FARMAKOLOGIA BÓLU

1.Leki p/bólowe to analgetyki

2.Analgezja-zniesienie odczucia bólu, zadziałanie lekami p/bólowymi.

3.Zarys fizjologii bólu:

• ból powstaje poprzez podrażnienie receptorów czuciowych przez bodźce środowiska

• powstające impulsy bólowe docierają drogami czuciowymi do kory mózgowej , w której wywołują wrażenie bólu

• jego nasilenie zależy od natężenia bodźca i impulsu bólowego

• ból jest odczuwalny dzięki neuromodulatorom endogennym (neuromodulatory bólu) są to: prostaglandyny i substancja P- które potęgują wrażenie bólu. Prostaglandyna odpowiada za proces stanu zapalnego oraz endorfiny i enkefaliny-które hamują wrażenie bólu. Są to peptydy wytwarzane w tkance mózgowej (endogenne opioidy)

4.Leki p/bólowe nie zaburzają czynności ośrodkowego układu nerwowego.

5.Podział leków p/bólowych ze względu na miejsce działania:

• ośrodkowe (leki p/bólowe)- Dzielimy je na 2 grupy:

• opioidowe leki p/bólowe- narkotyczne

• działają silnie p/bólowo i ogólnie depresyjnie na OUN

• wywierają działanie sedatywne (czyli uspokajające i nasenne)

• przeciwkaszlowe

• depresyjnie na ośrodek nerwowy

• w większych dawkach działają narkotycznie

• wywołują tolerancję i lekozależność (narkomanię)

• są niebezpieczne zarówno podczas jednorazowego stosowania (przedawkowanie) jaki i podczas przewlekłego stosowania (narkomania)

• nieopioidowe leki p/bólowe

• o działaniu p/zapalnym i p/gorączkowym

• działają słabiej p/bólowo

• nie wywołują tolerancji i uzależnienia

• obwodowe (środki znieczulające miejscowo)-przykładem może być substancja czynna Lidokaina

6.Opioidowe leki p/bólowe

Działanie:

• ośrodkowe

• powodują senność, uspokojenie

• w dawkach terapeutycznych świadomość jest zachowana lecz reakcje organizmu mogą być osłabione m.in. procesy poznawcze

• u osób uzależnionych może rozwijać się euforia

• działają silnie p/kaszlowo

• pobudzają ośrodek wymiotny

• źrenice zwężone

• działają hamująco na czynność ośrodka oddechowego ale w większych dawkach niż p/bólowe (przy terapii może dojść do depresji oddechowej)

• po opioidach rozwija się tolerancja i zespół abstynencyjny oraz pojawia się uzależnienie zarówno psychiczne jak i fizyczne

• obwodowe

• wzrasta napięcie mięśni trzewnych (mięśnie głowy, szyi oraz niektóre nerwy czaszkowe)

• skurcz zwieraczy co prowadzi do spastyczne zahamowania perystaltyki jelit, pojawiają się zaparcia

• trudności w oddawaniu moczu

• zarzucanie żółci do przewodu trzustkowego

• morfina hamuje skurcze macicy

• następuje rozszerzenie naczyń obwodowych- skutkuje to obniżeniem ciśnienia

Podział leków opioidowych ze względu na punkt uchwytu

• agoniści-leki, które łącząc się z receptorem opiatowym hamują wrażenie bólu. Należą do nich m.in. morfina, petydyna, fentanyl, kodeina

• antagoniści-leki, które hamują działanie agonisty np. Nalokson (odtrutka przy zatruciu opioidami)

• częściowi agoniści-jeśli częściowy agonista wyprze agonistę z połączenia z receptorem opiatowym następuje zmniejszenie działania p/bólowego np. buprenorfina

• mieszani agoniści-antagoniści- leki działające równocześnie na różne grupy receptorów opatowych , zdolne zarówno do aktywacji jak i hamowania receptora opatowego np. pentazocyna, meptazynol

Podział leków opioidowych ze względu na grupy chemiczne

• pochodne fenantrenu- morfina, kodeina, etylomorfina, dihydrokodeina, buprenorfina

• pochodne piperydyny- petydyna, hydroksypetydyna

• pochodne heptagonu- metadon (lek stosowany w leczeniu uzależnień)

