Teoretyczne podstawy kształcenia. Wykład 12.01.2013 r

Egzamin 03.02.2013 godz. 10 ³⁰

Egzamin poprawkowy 15.02.2013

Tematy wykładu:

1. Treści kształcenia

2. Metody kształcenia (teoria)

   1. Klasyfikacja

   2. Metoda projektów

Jaki powinien być człowiek żyjący w XXI w?

Człowiek, który będzie umiał?

- uczyć się, aby wiedzieć

- uczyć się, aby działać

- uczyć się, aby żyć wspólnie

- uczyć się, aby być

Są to cztery filary edukacji.

Pytania o treści niezbędne dla wychowania człowieka XXI w.

Punktem wyjścia i podstawą rozwoju człowieka XXI w. muszą stanowić treści ogólnokształcące. Treści ogólnokształcące w tym treści służące opanowaniu podstawowych umiejętności instrumentalnych (CZ. Kupisiewicz).

Działania zmierzające do skonstruowania nowoczesnego kanału kształcenia ogólnego, zmierzające do:

-łącznego ujmowania celów, treści, metod, form organizacyjnych i środków kształcenia

- zacierania progów między niższymi i wyższymi szczeblami edukacji w myśl zasady ustawiczności kształcenia

- usuwanie barier między zbliżonymi pod względem merytorycznym przedmiotami nauki szkolnej

- powiązania szkoły z innymi placówkami edukacyjnymi

- ustalanie przedmiotów, które powinny się składać na nowoczesny kanon kształcenia ogólnego.

Generatywny model strukturalno – metodyczny

umożliwiający:

Pobudzenie uczniów do wzmożonej aktywności poznawczej, wdrażanie do samodzielnego myślenia i działania, indywidualizacji treści i tempa uczenia się, uwzględnianie zainteresowań i uzdolnień uczniów. Współdziałanie ...

Treści kształcenia – to całokształt podstawowych wiadomości i umiejętności z dziedziny nauki, techniki, sztuki, kultury oraz praktyki społecznej, przewidziany do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w szkole (Cz. Kupisiewicz).

- to zasób określonych faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii przekazywanych przez nauczycieli, nawyki opanowane przez uczniów oraz doświadczenia i przeżycia, jakich uczeń powinien doświadczyć w procesie uczenia się (wg. J. Półturzyckiego).

Według B. Niemierko wyróżniamy 3 treści kształcenia:

- treść planowana

- treść poznawcza

- treść opanowana

Podstawa programowa i programy nauczania.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej określa, czego szkoła jest zobowiązana uczyć na każdym etapie kształcenia.

Podstawa programowa (8 tomów) opisuje:

- cele oraz treści kształcenia dla każdego przedmiotu i etapu kształcenia.

I etap – edukacja wczesnoszkolna 3l

II etap – IV-VI kl. Szkoły podstawowej 3l

II etap – gimnazjum 3l

IV etap – szkoła ponad gimnazjalna 3/4l

- określa:

• Wiadomości, które uczeń powinien zdobyć

• Umiejętności, które uczeń powinien opanować

• Postawy, które szkoła powinna kształtować

Zakres treści kształcenia określa program nauczania. Treści są elementem programu, nie są z nim tożsame.

Program nauczania:

- dokument określający cele oraz treści kształcenia danego przedmiotu na określonym etapie kształcenia. Znajdziemy w nim uwagi, co uczeń powinien osiągnąć, wskazówki dotyczące metod oraz jakie środki są potrzebne.

Punktem wyjścia do opracowania programu nauczania jest podstawa programowa.

Programy autorskie: Nauczyciel może zaproponować program opracowany samodzielnie lub w zespole ( zatwierdza dyrektor szkoły).

Kryteria oceny programu:

- poprawność konstrukcyjna programu ( czy ma wszystkie niezbędne elementy)

- wartość merytoryczna programu: dotyczy oceny treści

- wartość dydaktyczna: atrakcyjność treści i ich przystępność dla uczniów, sugestie metodyczne

- przydatność programu dla danego środowiska szkolnego, dostosowanie do warunków szkolnych, uczniów ( w pełni spełniają tylko programy autorskie).

