RAK PODNIEBIENIA

Rak podniebienia występuje rzadko, gdyż stanowi zaledwie 1% wszystkich nowotworów jamy ustnej i gardła. Jest jednak rakiem o wysokim stopniu złośliwości – szybko nacieka okoliczne tkanki i w 1/4 przypadków daje przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych (zazwyczaj podżuchwowych, szyjnych głębokich i zagardłowych).

Przyjmuje się, że pod względem histologicznym w 2/3 przypadków rak podniebienia jest rakiem płaskonabłonkowym. Jednak w piśmiennictwie medycznym można znaleźć opinie, iż rak płaskonabłonkowy występuje głównie na podniebieniu miękkim, natomiast na podniebieniu twardym przeważają raki gruczołowe (wywodzące się z małych gruczołów ślinowych). Przyczyną tej rozbieżności jest niewielka liczba doniesień poświęconych tylko i wyłącznie tej zmianie nowotworowej.

Płaskonabłonkowy rak podniebienia występuje zazwyczaj w postaci rozlanego, nieostro ograniczonego nacieku (guzka), nierzadko z powierzchownym lub głębokim owrzodzeniem. Owrzodzenie szybko nacieka w głąb, w kierunku kości podniebienia, jam nosa i zatok przynosowych, czemu towarzyszą coraz silniejsze dolegliwości bólowe. Bywa, że naciek penetruje również w kierunku wargi górnej, dochodząc do fałdu nosowo-wargowego, obejmuje kość szczęki i podniebienie miękkie. Mogą pojawić się zaburzenia artykulacji – spowolnieniu ulega tempo mówienia, mowa staje się niewyraźna i nosowa.

W przypadku wcześnie zdiagnozowanej zmiany nowotworowej notuje się 80-82% wyleczeń. W przypadku przerzutów rokowanie jest zdecydowanie gorsze – nawrót choroby po pięciu latach od zakończenia leczenia obserwuje się u prawie 70% pacjentów.

Rak podniebienia – ze względu na swoją lokalizację, możliwość dokładnego zobaczenia zmiany i łatwy dostęp badania palpacyjnego – powinien być szybko wykrywany i diagnozowany. Dlatego zdumiewać może fakt, że większość raków podniebienia trafiających do leczenia onkologicznego cechuje się wysokim stopniem zaawansowania. Onkolodzy apelują, aby stomatolodzy byli bardziej wyczuleni na wszelkie zmiany zlokalizowane na podniebieniu twardym, nie przedłużali nieskutecznego leczenia miejscowego i jak najszybciej kierowali pacjentów na badania specjalistyczne (histopatologię, badania obrazowe).

Rak podniebienia – w zależności od lokalizacji, stopnia zaawansowania, postaci histologicznej i stanu ogólnego pacjenta – może być leczony różnymi metodami. Podstawową metodą jest radioterapia, stosowana jako leczenie radykalne lub paliatywne, samodzielnie lub w skojarzeniu z innymi metodami, np. leczeniem operacyjnym i/lub chemioterapią.

Radykalna resekcja (wycięcie) dużych guzów podniebienia wymaga czasem usunięcia części szczęki z wyrostkiem zębodołowym. Ponadto w efekcie operacji dochodzi do otwarcia jamy nosowej, co w konsekwencji powoduje zaburzenia mowy i zarzucanie treści pokarmowej do jam nosa. Dlatego drugim etapem leczenia jest zwykle zabieg z zakresu chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej.