Środki stylistyczne charakterystyczne dla poezji barokowej:
Kontrast (antyteza) – zestawienie dwóch opozycyjnych znaczeniowo fragmentów wypowiedzi (zazwyczaj zdań), którym często towarzyszą: paralelizm składniowy, powtórzenia i antonimy (leksemy przeciwstawne), np. z sonetu „Do trupa” Morsztyna
„Ty jednak milczysz, a mój język kwili,
Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze”
Oksymoron – zestawione ze sobą dwa wyrazy (zazwyczaj rzeczownik i określający go przymiotnik) opozycyjne znaczeniowo, wzajemnie wykluczające się, przeciwstawne, np. „mróz gorejący”, „ogień lodowy”, „czarna biel”, „pokorna rewolta”.
Paradoks – sformułowanie, zawierające myśl sprzeczną wewnętrznie, skłóconą z powszechnie przyjmowanymi przekonaniami, zaskakującą czytelnika, np. „Pierwszym warunkiem nieśmiertelności jest śmierć” (Stanisław Jerzy Lec).
Paralelizm – wprowadzenie w ciągu wypowiedzi elementów analogicznie pod pewnym względem zbudowanych. Istnieją różne rodzaje paralelizmów, najbardziej rozpowszechniony w poezji jest paralelizm składniowy (syntaktyczny), polegający na identyczności bądź podobieństwie budowy zdań
Koncept – efektowny, zaskakujący pomysł na wiersz, określający jego konstrukcję, mający zaskoczyć odbiorcę, np. porównanie zakochanego do trupa („Do trupa” Jana Andrzeja Morsztyna) czy porównanie pszczoły zatopionej w bursztynie do Kleopatry („Pszczoła w bursztynie” Morsztyna).
Anafora – powtórzenie tego samego słowa, zwrotu na początku wersu, strofy, zdania. Anafora zazwyczaj łączy się z paralelizmem składniowym, jak np. w wierszu Morsztyna „O swej pannie”:
Biały jest polerowny alabastr z Karrary,
Białe mleko przysłane w sitowiu z koszary,
Biały łabęć i białym okrywa się piórem,
Biała perła, nieczęstym zażywana sznurem (...)
Epifora – powtórzenie tego samego słowa, zwrotu na końcu wersu, strofy bądź zdania.
Hiperbola – przedstawienie jakiegoś zjawiska wyolbrzymiające jego wygląd, znaczenie, działanie lub oddziaływanie. Stosowanie jej w poezji jest wyrazem silnego zaangażowania podmiotu lirycznego.
Inwersja – przestawienie naturalnego szyku wyrazowego.
Przerzutnia – przeniesienie zakończenia zdania do następnego wersu, powodujące rozbicie naturalnej dla tego zdania intonacji, np.:
Ja się nie mogę, stawszy się żywiołem
Wiecznym mych ogniów, rozsypać popiołem (Jan Andrzej Morsztyn, Cuda miłości)
Kalambur – gra słów, podkreślająca dwuznaczność jakiegoś słowa lub wyrażenia przez granie jego brzmieniowym podobieństwem do innych słów.
Puenta (pointa) – błyskotliwe, zaskakujące zakończenie wiersza celnym konceptem, dowcipem, odwróceniem spodziewanego rozwiązania, paradoksalnym sformułowaniem, nieoczekiwanym zwrotem myśli itp.
Gradacja - inaczej stopniowanie. Szeregowanie wyrazów, wyrażeń, zwrotów lub zdań o coraz silniejszej, lub o coraz słabszej wartości uczuciowej lub znaczeniowej, służy wzmocnieniu ekspresywności wypowiedzi, np. Z płaczem dokoła staneli:/ I smutny ksi1dz u 3ó?ka, / I smutniejsza czeladka,/ I smutniejsza od niej dróżka, / I smutniejsza od niej matka, / I najsmutniejszy kochanek.
Elipsa - opuszczenie sk3adnika zdania (wyrazów lub wyrażeń), którego można sie łatwo domyślić w szerszym kontekście. W mowie potocznej jest często stosowana jako skrót myślowy, np. Marysia w szkole?, zamiast Czy Marysia jest w szkole?. W języku artystycznym elipsa ma charakter celowego zabiegu dynamizującego wypowiedzi. Stanowi wygodny sposób zapobiegania powtarzaniu sie tych samych wyrazów w wypowiedzi. W mowie opuszczone wyrazy zastępujemy pauzą, a w tekście myślnikiem.