Struktura programu:

- część wstępna

- charakterystyka programu

- zestaw celów

- wykaz treści

- opis procedur

- opis ociągnięć uczniów i sposobów ich oceny

Ramowy plan nauczania MEN 7 luty 2012.

Szkolny plan nauczania powstaje na bazie ramowego planu nauczania.

Nauczyciel odpowiedzialny jest za:

- wybór programu nauczania

- wybór podręcznika

- za realizację podstawy programowej i efekty kształcenia

Kryteria doboru treści kształcenia wg. W. Okoń

- związane z dzieckiem , dostosowane do niego

- związane ze zmieniające się społeczeństwem

- związane z rozwojem kultury, nauki

Wg. J. Pułturzyckiego ( ważne )

- kryterium naukowe ( musi odpowiadać najnowszym osiągnięciom)

- społeczno-polityczne (dobór treści kształcenia powinien być dostosowany do potrzeb życia społecznego i przyjętym zasadą politycznym)

- związane z tradycjami kultury (regionu, narodu)

-związane z psychofizycznym rozwoju uczniów (dostosowanie tematów i zagadnień do wieku i rozwoju uczniów)

- kryterium aksjologiczno – teleologiczne ( dobór treści zgodnie z przyjętymi w społeczeństwie wartościami i celami kształcenia.

Pedagogiczne koncepcje treści kształcenia:

1)Materializm

Pedagogiczna koncepcja doboru kształcenia:

Założenia:

- przekazywanie uczniom jak największego zasobu wiedzy możliwie różnych dziedzin

- pomija się zainteresowania uczniów, przydatność wiedzy czy rozwoju umysłowego ucznia

- narzuca się szybkie tempo pracy, metody podające, przyswajanie wiedzy

- do dziś wywiera wpływ na szkolnictwo, ma swoich zwolenników

2) Formalizm dydaktyczny końcówka XIX w

- gł. Celem jest rozwijanie u ucznia zainteresowań oraz procesów poznawczych: np. pamięć

- treści kształcenia traktowane są tylko, jako środek rozwoju sprawności intelektualnej uczniów

- zaniedbywano systematyczną naukę

3) Utylitaryzm dydaktyczny XIX – XX w

- celem pracy szkoły jest przygotowanie uczniów do życia

- nacisk na działania praktyczne, zajęcia praktyczne, konstrukcyjne

- nauka się wiąże najpierw z zabawą następnie z pracą

- zaniedbanie systematyczności

4) Materializm funkcjonalny 2 poł. XX w

- twórcą tej teorii był Wincenty Okoń, który jako główny cel kształcenia obrał aktywne poznawanie rzeczywistości oraz wdrażanie uczniów do jej przekształcania. Poznanie miało służyć usprawnianiu i udoskonalaniu działalności służącej, jako sposób poznawania rzeczywistości. Według tej teorii, dobór treści powinien się opierać na światopoglądzie, ideach przewodnich oraz wszechstronnej działalności o charakterze społecznym, przyrodniczym, technicznym i kulturowym.

5) Problemowo – kompleksowa 2 poł. XX w

- autor Suchodolski

- treść powinna pozwolić nauczyć młodego człowieka i przygotować do życia

- kompleksowe uczenie treści

- rozwiązanie problemów z wykorzystaniem wiedzy z różnych przedmiotów ( metoda projektowa)

6) Strukturalizm dydaktyczny 2 poł. XX w

- twórcy twierdzili, że programy są przeładowane

- byli za scalaniem wiedzy

- autor K. Sośnicki

7) Egzemplaryzm

- redukcja materiału

- nauczanie paradygmatyczne

Zasada do treści kształcenia:

Człowiek odżywia się nie tym, co połknie, ale tym, co strawi.

Wnioski do treści kształcenia:

- systematyczność, hierarchia

- materializm dydaktyczny

- treści podstawowe, nowoczesne

- dobierane do możliwości ucznia

- aktywizacja ucznia

(......)