MARKETING

1. Co rozumiemy pod pojęciem marketingu, podaj znane ci definicje ( Kotlera).

Marketing- sposób działania na rynku polegający na wykorzystaniu zintegrowanych instrumentów i czynności mających na celu poznanie oraz celowe kształtowanie potrzeb odbiorców produktów i usług. Wg Philipa Kotlera marketing to nauka i sztuka badania, tworzenia i oferowania zyskiem produktów posiadających wartości dla klienta w celu zaspokojenia potrzeb rynku docelowego. Rola marketingu jest wyczuwanie nie zaspokojonych potrzeb ludzi oraz tworzenie nowych, atrakcyjnych rozwiązań.

1. Co rozumiemy pod pojęciem popyt, podaż, równowaga rynkowa oraz rynek producenta i rynek konsumenta.

Popyt- to relacja pomiędzy cena dobra ( towaru czy usługi) a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuacje rynkową. Wraz ze wzrostem ceny danego dobra zmaleje zapotrzebowanie na to dobro, a wraz ze spadkiem ceny zapotrzebowanie wzrośnie.

Podaż- to ilość dóbr oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku. Podaż danego towaru zwiększa się jeśli wzrasta jego cena, obniżeniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży.

Równowaga rynkową- określa się sytuację w której wszystkie siły rynkowe równoważą się a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. To stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena.

Rynek producenta- rynek sprzedawcy – określenie stosowane na rynku określonego produktu na którym istnieje względnie trwały niedobór rynkowy ( podaż jest mniejsza od popytu). Producent jest na takim rynku w sytuacji uprzywilejowanej, ponieważ wszystko co wytworzy zostanie przez nabywców wykupione.

Rynek konsumenta- rynek nabywcy, określenie stosowane do rynku określonego produktu , na którym istnieje względnie trwała nadwyżka rynkowa ( podaż jest większa od popytu) . konsument znajduje się wówczas w uprzywilejowanej sytuacji, ponieważ ma możliwość wyboru najlepszego produktu spośród wytworzonych przez różnych producentów i oferowanych przez różnych sprzedawców. Sprzedawcy musza zabiegać o pozyskanie sobie nabywców i konkurować między sobą.

1. Co rozumiemy pod pojęciem marketingu mix.

Marketing mix- to inaczej kompozycja marketingowa, czyli takie elementy ( instrumenty”) za pomocą których możemy oddziaływać na rynek

• Produkt- to wszystko to co przeznaczamy na wymianę towary, usługi, przedsięwzięcia itp. Jest to suma jego atrybutów mająca na celu zdolność zaspokajania potrzeb

• Cena- ustalana na podstawie kosztów produkcji, pewnego procentu zysku oraz oczekiwań konsumenta. Na jej poziom wpływają także czynniki psychologiczne

• Promocja- to ogół technik aktywizujących sprzedaż, czyli metod i środków służących przedstawieniu firmy i jej produktu na rynku. Przedsiębiorstwa muszą zbudować tzw. informację marketingową , której zadaniem jest informowanie, przekonywanie i skłanianie potencjalnego nabywcy do kupna danego produktu i wyjaśnienie dlaczego właśnie ten produkt jest najlepszy

• Miejsce sprzedaży

4. Dawna i aktualna definicja misji przedsiębiorstwa oraz podstawowy miernik efektywności działalności przedsiębiorstwa (stopa zwrotu kapitału)

Naczelną misja przedsiębiorstwa jest osiąganie akceptowanego poziomu nadwyżki finansowej czyli zysku- dawna misja.

Misja to zestaw wartości akcentujący specyficzną rolę danej organizacji na rzecz otoczenia, tym samym uzasadniającym istnienie danej jednostki. Misja jest ukonkretnieniem pomysłu na przedsiębiorstwo. Misja tworzy osobowość organizacji. Powinna odpowiadać na pytania: po co istnieje przedsiębiorstwo, do czego dąży, jakie zaspokaja potrzeby.

Nowa misja przedsiębiorstwa- dla kogo produkujemy.

Stopa zwrotu z kapitału własnego- jest miarą zysków akcjonariuszy. Mówi ile zysku uzyskano z wniesionego kapitału własnego. Im wyższy wskaźnik tym lepsza sytuacja finansowa firmy.

5. Co rozumiemy pod pojęciem rynku przedsiębiorstwa.

Rynek przedsiębiorstwa w trzech wymiarach:

• Wymiar przedmiotowy- rodzaj produktu dostarczonego na rynek

• Wymiar podmiotowy- rodzaj konsumentów- do kogo towar ma trafić

• Wymiar przestrzenny- gdzie towar będzie sprzedawany

Rynek przedsiębiorstw – składa się ze wszystkich jednostek gospodarczych i organizacji, które nabywają dobra i usługi by wykorzystać je do produkcji innych produktów lub usług. Rynek obejmuje różne działy gospodarki.

6. Omów analizę jakościową i ilościową rynku.

Analiza jakościowa rynku- rodzaj konsumentów, struktura konkurencji, kanały rynku.

Analiza ilościowa rynku- pomiar rynku, jego wielkość i pojemność.