• pochodne benzomorfanu- pentazocyna preparat handlowy: Fortral

• inne- fentanyl i jego pochodne

1.Pochodne fenantrenu

MORFINA- Alkaloid znajdujący się w opium-stężonym soku mlecznym otrzymywanym z niedojrzałych makówek maku lekarskiego. W opium poza substancjami balastowymi znajdują się 2 grupy czynnych farmakologicznie alkaloidów:

• alkaloidy fenantrenowi np. morfina, kodeina są one narkotykami

• alkaloidy izochinolinowe np. papaweryna, która nie jest narkotyczna lecz spazmolityczna (w celu rozkurczenia mięśni) Są one truciznami protoplazmatycznymi

Objawy niepożądane po morfinie

• senność

• wymioty

• nudności

• zaparcia

• zwężone źrenice

• depresja oddechowa

• obniżenie ciśnienia i tętna

• trudności w oddawaniu moczu

• zaburzenia sprawności psychicznej

• objawy psychotyczne

Objawy zatrucia morfiną

• senność aż do śpiączki

• szpilkowate źrenice

• bradykardia (zwolnione tętno)

• hipotensja=hipotonia (niedociśnienie)

• zimna i blada skóra

• zmniejszona reakcja na ból lub zupełny jej brak

• depresja oddechowa aż do zatrzymania oddechu

Ratowanie zatrutego

Podaje się Nalokson- działa antagonistycznie w stosunku do morfiny na ośrodek oddechowy. Można go podawać podskórnie, dożylnie i domięśniowo. Dawkowanie-dorośli- 0,4-2 mg jednorazowo. W razie potrzeby dawkę można powtórzyć co 2-3 min aż do powrotu świadomości i równego oddechu. Jeśli po podaniu 10 mg nie nastąpiła chociażby chwilowa poprawa czynności oddechowej i powrót świadomości tzn. że przyczyną nie jest zatrucie lekami opioidowymi. Dzieci-początkowa jednorazowa dawka 10 µg/kg mc. W razie potrzeby można podać dodatkową dawkę 100 µg/kg mc

Przeciwwskazania do podania morfiny

• nie wolno podawać niemowlętom i kobietom w ciąży, zwłaszcza bezpośrednio przed porodem, ponieważ małe dziecko a tym bardziej płód są specjalnie wrażliwe na morfinę. Jeśli to konieczne to można podać Dolargan

• ostrożnie podajemy osobom w podeszłym wieku, wyczerpanym i osłabionym

• ostra niewydolność oddechowa

• nadczynność tarczycy

• tzw. ostry brzuch i serce płucne

Preparat handlowy

Morphini sulfas – doustnie 0,005-0,02 g jednorazowo (max. dawka doustna 0.1g/dobę) dożylnie 0,005-0,01g jednorazowo

Działanie na korę mózgową

• działa silnie hamująco na ośrodkowy układ nerwowy zwłaszcza na okolicę czuciową kory mózgu oraz na ośrodki autonomiczne

• jest silnym lekiem p/bólowym

• pod wpływem morfiny kora mózgu staje się niewrażliwa na dochodzące impulsy bólowe- zanika wrażenie bólu

• usuwa uczucie głodu, zmęczenia oraz pamięci i świadomości przykrych zdarzeń tj. smutek, rozpacz, strach

• w większych dawkach zmniejsza wrażliwość kory mózgu na wszystkie bodźce zewnętrzne i wewnętrzne oraz ułatwia występowanie snu

• bardzo duże dawki wywołują sen narkotyczny

Działanie na ośrodki autonomiczne

• już w małych dawkach działa hamująco na ośrodki autonomiczne

• zmniejsza wrażliwość ośrodka oddechowego co prowadzi do zwolnienia oddychania

• hamuje czynność ośrodka kaszlu i ośrodka naczynioruchowego

• pobudza ośrodek wymiotny i powoduje niekiedy wymioty

Działanie na przewód pokarmowy

• Hamuje wydzielanie gruczołów, szczególnie gruczołów trawiennych przewodu pokarmowego

• Hamuje przesuwanie się i wydalanie treści pokarmowej-zaparcia

• Powoduje trudności w oddawaniu moczu

Zastosowanie opioidów-morfiny

• Oparzenia- dzieci- 100 µg/kg mc i w innych stanach bólowych dorośli- jednorazowo do 10 mg-podajemy w sposób frakcjonowany-średnio co 6h. W silnych bólach w pompie infuzyjnej. Co 8h gdy podawana jest doustnie

