Ochrona lasu- ćwiczenia

Zapędraczenie gleby: kontrola występowania szkodników korzeni. Wykonywane jesienią i wiosną. Każda powierzchnia przeznaczona do zalesienia musi być poddana kontroli.

Każda kwatera na szkółce przeznaczona pod zasiewy lub przeszkółkowania musi być kontrolowana.

Pędraki chrabąszczowatych: kontrola od 15.08 do 30.09- najlepiej IX

15dołków/1ha szkółki

6 dołków/1ha uprawy

Pierwszy dół kopiemy zgodnie z IOL(jeśli nie ma pędraków głębiej niż 2 sztychy szpadla- ok. 0,5m można kopać dalsze doły do tej głębokości.

Każda gleba porolna(klasa gleby) oceniana jest jako potencjalne siedlisko leśne np.

VI klasa gleby odpowiada Bs, Bśw

V klasa gleby odpowiada BMśw

IV klasa gleby odpowiada siedliskom lasowym

Kontrola- szkółki wszystkie kwatery przeznaczone pod siew lub przesadzania

uprawy i zalesienia

w trakcie poszukiwań znajdujemy pędraki, rolnice, drutowce, imago i inne owady.

Pędraki- Wałkarz lipczyk rozwój 5-6 lat

Chrabąszcz majowy i kasztanowiec- rozwój 4 lata

Pędraki w I roku odżywiają się butwiejącymi resztkami roślinnymi, później już korzonkami sadzonek, ponieważ często to jedyne pożywienie(szkółka i ubogie siedliska)

Guniak czewczyk- 2 lata

Listnik- rozwój 2 lata

Turkuć podjadek, ogrodnica, jedwabek 1 rok

Znajdowały się także pędraki kruszczycy, drutowce, gąsienice rolnic).

Przygotować słoiki/buteleczki do których należy nalać wodny roztwór solny- łyżeczka soli na 0,5 l wody.

Każdy słoik opisać (oddział, wydzielenie, nr dołu, ilość znalezionych owadów).

Należy narysować szkic, gdzie umieszczono doły(na szkółce 15, uprawie 6)

ZOL ocenia nadesłany materiał i proponuje dalsze postępowanie, (np. utrzymanie w ugorze, wybieranie pędraków, pozostawienie do czasu zaniku zagrożenia) zabieg mechaniczny.

Jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny:

Owady, rójka, obserwacje rójki, składa jaja, gdzie i jak; gąsienice żerują na; wylęgarka, opaski lepowe, zimuje w postaci, poszukiwania wiosenne, kontrola opadu ekskrementów, ścinka drzew na płachtę i liczenie gąsienic.

Strzygonia choinówka (Panolis flammea)

• Rójka od połowy kwietnia do połowy maja. O zmierzchu, w koronach, trwa 3-4 tyg.

• Jaja składane w rządkach na igłach: 4-22, najczęściej 8; samica składa do 300 jaj(podczas gradacji), najczęściej 120-150 jaj;

• Jaja okrągłe, bochenkowate, z góry lekko spłaszczone, promieniście żeberkowane

• Rozwój jaja 2-3 tyg.

• Gąsienice zielone, głowa brunatna, wzdłuż 5 białych(2boczne potem żółkną, a na koniec pomarańczowieją w ostatnim stadium) pasków, 4 wylinki, do 4cm długości.

• Młode gąsienice wgryzają się do młodych igieł przez łuski pączkowe lub ogryzają zieloną korę na pędach.

• Po drugim linieniu przechodzą na starsze igły, które zjadają do pochewek;

• Od połowy lipca gąsienice schodzą lub spadają do ściółki i przepoczwarczają się w próchnicy lub wierzchniej warstwie gleby mineralnej.

• Poczwarka brunatna, z dołkiem na grzbietowej części 4 segmentu odwłoka i 2 kolcami na końcu odwłoka

Poproch cetyniak(Bupalus piniarius)

• rójka: koniec maja-sierpień, kulminacja w połowie czerwca

• odbywa się w dzień, przy słonecznej pogodzie(9:00-11:00) lata na przekroju całego drzewostanu;

• jaja (100-120 szt.) składane na zeszłorocznych igłach sosny w rządkach po 5-30 szt.

• Wylęg po 2-4 tyg.(lipiec)

• Gąsienica jasnozielona z brunatną głową, 4 linienia

• Po I wylince pojawia się 5 białych podłużnych pasków(2 boczne dochodzą do narządów gębowych), po 1 żółtym pasku z każdej strony ciała.

