FORMY ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA

Praca jednostkowa:

• Polega na tym, że poszczególni uczniowie realizują określone zadania dydaktyczne indywidualnie i korzystają przy tym bezpośredniej pomocy nauczyciela

• Daje możliwości indywidualizacji treści i tempa uczenia się oraz zapewnia stałą i dokładną kontrolę przebiegu i efektów pracy ucznia

• Celem pracy indywidualnej jest m. in. skłonienie wszystkich uczniów do samodzielnego wysiłku intelektualnego.

• Indywidualnie uczeń uczy się podczas słuchania wykładu, rozwiązywania problemów, czytania z podręcznika, oglądania środków wizualnych itp.

• Zajęcia jednostkowe są nieodzowne w realizacji wielu zadań dydaktycznych i są jednym z czynników intensyfikujących proces poznawczy uczniów na lekcji.

Praca zbiorowa:

• Jest to praca tzw. „równym frontem”, podczas której uczniowie uczestniczą wraz z nauczycielem w procesie nauczania.

• W warunkach pracy zbiorowej konieczne jest „indywidualne podejście do ucznia” z uwagi na duże zróżnicowanie uczniów pod względem możliwości poznawczych i uzdolnień.

• Ze względu na zróżnicowanie klasy szkolnej należy stosować równolegle z pracą zbiorowa- integralnie z nią powiązana – prace indywidualna (chodzi tu o „podciąganie” uczniów słabszych i wspomaganie rozwoju uczniów zdolniejszych).

Praca grupowa:

• Jest jedną z istotnych form pracy uczniów i ma duże walory dydaktyczne i wychowawcze

• Polega ona na tym, że wszyscy uczniowie w klasie są zaangażowani aktywnie w prace związana z tematem lekcji.

• Grupa staje się przy tym doskonałym narzędziem aktywności i samodzielności uczniów, wdrażania ich do współdziałania, przemyślanego podziału zadań, racjonalnej organizacji pracy oraz współodpowiedzialności za jej efekty

• Uczenie się w grupie przebiega dzięki stosunkom interpersonalnym, interakcji i interkomunikacji.

• Pod wpływem uczestnictwa w grupie, następuje przyswajanie i odkrywanie wiedzy oraz nabywanie umiejętności, a stosunki interpersonalne wpływają na intensyfikację uczenia się.

Warunki prawidłowego i skutecznego funkcjonowania grupy:

• Dobór uczniów do grupy:

- grupa powinna formować się spontanicznie, samorzutnie;

- nauczyciel powinien zadbać o to, by grupa była zróżnicowana pod względem poziomu i rozwoju umysłowego.

• Grupy powinny być równoważne, gdyż mają równe szanse w osiąganiu podobnych wyników i zapewniają bezpośrednią pomoc uczniom słabszym ze strony silniejszych członków zespołu

• Najsprawniej pracują grupy 3-5 osobowe, gdyż liczniejsze grupy nie stwarzają optymalnych możliwości aktywnego uczestnictwa wszystkich członków zespołu

• Organizowanie pracy w grupach obejmuje dokładne określenie zadania, omówienie sposobu pracy, wskazanie lub dostarczenie źródeł i materiałów, kierowanie i sprawdzanie wyników pracy poszczególnych grup.

Założenia systemu klasowo- lekcyjnego

• pojęcie klasa oznacza zbiór uczniów, zwykle rówieśników, uczących się w danym pomieszczeniu, najczęściej według tego samego programu.

• Klasę tworzy grupa uczniów w tym samym lub zbliżonym wieku życia, o zbliżonym zasobie wiedzy i doświadczenia oraz na podobnym etapie rozwoju umysłowego.

• Klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania, który określa tygodniową liczbę godzin dla każdego przedmiotu lub bloku przedmiotów nauki szkolnej.

• Program każdego przedmiotu dzieli się na tematy, jednostki treściowe opracowywane na kolejnych lekcjach.

• Lekcja jest podstawową formą nauczania i uczenia się w systemie klasowo-lekcyjnym i określa, jak organizowany i realizowany powinien być proces kształcenia

• Z wyjątkiem klas początkowych (I-III), każda lekcja jest lekcją przedmiotową

• W klasach I-III szkoły podstawowej nie ma podziału na przedmioty, a kształcenie ma charakter zintegrowany

Zalety systemu klasowo-lekcyjnego

• Jest ekonomiczny, gdyż nauczyciel pracuje jednocześnie z dużą grupą uczniów.

• Lekcja jako forma organizacji kształcenia najskuteczniej zapewnia realizację zasady systematyczności oraz opanowanie przez uczniów podstawowego zasobu wiedzy i umiejętności

• W lekcji tkwią pewne walory dotyczące wychowawczych i uspołeczniających aspektów pracy zbiorowej.

Budowa lekcji (plan lekcji) wg. Cz. Kupisiewicz

• Czynności przygotowawcze (np. sprawdzenie pracy domowej, lub kontrola i ocena stopnia opanowania materiału przez niektórych)

• Czynności podstawowe, których rodzaj zależny jest od dominującej funkcji dydaktycznej lekcji

• Czynności końcowe (np. utrwalanie nowego materiału, zadanie pracy domowej)

Tok lekcji podającej

1. Część przygotowawcza:

• Wstępna organizacja i przygotowanie lekcji;

• Sprawdzenie pracy domowej

• Powtórzenie materiału i nawiązanie do nowego tematu

1. Część podstawowa:

• Podanie nowych treści

• Zrozumienie

• Opracowanie i zebranie

1. Część końcowa:

• Powtórzenie i utrwalenie

• Omówienie

Typy lekcji realizowane w toku nauczania podającego

1. Lekcja utrwalająca (powtarzająca) stosowana w celu usystematyzowania materiału oraz uzupełnienia ewentualnych luk.

Struktura:

• Część wstępna (sprawdzanie pracy domowej, wprowadzenie, itp.)

• Powtórzenie wiadomości wg określonego planu

Struktura lekcji eksponującej

1. Przygotowanie klasy do pracy na lekcji

2. Poznanie i zrozumienie wiadomości i eksponowanym dziele lub utworze

3. Eksponowanie dzieła lub utworu z wykorzystywaniem środków technicznych (audiowizualnych).

4. Analiza i pogłębienie zrozumienia dzieła poprzez dyskusję i wyrażanie własnych odczuć, własnego stosunku uczniów do głównych walorów dzieła

5. Różne formy wyrażania indywidualnych przeżyć dzieła potwierdzające jego właściwy odbiór i zrozumienie

6. Podsumowanie lekcji

Wady lekcji jako elementu systemu klasowo-lekcyjnego

• Niewystarczające respektowanie indywidualnych właściwości jednostki;

• Jednolitość treści i przebiegu kształcenia;

• Przedmiotowe traktowanie uczniów