• Zawał mięśnia sercowego-Morfina- dawka 2 mg w sposób frakcjonowany aż do ustąpienia bólu

• W premedykacji- Dolargan

• W bólach pooperacyjnych zwłaszcza w leczeniu złamań

• Bóle terminalne u osób z nowotworami

• W biegunkach

• Do neuroleptanalgezji- jest to rodzaj znieczulenia gdzie wykorzystywany jest neuroleptyk i opioid- silnie, krótko i szybko działający Fentanyl

KODEINA

Działanie

• Alkaloid pochodny morfiny, występujący w opium

• Działa na korę mózgową dużo słabiej od morfiny i rzadko wywołuje euforię

• Wywiera silne działanie hamujące na ośrodki autonomiczne, zwłaszcza na ośrodek kaszlu

Zastosowanie

• p/kaszlowo w krztuścu, gruźlicy, zapaleniu opłucnej

• wywołuje przyzwyczajenie i uzależnienie lecz słabiej niż morfina

działanie niepożądane

• zaparcia

• senność

• wymioty

• depresję ośrodka oddechowego

• obniżenie ciśnienia

preparat handlowy:

Codeinum phosphoricum- kodeina, tabletki 0,02 g stosuje się w dawce 0,01-0,06 g dziennie co 4-6h

2.Pochodne piperydyny

PETYDYNA

Działanie

• Działa p/bólowo podobnie jak morfina lecz 5 razy słabiej i krócej

• Działa nieznacznie miolitycznie i parasympatykolitycznie-wskazana jest w kolkach

• Dawkowanie-dorosły- 25-100 mg

Zastosowanie

• W przebiegu kolki nerkowej, moczowodowej i wątrobowej-Dolargan ponieważ nie wpływa na zwieracze tak jak morfina

• W łagodzeniu bólów porodowych

• Przy drobnych zabiegach chirurgicznych

• Przy zabiegach diagnostycznych

• W premedykacji

• W bólach pourazowych, w chorobach nowotworowych itp.

• Nie wykorzystujemy w leczeniu bólu przewlekłego

Działania niepożądane

• Objawy są bardzo podobne jak po morfinie lecz są one mniej nasilone

• Jest bardziej bezpieczna niż morfina-rzadziej prowadzi do lekozależności

• Może powodować nudności, zawroty głowy, wymioty, zaburzenia równowagi, oddychania i ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego

Przeciwwskazania

• Nie należy stosować w ciężkiej niewydolności nerek i/lub wątroby

• W urazach czaszki

• W zaburzeniach oddychania

• Podczas jednoczesnego przyjmowania inhibitorów MAO

Preparat handlowy:

Dolargan-petydyna, ampułki –podawana podskórnie, domięśniowo, dożylnie

3.Pochodne benzomorfanu

PENTAZOCYNA

Działanie

• Działa słabiej p/bólowo niż morfina

• Rzadziej wywołuje lekozależność

• Działa depresyjnie na ośrodek oddechowy

• Wywołuje działanie uspokajające

• Nieznacznie hamuje perystaltykę przewodu pokarmowego

• Zwiększa uwalnianie katecholamin

• Wzrost ciśnienia krwi

• Przyśpieszenie akcji serca

Zastosowanie

• W zwalczaniu silnych i średnich bólów-kolka żółciowa

• Można ją podawać co 3-4h. Podajemy 30-50 mg pentazacyny= 10 mg morfiny

Działania niepożądane

• Wzrost ciśnienia

• Przyśpieszenie akcji serca

• Senność

• Zmęczenie

• Nudności

• Wymioty

• Zawroty głowy

• Objawy psychotyczne

Przeciwwskazania

• W I trymestrze ciąży

• W zaburzeniach oddychania

• W bólach zawałowych (z wyjątkiem osób z bradykardią i hipotensją)

Preparat handlowy:

Fortral-pentozacyna, tabletki 0,05 g oraz ampułki 0,03 g/l

4.Inne narkotyczne leki przeciwbólowe

FENTANYL

Działanie

• Syntetyczny środek narkotyczny 100 razy silniejszy od morfiny

• Wywołuje krótkotrwałe działanie p/bólowe

• Mocno pobudza ośrodek wymiotny

• Hamuje ośrodek oddechowy

• Nie wpływa na układ krążenia

• Dorosłemu podajemy jednorazowo 50-100 µg. Podawany tylko dożylnie Dziecku podajemy 1 µg do 5 µg