Wielkość- pojęcie przestrzenne, np. powiat, Polska, Europa

Pojemność- ile towaru może się zmieścić na danym rynku

Analiza rynku -stanowi podstawę działalności i zamierzeń każdego przedsiębiorstwa. Ma na celu zbadanie i ustalenie możliwości i uwarunkowań z jakimi musi się liczyć przedsiębiorstwo w swych działaniach produkcyjnych, usługowych i handlowych uzależnionych od nabywców, dostawców i konkurentów. Analiza rynku polega na badaniu cech i właściwości wydzielonych rynków, rynków częściowych lub ich segmentów. Obejmuje ocenę i relacje między łącznym popytem badanego rynku a własną ofertą podaży produktów i usług przedsiębiorstwa oraz jego konkurentów. Głównym przedmiotem analizy jakościowej rynku jest: określenie rodzaju i potrzeb nabywców, segmentów, na których występują, kanałów rynku i ich uczestników, rozpoznanie konkurentów oraz zakres stosowania i skuteczność instrumentów marketingowych. Analiza ilościowa rynku obejmuje jego potencjalną wielkość, wzrost ubiegły i przewidywany, własny udział w rynku, wielkość udziału ważniejszych konkurentów, poziom i przewidywane zmiany cen, innowacje produktów. Można ją więc określić jako chwilową rejestrację struktury rynku, a mianowicie struktury zachowania się rynku w określonym czasie.

7. Omów problem dynamiki oraz struktury cenowej rynku.

Dynamika rynku przejawia się w trzech tendencjach:

• Wzrost- popyt rośnie, przedsiębiorstwo ma szanse zwiększenia sprzedaży, wzrostu produkcji i poprawy wyników ekonomicznych. Na rynku takim nasila się konkurencja.

• Stagnacja- przedsiębiorstwo jest bezpieczne, na takim rynku może zachować swoją dotychczasową pozycję

• Spadek- kurczenie się rynku- nie można liczyć na zwiększenie sprzedaży, istnieje realne niebezpieczeństwo gwałtownego zmniejszenia się zbytu i wypadnięcia przedsiębiorstwa z rynku. Przedsiębiorstwo jest zmuszone do ostrej konkurencji na danym rynku lub przeniesienia działalności na inne rozwijające się rynki.

Struktura cenowa rynku składa się z trzech segmentów:

• Rynku górnego- cen wysokich- który tworzy stosunkowo wąska grupa nabywców, kupująca artykuły markowe najwyższej klasy

• Rynku średniego- obejmującego przede wszystkim nabywców z tzw. klasy średniej, chętnie kupujących towary markowe popularnych producentów i towary opatrzone markami handlowymi

• Rynku dolnego- niskich cen- obejmującego nabywców kupujących towary niemarkowe i opatrzone tzw. niby- markami ( często zmieniającymi się znakami towarowymi, robiącymi wrażenie towarów markowych).

8. Omów teorię cyklu życia rynku.

Fazy rozwojowe rynku:

1. Powstanie

2. Wzrost – charakteryzuje się szybkim wzrostem popytu, szybkim wzrostem rentowności , wchodzeniem nowych przedsiębiorstw

3. Dojrzałość- nasilenie konkurencji, wzrost wymagań nabywców, problem wykonania zdolności produkcyjnych

4. Schyłek-kurczenie się rozmiarów rynku, gwałtowny spadek rentowności , pojawienie się nowych technologi i sposób zaspokajania potrzeb

9. Co wiesz o procedurach analitycznych SWOT i TOWS.

Rozpoznanie sytuacji w bezpośrednim otoczeniu rynkowym i oto­czeniu ogólnym, a także analiza i ocena własnych aktywów rynkowych, stanowią podstawę do określenia strategicznej sy­tuacji przedsiębiorstwa i wyprowadzenia wniosków dotyczących kierunków jego rozwoju. Podstawowe znaczenie ma przy tym usta­lenie: z jednej strony — szans i zagrożeń związanych z aktualnym stanem i kierunkami zmian otoczenia; z drugiej — atutów i słabości wynikających ze stanu własnych zasobów przedsiębiorstwa. Tego rodzaju postępowanie jest określane mianem analizy SWOT lub TOWS. Przestawienie liter nie jest przypadkowe, wskazuje bowiem kolejność analizowania składowych sytuacji strategicznej: SWOT — atuty/słabości, szansę/zagrożenia; TOWS — zagrożenia/szansę, słabości/atuty. W pierwszym przypadku punktem wyjścia analizy jest ocena własnych kompetencji przedsiębiorstwa, dla których poszukuje się optymalnego sposobu ich wykorzystania, przez analizowanie pod tym kątem zmian zachodzących w otoczeniu firmy. Natomiast punk­tem wyjścia analizy TOWS jest rozpoznanie zewnętrznych zagrożeń i szans w potencjalnym polu działania przedsiębiorstwa, które kon­frontuje się z oceną własnych predyspozycji do wykorzystania poja­wiających się okazji oraz możliwości minimalizacji skutków ewentual­nych zagrożeń.

Analizy typu SWOT/TOWS należą do kanonu metod zarządzania strategicznego. Znajdują zastosowanie na poziomie zarządzania całym przedsiębiorstwem, poszczególnymi strategicznymi jednostkami biz­nesu i dziedzinami funkcjonalnymi (marketing, produkcja, zaopa­trzenie, finanse, zatrudnienie itp.). W przedsiębiorstwie zorientowa­nym na rynek szczególne miejsce zajmuje analiza dokonywana pod kątem zarządzania marketingiem. Służy bowiem wypracowaniu ogól­nej strategii rozwoju przedsiębiorstwa, a także strategii dotyczących poszczególnych jednostek biznesu. Ogólnie rzecz biorąc analiza składa się z trzech części:

•     identyfikacji i analizy szans i zagrożeń,

•     identyfikacji i analizy silnych i słabych stron przedsiębiorstwa,

•     określenia strategicznej sytuacji przedsiębiorstwa.