• Ogryza brzegi igieł, pozostawiając nienaruszony nerw środkowy(i nieregularne ząbkowane resztki, boreczniki-sam nerw) i nasadę, żer przeważnie w nocy, starsze obgryzają igły do nasady, początkowo żerują na starszych igłach, następnie na tegorocznych, najczęściej nie uszkadzając kory ani pączków, ekskrementy trójkątne.

• W końcu X (po przymrozkach) gąsienice przepoczwarczają się

• filigranowa budowa ciała, wyraźny dymorfizm płciowy

• Samiec: czułki podwójnie grzebykowate, nasadowa część skrzydeł biała a zewnętrzna czekoladowa; Samica: czułki piłkowane, część nasadowa skrzydeł żółtawa, a obrzeże rdzawe

Barczatka sosnówka(Dendrolimus pini)

• Rójka lipiec-sierpień, wieczorem- nocą, może się ciągnąc do 40 dni, poszczególne motyle żyją ok. 10 dni

• Gąsienice zimują wokół pnia drzewa

• Samica składa średnio 200 jaj, na korze pędów, pni, igłach.

• Rozwój jaja 2-3 tyg.

• Wylęg gąsienic połowa sierpnia do końca września

• Zjadają tegoroczne igły. Najpierw brzegi części wierzchołkowej igły, potem całe brzegi, a następnie całe igły aż do pochewek

• Po 3 wylince (od połowy października, po silniejszych przymrozkach, schodzi do ściółki na zimowisko

• Zimują wokół szyi korzeniowej

• Ciało gąsienic pokryte jest długimi włoskami. Na 2 i 3 segmencie występują dwie granatowe przepaski, na 7 i 8 segmencie jest plamka w kształcie V.

• Żerują w ściółce, między ściółką a glebą mineralną, blisko pnia(40% po stronie północnej)

• Zerują zjadając igły(starsze) ogryzają korę na młodych pędach, czasem też pączki

Siwiotek (zawisak) borowiec (Hyloicus pinastri)

• Rójka czerwiec-lipiec, wieczorem

• Jaja(zwykle 100-120 szt.) pojedynczo na igłach, owalne, bladozielone

• Wylęg gąsienic po 2 tyg.

• gąsienica naga, zielona lub brązowa z żółtymi i czerwonymi paskami na grzbiecie, błyszcząca powłoka skórna i czerwone oczy, na 8 segmencie wyrostek w postaci rogu,

•  Początkowo ogryzają igły piłkowato a potem aż całe igły po pochewkę.

• Przechodzą 4 linienia. Zwykle po zakończeniu rozwoju w październiku gąsienice  opuszczają korony i schodzą do gleby, gdzie przepoczwarczają się na granicy z glebą mineralną. Poczwarki przebywają w glebie zwykle do kwietnia następnego roku w glebie (czasem pozostają w diapauzie i zimuje wówczas raz lub dwa razy i wtedy generacja 2-3 letnia)

• poczwarka typu zamkniętego, brunatna, 3-4 cm; zimują

Osnuja gwiaździsta(Acantholyda posticalis): 

• rójka od połowy kwietnia do początków czerwca- w dni ciepłe i słoneczne.

• Najpierw pojawiają się samce później samice po 1tyg.

• Kopulacja na pniu, gdy samica wędruje ze ściółki w koronę drzewa.

• Jaja na pędach wierzchołkowych Świerka, najczęściej w wieku 40-120 lat na górnej stronie zeszłorocznych igieł.

• W złożu 4-12 jaja wciśnięte w podłużne rynienkowate nacięcie w igle. Powleczone wydzieliną gruczołów kitowych. Ogółem samica składa  od 40-120 jaj

• Stadium jaja trwa 3 tyg.

• Wylęgłe larwy wędrują w rozwidlenia pędów i tam sporządzają wspólny kulisty oprzęd śr. 20-30cm, w którym przebywa 40-50 larw, każda w oddzielnej komorze zrobionej z przędzy.

• Larwy i żerują na igłach 1-3 letnich przez 5-7 tyg.( żer od wierzchołka korony w dół).

• Pędy tegoroczne i pączki nie są uszkadzane.

• W końcu sierpnia opuszczają się lub spadają z koron i zagrzebują się w glebie mineralnej do głęb. 5-30 cm tworząc w niej owalne kolebki.

• Stadium poczwarki 2-3 tyg. Generacja 3-letnia, czasem 2lub 4 letnia.

Boreczniki sosnowe, B. jasnobrzuchy, B. krzewian(trójkąt na głowie), B. podobny, B. największy(czarna gąsienica), B. zielonożółty(brew na głowie),

Borecznik sosnowiec(Diprion pini):

• Pierwsza rójka przypada na okres kwietnia i maja.

