Narząd ruchu człowieka

• Bierny-układ statyczny, stabilny- (kości więzadła stawy)

  • Kości tworzą szkielet. Człowiek ma 206 kości. Płód ok. 400. Powstają na podłożu 3 tkanek – kostnej, chrzęstnej, błoniastej.

  • W szkielecie wyróżniamy

    • kości długie-ich cecha charakterystyczna jest to że długość jest większą od szerokości i grubości. Ich środkowe części to trzon a końce to nasady z których jedna stanowi nasadę bliższą a druga nasadę dalszą. Np. kość udowa, czy kość ramienna

    • kości krótkie- nie mają 3 wymiarów tj grubości szerokości i długości. Są pozbawione trójwymiarowości. Np. kość nadgarstka, czy kość stępu.

    • Kośći różnokształtne- mają różne kształty. Mowa o kręgach kręgosłupa

    • Kości płaskie - łopatka, miednica

    • Kości pneumatyczne- ich jamy wypełnione są powietrzem i są w środku puste. Np. rzuchwa, czaszka

  • Kości łączą się :

    • Połączeniami ścisłymi nieruchomymi – nie wystepuje w nich żaden ruch

      • więzozrosty

        • Więzozrost włóknisty

        • Więzozrost sprężysty (chroni nasz kręgosłup przed nadmierną ruchliwością)

        • Szwy w połączeniach czaszki

          • Szew płaski

          • Szew łuskowaty

          • Szew piłowaty

      • Chrząstkozrosty- buduje je tkanka chrzęstna

        • Jedne przekształcają się w kość

        • Inne całe życie zostają chrząstkami (spojenie łonowe, nasady żeber)

      • Kościozrosty- są takie z którymi się rodzimy (kość krzyżowa) oraz takie które zmieniają się w toku naszego życia(miednica- składającą się z kości łonowej kulszowej i biodrowej)

    • Połączeniami ruchomymi- (maziowe lub inaczej stawy)

      • Stawy- powierzchnie stawowe czyli powierzchnie styczne dwóch sąsiadujących ze sobą kości. Jedna z nich stanowi wycinek kuli elipsy i jest to głowa stawu druga która jej odpowiada to panewka stawowa. Każdy staw posiada torebkę stawową( czyli to wszystko co otacza staw i pełni funkcje ochronna przed urazami)

      • Więzadła stawowe- przyczepiają do kości torebkę stawową Im większa liczba więzadeł w budowie stawu tym mniejsza ruchomość stawu. Błonę wewnętrzną torebki stawowej tworzy błona maziowa, która wydziela na powierzchnię stawowe maź która nawilża i natłuszcza powierzchnie stawowe. Ubywa jej wraz z wiekiem i jest wytwarzana tylko podczas ruchu.

OSIE CIAŁA

• Oś pionowa – od szczytu głowy do środka podparcia między rozstawionymi stopami

• Oś poprzeczna – od lewej do prawej

• Oś strzałkowa -od przodu do tyłu

Przecinają się one pod katem 90˚ i są prostopadłe. Dzielą ciało człowieka na płaszczyzny. Tak wiec stawy wykonują ruch względem swojej osi.

Oś pionowa

Oś strzałkowa Oś poprzeczna

• Płaszczyzna czołowa – wyznacza nam kierunek przednio tylny

• Płaszczyzna poprzeczna- wyznacza kierunek górno-dolny

• Płaszczyzna strzałkowa- kierunek prawo-lewo czyli oś symetrii

Stawy podział funkcjonalny

• Jednoosiowe- zawiasowe- polaczenia których ruch dokonuje się w jednej płaszczyźnie np. staw kolanowy i łokciowy.

  • Obrotowe- np. polaczenie łokciowo-promieniowe działa w osi strzałkowej w płaszczyźnie …………..!!!!

  • Śrubowe- cechą charakterystyczna jest ruch obrotowy- rotacyjny z elementami ruchu posuwistego. musimy w nim użyć siły. Np. staw między 1 a 2 kręgiem szyjnym. Ruch dokonuje się w płaszczyźnie osi poprzecznej w osi pionowej

• Dwuosiowe –

  • Staw kłykciowy np. promieniowo-nadgarstkowy zachodzi dookoła osi poprzecznej w płaszczyźnie strzałkowej

  • Zginanie promieniowe i łokciowe- zachodzi w płaszczyźnie czołowej i w osi strzałkowej

  • Staw siodełkowy- nadgarstkowo-śródręczny kciuka

    • W ruchach bocznych- ruch zachodzi dookoła osi strzałkowej i płaszczyźnie czołowej

    • W ruchach zginania i prostowania- ruch zachodzi w osi poprzecznej i płaszczyźnie strzałkowej

• Stawy wieloosiowe- ruch zachodzi w wielu osiach i wielu płaszczyznach możemy je podzielic na :

  • Kuliste wolne- np. staw ramienny-

    • ruch zachodzi podczas zginania i prostowania w osi porzecznej i płaszczyźnie strzałkowej

    • ruch w bok- oś strzałkowa i płaszczyzna czołowa.

