Wydolność fizyczna- wydolność fizyczna oznacza zdolność do wykonywania ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych bez szybko narastającego zmęczenia. Rzeczywistą miarą wydolności fizycznej jest czas wykonywania wysiłków o określonej stałej lub zwiększającej się intensywności jak jazda na cykloergometrze lub chód na bieżni, do całkowitego wyczerpania. Wydolność fizyczną określają różne czynniki , w tym: wydolność krążeniowo oddechową , siła i wytrzymałość mięśniowa, skład ciała i inne. Miarą wydolności

fizycznej jest wielkość maksymalnego pochłaniania tlenu ( VO2 max) , czyli pułap

tlenowy.

Tolerancja wysiłkowa- jest to zdolność do wykonywania wysiłków na określonym

poziomie obciążenia bez głębszych zaburzeń homeostazy lub zaburzeń czynności

narządów wewnętrznych. Miarą tolerancji wysiłku jest wartość najwyższego ,

tolerowanego obciążenia. Jest wyrażona za pomocą MET- wielokrotności wydatku

energetycznego w trakcie maksymalnego obciążenia w porównaniu do podstawowej

wartości spoczynkowej . Można wyrazić ją również w postaci wielkości mocy (

wyrażonej w watach ) ale wymaga odniesienia do masy ciała badanego. W badaniach

spiroergometrycznych do oceny tolerancji wysiłku używa się wskaźnika VO peakwartości

zmierzonego bezpośrednio zużycia tlenu podczas szczytowego obciążenia.

Miara tolerancji wysiłkowej- czas wykonywanego wysiłku o określonej intensywności do momentu pojawienia się w/w zaburzeń

=

60% max obciążenia ludzie o wysokiej wydolności fizycznej

50% - 40% max obciążenia ludzie o przeciętnej wydolności

40% - 30% max obciążenia ludzie o niskiej wydolności

Wniosek:

Jeśli kogoś cechuje mniejsza wydolność fizyczna to w trakcie pracy może on wykonać z tego małego anabolizmu możliwości względnie mało pracy.

Co wpływa na wydolność fizyczną ?

-temperatura (wilgotność)

-ciśnienie atmosferyczne (hipoksja)

-hałas

-wysokość stężenia dwutlenku węgla w powietrzu

-trening

Pozytywne aspekty treningów:

• Zmiany natury morfologicznej

• Lepsze ukrwienie

• Podtrzymywanie funkcji życiowych

• Wzrost wydolność fizycznej w każdym wieku

• U ludzi młodych zwiększa się ilość wielkość mitochondriów

Wydolność fizyczna w zależności od płci

• Pułap tlenowy większy u mężczyzn

• Kobiety mają więcej tkanki tłuszczowej

• Maksymalne pochłanianie tlenu

• Kobiety z większą łatwością wykonują wysokie (0)

Termoregulacja u kobiet i mężczyzn:

• Największy wzrost temperatury wewnętrznej ciała u kobiet

• Mężczyźni –szybsze wydzielanie potu

U kobiet trenujących występują zaburzenia cyklu owulacyjnego co ma ujemny wpływ na funkcję rozrodcze

Sprawności fizjologicznych mechanizmów adaptacji wysiłkowej nie są u współczesnego człowieka szersze niż były u jego przodków (choroby współczesnej pracy i życia pozazawodowego oraz coraz większa izolacja od naturalnego środowiska przyrodniczego sprawiają, że mechanizmy te po prostu nie są w pełni wykorzystywane w ciągu naszego życia )

Brak ruchu = HIPOKINEZA

Skutki:

• Upośledzenie tolerancji węglowodanowej

• Spadek aktywności LIPAZY wzrost ilości lipidów MIAŻDZYCA

• Choroby niedokrwienia serca

1. -Nadwaga , otyłość

2. -Upośledzenie tolerancji węglowodanowej

3. -Nadciśnienie tętnicze

4. -Nieprawidłowy profil lipidowy

• W starszym wieku

1. -osteoporoza u kobiet

2. -zmniejszenie wydajności fizycznej

3. -ubytek masy mięśni

• U leżących

  1. -zakrzepy

  2. -odleżyny

  3. -odwapnienie kości

  4. -zmniejszenie działania sił ciężkości, zaburzenia ciśnienia hydrostatycznego płynów