10. Co możesz powiedziec o strategii konkurencji.

Strategia konkurencji jest osiągana trzema drogami:

• Przywództwo kosztowe- nasz towar jest najtańszy i najlepszy

• Zróżnicowanie asortymentowe- my mamy a konkurent nie ma, szeroki asortyment czegoś

• Zasada koncentracji- rugowanie konkurencji z rynku, unikanie konfrontowania się na rynku, specjalizacja w jednym towarze

Nasz styl w odniesieniu do konkurencji:

• Statecznego lidera rynku- ugruntowana pozycja na rynku

• Młodego lidera- nie ma stażu i doświadczenia, wciska się siłą na rynek

• Agresywnego pretendenta- wchodzi przebojem na rynek

• Ostrożnego pretendenta- cicho wchodzi na rynek

Analiza konkurentów jest jednym z głównych aspektów formułowania strategii. Obejmuje ona ocenę obecnej sytuacji konkurentów i ich przyszłych działań.

W strategii konkurencji chodzi o to, żeby się wyróżniać. Oznacza ona świadomy wybór odmiennego zbioru czynności, aby dostarczać szczególnej mieszanki wartości. Konkurencje strategiczną można traktować jako proces obmyślania nowych pozycji, odciągających klientów od już istniejących pozycji albo przyciągać na dany rynek nowych klientów.

11. Co wiesz o stosowanej w eksporcie formule CiF, zasadzie akredytywy i handlu kompensacyjnego.

CIF – Cost, Insurance and Freight (...named destination port) – Koszt, ubezpieczenie i fracht (...do określonego portu przeznaczenia).
Przy formule CIF, ryzyko ze sprzedającego na kupującego przechodzi również nad burtą statku w porcie załadunku. Sprzedający jest natomiast zobowiązany do zawarcia na własny koszt, umowy ubezpieczenia na rzecz kupującego lub innego podmiotu posiadającego tzw. ubezpieczalne zainteresowanie (interes ubezpieczeniowy) w momencie powstania szkody. Może się bowiem zdarzyć, że towar zostanie sprzedany jeszcze w trakcie trwania podróży morskiej. Ponadto, należy mieć świadomość, że chociaż umowę ubezpieczenia zawiera sprzedający, który jest jednocześnie płatnikiem składki, to w razie powstania szkody kupujący (lub inny uprawniony podmiot) będzie dochodził odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela. Reguła handlowaCIF precyzuje również zasady zawierania umowy ubezpieczenia, określając:

• zakres ubezpieczenia (ryzyka objęte ochroną): W przypadku braku odmiennych uzgodnień w umowie między stronami kontraktu, umowa ubezpieczeniawinna być zawarta w minimalnym zakresie pokrycia, zgodnym z Instytutowymi Klauzulami Ładunkowymi (C) 1.1.82 (Institute Cargo Clauses), opracowanymi przez Instytut Ubezpieczycieli Londyńskich lub podobnym zbiorem klauzul. Wymienione tu warunki ubezpieczenia są powszechnie znane i stosowane przez ubezpieczycieli na całym świecie. Jednocześnie na życzenie kupującego sprzedający winien ubezpieczyć na swój koszt towar od tzw. ryzyk politycznych (wojna, strajki, niepokoje społeczne itp.). Aktualnie ryzyka te są ubezpieczane najczęściej zgodnie z Instytutowymi Klauzulami Wojennymi i Strajkowymi (ładunkowymi) 1.1.82. Ponadto ubezpieczenie winno być zawarte na sumę obejmującą uzgodnioną w umowie cenę sprzedaży powiększoną o 10%;

• zasady wyboru towarzystwa ubezpieczeniowego: Reguły Incoterms wyraźnie nakazują zawarcie umowy ubezpieczenia z towarzystwem ubezpieczeniowym o uznanej reputacji (insurance company of good repute), nie precyzując kryteriów oceny jakości ubezpieczyciela;

• czas trwania ubezpieczenia: Formuła CIF nakazuje zawarcie ubezpieczenia na czas transportu morskiego od momentu przejścia towaru nad burtą statku w porcie załadunku do chwili jego dostarczenia do portu przeznaczenia.

Akredytywa to forma rozliczeń krajowych i zagranicznych za pośrednictwem banku stosowana jako instrument zabezpieczający interesy stron kontraktu. Dokument określający warunki tych rozliczeń, zwany jest także listem kredytowym.

W obrocie stosowanych jest wiele rodzajów akredytyw, ale wspólny mechanizm ich działania można opisać następująco:

1. Kredytodawca, którym najczęściej jest kupujący, zabezpiecza w banku określoną sumę, najczęściej poprzez dokonanie blokady albo złożenie gwarancji.

2. Kredytodawca instruuje bank, pod jakimi warunkami i do jakiej kwoty strony trzecie (zazwyczaj sprzedający) mają prawo korzystać z tych pieniędzy. Sposób korzystania z kredytu może być różny, np. może to być kredyt dla sprzedającego, akceptacja weksli sprzedającego, zapłata sprzedającemu itp. Jeśli akredytywa służy jako zabezpieczenie interesów sprzedającego, to musi być nieodwołalna.

3. Bank wystawia akredytywę (list kredytowy) zgodnie z instrukcjami.

4. Strona upoważniona (najczęściej sprzedający) korzysta z kredytu pod warunkiem przedstawienia bankowi dowodu, że wywiązuje się ze swych zobowiązań.