Zastosowanie

• W premedykacji

• W zwalczaniu silnych, przewlekłych bólów np. nowotworowych

Działanie niepożądane

• Depresja ośrodka oddechowego

• Bradykardia

• Hipotonia

• Nudności

• Wymioty

Przeciwwskazania

• U kobiet w ciąży

• W miastenii

• Niewydolności wątroby

7.Nieopioidowe leki p/bólowe (NLP)

Działanie

• p/bólowe-słabiej niż opioidowe ale są też mniej niebezpieczne-nie powodują uzależnienia i rzadko prowadzą do nadużywania lecz drażnią błonę śluzową żołądka z wyjątkiem Paracetamolu

• p/gorączkowo

• p/zapalnie

• antyseptycznie-wyjątek stanowi Paracetamol który nie ma działanie p/zapalnego

Zastosowanie

• nerwobóle

• bóle mięśniowe pochodzenia bodźcowego

• w reumatoidalnym zapaleniu stawów

• w bolesnych urazach tkanek miękkich

• w stanach gorączkowych oraz w innych bólach o umiarkowanym nasileniu

• zmiany zwyrodnieniowe

Podział leków nieopioidowych ze względu na budowę chemiczną

• pochodne kwasu salicylowego-substancja czynna: kwas acetylosalicylowy preparat handlowy: Aspiryna, Polopiryna

• pochodne p-aminofenolu- substancja czynna: Paracetamol

• pochodne cykloheksanolu- substancja czynna: Tramadol (niektórzy zaliczają do opioidów)

• pochodne pirazolonu- substancja czynna: Metamizol preparat handlowy: Pyralgina substancja czynna: Fenylobutazon

• substancja wykorzystywane do mieszanek p/bólowych i leków złożonych:

• aminofenazon

• propyfenazon

1.Pochodne kwasu salicylowego

Działanie:

• kwas acetylosalicylowy nie rozpuszcza się w wodzie i działa silnie drażniąco

• jego sól sodowa może być podawana doustnie lub dożylnie

• w lecznictwie najczęściej mają zastosowanie estry kwasu salicylowego, zwłaszcza ester octowy czyli kwas acetylosalicylowy

• ester metylowy jest stosowany wyłącznie zewnętrznie w postaci maści i mazideł

• salicylamid działa p/bólowo i p/gorączkowo- nie działa p/zapalnie

• salicylany działają wyłącznie objawowo- p/zapalnie, p/bólowo, p/gorączkowo

• zwiększają wydalanie kwasu moczowego przez nerki co jest wykorzystywane przy dnie moczanowej

• zmniejszają agregację płytek krwi- mają zastosowanie w profilaktyce zakrzepów i zawałów

• w dużych dawkach hamują wytwarzanie protrombiny powodując zwolnienie krzepnięcia krwi- skutkuje to zmniejszeniem krzepnięcia, mogą pojawić się skazy krwotoczne oraz tendencja do tworzenia się siniaków

Mechanizm działania

• Polega na blokowaniu biosyntezy prostaglandyny. Kwas acetylosalicylowy jest inhibitorem cyklooksygenzy (COX lub COX 1)jest to enzym który warunkuje syntezę prostaglandyny

• Prostaglandyna- to substancja w organizmie, która:

• warunkuje odczucie bólu,

• przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego,

• jest niezbędna do tworzenia śluzu w żołądku, który jest niezbędny do chronienia błony śluzowej.

