12 B艂臋dy w辠iniowaniu

B艂臋dy w definiowaniu

Aby definicje by艂y u偶yteczne, musz膮 by膰 poprawne. Wiedz膮c jakich b艂臋d贸w przy formu艂owaniu definicji nale偶y si臋 wystrzega膰, b臋dziesz r贸wnie偶 wiedzia艂 jak je poprawnie budowa膰. Mo偶na wyr贸偶ni膰 trzy kategorie b艂臋d贸w pojawiaj膮cych si臋 w definicjach: b艂臋dne ko艂o w definiowaniu, b艂膮d ignotum per ignotum i b艂膮d nieadekwatno艣ci zakres贸w.

B艂臋dne ko艂o w definiowaniu

B艂膮d ten przyjmuje dwie formy:

a) b艂膮d idem per idem 鈥 czyli 鈥瀟o samo przez to samo鈥, 鈥瀖as艂o ma艣lane鈥, zwany tak偶e b艂臋dnym ko艂em bezpo艣rednim. Polega na odwo艂aniu si臋 do wyra偶enia definiowanego w wyra偶eniu definiuj膮cym (czyli odwo艂aniu si臋 do definiendum w definiensie). Z b艂臋dem tym mamy do czynienia na przyk艂ad w zdaniach 鈥濸i艂a to urz膮dzenie s艂u偶膮ce do pi艂owania鈥, 鈥濳onserwatysta, to kto艣 o konserwatywnych pogl膮dach鈥 , 鈥濵etale, to substancje posiadaj膮ce metaliczny po艂ysk鈥 itp..

b) b艂臋dne ko艂o po艣rednie 鈥 w przypadku tego b艂臋du nie mamy do czynienia z jedn膮 definicj膮, ale z pewnym ci膮giem definicji. Na ko艅cu tego ci膮gu znajduje si臋 to samo wyra偶enie, kt贸re mia艂o zosta膰 na pocz膮tku zdefiniowane. Za przyk艂ad we藕my nast臋puj膮cy ci膮g definicji: 鈥濳inematograf to aparat do realizacji i ekranowej projekcji ruchomych obraz贸w.鈥, 鈥濧parat do realizacji i ekranowej projekcji ruchomych obraz贸w to patent braci Lumierre z 13 lutego 1895 roku.鈥, 鈥濸atent braci Lumierre z 13 lutego 1895 roku to kinematograf.鈥 B艂臋dne ko艂o po艣rednie mo偶e mie膰 r贸偶n膮 wielko艣膰 w zale偶no艣ci od ilo艣ci definicji wchodz膮cych w sk艂ad ci膮gu.

B艂膮d ignotum per ignotum

Czyli 鈥瀗ieznane przez nieznane鈥. B艂膮d ten polega na wykorzystaniu w definiensie wyra偶e艅, kt贸re podobnie jak definiendum nie s膮 znane osobie, do kt贸rej definicja jest kierowana. Je艣li kto艣 definiuje jakie艣 nieznane Ci wyra偶enie korzystaj膮c przy tym ze s艂贸w, kt贸re r贸wnie偶 nie s膮 Ci znane, pope艂nia b艂膮d ignotum per ignotum. Nale偶y jednak pami臋ta膰, 偶e b艂膮d ten ma charakter subiektywny 鈥 r贸偶ni ludzie posiadaj膮 r贸偶n膮 wiedz臋, zatem co dla jednego b臋dzie nieznane, dla drugiego ju偶 takie by膰 nie musi. Ja nie znam zasobu Twojej wiedzy, ale na przyk艂ad dla mnie b艂臋dem ignotum per ignotum b臋dzie obarczona nast臋puj膮ca definicja:聽 鈥濬errofluid to koloidalna zawiesina cz膮stek wielko艣ci rz臋du 10 nanometr贸w o w艂a艣ciwo艣ciach ferromagnetycznych鈥.

