SUROWCE ZIELARSKIE Z GRUPY KORZENIE I KŁĄCZA

1.RADIX ANGELICEAE - korzeń arcydzięgla

GAT: ANGELICA OFFICINALIS - arcydziegiel litwor

RODZ: APIACEAE- selerowate

WYSTEPOWANIE – w strefach chłodnych Europy I Azji w Polsce rzadko w karpatach I sydetach.

CHARAKTERYSTYKA- kłącze krótkie walcowate z silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. ZAPACH-silnie aromatyczny, SMAK-gorzkawy. ZWIĄZKI CZYNNE- surowiec zawiera do 1,5%olejku o zmiennym składzie, głów. Skł.- alfa-felandren, alfa-pinen, makrolakton pentadekanolit (zapach), seskwiterpeny kumaryny, związki flawonoidowe, fenolokwasy. ZASTOS.- furanokumaryny i olejek działają rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, wyciąg z korzenia ma działanie pobudzające wydzielanie soku żołądkowego i żółci, ZASTOSOWANIA WEW.-stosow. W zaburzeniach trawienia, bulu brzucha, wzdęcia odbijanie, w stanach skurczowych żołądka, drug żółciowych, w osłabioniu ruchów perystaltycznych jelit, w zastoju żółci, w pęcherzyku oraz w umiarkowanym pobudzeniu nerwowym.ZEWNĘTRZNIE- w postaci olejków do nacierań p.bólowych, p.zapalnych, w chorobach goścowych, nerwobólach oraz zapaleniu korzonków. - DZIAŁ. NIEP.- (angelicyna ma działanie depresyjne na OUN-znieczula te nerwy), furanokumaryny mogą powodowa nadwrażliwość na promienie UV, PREP HAND- orzń wchodzi w skład mieszanek poprawiających trawienie i uspokajających- Nervosan, Melisan, Zioła Szwedzkie, Digesan, składnik czeskiej wódki Bechorovka, spir.angelica.

2.RADIX VALERIANE- korzeń kozłka

GAT-VALERIANA OFFICINALIS-waleriana lekarska

RODZ-VALERIANACEAE-kozłkowate

WYSTEP.-w europie, Ameryce Pn, Azji, Japonii, Mandżurii w Polsce na wilgotnych łąkach i niskich torfowiskach, zaroślach.

CHARAKTER-kłącze-jajowata lub odwrotnie stożkowate z bardzo licznymi cienkimi korzeniami – KORZEŃ-grubości ok. 3mm barwa szarobrunatna SMAK-słodkawy przechodzący w gorzkawy. ZAPACH-nieprzyjemny –swoisty. ZWIĄZKI CZYNNE—0,5-1% irydoidów o charakterze estrów walepotriatów, olejek walerianowy i izowalerianowy z eugenolem i borneolem-zapach, monoterpeny, frakcja seskwiterpenowa związek tri terpenowy. DZIAŁANIE- uspokające rozkurczające na mięsnie gładkie p.pokarmowego dróg moczowych obwodowych naczyń krwionośnych, ponadto wiatropędnie, p,cukrzycowo, p.zapalnie, p.robacznie. Wyciąg z korzenia- stos. W stanach nadmiernej pobudliwości, w stanach lękowych, w trudnościach w zasypianiu, w zabrzeniach ze strony układu pokarmowego na tle nerwowym w bólach głowy-zawroty w zaburz niech naczyniowo ruchowych, w padaczce.

DZIAŁ NIEP-brak PREP HANDL- sproszkowany korzeń →tinctura Valerianae-Nrevosan, Nervogram, Neospasmina, Nervosol, Cardiosan Guttae cardiacae-TABLETKI-Persen, Nerven-draga, Kalus, Sanosan.

3.RADIX GLYCYRRHIZAE-korzen lukrecji:

GAT:GLYCYRRHIZA GLABRA-lukrecja gladka:

RODZ:FABACEAE-bobowate:

WYSTEP: obszar morza śródziemnego oraz Pd i Zach.Azja, (zach. Chiny i Mongolia tamże głownie uprawiana w Polsce rzadko. CHARAKTER :korzeń wnętrza żółty, słodki, system korzeniowy silnie rozwinięty zwłaszcza podziemne rozłogi, zdrewniały, sięgający głęboko, korzeń gr.1-2cm barwa szarobrunatna. SMAK: bardzo slodki lekko drapiący włóknisty kumaryny, olejki eteryczne, zywice, sole mineralne. DZIAL: wykrztuśne, p/zapalne, rozkurczające, cytostatyczne, p/nowotworowe ZAPACH: slaby ZWIAZKI CZYNNE: saponiny triterpenowe, flawonoidy, gliceryzyna,. ZASTOS: w niezycie gardla, oskrzeli, suchym kaszlu w chor. Wrzodowej żołądka i dwunastnicy PH: Alax, Azorina, Tussiperit, Gastra, Gastogran, Normogran, DZIAL NIEPOZ: dluzsze przyjowanie glycyrizyny może prowadzic do zatrzymania wody w organizmie(obrzęki).