• Druga odbywa się między 15 VII a 15 VIII, jednak regularność czasowa rójek jest bardzo mała. Rójka odbywa się w dzień.

• samice są ociężałe i słabo latają .Imago nie pobiera pokarmu.

• Jaja są składane przez zapłodnione i niezapłodnione samice, a ich liczba dochodzi do 180, najczęściej waha się od 100 do 150 na sąsiadujących ze sobą igłach, są składane w złożach po kilkanaście sztuk, rzędem jedno za drugim.

• Jaja są pokrywane piankową wydzieliną gruczołów kitowych. Jaja wysuwają się i pęcznieją z nacięcia, a następnie przed wyjściem larwy pękają wzdłuż swej dłuższej osi.

• Rozwój embrionalny trwa 1-5 tyg.

• larwy żerują gromadnie przebywając najpierw po 2-3 na igle, przed końcem żeru po 2 lub pojedynczo.

• Młode larwy I-III stadium ogryzają igły z boków ,pozostawiając nie naruszony nerw środkowy i nienaruszoną partię wierzchołkową igły, starsze larwy zjadają igły aż po pochewki młoda korę na pędach.

• Wyrośnięte larwy pierwszego pokolenia sporządzają oprzęd przymocowując go do igieł gałęzi lub nawet trawy i runa.

• Oprzęd owalny żółtobrunatny .

• Po 2-3 tyg przyjmują postać eonimfy, a po kolejnych 3-4 tyg pronimfy.

• Następuje przepoczwarczenie, a po dalszych 2-3 tygodniach, co przypada na VII i VIII i wtedy pojawiają się postacie dorosłe. Przystępują do kopulacji i składania jaj.

• Larwy II generacji żerują na igłach aż do jesieni, potem spełzają po pniu i zagrzebują się w ściółce. Sporządzają oprzędy w których przeobrażają się w eonimfy.

• Przepoczwarczenie III i IV, choć znaczna część nie przerywa diapauzy i przebywa w glebie rok lub 2, a nawet 4.

• Przepoczwarczenie jest poprzedzone przejściem eonimfy w pronimfę .Może to zachodzić już w grudniu, ale i później.

Gdzie szukamy owadów?:

Jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny wykonuje się w stałych partiach kontrolnych (PK), wyznaczanych w drzewostanach sosnowych lub wielogatunkowych z przewagą sosny w wieku powyżej 20 lat, na polecenie nadleśniczego.

Wielkość stałej PK wynosi ok. 1ha.

Liczbę PK ustala się w zależności od siedliska, wieku, powierzchni drzewostanu.

Do wykonania poszukiwań niezbędne są:

a) schemat rozmieszczenia powierzchni próbnych,

b) ramki o wymiarach 0,5×1 m(w liczbie 1-10 szt. Po jednej dla każdej osoby wykonującej poszukiwania)

c) motyczki lub pazurki ogrodnicze,

d) pudełka do zbierania i przechowywania zebranych owadów.

W PK jesienne poszukiwania prowadzi się na 10 powierzchniach próbnych

o wielkości 0,5 m2 każda. Wskazane jest, aby jeden z dłuższych boków prostokąta,

przedstawiony na schemacie, zlokalizować wzdłuż drogi w strefie bardziej nasłonecznionej.

W drzewostanie pod wybranym pierwszym drzewem układa się ramkę. Każdy

kolejny punkt wyznacza się w odległości około 35 m od poprzedniego i przy najbliższym

drzewie w zasięgu wzroku (nieprzygłuszonym) układa się kolejną ramkę, zgodnie

ze schematem (ryc.2).

W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się w porozumieniu z ZOL i RDLP zastosowanie

innej metody poszukiwań szkodników pierwotnych sosny.

Podczas poszukiwania owadów na wyznaczonych powierzchniach próbnych

przeszukuje się ściółkę i glebę wewnątrz ramki, a na pięciu powierzchniach (o numerach nieparzystych) także całą powierzchnię odziomka drzewa od szyi korzeniowej do wysokości 1,5 m, gdzie często w spękaniach kory zimują boreczniki.

Brudnica mniszka(Lymantria monacha):

Biologia, monitoring/obserwacje, prognozowanie, postepowanie

• Rójka lipiec-sierpień

• Lot godowy późnym wieczorem(22-24)

• Wyraźny dymorfizm płciowy: samiec – rozpięt. Skrzydeł do 3,5 cm, czułki ma podwójnie grzebykowate, odwłok zakończony pędzelkowato, w pozycji siedzącej samiec przypomina trójkąt równoboczny; samica - rozpiętość skrzydeł do 4,5 cm, czułki piłkowane, odwłok z prążkami o różowawym odcieniu, w pozycji siedzącej przypomina zarys trójkąta równoramiennego.

