CHEMICZNE I BIOLOGICZNE ZAGROŻENIA ZDROWIA ZNAJDUJĄCE SIĘ W GLEBIE:
Gleba jest środowiskiem składającym się z organicznych i mineralnych ciał stałych, z wody i powietrza, które wypełniają przestrzenie pomiędzy ziarnami gruntu. Sprawny i niezakłócony przebieg procesów glebowych umożliwia intensywny rozwój pokrywy roślinnej, która z kolei jest podstawą życia i rozwoju organizmów zwierzęcych. Obok węgla i azotu wszystkie potrzebne do życia pierwiastki dostarcza roślinom gleba. Wszystkie więc zmiany w składzie chemicznym gleby mogą przyczynić się do zahamowań produkcji roślinnej, tym samym braku żywności. Skład roślin decyduje o ich wartości odżywczej zarówno dla zwierząt jak i ludzi. Istnieje bowiem ścisła więź miedzy glebą – rośliną – zwierzęciem. Aby zapobiegać tym zmianom należy właściwie gospodarować glebą w celu zapewnienia maksymalnej wydajności bez zakłócania procesów przebiegających w glebie. Człowiek stosując duże ilości nawozów sztucznych oraz preparatów hydrofobizacyjnych przyczynia się do zatrucia mikroorganizmów żyjących w tej wodzie i czyni ją niezdolną do pełnienia swojej funkcji.
Nadmiar azotu w glebie dostarczanego z nawozami azotowymi prowadzi do wyższego poziomu azotanów w roślinach. Te przechowywane w temperaturze pokojowej pod wpływem bakterii przechodzą w azotyny. Azotyny „wzbogacające” warzywa mogą powodować zatrucia niebezpieczne zwłaszcza dla niemowląt. Powodują powstanie nieprawidłowej hemoglobiny tzw. Methemoglobiny. Krwinki czerwone zawierające methemoglobinę tracą zdolność przenoszenia tlenu we krwi. Nadmiar azotanów i azotynów w żywności powoduje wytwarzanie się związków rakotwórczych – nitro amin. Podobnie nadmierne stosowanie nawozów fosforowych prowadzi w efekcie do zbyt wysokiego spożycia fosforu, co ma szkodliwy wpływ na gospodarkę wapniową organizmu, powodując wzrost wydalania wapnia z ustroju.
Poważnym zagrożeniem dla gleby są również miejskie wyrobiska, składowiska i rumowiska. Obliczono, że w ciągu roku na każdego człowieka przypada co najmniej tona odpadów. Na wysypiskach obok odpadów pochodzenia organicznego i mineralnego, które z czasem ulegają rozkładowi i utlenianiu, znajdują się odpady tworzyw sztucznych. Zużyte opakowania, zniszczone przedmioty z tworzyw sztucznych są bardzo kłopotliwymi odpadami, gdyż nie ulegają ani rozkładowi, ani utlenianiu. Są niezniszczalne. Wysypiska są terenami przebywania mikroorganizmów chorobotwórczych roznoszonych przez owady i zwierzęta, są miejscem utleniania się wielu gazów, jak: dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór i metan. Te bardzo szkodliwe substancje są wymywane z odpadów do gleby i wody powodując ich skażenie.
Największy udział w produkowaniu zatrutych ścieków oraz odpadów ma coraz bardziej rozwijający się przemysł. On to dostarcza do gleby i całego środowiska dużą ilość toksycznych gazów i pyłów. Zabójcze w działaniu są nie tylko większe stężenia toksycznych związków cynku, miedzi i innych pochodzących z przeróbki kopalin użytecznych, ale również emitowane z kominów fabrycznych w dużych ilościach tlenki siarki, fluoru, chloru i azotu.
Bardzo niszczące działanie na środowisko ma także górnictwo podziemne i odkrywkowe, które powoduje zmiany rzeźby terenu, skład chemiczny i nawodnienie gleby. Przemysł górniczy poprzez swoje działanie pogarsza nie tylko właściwości zasobów glebowych, ale czasami powoduje całkowity zanik gleby, deformacje terenu polegające na kilkunastometrowym obniżaniu terenu, powiększaniu się rozlewisk i zmiany kierunku cieków.
Zakwaszenie gleby wywołują wszystkie zakłady energetyczne spalające węgiel zawierający domieszki siarki oraz zakłady przerabiające siarkę.
Innym problemem gleb jest zasolenie występujące przede wszystkim na obszarach systematycznego nawadniania, położonych w klimacie ciepłym o dużym parowaniu. Do zasolenia gleb przyczyniają się również wszelkiego rodzaju prace kopalniane i górnicze powodujące wypływy wód wgłębnych silnie zmineralizowanych. Znaczne zasolenie obserwuje się w glebach miejskich, jako rezultat stosowania soli przy utrzymywaniu nawierzchni dróg zimą. W wielu punktach zasolenie gleby jest tak duże, że masowo usychają drzewa.
Kolejną przyczyną powodującą obniżenie wartości gleb jest częste nieumiejętne i nieopatrzne osuszanie obszarów nad rzekami, co obniża poziom wilgoci w glebie nawet w bardziej odległych terenach, zwłaszcza w glebach łatwo przepuszczalnych.
Same prace rolnicze przyczyniają się do erozji gleb, czyli zmywania, żłobienia lub wywiewania cząstek gleby, usuwaniu z profilu glebowego najbardziej wartościowej warstwy.
SKUTKI ZANIECZYSZCZENIA GLEBY:
Wynikiem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i wody przez działalność człowieka zanieczyszczona jest również gleba, co powoduje: obniżenie wartości odżywczej gleby, zwiększenie zawartości trujących metali w roztworze glebowym, utrata substancji pokarmowych takich, jak potas, wapń, magnez. Tym samym gleba przestaje być zdolna do uprawy, a jeżeli jest już uprawiana to produkty otrzymywane są mniej wartościowe, a nawet szkodliwe. Konsekwencją zanieczyszczenia gleby jest zaburzenie szeregu podstawowych procesów biochemicznych organizmu ludzkiego. Mogą one upośledzić produkcję energii w ustroju, zaburzyć oddychanie, procesy trawienne, wywołać nowotwory i defekty w istotnych dla ustroju narządach takich jak, szpik, układ odpornościowy genetyczny.
ŹRÓDŁA:
„Zdrowa żywność a degradacja środowiska” autor: Paweł Żukowski