• W związku z kwasem acetylosalicylowym ma działanie p/bólowe i p/zapalne

Działania niepożądane

• Podrażnienie błony śluzowej żołądka – zaostrzenie choroby wrzodowej

• Mają działanie neurotoksyczne i ototoksyczne-pojawiają się takie objawy jak szum w uszach, upośledzenie słuchu, zawroty i bóle głowy

• Alergie, uczulenia- np. astma aspirynozależna

• Mogą wywołać skazy krwotoczne

• Zespół Reyea (stłuszczenie wątroby, zespół występujący u dzieci)

Iniekcje

• Są silnymi wypielaczami-wypierają wiele innych leków z wiązań z białkami krwi np. leki p/cukrzycowe, p/zakrzepowe, sulfonamidy

Zastosowanie

• Jako lek p/gorączkowy i p/gorączkowy – kwas acetylosalicylowy

• Lek p/reumatyczny

• W profilaktyce zakrzepów i zawałów – w mniejszych dawkach np. 85 mg a przyjmuje się tak jak zaleca lekarz

• W dermatologii w stanach zapalnych skóry-zewnętrznie

• W przeziębieniu jako lek p/zapalny, p/gorączkowy i p/bólowy

• W zawale serca (ostrych zespołach wieńcowych-OZW) doustnie max. 500 mg

• W bólach reumatycznych

Przeciwwskazania

• Stany zapalne przewodu pokarmowego- choroba wrzodowa

• Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej- zgaga, odbijanie, uczucie pełna

• Ciąża, miesiączka i krwawienie macicze

• Skaza krwotoczna

• Uczulenie, alergie

• Dzieci do 12 r.ż. lub nawet do 16 r.ż

Uwagi dla pacjenta

• Nie stosujemy nadczo

• popijamy obficie wodą

• w równych odstępach czasowych

• jednorazowo max. 500 mg

• tabletki niepowlekane należy rozpuścić w ½ szklanki wody i popić ½ szklanki wody

Preparaty handlowe

• Polopiryna, Polopiryna S, Betpirin, Aspirin – kwas acetylosalicylowy

• Polopiryna C, Aspirin C, Upsarin C- kwas acetylosalicylowy + kwas askorbowy

• Calcipirina -kwas acetylosalicylowy + węglan wapiowy

• Asprocol- kwas acetylosalicylowy + glikokol

• Natrium salicyli cum-sól sodowa kwasu salicylowego

• Sachol- salicylan choliny

• Scorbolamid- salicylamid 0,3g + kwas askorbinowy 0,1g + 0,005 g

2.Pochodne p-aminofenolu

PARACETAMOL

Działanie

• Jest to metabolit fenacetyny

• Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego

Zastosowanie

• p/bólowy p/gorączkowy ale nie p/zapalny

• w miarę bezpieczny-można go stosować u dzieci i kobiet w ciąży ale ostrożnie

Działania niepożądane

• może powodować zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego

• przy przedawkowaniu może uszkodzić wątrobę i nerki

Przeciwwskazania

• w ciężkim upośledzeniu funkcji wątroby i nerek

• w nadciśnieniu tętniczym

• niedokrwistości

Preparaty handlowe

• APAP

• Codipar

• Panadol

• Paracetamol

• Paracenol

• Acenal

• Acenal forte

• Efferalgan

• Wszystkie te substancje zawierają w swoim składzie paracetamol

Występują w różnych postaciach i dawkach. Jednorazowa dawka dla dorosłego 500 mg-1g. Dzieci-10-15 mg/kg mc Przeciętnie 10 mg. Stosuje się co 6h w wyjątkowych sytuacjach co 4 h

Uwaga!

Kwasem acetylosalicylowym i paracetamolem można doprowadzić do zatrucia organizmu. Przy zatruciu występuje duszność i szum w uszach.

3.Pochodne cykloheksanolu

TRAMADOL

Działanie

• Silne działanie p/bólowe

• Jest agonistą i częściowym antagonistą receptorów opioidowych

• W dawkach terapeutycznych nie działa depresyjnie na ośrodek oddechowy i nie wywołuje uzależnienia

• Działanie p/bólowe występuje po 15-30 min i utrzymuje się 3-5h

Zastosowanie

• W ostrych i przewlekłych bólach- np. ból nowotworowy, zawałowy, pourazowy, pooperacyjny

• Nerwobóle

• W zapobieganiu bólowi przed zabiegami chirurgicznymi i diagnostycznymi

• Niektórzy lek ten zaliczają do opioidów ponieważ jest pochodną fenantrenu

Działania niepożądane

• Zawroty głowy

• Suchość w jamie ustnej

• Wymioty

• Senność

• Wymioty

• Hipotermia - obniżenie temperatury wewnętrznej organizmu

• Zaburzenia świadomości

• Tachykardię

Przeciwwskazania

• Ciąża

• Zatrucie lekami działającymi na OUN lub alkoholem

• W czasie leczenia inhibitorami MAO

• W przypadku nadwrażliwości na tramadol

• U kierowców

Dawkowanie

Dorosły-jednorazowo 50-100 mg doodbytniczo 1-2 czopki dziennie na dobę max. 400 mg