    • Ruchy obrotowe- oś pionowa i płaszczyzna poprzeczna

  • Kuliste panewkowe- staw biodrowy- ograniczona ruchliwość. Osie i płaszczyzny tak samo jak w stawie ramiennym

• Stawy płaskie (staw nadgarstkowy)- cecha charakterystyczna jest wzajemne przesuwanie się powierzchni stawowych mające charakter ruchu liniowego. W pozostałych stawach u człowieka miarą z zakresu ruchu jest kąt stawowy

• Stawy nieregularne- obręcz barkowa

  • Unoszenie i obniżanie- ruch zachodzi w płaszczyźnie czołowej i osi strzałkowej

  • Wysuwanie barków do przodu i do tylu oś poprzeczna płaszczyzna strzałkowa

  • Ruch rotacji obojczyka wzdłuż jego długiej osi w płaszczyźnie poprzecznej.

Narządy pomocnicze stawu

• Krążek stawowy- występuje w miejscach gdzie powierzchnie stawowe kości są nierówne. Np. staw mostkowo-obojczykowy

• Obrąbek stawowy – dotyczy nieregularności powierzchni stawowej, występuje gdy mamy doczynienia ze zwichnięciem czyli w przypadku gdy głowa stawu jest większą od panewki i kiedy dochodzi do przesuwania się powierzchni stawowych.

• Łękotka stawowa – (w stawie kolanowym) ósemkowa te twory tkanki chrzęstnej które amortyzują staw, dopasowują powierzchnie stawowe oraz zmniejszają odległości między kośćmi

• Czynny – układ mięśniowy

  • Wyróżniamy mięsnie :

    • Szkieletowe

    • Mięśnie gładkie

    • Mięsień sercowy

Teoria skurczu mięśniowego :

• Skurcz izotoniczny- skurcz o stałym napięciu o zmieniającej się długości mięśnia. Warunkiem pracy skurczu jest dynamika(praca ruchowa) występuje prosty skurcz w stawie

• Skurcz izometryczny - skurcz o stałej długości a zmieniającym się napięciu. Warunkiem pracy jest praca statyczna (bezruchowa praca)

Mięśnie organizmu człowieka poprzez tzw. napięcie spoczynkowe stale pracują nawet we śnie gdyż pokonują napięciem siłę grawitacji. Mięsień pracuje zawsze.

• Skurcz aukosoniczny- skurcz mieszany 90% naszych czynności życia codziennego pokrywają te skurcze. Żeby nastąpił skurcz który jest odpowiedzią mięśnia na bodźce mięsień musi być odpowiednio unerwiony. Na jeden nerw przypada jedno włókno mięśniowe

• Narządy pomocnicze mięśnia:

  • Powięź mięśnia- błona srebrzysto- szara która otacza mięsień. Pełni funkcje ochronną służy za dodatkowy przyczep

  • Troczki – pasma łącznotkankowe które porządkują przebieg ścięgien mięśni

  • Kaletki maziowe – są to elementy błony maziowej które nawilżają i natłuszczają mięśnie w celu zmniejszenia ich tarcia

  • Bloczki trzeszczki - są to drobne kostki które umieszczone są w ścięgnach powodują one zmianę przebiegu ścięgien mięśni.

Rola oddychania w warunkach pracy i spoczynku

• Procesy oddychania można podzielić na 5 etapów:

  • Tzw. oddychanie płucne – wymianę O₂ i CO₂ między płucami a środowiskiem zewnętrznym

  • Wymianę gazów między krwią a powietrzem pęcherzykowym

  • Transport gazów przez krew (tętnice =krew + O₂, żyły= krew +CO₂)

  • Wymiana gazów między krwią a tkankami oraz oddychanie tkankowe.

  • Z wyjątkiem oddychania tkankowego istotą oddychania jest transport tlenu do tkanek i wydalanie z tkanek CO₂.

  • Oddychanie tkankowe polega na reakcjach enzymatycznych z wykorzystaniem tlenu atmosferycznego a reakcje są źródłami energii które wykorzystywane są we wszystkich procesach życiowych

  • Podczas każdego oddychania najwięcej powietrza idzie do płuc

  • Skład powietrza atmosferycznego to ok. 79% azotu, ok. 21% tlenu i znikoma ilość CO₂

  • W powietrzu wydychanym największe straty ponosi tlen na korzyść CO₂ wartość ta to ok. 4-6%

• Podczas pracy następuje nasilenie czynności oddychania – funkcje układu oddychania określają 3 parametry – CZĘSTOTLIWOŚĆ zwana rytmem oddechowym, GŁĘBOKOŚĆ- określa ilość powietrza oddechowego, POJEMNOŚĆ MINUTOWA-nazywana wentylacją płuc.