Tzw. akredytywę dokumentową wystawia bank na wniosek kupującego i zgodnie z jego instrukcjami. W akredytywie bank zobowiązuje się wypłacić określoną kwotę sprzedającemu pod warunkiem, że ten przedstawi i złoży w banku komplet dokumentów dowodzących, iż wywiązał się ze swych zobowiązań kontraktowych oraz innych dokumentów wymaganych przez kupującego. Wspomnianym dowodem jest zazwyczaj konosament albo list przewozowy podpisany przez odbiorcę na znak, że towar został dostarczony na miejsce przeznaczenia (albo na inne miejsce, zgodnie z bazą kontraktu); dowodem takim może być też np. protokół odbioru usługi.

Cechy charakterystyczne akredytywy: •Stronami zobowiązanymi z tytułu akredytywy są tylko banki i dlatego nie mają znaczenia przy realizacji tego typu płatności porozumienia i zapisy kontraktu zawartego między importerem a eksporterem •Bank podejmuje swoje zobowiązanie z tytułu akredytywy wobec imiennie wskazanego beneficjenta •Zapłata ze strony banku lub zabezpieczenie zapłaty jest uzależnione od spełnienia przez beneficjenta akredytywy określonych w niej warunków. Dowód spełnienia musi wynikać z prezentowanych dokumentów.

12. Co wiesz na temat międzynarodowego porozumienia na rzecz ograniczenia protekcjonizmu i wspierania wolnego handlu- GATT.

GATT-Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu zawarty w Genewie w 1948 roku; tworzy ramy legislacyjne i negocjacyjne dla światowych stosunków handlowych, w celu zminimalizowania barier w handlu międzynarodowym.

Organizacja ta miała być – obok wcześniej utworzonych MFW i Banku Światowego (1944) – trzecią instytucją międzynarodową ułatwiającą współpracę gospodarczą między krajami. Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja). Swoje funkcje GATT spełniał przede wszystkim poprzez organizowanie tzw. rund negocjacyjnych:

Kluczowymi zasadami, jakimi starali się kierować członkowie GATT, były:

• zasada niedyskryminacji i równego traktowania;

• stosowanie tzw. klauzuli największego uprzywilejowania (każde państwo jest traktowane tak samo; jeśli udzielamy uprzywilejowania jednemu państwu to ten przywilej jest rozprzestrzeniany na inne kraje zrzeszone; wyjątkiem są strefy wolnego handlu i unie celne) i klauzuli narodowej (traktowanie na równi towarów importowanych do kraju z towarami krajowymi; wyjątkiem może być sytuacja kiedy państwo chce ochronić bilans płatniczy, zdrowie swoich obywateli i ich bezpieczeństwo;

• zasada wzajemności;

• zasada możliwości interwencji handlowej (za jedyny instrument interwencyjny zostały uznane cła).

Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania GATT było 10-krotne obniżenie przeciętnego poziomu ceł.

13. Co oznaczają skróty nazw stowarzyszeń EFTA, CEFTA, NAFTA.

EFTA- Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu jest to organizacja uznawana za prekursora handlu

CEFTA- Środkowo Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu. Stowarzyszenie zawiązały państwa tzw.grupy Wyszechradzkiej (Czechy Słowacja Polska i Węgry) jeszcze przed przystapieniem do uni europejskiej (1993). Założono zniesienie ceł miedzy tymi państwami do 1997.Ustalenia straciły na aktualności po przystąpieniu do UE

NAFTA- Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu, obejmuje USA, Kanadę i Meksyk. Państwa te stworzyły blok handlowy znasileniem wymiany handlowej wewnątrz ugrupowania

14. Co wiesz na temat funkcjonowania giełd w Europie i świecie.

Pierwsza giełda towarowo – rolnicza powstała w roku 1848 w Chicago w wyniku gwałtownego zapotrzebowania na produkty rolnicze.

W Polsce pierwszą rolna, giełdę towarowo -pieniężną otwarto w zaborze rosyjskim w Warszawie wraku 1917. Tradycję 100-letnią posiadają również zegarowe aukcje holenderskie.

Współczesne aukcje zegarowe w Holandii są instytucjami będącymi spółdzielniami producentów. Ich zadaniem jest dystrybucja produktów ogrodniczych (owoce, warzywa, rośliny ozdobne). W tym systemie w Holandii sprzedawane jest 90% produkcji. Towar wcześniej przygotowany jest przechowywany w chłodniach i magazynach. Cena ogłoszona na specjalnym zegarze poddawana jest publicznej licytacji. W chwili rozpoczęcia licytacji wskazówka zegara usytuowana jest w pozycji pokazującej cenę o 20% wyższą od poprzedniego notowania na dany towar.

Towar przejeżdża pod zegarem w specjalnych wagonikach co umożliwia obejrzenie go przez hurtowników. Hurtownicy zasiadają po przeciwnej stronie sali przed specjalnymi pulpitami, których przycisk umożliwia zatrzymanie zegara. Równocześnie wyświetlony zostaje numer klienta, który zakupił towar.