4.RADIX LEVISTICI- korzen lubczyka

GAT: LEVISTICI OFFICINALE-lubczyk ogrodowy

RODZI:APIACEAE-selerowate:

CHARATK: klacze grube rozgalezionebrunatne SMAK- korzenny gorzkawy ZAPACH: aromatyczny swoisty ZW. CZYNNE- olejek eteryczny, skrobia, kwas octowy, kumaryny, furanokumaryny, kwas kawowy i chlorogenowy. DZIAL:- moczopedne, p/skurczowe, pobudzające wydzielanie soku zoladkowego, lagodnie uspokajające, wiatropędne, wykrztuśne, p/grzybicze, pobudzające krwawienie miesiączkowe, lagodzace bole menstruacyjne. ZASTOS: skąpomocz, niestrawność, slaby apetyt, wzdęcia, gazy, kolka jako ziolo do zup, zaburzenie czynności nerek, stany zapalne nerek, cewki moczowej i pęcherza pomocniczo przy zapaleniu miedniczek nerkowych i skazie moczanowej. DZIAL. NIEPOZ.: brak PH: Cardiosan, Urosan, Uropatina, granulaty Cholegran, Gastrogran, Urogran, pasty Fitolizyna.

5.RADIX RHEI- korzen rzewienia

GAT: RHEUM PALMATUM-rzewien dloniasty

RODZ:POLYGONACEAE-rdestowate

WYSTEP: umiarkowane strefy Azji CHARAKTERYS:korzenie maja barwe czerwonobrunatna, klacze duże z licznymi rozgałęzieniami przelam zoltopomaranczowy, ziarnisty, widoczna budowa promienista SMAK-gorzkawy, sciagajacy ZAPACH: swoisty slaby ZW. CZYNNE- 3% antrochinolonow, garbniki hydrolizujące i skondensowane, skrobia, inne węglowodany DZIAL: w małych dawkach sciagajace, p/biegunkowe a w większych przeczyszczające slabo antybiotyczne ZASTOSOW: w stomatologii min w zapaleniu dziasel,przy braku apetytu, w nieżytach zoladka i jelit, w chor wątroby i śledziony, w zaparciach i biegunkach w leczeniu otylosci, w niedostatecznym przyswajaniu pokarmowym. DZIAL NIEPOZADANE:- sa niebezpieczne dla kobiet w ciąży bo powodują przekrwienia okrężnicy i narzadow miednicy, mogą tworzyć się kamienie szczawianowe od srodkow przeczyszczających, PH; Neonarmosan, Normovit, Betasol, syrop Relax, drażetki Cynarein, Tinc. Rhei Vinosa

6.READIX TARAXACI-korzen mniszka

GAT: TARAXACUM OFFICINALE-mniszek pospolity,

RODZ: ASTERACEAE-astrowate

WYSTEPO: -powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego Europy, Azji, Ameryki Pn, zawleczony prawie na całej kuli ziemskiej w Polsce pospolity chwast na trawnikach, lakach bocznych drog.ugorach CHARAKTER: korzenie wrzecionawaty barwa korzenia ciemobrunatna, korzen gruby, polowy slabo rozgałęziony. ZAPACH: brak, SMAK: gorzkawy. Po wysuszeniu podluzne bruzdowane i pomarszczone na przekroju widoczna bialawa kora z pasmami rur mlecznych

ZW. CZYNNE-gorzkie związki sekwiterpenowe, triterpeny, insulina, fitosterole, sole potasu DZAL: zolciopedne, zolciotworcze, moczopędne, pobudzające apetyt, p/cukrzycowe, przeczyszczające, ZASTOS: w nieżytach drog oddechowych,w niestrawności, w niedomodze wątroby i pęcherzyka zolciowego, pomocniczo w niewydolności nerek, w osłabieniu organizmu, w zastojach żółci DZIAL NIEPOZ: brak

7 Rhizoma Tormentillae – Kłącze Pięciornika

Gat. Potentilla erecta – Pięciornik kurze ziele

Rodz. Rosaceae – Różowate

Występowanie : w środkowej i Pn Europie i w Polsce , pospolita na niżu i w Karpatach ,na pastwiskach , torowiskach , łąkach , leśnych polanach , wrzosowiskach

Charakterystyka: kłącze walcowate , twarde , barwy ciemnobrunatnej i przełam czerwono-brunatny włuknisty kłącze grube poziome . Łodyga wys. Do 50 cm łukowato wznoszące się , rozgałęzione , krótko owłosione SMAK – ściągający , ZAPACH- brak

Związki czynne : do 23% garbników katechinowych i pirogalowych , tendokwasy , saponiny ( glikozyd i acetyloglikozyd kw. Pomolawego, arjunetyna ) , związki żywicowe

Działanie : ściągająco p/drobnoustrojowo , hamuje rozwój wirusów , p/zapalnie , hamują drobne krwawienia , p/biegunkowo , do kompresów i przemywań trudno gojących się ran , obniżają poziom cukru we krwi .