  5. -zmiany w gospodarce wodno-elektrolitowej

  6. -zwiększenie wytwarzania moczu

  7. -zmniejszenie objętości wyrzutowej i minutowej serca

  8. -upośledzenie tolerancji ortostatycznej ( omdlenia po wstaniu)

  9. -zmiany w mięśniach szkieletowych

  10. -zmniejszenie liczby białek i właściwych mitochondriom

  11. - spadek ok. 25%-30% pułapu tlenowego

  12. -zmniejszenie wydzielania ilości erytrocytów

  13. -spadek ilości enzymów

  14. -spadek ostrości wzroku

Choroby cywilizacyjne

(brak kawałku)

Bilans energetyczny- różnica ilości energii uzyskiwanej przez organizm w postaci przyswajalnych składników energii pokarmu a ilość energii i wydatkowanej przez ustrój w określonym czasie

PODSTAWOWA PRZEMIANA ENERGI- BMR (basic metabolism rate)

Tempo metabolizmu w ustroju człowieka pozostaje w warunkowym zupełnym spoczynku fizjologicznego i psychicznego komfortu cieplnego nie mniej niż 12h po ostatnim wysiłku wkrótce po 8h snu.

Przyczyna:

Nadmiar ilości dostarczanej energii do organizmu w stosunku do energii spalanej

TYPY ENERGETYCZNE: Insulino zależna

Insulino niezależna

Trening fizyczny wywołuje zwiększenie wrażliwości tkankowej na insulinę. Spada jej stężenia we krwi, spada wzrost wydzielania tego hormonu pod wpływem glukozy.

Profilaktyka otyłości

• Dieta

• Wysiłek dynamiczny, długotrwały

Aktywność fizyczna w przypadku cukrzycy zwiększa tolerancje na glukozę. Zmniejsza wydzielanie insuliny.

U osób z siedzącym trybem życia spadek tolerancji na glukozę w przeciwieństwie do osób aktywnych fizycznie.

Wysiłek fizyczny pozytywnie wpływa na:

• Nadciśnienie

• Cukrzyca typu 2

• Zaburzenia tolerancji glukozy

• Osteoporoza

• Zaburzenia psychiczne

Osteoporoza

• Zamiana struktur kości (zrzeszotnienie kości)

• Chorują częściej kobiety ( maja mniejszą masę, menopauza)

Zmęczenie- stan organizmu objawiający się zmniejszeniem zdolności do pracy, nasileniem się odczucia ciężkości osłabienie chęci kontynuowania pracy.

Zmęczenie fizyczne Zmęczenie umysłowe

Pierwotne przyczyny zmęczenia:

• Zmiany transmisji synaptycznej w układzie nerwowym

• Zmiany stanu czynnościowego jego komórek

• Zmiany transmisji z włókien szkieletowych na komórki mięśniowe

• Zmiany w rozwoju komórek

W celu ułatwienia opisu procesów zmęczenia

Zmęczenie obwodowe:

• Upośledzenie mechanizmu pobudzania komórek

• Upośledzenie sprzężenia elektromechanicznego

• Wyczerpanie substratów energetycznych

Przy bardzo intensywnym wysiłku:

• Spadek częstotliwości pobudzeń komórek mięśniowych

• Spadek przewodzenia impulsów przez złącza nerwowo mięśniowe

• Zahamowanie tempa wytwarzania impulsów przez motoneurony (neurony motoryczne)

• Zmiany w błonie komórkowej obniżenie je pobudliwości. Peroksydacja błony lipidowej.