Niesprzedany towar jest niszczony, a dostawca otrzymuje tzw. cenę minimalną wypłacaną z funduszu zabezpieczającego tworzonego z prowizji 5-6%

potrąconej każdemu producentowi za sprzedany towar. Również system aukcyjny (od początku lat 80-lych w formie aukcji elektronicznych) obejmuje obrót żywcem oraz tuszami: bydła, owiec i trzody chlewnej. Pierwsze elektroniczne aukcje bydła i tusz bydlęcych wprowadzono w USA, Kanadzie i Australii, Oferty sprzedaży na 2 godziny przed rozpoczęciem aukcji umieszczane są w specjalnych katalogach internetowych. Potencjalni kupcy zaznaczają swoją obecność w systemie. Prowadzący licytację podaję cenę wywoławczą i zachęca do licytacji. Cena i strona katalogowa pojawia się na monitorach. Od momentu podania ceny do chwili otrzymania pierwszej oferty cena na monitorach obniża się. Po otrzymaniu oferty i braku w ciągu 15 sek. Oferty konkurencyjnej transakcja uprawomocnia się. Na zakończenie aukcji wszyscy otrzymują raport sprzedaży

15. Omów strukturę produktu oraz rolę marki i znaku towarowego- trzy poziomy produktu.

Trzy poziomy produktu :

• Istota (rdzeń produktu) - to sam produkt, jego cechy funkcjonalne oraz pewne rozwiązania techniczne,

• produkt rzeczywisty to wszystko co ma wpływ na postrzeganie towaru (usługi) przez konsumenta. Składają się na to takie czynniki jak: marka, znak handlowy, model, materiał, cena, jakość, opakowanie, styl, a także wygląd i zachowanie personelu sprzedażowego

• produkt poszerzony to korzyści dodatkowe dla konsumenta, takie jak: dostawa, gwarancja, reklamacje, części zapasowe, dostępność punktów usługowych, kredyt, instrukcja, instalacja czy naprawy

Marka- ochrania interesy konsumenta, zapewnia jakość produktu, dostarcza satysfakcji psychologicznej, pozwala pozyskać lojalność konsumentów.

Marka, inaczej znak fabryczny, znak firmowy (ang. brand, trade mark) — znak określający producenta: nazwa lub symbol graficzny umieszczany na wyrobach w celu ochrony przed naśladownictwem lub podrabianiem, podszywaniem się, przypisywaniem sobie autorstwa. Traktowana jest jako rodzaj świadectwa: producent nie wstydzi się swego wyrobu, „podpisując” go, gwarantuje jego jakość. Stąd „marka” jest synonimem opinii.

W gospodarce rynkowej marka ma swoją cenę. „Dobra marka” jest podstawą sukcesu biznesowego. Przeciwieństwem wyrobów markowych są wyroby bezmarkowe (ang. no-name), uważane (chociaż nie musi to być regułą) za tandetę.

Znak towarowy – niepowtarzalna nazwa, fraza, symbol, logo, projekt, obraz lub motyw użyty przez przedsiębiorstwo podczas kampanii reklamowych w celu uzyskania jednoznacznej identyfikacji swoich towarów lub usług wśród konsumentów.

W większości krajów świata znak towarowy można zarejestrować w urzędzie patentowym, dzięki czemu inne osoby nie mogą go legalnie wykorzystywać bez zgody właściciela. W tekstach i reklamach często widzi się symbol ™ obok napisu lub obrazka, który jest uważany przez firmę za jej znak towarowy, lub symbol ® oznaczający, że znak został zarejestrowany w odpowiednim rejestrze znaków handlowych.

Zarządzanie

1. Podaj definicję pojęcia zarządzania
Odp. Organizatorzy produkcji definiują zarządzanie jako działanie
polegające na spowodowaniu funkcjonowania rzeczy, organizacji lub osób
zgodnie z celem wytyczonym przez zarządzającego.
W dawnej literaturze polskiej rozróżniano zarządzanie rzeczami i kierowanie ludźmi.
Obecnie zgodnie z literaturą anglojęzyczną pojęcia te uważa się za synonimy, a zarządzanie definiuje się jako proces: planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji przy wykorzystaniu dostępnych zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów.

2. Omów genezę idei zarządzania formowanych przez myślicieli świata
starożytnego i okresu średniowiecza.
Odp. Już historyk i myśliciel grecki Ksenofont w traktacie Oikonomikos, wyłożył ogólne zasady zarządzania: zalecał, aby każdy rolnik uczył się gospodarowania u dobrych gospodarz, a jako cel wskazywał nadwyżkę produktów i dochodów.
W zarządzaniu propagował zasady nagradzania i karania i stawiania ludzi na odpowiednich stanowiskach. Postulował podział prac złożonych na proste oraz wyróżnił pracę kierowaną i wykonawczą. Również Arystoteles w swoich dziełach o polityce i moralności dał wykład swoich poglądów na
zarządzanie: zalecał niewolników dobrze traktować i odżywiać, aby mogli pracować wydajnie. W zarządzaniu zalecał zasadę złotego środka tj. unikanie skrajnych poglądów i decyzji. Chęć sięgania po władzę uzasadniał naturalnym dążeniem ludzi do posiadania własności prywatnej.
Katon Starszy (ok. 160 l.p.n.e.) w dziele O gospodarstwie wiejskim określił zarówno wielkość gospodarstwa jak (wg dzisiejszej miary ok. 25ha) i najkorzystniejsze jego położenie (blisko bogatego miasta, morza, rzeki albo drogo bitej). Zalecał karać wyłącznie za złą wolę, a nieumiejętnych pouczać, a wszystkim wydzielać zadania robocze. W średniowieczu chętnie sięgano do opinii w zakresie zarządzania myślicieli starożytnych. W 1588r. polskim dziele Gospodarstwo Anzelm Gostowski wykazał znajomość dzieł starożytnych i idąc dalej zalecał zarządzać gospodarstwem planowo tj. układać preliminarze dochodów i wydatków. Duże znaczenie przypisywał właściwym relacjom zadaniami, kompetencjami i odpowiedzialnością zarządców folwarków. Zamiast pańszczyzny proponował wydziały robót, czyli normy.