  • Przyjmuje się ze w normalnych warunkach częstotliwość oddychania wynosi od 11-18 x na min. Średnia głębokość oddechu wynosi od 5,5-8 l /min.

  • Wraz ze wzrostem pojemności płuc przyspiesza się również rytm oddechowy. W pracy fizycznej zwiększa się najpierw głębokość oddychania nawet do 4l

  • Pod względem fizjologicznym oddychanie wolne i głębokie jest bardziej efektywne i sprzyja lepszemu wykorzystaniu CO₂ z powietrza wdychanego.

  • Hiperwentylacja- wraz ze wzrostem intensywności pracy w pierwszych fazach oddychania pogarsza się efektywność wentylacji płuc głównie przez słabe wykorzystanie tlenu. Ten stan charakteryzuje Małe zużycie tlenu a duże parametry wentylacyjne. To zjawisko wykorzystuje się głównie do wydłużenia fazy bezdechu np. przy pływaniu pod wodą. Hiperwentylacja wywiera niekorzystne następstwa, przede wszystkim obniżenie ciśnienia CO₂ w powietrzu pęcherzykowym, oraz krwi co określa się zjawiskiem hipokapnii

    • Hipokapnia- do jej następstw możemy zaliczyć zwęzenie naczyń mózgowych, obniżenie wrażliwości oddechowej niedotlenienie tkanki nerwowej włacznie z utratą przytomności . do objawów ogolnych zaliczyc możemy wzrost nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, powstanie bolesnych przykurczów mięśniowych

  • Wentylacja związana jest głównie z oddziaływaniem układu nerwowego- ruchy przepony regulowane są na poziomie rdzenia kręgowego a wszelkie urazy kręgosłupa na wysokości ośrodka przepony kończą się zgonem z powodu uduszenia.

  • Częstotliwość i głębokość związana jest z ośrodkiem znajdującym się w rdzeniu przedłużonym.

Fizjologia układu krążenia w pracy i spoczynku

• Serce posiada własny mechanizm pobudzający mięsień do skurczu, składa się on z ośrodków wytwarzających bodźce oraz ośrodków przewodzących te bodźce.

• Najważniejszym ośrodkiem jest tzw. ośrodek zatokowy znajdujący się w głównym przedsionku, którego porażenie kończy się nagła śmiercią . powstają w nim impulsy które uruchamiają serce do skurczu. W pierwszej kolejności skurcze powstają w przedsionkach później przechodzą do komór. Przyjmują tam nazwę ośrodka przedsionkowo- komorowego

• Krew krąży w organizmie człowieka w dwóch krwioobiegach

  • Mały zwany płucnym-

    • W małym krwioobiegu krew z prawej komory dociera do naczyń włosowatych w płucach gdzie następuje wymiana gazów w postaci zaopatrzenia krwi w tlen a usunięcie CO₂ z płuc.

    • Krew przepływa do przedsionka lewego gdzie kończy się tzw. krążenie małe.

  • Dużym –

    • krążenie rozpoczyna się w lewej komorze gdzie krew tętnicza przekazywana jest do wszystkich narządów. Tam występuję wymiana O₂ i CO₂ i środków odżywczych..

    • z narządów krew odpływa żyłami do przedsionka prawego gdzie kończy się krążenie duże.

• Krew – spełnia rozliczne funkcje krążąc w systemie zamkniętym. Czynnikiem powodującym krążenie krwi jest różnica ciśnień, która dotyczy ujścia aorty 120-150mm Hg, a ciśnienie panujące w żyłach wchodzących do serca

• Krążąca krew ma 4 parametry

  • Tętno – określa normę częstotliwości skurczu serca

  • ciśnienie tętnicze

  • pojemność skurczowe zwana wyrzutową – oznacza ilość krwi jaką tłoczy komora -podczas jednego skurczu pojemności ta wynosi od 70-80 ml. Pojemność każdej komory jest większa i wynosi 200ml !!

  • pojemność Minutowa serca – rytm pracy serca w spoczynku (60-80 uderzeń na min.)- ilość krwi która przepływa przez jedna komorę w ciągu jednej minuty. Zwiększa się wraz ze wzrostem wykonywaniej pracy. W tym czasie zmniejsza się przepływ krwi w narządach jamy brzusznej i nerek.

• Praca serca potrzebna jest do pokonania ciśnienia w tętnicach oraz do nadania odpowiedniej szybkości krwi w obiegu