PODAWANI ATYOKSYDANTÓW PRZYCZYNĄ LIKWIDACJI NIEKTÓRYCH ZMIAN ZMĘCZENIOWYCH

METABOLIZM ZMĘCZENIA

• Ubytek ATP

• Fosfokreatyny gromadzą się w komórkach

• Zwiększa się ilość stężenia mleczanów przyczynia się do powstania zmęczenia miejscowego

Jony wodoru hamują działanie enzymów glikolizy

PODZIAŁ WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH

W mięśniach szkieletowych występują dwa rodzaje włókien mięśniowych: włókna białe i włókna czerwone.

WŁÓKNA BIAŁE zwane szybkokurczliwymi (FT Fast twitching) charakteryzują się małą zawartością mioglobiny, nielicznymi mitochondriami, małą aktywnością enzymów oddechowych, dużą aktywnością ATP-azy miozynowej i enzymów glikolitycznych. Szybko się kurczą i rozkurczają ale i szybko się męczą. Przewaga procentowa tych włókien jest charakterystyczna dla osobników o predyspozycjach szybkościowych. Praktycznie nie podlegają wytrenowaniu.

WŁÓKNA CZERWONE zwane wolnokurczliwymi (ST slow twitching) są dokładnym przeciwieństwem tych powyższych. Charakteryzują się dużą zawartością mioglobiny i ilością mitochondriów, dużą aktywnością enzymów oddechowych, natomiast małą ATP-azy miozynowej i enzymów glikolitycznych. Skurcz i rozkurcz jest powolny, ale zdolne są do długotrwałej pracy, stąd też przewaga procentowa tych włókien jest charakterystyczna dla osób o predyspozycjach wytrzymałościowych. W przeciwieństwie do włókien FT podlegają zmianom pod wpływem treningu.

DŁUGOTRWAŁY WYSIŁEK FIZYCZNY

INTENSYWNY WYSIŁEK

Przyspieszenie glikolizy

Powstanie beztlenowych produktów przemiany

Kwaśnica wewnątrz komórek

ZMNIEJSZENIE ZDOLNOŚCI WYSIŁKJOWEJ

ZMĘCZENIE OŚRODKOWE

• Spadek sprawności niektórych funkcji ośrodka nerwowego w następstwie zmian poziomu aktywacji tego układu

• Rozległe upośledzenie funkcji układu nerwowego w wyniku zaburzeń homeostazy

Mechanizm rozwoju zmian zmęczeniowych :

• Wysiłki dynamiczne ( wykonane z udziałem skurczów izotonicznych -gdy zmienia się długość mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego wynikiem skurczu jest ruch)

• Długotrwała praca o umiarkowanej intensywności

• Krótkotrwała praca o wysokiej intensywności

• Wysiłek statyczny ( skurcze izometryczne - wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości wynikiem nie jest ruch ale utrzymanie części ciała w stałym położeniu np. odkręcanie mocno przykręconych śrub, stanie, trzymanie ciężarów skurcz ten nazywany jest także skurczem izotermicznym, ze względu na utrzymanie ciepłoty ciała)

ZMĘCZEMNIE PRZEWLEKŁE

• podejmowanie kolejnych prac bez likwidacji zmian spowodowanych poprzednią pracą, zmiany zaczynają się odnawiać

• ZABURZENIA W SFERZE EMOCJONALNEJ

1. Niechęć do pracy

2. Depresja

3. Apatia

4. Wrażliwość

5. Zaburzenia snu

• Świadomość pogarszających się efektów pracy

• Osłabienie układu immunologicznego

WYPOCZYNEK- to likwidacja zmian zmęczeniowych. Jest to część czasu wolnego po pracy w ciągu którego ustępują zmiany zmęczeniowe

SPOCZYNEK- pozostała część czasu po pracy w której nie ustępują zmiany zmęczeniowe

WYPOCZYNEK = SPOCZYNEK

SZYBKOŚĆ ODZYSKIWANIA PEŁNEJ WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ ZALEŻY OD:

• Intensywności i czasu trwania pracy

• Głębokości stanu zmęczenia

• Stopnia wytrenowania

WYPOCZYNEK OBEJMUJE:

• Eliminacje pracy wysiłkowej pracą statyczna

• Wyrównanie długu tlenowego

• Uzupełnienie strat energetycznych

• Przywrócenie równowagi wewnętrznej ustroju

PRZEBIEG ODNOWY BIOLOGICZNEJ JEST NAJWIĘKSZY W POCZĄTKOWEJ FAZIE OKRESU ODPOCZYNKU I MALEJE STOPNIOWO W MIARĘ RZEDŁUŻANIA (LEPIEJ WIĘĆ JEST WYPOCZYWAĆ CZĘŚCIEJ I KRUCEJ NIŻ ŻĄDKO I DŁUGO)

Czas trwania odnowy

• Po krótkim wysiłku 30min – 3h

• Po długim wysiłku 1-kilka dni

SUPERKOMPENSACJA- polega na tym, że podczas treningu doprowadzamy do wyczerpania zasobów energetycznych. Organizm. dążąc do przywrócenia równowagi. odbudowuje podczas wypoczynku dotychczasowe zasoby (kompensacja) Jeżeli zaś wysiłek był duży, tak, że zapasy zostały wyczerpane, wówczas organizm nie tylko wyrównuje powstałe straty, ale nawet gromadzi zasoby niejako "na zapas". Umożliwia to wykonanie kolejnej pracy na nieco wyższym poziomie, niż w cyklu poprzednim.

WYPOCZYNEK CZYNNY -to proces przywracania homeostazy przy zastosowaniu optymalnego ruchu (rekreacja – aktywny wypoczynek). Ruch powinien dotyczyć innych grup mięśni niż te zmęczone. Zasadą takiego wypoczynku jest przełączanie pracy jednych mięśni na pracę innych mięśni.

Korzystny wpływ:

1. Szybsze eliminowanie skutków poprzedniego wysiłku

2. Podwyższenie funkcji mięśni ( szybciej usuwany jest kwas mlekowy- utylizowany jako materiał energetyczny)

ROZGRZEWKA- przygotowanie mięśni do lepszego pobierania tlenu do krwi.

PROFILAKTYKA NADMIERNEGO ZMĘCZENIA:

1. SEN NOCNY

• Stała pora snu

• Nawyk szybkiego zasypiania

• Stały czas snu

1. RACJONALNE STOSOWANIE AKTYWNEGO WYPOCZYNKU

• Kilku minutowy

• Weekendowy

• Urlop

1. ODPOCZYNEK BIERNY

• Rozmyślanie

• Kontemplacja

1. ORGANIZACJA PRACY

• Ustalone pory dnia

• Życzliwość

• Zasady

• Dążenie do celu

1. ZMIANY W STYLU ŻYCIA

• Właściwe odżywianie

• Rezygnacja z używek

• System treningów

1. STOSOWAĆ ŚRODKI WZROSTU EFEKTYWNOŚCI WYPOCZYNKU

• Środki natury fizycznej

• Masaże

• Muzykoterapia

• Balneoterapia

HIPOKSJA

FIZJOLOGIA DUŻYCH WYSOKOŚCI 3000 m n.p.m.

Duża wysokość 3500m n.p.m.

Bardzo duża wysokość 3500-5500m n.p.m.

Ekstremalna wysokość 5500m- m n.p.m.

Sfera śmierci od 7900m n.p.m.

RODZAJE HIPOKSJI:

• Hipoksja hipoksemiczna- wyraźne obniżenie prężności tlenu we wdychanym powietrzu

• Hipoksja krążeniowa- wyraźne zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki

• Hipoksja …………..

• Hipoksja……………

RODZAJE REAKCJI ORGANIZMU NA HIPOKSJĘ WYSOKOŚCIOWĄ

• Doraźne ostre przystosowanie się do wysokości powyżej 2500m n.p.m.

• Aklimatyzacja wysokościowa stopniowo się rozwija

• Trwała adaptacja do środowiska wysokogórskiego

PARADOKS TLENOWY – podczas podawania tlenu osobie chorej na hipoksje pogarsza się samopoczucie, traci świadomość jednakże jest to przejściowe.