• Wyróżnia się trzy formy różniące się ubarwieniem:

+jasna(skrzydła koloru białego),

+eremita(szara),

+atra(czarna).

• Na pierwszej parze skrzydeł widoczne są poprzeczne przepaski.

• Jajo o średnicy 1 mm, barwy czerwonej (krwawo-czerwonej). Składane w spękaniach kory w dolnej partii pnia lub górnej w drzewostanach z gęstym podszytem.

• Samica składa do 600 jaj-średnio 300 jaj, po 20-100 szt.

• Jaja rozwijają się od 4(przy temp. 15-24 st. C) do 30 dni (temp. 8 st.C)

• Mała larwa nie opuszcza osłonki jajowej i zimuje w niej. Gąsienice zjadają osłonki jajowe i wychodzą na słońce. Jej ubarwienie czernieje.

• Wylęg –początek maja(czasem pod koniec kwietnia, gdy rozwijają się pędy kwiatostany pyłek.

• Przez grzbiet larwy przebiega ciemna pręga, na 7,8 segmencie znajduje się jasna plama (siodełko).

• W okresie 2-7 dni larwy tworzą tzw.lusterka(skupienia larw), następnie wędrują w korony drzew gdzie zjadają pączki i korę młodych pędów. Pierwotnie żywi się męskimi kwiatostanami, potem zjada stare, później młode igły.

• Larwy przechodzą od 4 do 5 wylinek.

• Poczwarka typu zamkniętego jej ciało pokryte jest kępkami włosków. Przepoczwarczenie następuje w koronach drzew.

• Samice zjadają 300 igieł sosny lub 100 igieł świerka, samce 30% mniej.

L-3(szerokość puszki głowowej 2mm)

Zawsze pierwsze lęgną się samce,

Na sośnie poczwarka w korze, na świerku na pędach(igłach)

Egzuwium pusta poczwarka!!!!

Wrogowie:

Krysztalica

Kontrola występowania:

Kontrolę wylęgu gąsienic przeprowadza się na drzewach z opaskami lepowymi lub

stosach kontrolnych oraz przez liczenie skupisk wylęgłych gąsienic, gromadzących się

w tzw. lusterkach na pniu. Obecność gąsienic w lusterkach pokazuje rzeczywisty zasięg

występowania szkodnika w drzewostanach.

Obserwacje lotu B. mniszki:

-pułapki feromonowe(odławianie samców). Kontrolę robi się obowiązkowo w drzewostanach powyżej 20 lat.

Celem kontroli jest ocena stopnia zagrożeń drzewostanów iglastych i mieszanych z przewagą gatunków w wieku powyżej 20 lat.

Podstawowe opracowanie prognozy zagrożenia drzewostanów sosnowych jest liczba samic zaobserwowanych na drzewach.

Pułapki wieszamy na wysokości 2 m.

Wyniki odłowów wpisywane są w formularz nr. (IOL)

Metoda 20 drzew: Obserwator wykonujący przegląd drzewostanu idzie najpierw liniami podziału powierzchniowego. W  poszczególnych pododdziałach uważnie ogląda drzewa po swojej lewej i prawej stronie. Po zauważeniu siedzących na drzewie samic motyli od tego miejsca kontroluje dwadzieścia kolejnych drzew. Dziesięć drzew powinno być zlokalizowanych wzdłuż brzegu drzewostanu, następnie dziesięć – wzdłuż prostopadłej do brzegu linii, skierowanej w głąb drzewostanu. Liczbę samic na poszczególnych dziesięciu drzewach z obrzeża i z głębi drzewostanu danego pododdziału zapisuje się w formularzu nr 8. Jeśli w danym pododdziale zaobserwowano więcej miejsc występowania motyli, w wykazie należy odnotować jedno z nich o większym zagrożeniu.

Metoda transektu: Polega na liczeniu samic brudnicy mniszki na 10 kolejno wybranych drzewach w miejscu o największym zagęszczeniu populacji, zlokalizowanym podczas jednorazowego przejścia przez oddział wzdłuż transektu. Wyniki obserwacji wpisuje się do formularza nr 9. 2. W przypadku rójki rozciągniętej w czasie, bez wyraźnej kulminacji, rejestrację liczby samic brudnicy mniszki należy powtórzyć.