3. Przedstaw trzy teorie zarządzania: liberalną, humanistyczną i
administracyjną lansowane w XIX wieku i podaj ich autorów.
Odp: Pierwszą teorię liberalną opracował Fryderyk Taylor amerykański inżynier metalurgii. Zalecał on oparcie organizacji robót i zarządzania na wiedzy uzyskanej za pomocą ścisłych metod wzorowanych na metodach stosowanych w fizyce. Zainicjował trzy rodzaje badań: czasu pracy, geometrii ruchów i warunków pracy. Wyniki obserwacji poddane analizie miały: eliminować zbędne czynności, uporządkować proces pracy, pomóc w opracowaniu najlepszego wzorca i wdrożyć go za pomocą instrukcji. Badania Taylora były u podstaw taśmowego systemu pracy (zakłady Forda).
Druga teorię: stworzył Elton Mayo socjolog amerykański tzw human relations, czyli stosunków międzyluckich. Wyszedł on od krytyki  tayloryzmu jako teorii człowieka ekonomicznego reagującego wyłącznie na korzyści materialne z pominięciem uwarunkowań socjalnych, kulturowych i psychicznych .Mayo zwrócił uwagę, że pracownicy reagujący na bodźce przełożonych solidarnie (przez grupę koleżeńską) a nie indywidualnie. Postawił na właściwy klimat pracy (stosunek podwładny przełożony wbrew zaleceniom Taylora zalecał odejście od czynności wąsko wyspecjalizowanych. Zalecał ograniczenie kontroli oraz decentralizację zarządzania.
Teoria trzecia: zarządzania administracyjnego autorstwa Henri Fasola inżyniera francuskiego. W większości poglądów zachował aktualność do dziś. Zalecał traktowanie przedsiębiorstwa jako całości i jako organizmu społecznego. Zwracał uwagę na jednolitość rozkazodawstwa i kierownictwa. Twierdził, że zdolność zarządzania nie jest wrodzona i można ja zdobyć poprzez wykształcenie. Wyszczególnił również tzw. funkcje kierownicze.
Pionierem naukowej organizacji pracy i zarządzania w Polsce był prof.
Karol Adamecki (1866-1933) wykładowca Politechniki Warszawskiej.
Do teorii zarządzania wniósł tzw. zasadę koordynacji tj. racjonalnej
współpracy zespołów roboczych

4. Podaj różnice między funkcja kierowniczą i stanowiskiem kierowniczym
oraz omów podstawowe funkcje kierownicze.
Odp. Stanowisko kierownicze jest podstawową komórka organizacyjną, której podporządkowane są inne stanowiska organizacyjne. Funkcje kierownicze przypisane SA osobie zarządzającej, które warunkują uznanie kogoś za kierownika.
Pierwszy czynności te określił Henri Fayol. Obecnie wyróżniamy
następujące funkcje kierownicze: planowanie, organizowanie, motywowanie (przewodzenie) i kontrolowanie. Niektórzy do tych funkcji dodają trzy dodatkowe: opracowanie informacji, politykę personalną, i analizę wyników zarządzania. Wykonywanie funkcji kierowniczych jest jednym z warunków uznania kogoś za kierownika.

5. Co rozumiemy pod pojęciem władzy omów rodzaje i źródła.
Odp. Teoretycy zarządzania rozróżniają dwa pojęcia władzy:
Pojęci szersze to: rodzaj uprawnień do decydowania o celach oraz dysponowania środkami. Pojęcie węższe: rodzaj zależności międzyludzkich występujących między dwoma stronami tej samej organizacji. Źródłem władzy w ustroju kapitalistycznym jest posiadanie własnych środków produkcji. Władza może być również przekazana przez: delegowanie, mianowanie, wybory. Władza może być formalna i nieformalna. Inne źródła podbudowujące władzę : kwalifikacje zawodowe, autorytet, siła fizyczna, przekonywanie i manipulowanie. W społeczności władza oparta jest na własności grupowej środków produkcji, a zarząd i Rada Nadzorcza ma władzę delegowaną przez Walne zgromadzenie członków spółdzielni. W agrofirmach rodzinnych władza wynika z prawa własności osób stanowiących firmę i najczęściej nie występuje w nich oddzielenie funkcji zarządzania od pracy wykonawczej.

