Ćwiczenia mięśni języka i warg.
– kląskanie językiem,
– wahadełko – wysunięty język porusza się jak wahadło,
– wskazówka zegara – wysunięty język porusza się wokół ust jak wskazówka zegara,
– małpka – język wypycha górną lub dolną wargę (usta są zamknięte),
– balonik – nadymanie policzków i wypuszczanie powietrza malutką dziurką.
2. „W kosmosie” – praca z obrazkiem.
Kosmos to ogromna, niezmierzona przestrzeń. W kosmosie jest wiele gwiazd.
Wokół gwiazd krążą planety, a wokół niektórych planet – księżyce.
Gwiazdą, która jest najbliżej Ziemi – planety, na której żyjemy – jest Słońce. Słońce
to ogromna kula rozżarzonego gazu. Gwiazdozbiory to grupy wielu gwiazd.
Gwiazdy układają się we wzory (znaki zodiaku).
Planety to ciała niebieskie, które krążą wokół słońca po orbitach (czyli stałych
torach planet). Obecnie znanych jest osiem planet należących do Układu Słonecznego:
Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun. Tylko na
Ziemi powstało życie. Ziemia obiega słońce w ciągu jednego roku ziemskiego
i jednocześnie obraca się wokół własnej osi (powstaje dzień i noc).
Księżyc to ciało niebieskie, które znajduje się najbliżej Ziemi i wokół niej krąży.
Często wygląda na niebie jak biały świecący krążek albo rogalik.
Kosmonauta to człowiek odbywający podróże w kosmosie. Loty w kosmos odbywają
się w statkach kosmicznych. Jest kilka rodzajów statków kosmicznych:
rakieta wahadłowiec, samolot kosmiczny, sonda kosmiczna, sztuczny satelita.
„W kosmosie” –
obrazek
50
Pojazdy lądowe, wodne i powietrzne
Przykładowe pytania:
Co to jest kosmos?
Wokół jakiej gwiazdy krąży Ziemia?
Czym jest Ziemia?
Czy znacie jakieś nazwy planet?
Jak nazywa się człowiek, który lata w kosmos?
Czym podróżuje się w kosmosie?
3. „Dzień i noc na kuli ziemskiej” – doświadczenie. Na stoliku stoi globus (Ziemia),
a obok jest zapalona lampka (Słońce). Światło lampki skierowane jest na globus.
Obracanie Ziemi wokół własnej osi, wyjaśnienie dzieciom zjawisko występowania
dnia i nocy. W trakcie doświadczenia dzieci pokazują miejsca na Ziemi, gdzie
jest dzień a gdzie zapada noc.
4. Słuchanie wiersza Barbary Lewandowskiej Rakieta.
Rakieta
Kolejami, samolotem
dobrze jeździ się po świecie,
ale ja wciąż marzę o tym,
by pilotem być w rakiecie.
Stoi pojazd mój przed bramą...
Ja po srebrnych wchodzę schodkach.
– Do widzenia, tato, mamo!
Dziwów sto po drodze spotkam.
I w godzinę – albo krócej –
Księżyc, gwiazdy w krąg objadę...
I na ziemię potem wrócę,
aby w domu zjeść obiadek.
Odpowiadanie na pytania:
Kim chciał zostać chłopiec?
Czym chciał latać?
Co chciał zobaczyć?
5. Wykonanie zadania – wyprawka pięciolatka (cz. 3, s. 21). Wprowadzenie do globalnego
czytania wyrazu rakieta. Kolorowanie rakiety według wzoru.
„Rakiety” – zabawy z balonikami. Ćwiczenia oddechowe. Przestrzeganie
ustalonych zasad w zabawie. Wprowadzenie elementów humoru i śmiechu.
„Rakiety” – zabawy z balonikami. Nadmuchiwanie baloników i wypuszczanie
ich z rąk (bez zawiązywania). Uciekające powietrze wprowadza baloniki w ruch.
Zwracanie uwagi na śmieszne dźwięki, które wtedy powstają. Nadmuchiwanie balonów,
zaciskanie wlotu powietrza i czekanie, aż wszyscy będą gotowi. Odliczanie
6 – 5 – 4 – 3 – 2 – 1 – start! Puszczanie baloników i obserwowanie ich lotu.
abawa plastyczna z wykorzystaniem balonów Kosmos.
• Rozmowa na temat Kosmosu.
– Co to jest Kosmos?
– Dlaczego ludzie chcą podróżować w Kosmosie?
Nauczyciel, korzystając z różnych źródeł, podaje dzieciom kilka ciekawostek
na temat Kosmosu.
Wszechświat według Ptolemeusza.
Około roku 150 n.e. astronom grecki Ptolemeusz dowodził, że Ziemia leży nieruchomo
w centrum wszechświata, a Słońce, Księżyc i pięć znanych mu planet
krążą wokół niej. Teoria ta przetrwałą bez zmian przez kolejne 1400 lat.