Nieadekwatno艣膰 zakres贸w

Z b艂臋dem tym mamy do czynienia, kiedy zakres definiendum nie odpowiada zakresowi definiensa. Innymi s艂owy, mamy z nim do czynienia kiedy wyra偶enie definiowane i wyra偶enie definiuj膮ce 艂膮czy stosunek inny ni偶 stosunek zamienno艣ci. B艂膮d ten mo偶e przybra膰 cztery postaci:

a) definicja za w膮ska 鈥 o definicji powiemy, 偶e jest za w膮ska, je偶eli zakres definiensa b臋dzie w臋偶szy od zakresu definiendum. Definicj膮 tak膮 jest na przyk艂ad zdanie: 鈥濻portowiec, to osoba graj膮ca regularnie w tenisa鈥. Oczywi艣cie sportowcami s膮 nie tylko tenisi艣ci, definicja jest zatem za w膮ska.

b) definicja za szeroka 鈥 o definicji powiemy, 偶e jest za szeroka, je偶eli zakres definiensy b臋dzie szerszy od zakresu definiendum. Definicj膮 tak膮 jest na przyk艂ad zdanie: 鈥濼enisista to osoba regularnie uprawiaj膮ca sport鈥. Rzecz jasna nie tylko tenisi艣ci regularnie uprawiaj膮 sport, definicja jest zatem za szeroka.

c) krzy偶owanie si臋 zakres贸w definiendum i definiensa 鈥 z b艂臋dem tym mamy do czynienia, kiedy mi臋dzy zakresem definiendum, a zakresem definiensy zachodzi stosunek krzy偶owania si臋. Ma to miejsce na przyk艂ad w zdaniu: 鈥濶auczyciel, to pracownik szko艂y podstawowej鈥. Nauczyciele pracuj膮 nie tylko w szko艂ach podstawowych, a ponadto w szkole podstawowej pracuj膮 tak偶e inne osoby ni偶 nauczyciele. Definiendum i definiens zatem si臋 krzy偶uj膮.

d) wykluczanie si臋 zakres贸w definiendum i definiensa 鈥 z b艂臋dem tym mamy do czynienia, kiedy mi臋dzy zakresem definiendum, a zakresem definiensy zachodzi stosunek wykluczania si臋. Ma to miejsce na przyk艂ad w zdaniu: 鈥濩z艂owiek to udomowiony ssak z rodziny psowatych鈥. Definiens w 偶aden spos贸b nie pokrywa si臋 z definiendum, mi臋dzy zakresami wyra偶e艅 鈥瀋z艂owiek鈥 i 鈥瀠domowiony ssak z rodziny psowatych鈥 zachodzi oczywista sprzeczno艣膰. Definicja jest zatem b艂臋dna.

Szczeg贸lnym rodzajem b艂臋du wykluczania si臋 zakres贸w definiendum i definiensa jest b艂膮d przesuni臋cia kategorialnego. Z b艂臋dem tym b臋dziemy mieli do czynienia, kiedy desygnaty definiendum i definiensa b臋d膮 innego rodzaju bytami (b臋d膮 nale偶a艂y do r贸偶nych kategorii ontologicznych). B艂臋dem tym obarczona jest nast臋puj膮ca definicja: "Szybko艣膰, to osoba przebiegaj膮ca sto metr贸w w mniej ni偶 dziesi臋膰 sekund". Definiendum przytoczonej definicji jest cech膮, z kolei jej definiens odnosi si臋 do osoby - nale偶膮 zatem do innych kategorii ontologicznych.

Pami臋taj, 偶e powy偶sze b艂臋dy mog膮 odnosi膰 si臋 jedynie do definicji sprawozdawczych! Definicje projektuj膮ce nie posiadaj膮 warto艣ci logicznej i nie mo偶na ich rozpatrywa膰 w kategoriach prawdy lub fa艂szu.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
12. Deformacje percepcji spo艂ecznej (np. b艂臋dy atrybucji), STUDIA, PEDAGOGIKA, PSYCHOLOGIA
B艂臋dy i tendencyjno艣ci 12 12
07 12 Urban T, Goldyn M, Krawczyk L Bledy projektowe zelbetowego stropu opartego na konstrukcji st
wyk艂ad 12 pami臋膰
Figures for chapter 12
Mechanika techniczna(12)
Socjologia wyklad 12 Organizacja i zarzadzanie
CALC1 L 11 12 Differenial Equations
zaaw wyk ad5a 11 12
budzet ue 11 12
zapotrzebowanie ustroju na skladniki odzywcze 12 01 2009 kurs dla pielegniarek (2)
Stomatologia czesc wykl 12
Etyka 12
RI 12 2010 wspolczesne koncepcje

wi臋cej podobnych podstron