Slajd1

WIEK KALENDARZOWY– jest to czas mierzony liczbą lat, miesięcy i dni, jaki upłynął od momentu urodzenia do chwili badania. Znajomość wieku kalendarzowego osobnika jest punktem wyjścia przy ocenie rozwoju fizycznego.

(Nie jest i nie może być miarą dojrzałości biologicznej osobnika. Znajomość wieku kalendarzowego osobnika jest punktem wyjścia przy ocenie rozwoju fizycznego. Dane przedstawiamy w postaci ułamka dziesiętnego i od daty badania odejmujemy datę urodzenia. )

Slajd2
Wiek rozwojowy w odróżnieniu od wieku kalendarzowego jest miarą biologicznej dojrzałości organizmu, wskazuje ona bowiem na stopień zaawansowania w rozwoju niektórych cech lub układów ustroju. Właściwa ocena rozwoju fizycznego dziecka powinna być oparta na jego wieku rozwojowym, gdyż tylko w przypadku znajomości wieku rozwojowego dziecka możemy określić, czy jest ono rozwojowo (biologicznie) młodsze lub starsze niż by to wynikało z jego wieku kalendarzowego.

(Ocena wieku rozwojowego danego osobnika sprowadza się zwykle do podania czasu, w którym wystąpiło zjawisko przyjęte jako kryterium oceny wieku rozwojowego. Stąd oceniając wiek rozwojowy dziecka, oceniamy stopień zaawansowania czyli przyspieszenia lub opóźnienia danej właściwości biologicznej tego dziecka.)

Slajd3

Kryteria określania wieku rozwojowego:

Rozwojowy (fizjologiczny) wiek dziecka można oceniać na podstawie wielu różnych cech. Najczęściej przy określaniu wieku rozwojowego (fizjologicznego) posługujemy się następującymi kryteriami:
1) wiekiem morfologicznym (sylwetki),
2) wiekiem kostnym (szkieletowym),
3) wiekiem zębowym,
4) wiekiem wtórnym cech płciowych.

Slajd4
Wiek szkieletowy

(Odzwierciedla stopień zaawansowania rozwoju układu kostnego).

Proces dojrzewania kośćca jest możliwy do prześledzenia, ponieważ w jego przebiegu następuje
odkładanie się soli wapnia, co można prześledzić za pomocą zdjęć rentgenowskich.
Każda kość ma tzw. punkty kostnienia: pierwotne, które występują w życiu wewnątrzłonowym,
oraz wtórne, które pojawiają się po urodzeniu. Pojawianie się
punktów kostnienia odbywa się w określonej kolejności, w poszczególnych okresach,
co umożliwia indywidualną ocenę procesów rozwojowych.

(Określenie wieku szkieletowego polega na zastosowaniu

tzw. metod jednosegmentowych.
(dotyczą jednego odcinka ciała) oraz wielogementowych (oparte są na kilku
wybranych elementach).
Do metod jednosegmentowych zaliczamy )

a) metodę Toda — polega na porównaniu zdjęć radiologicznych ręki dziecka z odpowiednimi
wzorcami opracowanymi oddzielnie dla dziewcząt i chłopców,
w określonych grupach wiekowych.
b) metodę Achesona — polega na punktacji określonych właściwości rozwoju każdej
z 20 badanych kości. Suma punktów daje podstawę do oceny wieku kostnego.

Wiek drugorzędowych cech płciowych

Ocena polega na opisie faz rozwojowych drugorzędowych cech płciowych

oraz dat wystąpienia pierwszej menstruacji (u dziewcząt) i polucji (u

chłopców).

Slajd5

Wiek zębowy

Wiek zębowy określa się na podstawie liczby
wyrżniętych zębów u danego dziecka i porównania jej z tablicą podającą przeciętny
wiek wyrzynania się poszczególnych rodzajów zębów mlecznych i stałych. (Za
ząb wyrżnięty uważa się taki, którego jakakolwiek część korony przebiła dziąsło,
i widoczna jest połowa korony zęba). Oceny wieku zębowego dokonuje się na podstawie
bezpośredniej obserwacji w jamie ustnej, a następnie porównania wyników
z zestawionymi w tabelach danymi populacyjnymi.
Pierwsze uzębienie dziecka to uzębienie mleczne, składa się z 20 zębów, o wzorze
zębowym:
2 + 1 + 2 ½ szczęki
2 + 1 + 2 ½ żuchwy
Oznacza to, że zarówno w szczęce, jak i w żuchwie znajdują się kolejno: 2 siekacze,
1 kieł, 2 zęby trzonowe. W uzębieniu mlecznym obserwuje się na ogół większą
dojrzałość w szczęce niż w żuchwie. Zwykle zęby mleczne wcześniej wyrzynają się
u chłopców niż u dziewczynek. Przeciętnie zęby mleczne wyrzynają się od 6 miesiąca
życia dziecka do około 2 lat.

