Liść spełnia 3 zasadnicze role: służy do fotosyntezy transpiracji i oddychania, może służyć do rozmnażania wegetatywnego. Rozwój liścia: zapoczątkowują go podziały warstwy merystem stożka wzrostu, w następstwie tych podziałów powstają wałeczkowate uwypuklenia, które obejmują część łodygi i stanowią zawiązki liści, zawiązki wytworzone wcześnie przetwarzają się u podstawy dzielą się na części szczytową( rozwija się blaszka liściowa i ogonek liściowy) i podstawową (nasada liścia). Nasada jest niepozorna ale czasem rozrasta się tworząc dużą pochwe liściową czy przylistki.

Liść w swojej budowie typowej można wyróżnić blaszke liściową ogonek i nasade, blaszka jest najczęściej spłaszczona chociaż mogą występować liście łykowate, blaszka ma budowe grzbieto brzuszną, wyróżnia się stronę górną i dolną(zwana grzbietowa), strona górna jest ciemniejsza zawiera więcej chlorofilu strona dolna jest jaśniejsza z widocznym użyłkowaniem uwypukleniem nerwów. Nerwacja użyłkowanie jest ważnym elementem, składają się na nią głównie tkanki przewodzące sitowe, naczynia ale także tkanki pneumatyczne, natomiast najczęściej zakończenie wiązek wchodzących w skład użyłkowania stanowią cewki. Liście jednorzyłkowe dla skrzypów lub wielorzyłkowe np. równoległe(rośliny jedno liścienne) siatkowane( u roślin dwuliściennych może być pierzaste lub dłoniaste) czy widlaste( najczęściej u paprotników). Większość liści ma ogonek liściowy który łączy blaszkę z łodygą i takie nazywamy ogonkowymi. Ogonek jest w swojej budowie podobny do budowy międzywęźla łodygi służy on przede wszystkim do przewodzenia substancji pokarmowych a odchylając blaszke liściową od łodygi umożliwia u dostęp do światła czasem u podstawy ogonka liściowego tworzą się twory zwane poduszeczkami liściowymi funkcjonują one podobnie jak stawy dzięki zmianom turbo lu w tych poduszeczkach liść może ustawiać się w najkorzystniejszej pozycji w stosunku do słońca. Natomiast nasada liści łączy liść z łodygą najczęściej jest spłaszczona, czasem przyjmuje forme pochwy liściowej np. u roślin baldaszkowatych traw, a czasem wytwarza przylistki,

Następstwo liści na pędzie: w miare rozwoju wzrostu rośliny pojawiają się następujące liście pełniące czasem rózne funkcje, pojawiają się liścienie których zawiązki są już w zarodkach( nie u wszystkich się pojawiają), pełnią funkcje aparatu asymilacyjnego a więc umożliwiają pierwsze przejście roślin w formy samożywne nad liścieniami rozwijają się liście dolne liście właściwe i liście przykwiatowe. Liście dolne nie u wszystkich gatunków roślin się wykształcają mogą być inne w budowie w odróżnieniu od liści w właściwych, np. u roślin strączkowych tj fasola czy soja są one pojedyncze o pojedynczych blaszkach, liście typowe mają liście trójlistkowe. Liście właściwe spełniają główną role jaka liściom przypada. Liście przykwiatowe liście górne osadzone są w pobliżu kwiatów i kwiatostanów pełnią funkcje podpierającą kwiatostany czy kwiaty a czasem pełnią funkcje ochronną kwiatu tworząc okrywy kwiatostanowe. Ulistnienie - określa ono układ liści na łodydze, liście na łodydze rozmieszczone są wg pewnego porządku głownie w sposób charakterystyczny dla gatunku a czasem dla wyższych jednostek . liście leżą na liniach prostych zwanych prostnicami które łączą nasady liści osadzonych na łodydze jeden nad drugim, każdy kolejny liść przesunięty jest na łodydze w stosunku do poprzedzającego go o pewien kont zwany kontem dywergencji. Ulistnienie okółkowe- występuje gdy z jednego węzła wyrastają dwa lub więcej liści tworząc tzw okółek liściowy . ulistnienie skrętoległe zwane też spiralnym z jednego węzła wyrasta tylko jeden liść a linie kończące nasady kolejnych liści mają przebieg spiralny tzw spirala zasadnicza. U roślin z ulistnieniem skrętoległym rzadko spotyka się dywergencje - czyli kąt przesunięcia wynoszący1/2 , 1/3, 2/5 , 3/8.

