne są odpowiednie działania proekologiczne wyrażające się w tym, że jednym z najważniejszych zadań państwa jest, w ramach interwencjonizmu państwowego, zapewnienie odpowiedniego stanu i kształtowania ś.n. z przyjętą koncepcją Ekorozwoju.

Systemy ekonomiczno-ekologiczne

Słuszną jest teza, że rozwój gospodarczy i przemiany w ś.n. człowieka są procesami jednoczesnymi i silnie ze sobą powiązanymi i tym samym wzajemnie się warunkującymi. Stwarza to konieczność analizowania relacji między tymi 2 systemami: systemem gospodarki i systemem ś.przyrodniczego, a to w konsekwencji prowadzi do potrzeby analizowana systemów, które nazywamy systemami ekonomiczno (gospodarczo)-ekologicznymi (e-e). Takie systemy e-e możemy analizować w sakli lokalnej, regionalnej lub globalnej.

Lokalny system e-e to taki, w którym pojedynczy obieg gospodarujący wchodzi w związki z najbliższym otoczeniem przyrodniczym (powietrzem atmosferycznym, wodą, ziemią-glebą, zasobami naturalnymi, zarówno mineralnymi jak i biologicznymi)

Regionalny system e-e to taki, który dotyczy całych zespołów różnych gospodarujących jednostek zlokalizowanych na większej przestrzeni i pozostający w różnorodnych, nieraz b. złożonych związkach ze ś.przyrodniczym.

Globalny z kolei to taki system, w którym z jednej strony występuje gospodarka jako całość,

a z drugiej strony całe ś.n. w skali krajowej, bądź grupy państw lub też w skali kontynentu lub całej planety.

Patrz: schemat systemu ekonomiczno-ekologicznego-kartka+opis pod schematem.

Funkcjonowanie systemów e-e powinno być podporządkowane zasadom Ekorozwoju, wymaga to:

1. określenia wymaganej jakości ś.n., którą trzeba utrzymać

2. ustalenia granic dopuszczalnego wykorzystania środowiska będącego pochodną zdolności środowiska do samooczyszczania i limitowanej możliwości poboru jego bogactw

3. ścisłego przestrzegania zasad i norm ekologicznych, które zapewniłyby w sposób ciągły wymaganą wysokość ś.n. będącego jednocześnie ważnym celem procesu gospodarowania

Systemy w skali globalnej powinny działać przestrzegając pewnych zasad i charakteryzować się pewnymi cechami:

1. powinny zapewniać stały wzrost zaspokojenia potrzeb społeczeństw przy jednocześnie bardziej równomiernym podziale wytwarzanych dóbr

2. dążyć do równomiernego przestrzennego zagospodarowania środowiska, efektywnej w nim alokacji inwestycji publicznych i prywatnych dostosowanych do stanu i możliwości środowiska oraz unikania nadmiernej koncentracji ludności poprzez stosowanie odpowiedniej polityki demograficznej

3. Postuluje się racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska poprzez:

- oszczędne i bezpieczne dla środowiska ich eksploatowanie i rekultywowanie

- ograniczenie zużycia surowców nieodnawialnych i produktów szkodzących środowisku, a coraz większe używanie zasobów odnawialnych i szersze użytkowanie produktów przyjaznych środowisku, nieszkodliwych

- stosowanie technologii oszczędzających surowce i energię i powodujących możliwie jak najmniejsze zanieczyszczenie środowiska (Ruch Czystej Produkcji-założony w USA)

- upowszechnienie biologicznych metod gospodarowania w rolnictwie, ograniczających zużycie środków chemicznych i energii

- możliwie szerokie zastosowanie recyklingu oraz bezpieczne składowanie i utylizowanie odpadów poprodukcyjnych i pokonsumpcyjnych, które tego wymagają

4. zapewnienie ochrony wszystkich komponentów środowiska przyrodniczego i utrzymania równowagi dynamicznej ekosystemów i zachowania istniejących gatunków organizmów żywych tworzących biocenozę

5. dbanie o niezbędną edukację społeczeństwa i tym samym tworzenie odpowiedniej świadomości co do możliwości przestrzegania stanowionych norm oraz prawa krajowego i międzynarodowego w zakresie o.ś.

II TEMAT: Ochrona i przestrzeganie podstawowych elementów środowiska naturalnego człowieka

1. Klasyfikacja zasobów naturalnych uwzględniająca ich podział na zasoby odnawialne i nieodnawialne( na spr!!!)

2. Ochrona i kształtowanie zasobów odnawialnych mineralnych: powietrza, wody, gleby

3. Ochrona i kształtowanie zasobów odnawialnych biologicznych

4. Ochrona i kształtowanie zasobów naturalnych nieodnawialnych

5. Ekonomiczno-ekologiczne zasady gospodarowania odpadami

6. Ekonomiczno-ekologiczne kształtowanie rozwoju aglomeracji miejskich i wiejskich

3

---