UOOP 10.03

Wymiar sprawiedliwości – szczególny rodzaj ochrony prawnej (kwalifikowany-doskonały)

Def. Podmiotowa – zakłada kryterium organu orzekającego.

Def. Przedmiotowa – ma pierwszeństwo historyczne. Przedmiot rozstrzygania decyduje co to jest wymiar sprawiedliwości.

Def. Mieszane – wymagają spełnienia kilku kryteriów

Def. Modalna – przykład definicji mieszanej.

Def. Przedmiotowa – rozstrzyganie spraw z zakresu prawa karnego to wymiar sprawiedliwości. Zmusza nas do wyróżniania sądowego i pozasądowego wymiaru sprawiedliwości. Niekiedy sądy orzekają w sprawach, które nie dotyczą spraw prawa sądowego więc nie sprawują wymiaru sprawiedliwości np. Sąd pracy ubezpieczeń społecznych.

Def. Podmiotowa – bardzo popularna. Zakłada, że wszystko zależy od podmiotu sprawującego wymiar sprawiedliwości. To co czynią sądy to wymiar sprawiedliwości. Przepisy konstytucyjne z 1952r (PRL) „wymiar sprawiedliwości sprawują sąd najwyższy, powszechne i szczególne”. Konstytucja z 1997r ma bardzo podobny przepis.

Def. Modalna- przyjmuje jako kryterium sposób rozstrzygania spraw, który powoduje, że ochrona prawna jest wyżej kwalifikowana i należy do wymiaru sprawiedliwości – ochrona prawna sprawowana w specjalnych warunkach gwarantujących bezstronność orzekania.

1. Organ sprawujący musi być niezawisły w orzekaniu . Niezawisłość może być stopniowana

2. Orzekanie w specjalnej procedurze dającej stronom gwarancje ochrony prawnej; stanowi wzmożoną gwarancję praw ochrony prawnej.

Organ o charakterze państwowym – ustawowo zorganizowana grupa ludzi mająca za zadanie urzeczywistnienie zadań państwa w zakresie ochrony prawnej

Organy ochrony prawnej mają dwie cechy –

1. Mają organizacyjną odrębność – nie stanowią części innych organów państwowych np. Organów wykonawczych

2. Zasada odrębności funkcjonalnej – nie można odwoływać się do innych organów niż organy włady państwowej

Zamiast zasady łączenia organów ochrony prawnej wprowadzono zasadę specjalizacji tychże organów, nazywaną „siatką” wyspecjalizowanych organów, praktyka osłabia jednak władzę sądów.

Podział organów ochrony prawnej:

1. Wg kryteriów udziału obywateli

1. O charakterze czysto państwowym – obywatele nie biorą udziału np. Prokuratura

2. Organy o charakterze społecznym – które rozstrzygają sami obywatele np. Sądy społeczne

3. O charakterze mieszanym – element obywatelski i element o charakterze urzędniczym np. Sąd z ławnikami.

1. Wg kryterium prawa do wydawania decyzji

1. Organy orzekające np. Sąd

2. Organy nieorzekające -współdziałają przy wydawaniu decyzji i mają samodzielne uprawnienia do prowadzenia innej działalnosci np. Prokuratrura , radcy prawni, adwokaci

Orzekające dzielą się na dwie grupy –

1. Sądowe -

2. Pozasądowe

Sąd w znaczeniu materialnym – organ, który jest powołany do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, orzekający w imieniu państwa i wyposazony w gwarancje ustrojowe i procesowe prawidłowego orzekania

W znaczeniu formalnym – każdy organ, który nazywany jest sądem

Sądami w dwóch znaczeniach są sądy powszechne, sądy szczególne.

Sąd powszechny - ma powszechnie powierzoną kompetencje, czyli jeśli mamy wątpliwości do kogo się zwrócić to zwracamy się do powszechnego.

Sądy szczególne - pewne sprawy szczególnie określone , np sądy wojskowe, gdyby je zniesiono sprawy orzekałyby sądy powszechne. Sądy administracyjne gdyby je zniesiono ich kompetencje nie przeniesionoby na sądy powszechne. Ich zaliczenie do sądów szczególnych jest czysto konwencjonalne.

Sąd Najwyższy- najwyższe magisterium sądowe, ani powszechny ani szczególny.