Typy liści : postać blaszki liściowej może być złożona i pojedyncza. Pojedyncza blaszki liściowe nie podzielnie głębiej lub płyciej po wcinane, blaszka może mieć rózny kształt zależy od stosunku długości liścia do jego szerokości wyróżnia się liście równowąskie, mieczowate czy lancetowate, jeżeli zróżnicowany jest wierzchołek liścia pojedynczego możemy wyróżniać liście tępe , ostre zaoszczone czy szczeciniaste na podstawie ze względu na zróżnicowanie podstawy blaszki wyróżnia się sercowate, klinowate, brzegi blaszki liściowej mogą być całkowite lub faliste wrębne, karbowane, w zależności od głębokości wcięć, sieczne układ liścia może być dłoniasty lub pierzasty. Liście złożone składają się z kilku odrębnych odcinków zwanych Liścami osadzone wspólnej osi zwanej osadką, w zależności od liczby listków w liściu wyróżnia się listki trójlistkowe (pierzaste z podziałem na nieparzysto pierzaste i parzysto pierzaste np. groch) . Ta część rośliny wykazuje dużą elastyczność jeśli chodzi o budowe liścia. Anizofilia- dotyczy zmian wielkości liści najczęściej uwarunkowana dziedzicznie a Heterofilia kształtu , związana ze zmianą warunków ekologicznych.

Modyfikacje liści: charakterystyczną modyfikacją są wąsy, ciernie, aparaty chwytne liscie kwiatowe.

Wąsy czepne- powstają najczęściej z przekształconych wierzchołkowych listków liścia zwykłego. Spełniają ważną funkcje u roślin o wiotkich łodygach, za pomocą ich rośliny szczepiają siew łanie łatwiej przyjmując pozycje prostą unikają wylegania.

Ciernie pochodzenia liściowego występują w różnych grupach systematycznych spełniają różne funkcje np. u kaktusów zabezpieczają rośline przed nadmierną transpiracją, mogą mieć funkcje obronną, powstawać z przekształconych przylistków jak np. u grochodrzewu. Mogą występować ciernie na końcach blaszek liściowych np. ostrożeń polny.

Występowanie u roślin owadożerczych liści w formie urządzeń pułapkowych służą do chwytania drobnych zwierząt np. rosiczka okrągłolistna.

Liście kwiatowe-z których powstaje część kwiatów a więc takie jak działki kielicha płatki korony pręcikowie i słupkowie.

Budowa anatomiczna: u roślin 2liściennych lądowych budowa grzbietobrzuszna wszystkie tkanki pochodzenia pierwotnego w ich budowie anatomicznej biorą udział głównie 3tkanki : skórka tkanka miękiszowa i związki przewodzące. Skórka jest tkanką zewnętrzną często skutikulowaną a czasem zdrewniałą pokrywa ją różnej długości kutikula a czasami wosk , może wytwarzać włoski ochronne zapachowe parzące, ponadto występują w niej aparaty szparkowe a także płatki wodne, wnętrze liścia wypełnia miękisz w którym rozmieszczone są wiązki przewodzące przeważnie miękisz asymilacyjny zwany mezofilem ale także czasami miękisz spichrzowy jak np. u kapusty w liściach o budowie grzbietobrzusznej mezofil zróżnicowany jest na miękisz palisadowy ( po górnej stronie blaszki liściowej obfity w chloroplastry, jest on cięki 1lub kilku warstwowy)i gąbczasty (po dolnej stronie zbudowany z komórek o kształcie nie regularnym tworząc kanały powietrzne które połączone są z aparatami szparkowymi, zawiera on mniej chloroplastu ale w warstwie tej odbywa się głównie wymiana gazowa) u niektórej roślin zróżnicowanie to jest słabo zaznaczone np. u roślin wodnych o liściach całkowicie zanurzonych.

Budowa anatomiczna liścia traw: reprezentują one rośliny jedno liścienne różnią się w budowie od roślin 2liściennych, tkanki stałe są takie same jak u 2liściennych jednak odmiennie ułożone, liść z obu stron pokryty jest skórką która u wielu traw również u turzyc wysycona jest krzemionką która daje liściom szorstką często są ostre. Na górnej części liści skórki występują grupy komórek dużych cienkościennych zwanych komórkami ruchowymi, ponieważ zawierają dużo wody nazywa się je komórkami wodnymi które podczas suszy zmniejszają się powodując zwijanie się liści. Skórka otaczająca wewnętrzny miękisz który nie jest zróżnicowany na palisadowy i gąbczasty, w okresie dojrzewania traw następuje znaczne zdrewnienie blaszek liściowych.

2

---