Teoria kopernikańska.
W 1543 roku polski astronom Mikołaj Kopernik stwierdził, że centrum wszechświata
jest Słońce, a nie Ziemia, która w ciągu jednego dnia wykonuje pełny
obrót wokół własnej osi, zaś w ciągu jednego roku – wokół słońca. Kopernik
nadal jednak uważał, że planety krążą po orbitach kolistych.
Krążenie po elipsie.
Ostatecznie, w roku 1609, Niemiec Kepler obliczył prawidłowy kształt orbity
planety krążącej wokół Słońca. Według jego teorii, którą dzisiaj uważamy za
prawdziwą, planety krążą wokół naszej gwiazdy po orbitach eliptycznych.
Badanie Kosmosu.
O Kosmosie możemy się wiele dowiedzieć, obserwując go z Ziemi. Dzięki podróżom
kosmicznym możemy jednak przyjrzeć mu się jeszcze lepiej, a nawet
ujrzeć rzeczy, które są niedostrzegalne z Ziemi. Astronomowie regularnie wysyłają
satelity i sondy kosmiczne. Kosmos w pobliżu Ziemi zbadali również
astronauci – ludzie podróżujący w przestrzeni kosmicznej.
Od setek lat ludzie marzyli o wyprawach w przestrzeń kosmiczną. Marzenie to
stało się rzeczywistością w 1961 roku, gdy kosmonauta radziecki Jurij Gagarin
36
okrążył na pokładzie statku kosmicznego Ziemię. Obecnie wielu mężczyzn
i wiele kobiet odbywa podróże w przestrzeni kosmicznej; większość trwa kilka
dni, ale niektóre nawet wiele miesięcy. Przestrzeń kosmiczna to środowisko
nieprzyjazne ludziom. Astronautów chronią skafandry kosmiczne, dostarczające
również powietrza do oddychania. Aby człowiek mógł żyć i pracować
w przestrzeni kosmicznej przez dłuższy czas, należy uzyskać jak najwięcej informacji
o wpływie podróży kosmicznych na jego organizm.
Trening astronautów.
Przed wyprawą kosmiczną astronauci muszą się do niej fizycznie i psychicznie
przygotować. Konieczny jest długi i trudny trening w warunkach zbliżonych do
panujących w przestrzeni kosmicznej. Astronauci trenują na przykład w basenach
kąpielowych, co daje im pewne pojęcie o stanie nieważkości. Noszą specjalną
odzież i wykonują prace przewidziane dla nich na statku kosmicznym.
• Nadmuchiwanie balonów, wiązanie ich przy pomocy nauczyciela. Rysowanie
na balonach lądów, wód lub kraterów i pustyń z użyciem mazaków.
• Układanie z gotowych prac swojego Kosmosu.
• Zabawy na placu przedszkolnym.
III
1. Z abawa z elementem dramy Witanie kosmitów.
Dzieci przy dźwiękach tamburynu spacerują po sali – są kosmitami. Na przerwę
w grze witają się i rozmawiają z innym kosmitą w wymyślonym przez siebie
języku. Rozmawiają, wypowiadając słowa z różnymi emocjami: z radością,
złością, smutkiem.
Ufoludek, ufoludek
to z Kosmosu mały ludek.
Mówienie tekstu z podziałem słów na sylaby, na przemian: wolno – szybko
odanie kilku ciekawostek na temat Marsa.
Mars jest następną po Ziemi planetą w kolejności od Słońca. Nie znaleziono na
Marsie żadnych oznak życia. Często nazywany jest czerwoną planetą. Jego powierzchnię
pokrywa czerwony pył, który unoszony przez wiatr tworzy różowe
chmury. Skały na Marsie zawierają dużo żelaza, które rdzewieje. Na Marsie nie ma
wody, śladowe ilości pary wodnej odkryto w postaci obłoku, mgły, lub lodu.
Oglądanie książek i albumów o Kosmosie.
Cały świat i wszystko poza nim jest wszechświatem. Tworzą go wszystkie planety,
gwiazdy, ludzie, zwierzęta. Astronomowie, czyli uczeni badający ciała niebieskie
uważają, że wszechświat powstał około 15 miliardów lat temu podczas tzw.
Wielkiego Wybuchu. Wielki Wybuch spowodował, że młody wszechświat rozpadł
się we wszystkich kierunkach. Przez wiele tysięcy lat jego elementy grupowały się
w galaktyki (jakby ogromne miasta z gwiazd). Galaktyki nadal się od siebie oddalają
i dlatego wszechświat wciąż się rozszerza. My żyjemy w galaktyce zwanej
Drogą Mleczną. Składają się na nią Słońce, planety, wszystkie gwiazdy, których
nie widzimy. Mieszkamy na planecie nazwanej Ziemią, która krąży wokół Słońca.