Slajd6

Wiek morfologiczny

Najpowszechniej stosowane kryterium oceny wieku rozwojowego.

Stosując to kryterium, uwzględniamy podstawowe cechy morfologiczne, takie jak:
wysokość i masa ciała oraz obwód klatki piersiowej. Można również rozszerzyć badania
o ustalenie: obwodu głowy, uda, długości kończyn dolnych, górnych, szerokości
miednicy czy barków.

(Ocena polega na porównaniu wartości określonych cech dziecka ze

standardami dla danej populacji.)

Metody oceny wieku rozwojowego, morfologicznego:

-porównanie odpowiednich cech dziecka ze średnimi arytmetycznymi dla danej populacji

-metoda siatek centylowych

-graficzna metoda oceny wieku rozwojowego i proporcji wagowo-wzrostowych

-metoda morfologiczna

(Porównanie odpowiednich cech dziecka ze średnimi arytmetycznymi dla danej populacji

pozwala określić wiek rozwojowy dziecka i ustalić, jak dane dziecko odbiega od normy,

w kierunku przyspieszenia bądź opóźnienia rozwoju.)

Slajd7

Metoda siatek centylowych

Siatki centylowe- Służą do oceny stanu zaawansowania mierzonej cechy na tle populacji w danym wieku. 50. centyl pokazuje położenie mediany rozkładu cechy; stosowana zazwyczaj w odniesieniu do głównych wymiarów ciała (np. masa, wysokość) rosnących dzieci.

Centyl (Cp) jest to taka wartość cechy, której nie przekracza p% osobników, przy założeniu,

że cecha ma w populacji rozkład normalny.

Wartości centylowe wyznaczamy oddzielnie dla każdej grupy wieku i płci.

Graficzna metoda oceny wieku rozwojowego i proporcji wagowo-wzrostowych pozwala na

stwierdzenie, czy rozwój przebiega we właściwym tempie, oraz czy jest harmonijny.

(Metoda morfologiczna pozwala na ocenę harmonijności budowy i ocenę stanu rozwoju

licznych cech somatycznych łącznie).

Gdy niektóre cechy dziecka są niezgodne z morfogramem, możemy wnioskować, że rozwój

dziecka nie jest harmonijny i jego proporcje nie są prawidłowe.

Pyt.8

Wyjaśnij szerzej pojęcie wskaźnika stanu dojrzałości biologicznej (WSDB).
Slajd8
Wskaźnik stanu dojrzałości biologicznej WSDB jest miarą zależności wyrażający stosunek wieku rozwojowego do kalendarzowego:

WSDB =( X_ij x 100/ X_ich ) - 100

gdzie,
Xij – wiek rozwojowy i-tego osobnika wyznaczony za pomocą j-tego kryterium (np. morfologicznego, szkieletowego i in. ),
Xich – wiek kalendarzowy i-tego osobnika w momencie badania.

Wskaźnik stanu dojrzałości biologicznej WSDB pozwala więc na określenie stopnia odchyleń wieku rozwojowego badanego osobnika od jego wieku kalendarzowego.
Klasyfikacja wskaźnika WSDB:

-x - -40,1 opóźnienie patologiczne
-40,0 - -20,1 opóźnienie w granicach fizjologicznych
-20,0 - +20,0 zakres prawidłowy „norma”
+20,1 - +40,0 przyspieszenie w granicach fizjologicznych
+40,1 - +x przyspieszenie patologiczne

Wartości wskaźnika ze znakiem „+” informują o niezgodności wieku rozwojowego z kalendarzowym w kierunku jego przyspieszenia, a wartości wskaźnika ze znakiem „-„ wskazują na niezgodność w kierunku opóźnienia rozwoju .