6. Omów zasady planowania pracy własnej kierownika.
Odp. Planowanie pracy własnej jest ważnym środkiem usprawniania.
Umożliwia utrzymanie właściwych proporcji poszczególnych funkcji i czynności. Ułatwia wygospodarowanie czasu na pracę koncepcyjną. Pozwala zapobiegać przemęczeniu i utrzymaniu higieny pracy umysłowej. Poprawia również ład organizacyjny, co ułatwia pracę podwładnych. Przed przystąpieniem do opracowania pracy własnej należy dokonać podziałów czynności kierowniczych na stałe i sporadyczne. Czynności stałe mogą by regularne- gdy czas ich występowania jest, znany i nieregularne-o nieznanym z góry czasie występowania. Czynności sporadyczne dzielone są na przewidywalne i nieprzewidywalne. Wprowadzenie reguł ograniczających działania improwizacyjne zwiemy finalizacja pracy kierowniczej.
Niedofinalizowanie jest to niższy od racjonalnego stopień formalizacji dopuszczający dowolność i zmniejszający koordynację. Z przeformalizowaniem pracy mamy do czynienia, gdy występuje zbyt dużo szczegółowych i często zmienianych przepisów.
7. Co wiesz o systemach zarządzania w skali makroekonomicznej?
Odp. Istnieją dwa podstawowe systemy zarządzania w skali makroekonomicznej.
a) System nakazany polegający na ustaleniu przez jednostki nadrzędne podporządkowanym przedsiębiorstwom określonych zadań do wykonania. Taki system był charakterystyczny dla gospodarki socjalistycznej (zwanej także centralnie zarządzaną). W rolnictwie dotyczył on rodzaju i liczby utrzymywanych zwierząt, powierzchni uprawy, rozmiarów sprzedaży itp.
b) System parametryczny w którym jednostki zewnętrzne nie mogą wydawać
bezpośrednich dyspozycji. Możliwy jedynie jest wpływ pośredni z wykorzystaniem systemu parametrów takich jak: ceny, polityka podatkowa, system kredytowy, dotacje, polityka celna itp. Przedsiębiorstwo kształtuje własna politykę wykorzystują parametry. Oba systemy mogą być wspomagane systemem kontraktacji.

8. Co rozumiemy pod pojęciem struktury organizacyjnej przedsiębiorstw?
Odp. Struktura organizacyjna jest to ustalenie zależności służbowych między pracownikami i zależności kooperacyjnych między stanowiskami pracy w przedsiębiorstwie. Struktura organizacyjna określona jest w statucie i regulaminie organizacyjnym przedsiębiorstwa (w postaci schematów i opisów)
W strukturze organizacyjnej wyróżniamy jej:
-szerokść- tj. liczbę komórek organizacyjnych
-wysokość-tj. liczbę szczebli (od stanowisk wykonawczych do stanowiska dyrektora)
Oraz:
-rozpiętość kierowania- tj. liczbę podwładnych lub komórek organizacyjnych podporządkowanych bezpośrednio jednemu kierownikowi.
-zasięg kierowania- jw. Ale nie tylko bezpośrednio ale i pośrednio podporządkowanych jednemu kierunkowi.
Struktura może być: smukła gdy mała rozpiętość a dużo szczebli, lub płaska mało szczebli a duża rozpiętość.
9. Co rozumiemy pod pojęciem systemu kierowania i omów znane ci systemy?
Odp. System kierowania jest to sposób podporządkowania pracowników
niższych szczebli organizacyjnych wyższym.
Najczęściej spotykane systemy zarządzania to: system liniowy, funkcjonalny i sztabowo-liniowy.
System linowy polega na bezpośrednim i jednoznacznym podporządkowaniu pracowników.
Przykład: dyrektorowi podlegają wszyscy kierownicy zakładów (działów),im z kolei brygadziści a brygadzistom pracownicy wykonawczy.
System funkcjonalny eksponuje role specjalistów w przedsiębiorstwie a dyrektor przekazuje decyzje za ich pośrednictwem.
Przykład: zootechnik wydaje dyspozycje odnośnie produkcji zwierzęcej, mechanizator w zakresie maszyn, księgowa w zakresie finansów itd. Wadą systemu funkcjonalnego jest możliwość wystąpienia sprzecznych
decyzji wydanych przez różnych specjalistów.
System sztabowo-liniowy łączy cechy dwóch poprzednich systemów. Specjaliści tworzą sztab doradczy, a decyzje podejmuje i wydaje dyrektor. Wspomnieć należy, że omawiane systemy zapożyczone zostały z wojska.

10. Omów różnice pojęcia decyzji w znaczeniu urzędowym i w teorii
organizacji. Przedstaw kolejne fazy powstawania decyzji.
Odp. W języku urzędowym decyzja oznacza postanowienie które zobowiązuje jej adresata do określonego zachowania się.
Decyzja kierownicza jest to wybór, czyli dawanie pierwszeństwa jakiemuś rodzajowi zachowania nad innymi.
Wg. rangi wyróżniamy decyzje:
a) strategiczne dotyczące głównych celów działania
b) taktyczne dotyczą składników celów głównych
c) operacyjne powtarzane często (na co dzień)
Decyzje kierownicze wskazują na żądanie lub życzenie kierownika, które
winno być respektowane przy jego realizacji (przekazywane w formie polecenia lub dyspozycji kierowniczej).
W procesie dysponowania wyróżniamy trzy fazy:
a) rozpoznanie problemu tj. zbieranie informacji które pozwolą ustalić odchylenia między stanem istniejącym a stanem pożądanym.
b) zaprojektowanie wariantów decyzji tj. określenie i ocenienie możliwości rozwiązań.
c) wybór rozwiązania wg określonego wcześniej kryterium (strata, zysk, maksymalizacja, minimalizacja).