Zastosowanie : do płukania jamy ustnej i gardła , na biegunkę-odwary , zewn. Na trudnie gojące się rany , w stanach zápalných przewodu pokarmowego , krwawienie spowodowane owrzodzeniem jelita grubego i odbytnicy.

Działania niepożądane : przy długotrwałym stosowaniu mogą powodować zaparcia, wymioty , kolkę żołądkową lub jelitową

Preparaty: Tannosan , Tormenthal , Salumin , Ungmentum tormentillae , Hemoral , Paradentosal

8 Radix Gentiane – Korzeń Goryczki

Gat. Gentiane Lutea – Goryczka żółta

Rodz. Gentianaceae – Goryczkowate

Występowanie: w górach środk. i pd Europy , w Azji , uprawiana w rosji , Indiach , USA , Zach. Europy , w Polsce na wysokogórskich łąkach Tatrach i Karpatach , chronione , podłoże wapienne.

Charakterystyka: Kłącze grube , żółtobrunatne , walcowate , korzenie pojedyncze lub słabo rozgałęzione , korzenie i kłącze do 5 cm grubości , przełam gładki.

Związki czynne: Subst. goryczowe sekoirydoidy , pochodne ksantonu , węglowodany , związki alkaloidowe – gencjane

Działanie : wzmaga wydzielanie soków trawiennych i żółci , wzmaga apetyt , żółciopędny, immunostymulacje , grzybobójcze , p/robaczne

Zastosowanie : w chorobách pęcherzyka żółciowego i wątroby w maleni ,w chorobách żołądka , zewn. Zalecany przy ukąszeniach przez zwierzęta , owrzodzeniach oraz stanów zápalných oczu , w trudnościach przyswajania pokarmów.

Działanie niepożądane: duże dawki powodują rzekrwienie błony sluzowej żołądka , nudności i wymioty . Nie należy stosować we wrzodach żołądka , ostrych nieżytach żoładka oraz w krwawieniach z przewodu pokarmowego.

Preparaty: Tinct. Gencjanae , Extr. Gencjanae, Stemorel , Sinupret- prep. Immunostymulujący

9 Rchizoma Agropyri – Kłącze Perzu

Gat. Agropyron repens – Perz właściwy

Rodz. Poaceae – Wiechlinowate

Występowanie: klimat umiarkowany jako chwast pól ,łąk , zarośli , ogrodów , w Polsce pospolity

Charakterystyka: bardzo długie walcowate czołgające się w międzywęzłach w międzywęzłach z cienkimi korzeniami , kłącze jasnożółte lśniące płytko bruzdowane do 2 mm grubości

SMAK- słodkawy Zapach – brak

Związki czynne: polifruktany (cukry) , mannitol , zw. śluzowe , zw. mineralne z rozpuszczoną krzemionką , olejki małe ilości

Działanie : łagodne przeczyszczające , zwiększają wydzielanie moczu , zapobiegają powstawaniu kamienia moczowych , wpływają na elastyczność tk. Łącznej i ścian naczyń krwionośnych , czyszczą krew. Zastosowanie : jako lek moczopędny , w zapobieganiu kamicy moczowej i w nadciśnieniu , w zaparciach , otyłości. Dział. Niepożąd. – brak

Preparaty: Degrosen, Degrovit – otyłość , Fitomix 5 – osłaniająco , Fitomix8 – moczopędny , Laxiflos- przeczyszczające Normosan , Fitomix 11 – p/reumatyczne

10 Rhizoma Calami – Kłącze tataraku

Gat. Acorus Calamus – Tatarak zwyczajny

Rodz. Araceae – Obrazkowate

Występowanie: w Azji , Ameryce pn, w Europie , w Polsce powszechna na całym niżu , na brzegach stawów .

Charahterystyka: Cała roślina zwłaszcza kłącze silnie aromatyczna o przyjemnym zapachu , kłącze grube , długie , rozgałęzione i pełzające wewnątrz białawe , gąbczaste

SMAK- gorzki , ZAPACH- charakterystyczny , aromatyczny.

Związki czynne: 1,5-4% olejku , gorycz akorynę, garbniki , śluzy i skrobia.

Działanie : działają p/wzdęciom , odkarzające w obrębie ukł. Pokarmow. , poprawiające trawienie , żółciopędne , moczopędne , uspokajające , przywracające właściwe ruchy perystatyczne , usprawniają trawienie i przyswajanie pokarmów .

Zewn. – p/ zapalnie, ściągająco , bakteriobójczo na owłosioną skórę głowy .

Zastosowanie: w chorobách przewodu pokarmowego , w zaburzeniach trawienia , brak łaknienia , wdęcia , w kolce jelitowej , zewn. – do produkcji szamponów i płynów do pielęgnacji włosów , wypadanie włosów –odwary, mycie głowy w łupieżu , w łojotokowym zapaleniu skóry , do płukania jamy ustnej i gardła , w chorobách dróg moczowych , w niepokoju , trudnościach zasypianiu.

Działania niepożąd. - Brak