Preparaty handlowe

• Tramadol

• Retard

• Tamacod

• Tramal

4.Pochodne pirazolonu

• Najsilniejsze leki p/bólowe nienarkotyczne

• Działają silnie p/gorączkowo, uspokajająco, p/zapalnie

• Związki te są toksyczne przy dłuższym stosowaniu uszkadzają szpik

• Często uczulają

METAMIZOL

• Silny lek p/bólowy, p/gorączkowy, słabo działa p/zapalnie

• Uspokaja w niewielkim stopniu

• Działa rozkurczowo

• Toksyczny, uszkadza szpik i uczula

• Mechanizm działania podobny do kwasu acetylosalicylowego-hamuje syntezę prostaglandyny

Preparaty handlowe

• Pyralginum, pyralgini- metamizol, stosuje się w dawkach 0,5-2,5g/dobę

FENYLBUTAZON

Działanie

• Silnie p/bólowo

• Toksyczny-prowadzi do uczulenia i uszkodzenia szpiku

Działania niepożądane

• Działanie wrzodotwórcze

• Mielotoksyczność

• Reakcje alergiczne

• Wzrost ciśnienia

Preparaty handlowe

Butapirazol-doustnie 0,2 g co 8-12 h doodbytniczo 0,25 g na noc

8.Mieszanki przeciwbólowe

• Etopiryna ERKA-kwas acetylosalicylowy + etenzamid+ kofeina

• Ascodan- kwas acetylosalicylowy + kodeina

• Fenalgin- kwas acetylosalicylowy+paracetamol+kofeina

• Aspirin activ- kwas acetylosalicylowy+kofeina

• V-piryna-kwas acetylosalicylowy+kwas askorbinowy+kofeina

• Cefalgin-kwas acetylosalicylowy+propyfenazon+paracetamol+kofeina

• Gardan P-propyfenazon+metamizol

• Pabialgin P-propyfenazon+allobarbital

• Dolores-paracetamol+kofeina

• Antidol, efferalgan-codeine-paracetamol+kodeina

• Apap C plus-paracetamol+kwas askorbinowy

• Coldrex maxgrip (febrisan)- paracetamol+chlorowodorek fenylefryny+kwas askorbinowy

• Gripex-max-paracetamol+chlorowodorek pseudoefedryny+dekstrometorfan

• Max flu-paracetamol+pseudoefedryna+kwas askorbinowy

• Meta fen-paracetamol+ibuprom

• Teraflu maxgrip-paracetamol+chlorowodorek fenylefryny+meleinian

• Zaldiar-chlorowodorek tramadolu+paracetamol

Niesteroidowe leki p/zapalne (NLPZ)

1.Podział leków p/reumatycznych

• Leki pierwszego rzutu- NLPZ

• Leki drugiego rzutu-sulfasalazyna i inne

• Leki trzeciego rzutu-glukokotykosteroidy-sterydy, steroidowe środki p/zapalne, ale również p/alergiczne. Nie mają działania p/bólowego, wtórnie likwidują ból przez zniesienie stanu zapalnego oraz leki immunosupresyjne i immunomodulujące

• Leki biologiczne (antycytokinowe)

NLPZ

• Są stosowane w chorobach reumatycznych głównie w reumatoidalnym zapaleniu stawów oraz w umiarkowanych bólach-najczęściej kostno-stawowych, bólach mięśni, w stanach zwyrodnieniowych oraz w stanach gorączkowych kiedy inne leki nie są skuteczne

• Mechanizm działania polega na inhibicji cyklooksygenzy COX-1, COX-2. W efekcie jest zmniejszenie wytwarzania prostaglandyny i zmniejszenie procesu zapalnego. Leki te działają objawowo (nie hamują postępu choroby, nie hamują zmian zwyrodnieniowych).

• Leki te mają liczne objawy niepożądane głównie ze strony żołądka.