• Ćwiczenia poranne – zestaw XXIX (Zabawy na każdy dzień cz. 2, s. 29−30).
Słuchanie ciekawostek na temat rakiet.
Rakiety muszą poruszać się bardzo szybko (szybciej niż 11 kilometrów na sekundę),
żeby mogły przedostać się w Kosmos.
Rakiety składają się z dwóch lub trzech części, które nazywają się członami. Człon
ziemski jest ogromnym zbiornikiem z paliwem i silnikiem, który odczepia się od
reszty i odpada, gdy skończy się paliwo. Na wierzchołku rakiety znajduje się ładunek
– satelita, sonda lub statek z astronautami. Satelity wypełniają w Kosmosie
różne zadania – satelity nawigacyjne naprowadzają statki i samoloty, satelity komunikacyjne
– wychwytują i przekazują sygnały telewizyjne i telefoniczne. Zdjęcia
i mapy wysyłane przez satelity pomagają naukowcom w badaniu Ziemi. Niektóre
satelity pomagają w prognozowaniu pogody.
poznanie nazw planet Układu Słonecznego.
Nasza planeta, Ziemia, ma siedmioro sąsiadów. Razem tworzą rodzinę ośmiu
planet, które krążą wokół Słońca. Słońce i wszystkie ciała kosmiczne, które się
wokół niego obracają, należą do Układu Słonecznego. Poza Słońcem i Ziemią, w
Układzie Słonecznym znajdują się jeszcze inne planety, księżyce, planetoidy, planety
karłowate oraz komety i inne przeróżne fragmenty kosmicznego „gruzu”.
Planety to: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun.
Planety krążą wokół Słońca po ścieżce zwanej orbitą. Każda planeta ma swoją
orbitę. Jaka jest różnica pomiędzy planetami a gwiazdami?
Planety nie są tak duże i tak gorące jak gwiazdy (np. nasze Słońce) i nie produkują
własnego światła. Planety są zbudowane z cieczy i gazu albo ze skał i metali – jak
nasza planeta, Ziemia. Gwiazdy są zawsze kulami gazowymi. Ziemia jest jedyną
planetą w Układzie Słonecznym, na której jest życie i woda. Jest w dobrej odległości
od Słońca, nie za blisko – jak Merkury i Wenus, na których jest zbyt gorąco
i nie za daleko – jak Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, gdzie jest zbyt zimno.
Tylko Ziemia otoczona jest bogatą w tlen atmosferą. Najmniejszą planetą Układu
Słonecznego jest Merkury, największą – Jowisz (zmieściłyby się w nim pozostałe
planety Układu Słonecznego). (Według C. Stott Ciekawe dlaczego Gwiazdy migocą?).
6. Nazywanie mieszkańców poszczególnych planet Układu Słonecznego.
Nauczyciel mówi, że wiemy, iż w Układzie Słonecznym poza Ziemią nie ma
życia. Gdyby jednak istniało, jak nazwalibyśmy mieszkańców innych planet?
• Merkury – Merkurianie,
• Wenus – Wenusjanie,
• Mars – Marsjanie,
• Jowisz – Jowiszanie,
• Saturn – Saturnianie,
• Uran – Uranianie,
• Neptun – Neptunianie.
przypomnienie nazw planet Układu Słonecznego, układanie ich sylwet według
odległości od Słońca.
• Poznanie ciekawostek na temat planet Układu Słonecznego.
Merkury – jest pokryty kraterami zrobionymi przez wielkie skały kosmiczne,
które się tam rozbiły. Merkury znajduje się najbliżej Słońca. Słońce wygląda
tam na dwa razy większe niż oglądane z Ziemi.
Wenus – jest najgorętszą planetą. Temperatura dochodzi tam do 500°C (8 razy
więcej niż na Ziemi). Wynika to z faktu, że Wenus jest otoczona chmurami gazów,
które działają jak koce utrzymujące ciepło Słońca.
45
Mars (str. 28).
Jowisz – największa planeta naszego układu. Na jego powierzchni powstają
piękne wzory wirujących chmur gazów, które są poruszane przez bardzo silne
wiatry. Wielka czerwona plama na Jowiszu – to olbrzymia burza, która trwa od
ponad 300 lat. Jowisz ma 63 księżyce. (Planety Jowisz, Saturn, Uran i Neptun
są nazywane olbrzymami gazowymi. Wszystkie są bardzo duże i w większości
składają się z gazów).
Saturn – astronomowie uważali, że jest to najpiękniejsza planeta dzięki mieniącemu
się pierścieniowi. Zdjęcia przesłane na Ziemię przez sondy kosmiczne
pokazują, że pierścień składa się z lodu, skał i pyłu kosmicznego.
Uran – ma kolor zielonkawoniebieski (zawartość metanu).
Neptun – jest położony najdalej od Słońca. Ma osiem księżyców.