11. Omów pięć funkcji zarządzania: planowanie, organizowanie,
koordynowanie, motywowanie i kontrolę.
Odp. Zarządzanie jest działalnością kompleksową, a wykonywanie wszystkich wymienionych funkcji jest wynikiem uznania kogoś za kierownika.
Planowanie jest narzędziem zarządzania umożliwiającym realizacje w sposób celowy i świadomy określonej działalności. Zakłada gromadzenie informacji o zasobach, potrzebach, szansach i zagrożeniach Od informacji przechodzimy do prognozowania wyników naszego działania i wyboru najbardziej odpowiedniego wariantu.
Organizowanie to tworzenie struktur, grupowanie czynności, wyznaczanie zadań oraz tworzenie stanowisk pracy i zespołów organizacyjnych.
Koordynowanie prof. Karol Adamiecki (1866-1933) profesor Politechniki Warszawskiej uważał, że największe straty czasu w produkcji spowodowane są brakiem koordynacji tj. uzgodnienie rozpoczęcia, trwania i zakończenia poszczególnych etapów (operacji). Stąd kładł duży nacisk na współprace zespołów roboczych oraz ludzi w tych zespołach. Sformułował tzw. zasadę harmonii działań.
Motywowanie pod tym pojęciem rozumiemy przywództwo oraz dostarczenie informacji niezbędnych do wykonania zadań. Najlepszym rodzajem motywacji jest tzw. motywacja wewnętrzna, płynąca ze stanu świadomości pracownika. Kontrolowanie jest to zespół działań mających za zadanie upewnienie się czy organizacja (przedsiębiorstwo) funkcjonuje zgodnie z wytyczonymi celami. Rolnicze powiedzenie Pańskie koło kona tuczy.

12. Wymień i omów znane ci style kierowania.
Odp. Styl zarządzania winien być dostosowany do specyfiki przedsiębiorstwa jego struktury oraz poziomu kadry.
Rozróżniamy styl kierowania autokratyczny, demokratyczny i liberalny.
Niektórzy wymieniają odmiany stylu liberalnego: nie ingerujący, biurokratyczny.
Kierownik autokratyczny: (z grckiego autos sam, kratos władca)zachowuje całą władzę i odpowiedzialność. Określa zadania i podejmuje decyzje bez konsultacji z podwładnymi.
Zaleta: porządek w organizacji, wada: krępowanie inicjatywy.
Kierownik demokratyczny: przekazuje pracownikom znaczny zakres uprawnień zatrzymując odpowiedzialność oraz instrumenty kontroli.(z greckiego demos lud)
Zalety: komunikacja dwukierunkowa, współpraca z podległymi zespołami.
Kierownik liberalny: dąży do prawie całkowitej delegacji władzy i odpowiedzialności podwładnym. Słabość (zagrożenia) przy złej koordynacji i kontroli przedsiębiorstwo może pogrążyć się w anarchii. Styl nie ingerujący odmiana stylu liberalnego, kierownik nie wtrąca się do tego co robią podwładni.
Przyczyna: wada charakteru, ignorancja, brak fachowego przygotowania.
Styl biurokratyczny odmiana stylu liberalnego kierownik zamyka się w biurze otacza papierkami i koncentruje się na czynnościach biurowo administracyjnych. Przyczyna: jak wyżej.
13. Co wiesz o zasadzie Pareta i zarządzaniu przez cele?
Odp. Vilfredo Pareto (1848-1923) włoski socjolog i ekonomista prof. Uniwersytetu w Lozannie. Twórca szkoły lozańskiej. Zalecał zarządzanie przez określenie celów, ich podział, elastyczność i dostosowanie do zmieniających warunków oraz uczestnictwo w ich określaniu osób które mogą je realizować. Zgodnie z zasada Pareta koło 20% działań kierownictwa w tym systemie może dać 80% uzyskanych efektów.

14. Co wiesz o normowaniu pracy i systemie akordowym?
Odp. Tzw. studium pracy służy do opracowania norm i normatywów pracy oraz do planowania zatrudnienia i organizacji pracy.
Stosowne są dwie metody mierzenia czasu pracy: chronometraż i fotografia czasu pracy.
Chronometraż mierzymy stoperem czas trwania powtarzalnych elementów pracy, w konkretnych warunkach technicznych i organizacyjnych. Zapisujemy moment początkowy i końcowy badanego elementu, ustalając liczbę pomiarów zgodnie z zasadami statystyki. Średnia arytmetyczna traktowana jest jako właściwy czas operacji. Fotografia czasu pracy: Obserwacje i pomiar czasu wszystkich kolejnych
zdarzeń na stanowisku roboczym (określany czas trwania elementów pracy i wszystkich przerw strat ukrytych). Metoda ta pozwala zweryfikować normy pracy (ocenić ich napięcie ) oraz określić zapotrzebowanie na siłę roboczą, narzędzia, materiały, transport itd. Norma wydajności pracy to ilość pracy którą powinien wykonać robotnik w jednostce czasu.
Norma czasu pracy to odwrotnie ilość czasu pracy jaką trzeba zużyć na wykonanie określonej jednostki pracy (np. zaoranie 1ha).Normy symulują wydajność pracy ułatwiają organizację pracy oraz służą do obliczenia kosztów i cen na produkty.
15. Co wiesz na temat logistyki jako elementu przygotowania i zarządzania produkcją?
Odp. Pojęcie logistyki zostało zdefiniowane i powstało we Francji przeszło 100 lat temu i dotyczyło działań przygotowawczych oraz zaopatrzeniowych w armii i działaniach wojennych. Następnie logistyka wyszła poza sferę militarną, aby w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych stać się profesjonalną dziedziną wiedzy tj. nauka zajmująca się zarządzaniem systemem dostaw. Obejmuje on źródła surowców i dostawców, politykę przechowywania wyrobów gotowych i ich dystrybucję, magazynowanie i transport. A przede wszystkim racjonalizację i optymalizację stanów surowców i wyrobów gotowych.