6.Mikroklimat w budynkach inwentarskich

Jest jednym z najważniejszych czynników

• wpływa na samopoczucie zwierząt, stan zdrowia, reakcje psychiczne i fizjologiczne

• mamy fizyczne, chemiczne i biologiczne czynniki mikroklimatu:

  • fizyczne- temperatura i wilgotność powietrza, prędkość przepływu powietrza, ochładzanie i oświetlenie, bioklimatyczne

  • chemiczne- zawartość szkodliwych domieszek gazowych w powietrzu: CO₂- dwutlenek węgla, NH₃- amoniak, H₂S- siarkowodór

  • biologiczne- zanieczyszczenia bakteryjne powietrza

Czynniki mikroklimatu

• warunki przyrodniczo- klimatyczne otoczenia

• rodzaj budynku i zastosowane materiały budowlane

• kubatura budynku (objętość)

• technologia produkcji

• sposób utrzymania zwierząt i ich obsada (ściółka czy bez)

• sposób usuwania obornika

• sprawność wentylacji

Te czynniki decydują o wymianie ciepła pomiędzy zwierzętami a otoczeniem

System termoregulacji- zwierze może utrzymać stałą temperaturę

Wymiana ciepła

Oddawanie ciepła: promieniowanie, przewodzenie (kontakt powierzchni ciała z przedmiotami np.), przenoszenie

Bydło łatwiej znosi chłód niż wysoką temperaturę

Ochrona przed przeziębieniem:

• Poprzez zmniejszenie ukrwienia skóry

• Poprzez zmiany termiczne

• Poprzez zmiany w pokrywie sierściowej

• Poprzez zmiany w metabolizmie (przyspieszenie)

• Podczas leżenia leżą z podwiniętymi kończynami, zbijają się w ciasne stado

Przy nadmiernym wychłodzeniu ponad normę częściej chorują

Ochrona przed przegrzaniem:

• Zwiększenie ukrwienia skóry

• Obniżenie procesów przemiany materii

• Zwierzęta tracą aktywność ruchową (ograniczają)

• Szukają miejsc zacienionych i wilgotnych

• Większe pobieranie wody

• Liczba oddechów rośnie i pogłębia się

Skutki podwyższonej temperatury:

• Obniżenie produkcji mleka (wzrasta poziom komórek somatycznych)

• Zakłócenia w rozrodzie

• Obniżenie przyrostu

Temperatura minimalnie zalecana w budynkach na uwięzi +6^OC, a maksymalna do 25^OC

0- 20^OC w Niemczech

Nie możemy tych norm spełnić w budynkach otwartych, temperatura zbliżona do warunków na zewnątrz (nawet -10^OC) maksymalnie nie więcej niż 25^OC

Ruch powietrza i ochładzanie, wilgoć

Niska temperatura i wysoka wilgotność- zimniej niż przy niskiej temperaturze i niskiej wilgotności

Tak samo przy sytuacji z niską temperaturą i wiatrem (wtedy jest zimniej)

W budynkach tradycyjnych 60-80%, a górna granica 85% wilgotności powietrza

W budynkach otwartych tak samo jest jak w otaczającym powietrzu

Wilgotność i wysoka temperatura- utrudniona możliwość pozbywania się ciepła prowadzi do hipotermii

Wilgotność i niska temperatura- utrata ciepła na drodze promieniowania

Przy niskiej wilgotności i wysokiej temperaturze- zwiększenie parowanie- zbytnie wyschnięcie błon śluzowych

Wysoka wilgotność szkodliwa dla urządzeń i maszyn- szybciej korodują

Ruch powietrza- może być wywołany wiatrem z zewnątrz, lub wentylacją z budynku

• W porodówce nie więcej niż 0,2 m/s

• W innych nie więcej niż 0,3m/s

• W lecie dopuszczamy większą prędkość 0,4- 0,5m/s nie więcej

• W oborach wolnostanowiskowych typu otwartego- przy dużym wietrze stosujemy kurtyny

• W lecie przy temperaturze 25^OC może wynosić 1m/s

Drogą konwekcji, przewodzenia i radiacji przy przeciągach zwierzę oddaje dużo ciepła.

Ochładzanie katatermometryczne- miara utraty ciepła przez organizm

Oświetlenie- czynnik mikroklimatu, pozwala zwierzętom orientować się w terenie, ułatwia poszukiwanie paszy, większa aktywność ruchowa

• Droga neurohormonalna- aktywność wydzielania gruczołów dokrewnych do wnętrza ciała: tarczyca, oksytocyna

• Przy małej ilości światła gruczoły źle funkcjonują.

• Hormony gonadotropowe też zależą od oświetlenia

• Światło wpływa na przyrost masy ciała przy dziennym świetle produkcja witaminy D, przy UV giną bakterie z ciała

• Współczynnik oświetlenia- proporcja przeszklonej powierzchni okien do powierzchni podłoża

• Na hali udojowej krów powinien być 1/10 na porodówce 1/12

• Ogólnie 1/16- 1/20

Wpływ światła na rozród:

U owiec ma największy wpływ, przy niższym świetle występuje ruja, produkcja gonad.

Szkodliwe domieszki gazowe CO₂, NH₃, H₂S

• CO₂- przy złej wentylacji jest większa ilość w pomieszczeniu co skutkuje brakiem tlenu, a to z kolei powoduje osłabienie funkcji układu oddechowego i różnych schorzeń, wpływa niekorzystnie na produkcyjność.

Dopuszczalne stężenie CO₂- 3000p.p.m w powietrzu w oborze dla krów

ppm- jedna milionowa część objętości

1/1000000

1l powietrza= 1000ml

1ppm- 1/1000ml

3ml-3000ppm

• NH₃- pochodzi z rozkładu odchodów (kału, moczu), enzymatyczny rozkład mocznika w kale, rozkład bakteryjny, największe stężenie amoniaku, jest tuż nad obornikiem, wzrostowi stężenia amoniaku w powietrzu sprzyja wysoka temperatura, niewłaściwe składowanie również wpływa na duże stężenie NH₃.

Powoduje to: podrażnienie spojówek, błon śluzowych

Dopuszczalne stężenie NH₃ to 20ppm.

• H₂S- powstaje podczas rozkładu substancji białkowych znajdujących się w odchodach, przede wszystkim aminokwasy siarkowe (metionina, cysteina, cystyna). Gaz bardzo toksyczny- blokuje połączenie w hemoglobinie z tlenem tworzy sulfomethemoglobinę. Powoduje stany zapalne błon śluzowych układu oddechowego. Dopuszczalne stężenie H₂S do 5ppm

Wymiana powietrza w budynku, dzięki systemom wentylacyjnym

Systemy wentylacji:

• Wentylacja wymuszona (mechaniczna)

• Wentylacja grawitacyjna

W gospodarstwach ekologicznych można stosować tylko wentylację grawitacyjną