Podział NLPZ:

• Pochodne kwasu acetylosalicylowego np. aspiryna

• Pochodne kwasu octowego

• INDOMETACYNA

• Działanie: silne działanie p/zapalne i p/gorączkowe

• Działanie niepożądane: bardzo toksyczna, wywołuje zaburzenia czynności i uszkodzenie przewodu pokarmowego(nudności, wymioty), uszkodzenie wątroby zaburzenia OUN

• Zastosowanie: reumatologiczne zapalenie stawów, zapalenie korzonków nerwowych, dna moczanowa

• Przeciwwskazania: wrzody żołądka i dwunastnicy, padaczka, parkinsonizm, zaburzenia psychiczne, konieczność kierowania pojazdami, ciąża, karmienie

• Preparaty handlowe: metindol

• DIKLOFENAK

• Działanie: silnie p/zapalnie i p/bólowo

• Zastosowanie: w RZS, w zwyrodnieniowych zapaleniach stawów, w bolesnym miesiączkowaniu i innych stanach bólowych

• Zwiększa wydzielanie k. moczowego z moczem

• Działa nieznacznie wrzodotwórczo

• Osłabia działanie doustnych leków p/cukrzycowych i insuliny

• Preparat handlowy: Naklofen, Olfen, Voltaren, Majamil-podaje się p.o. 75-150 mg co 8h, bądź co 12 h dorosłemu. Wstrzyknięcia 75-150 mg na dobę razu lub 2.

• Pochodne pirazolonu

• Zastosowanie: leki p/bólowe i neurologii, migrenach, leki p/gośćcowe, leki p/gorączkowe

• Przeciwwskazania: uczulenie, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroby wątroby

• Preparat handlowy: butapirazol-fenylbutazon

• Pochodne kwasu propionowego

• Działanie: p/bólowe, p/gorączkowe, p/zapalne, dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, różnią się okresem półtrwania

• Zastosowanie: RZS, zesztywniającym zapaleniu stawów, w nerwobólach, bólach mięśniowych, w traumatologii

• Działanie niepożądane: mniej toksyczne, lepiej tolerowane, mają działanie wrzodotwórcze

• Preparaty handlowe: ibuprofen-ibuprofen doustnie co 8h 0,2g oraz 2 razy dziennie 1 czopek doodbytniczo, dexprofen-deksyburofen, naproxen-naproksen, fenbufen-fenbufen, ketonal-ketoprofen do 100 mg max dawka, co 8-12h

• Inhibitory COX-2

• MELOKSYKAM:

• Działanie: p/zapalne, p/bólowe, p/gorączkowe

• Są dobrze tolerowane przez organizm i nie działają wrzodotwórczo

• Preparat handlowy: Movalis-tabletki 7,5 mg 1-2 tab dziennie

Zasady leczenia bólu

1.Piramida analgetyczny wg WHO- działa od najsłabszych do najsilniejszych leków p/bólowych. Zanim zastosujemy piramidę analgetyczną należy dokonać oceny bólu.

• I stopień-paracetamol, kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, diklofenak, metamizol.

• Paracetamol można łączyć z NLPZ lub lekami opioidowymi

• Nie należy NLPZ łączyć z innymi lekami z tej samej grupy

• II stopień-kodeina, tramadol

• Mogą być łączone z NLPZ lub paracetamolem

• III stopień- morfina, fentanyl, buprenorfina

• Nie należy stosować pentazocybny i petydyny

2.Najczęstrze błędy popełnianie przy stosowaniu leków p/bólowych

• Nieprawidłowe łączenie-jednoczesne stosowanie kilku substancji niezgodnych np. łączenie NLPZ

• Nie zwracanie uwagi na skład leków skutkuje to jednoczesnym przyjmowaniem tych samych leków

• Uwaga na pacjentów kupujących kilka preparatów p/bólowych np. gripex i paracetamol

• Najczęstszy probem-Etopiryna, która zawiera kwas acetylosalicylowy i łączenie go z innymi preparatami zawierającymi k. acetylosalicylowy

• Gardan P zawierający propyfenazol i metamizol-uwaga na łączenie z pyralginą

• Przedawkowanie-paracetamol i aspiryna dopuszczalne dawki 500 mg

• Nieprzestrzeganie odstępów czasowych-paracetamol co 6 h a jeśli temperatura nie spada to co h

• Stosowanie z „błahego” powodu silnych leków p/bólowych

• Uzależnienie od leków

• Nieprawidłowe przechowywanie leków

• Zbyt duże ilości leków w domu