SOCJOLOGIA ORGANIZACJI

Podstawowe pojęcia

Socjologia

Termin „socjologia” (od łac. socius - zbiorowość, społeczeństwo i gr. logos mądrość, wiedza) bada zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy w nich zachodzące a wynikające z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości oraz zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Cechy socjologii jako nauki:

dążenie do posługiwania się pojęciami ogólnymi (abstrakcyjnymi);

unikanie wartościowania.

Socjologia – nauka analizująca interakcje i relacje między ludźmi

Podstawy socjologii

Rewolucja przemysłowa I połowa XVIII w.

Rewolucja Francuska 1789 rok

- obie rewolucje były podstawą do zmian w społeczeństwie przejście

od pierwotnej organizacji społecznej ( więzy krwi)

do organizacji społecznej celowo zorganizowanej

Trzy etapy rozwoju struktur organizacyjnych

Społeczeństwo pierwotne (brak podziału pracy, wspólnotowość)

Społeczeństwa rolnicze (podział pracy, zróżnicowanie ról społecznych, zawodowych, role regulowane tradycję i zwyczajem)

Społeczeństwo przemysłowe (podział pracy, wielka ilość organizacji, działających w oparciu o sformalizowane normy prawne)

Jesteśmy „ludźmi organizacji” w tym sensie, że bez nich nie potrafilibyśmy już przeżyć, a nawet nie potrafimy bez nich umrzeć.
(P. Sztompka)

Po co istnieją organizacje?...

Konsekwencje rozwoju wielkich organizacji:

totalitaryzacja społeczeństwa i ograniczenie jednostki („zmora totalności”);

depersonalizacja i fragmentaryczność stosunków międzyludzkich.

Definicje organizacji…

ORGANIZACJA definicje

Organizacja społeczna – zintegrowany, zorganizowany zbiór pozycji społecznych i stosunków społecznych realizujący wspólnie jakieś istotne społecznie funkcje, tworzący swoistą całość odróżnialną od innych podobnych całości.

ORGANIZACJA definicje

1) grupa celowa, zrzeszenie zmierzające do realizacji pewnych celów w sposób zorganizowany;

2) sposoby zarządzania ludźmi i różnymi środkami działania, sposoby koordynowania czynności, harmonizowania wysiłków, sprawdzania ich wyników dla osiągnięcia określonego celu przez zespół ludzi wykonujących zadania cząstkowe;

3) układ wzorów działania jednostek, podgrup i instytucji, środków kontroli społecznej, ról społecznych i systemów wartości, które zapewniają współżycie członków zbiorowości, harmonizują ich dążenia i działania, ustalają dopuszczalne sposoby zaspokajania potrzeb, rozwiązują problemy i konflikty (..) – zapewniają porządek życia społecznego…………….

ORGANIZACJA definicje

duży zespół ludzi związanych bezosobowymi zależnościami, stworzony dla realizacji określonych celów

ORGANIZACJA definicje

ma charakter stowarzyszenia, nie wspólnoty,

jest zaangażowana w wykonywanie ciągłej, celowej działalności. Jako stowarzyszenie gromadzi członków w celu realizacji wspólnych wartości i celów, podczas gdy wspólnota skupia na zasadzie przynależności, gdzie kryterium są np. uczucia. Działalność ta jest ciągła, cel wyraźnie określony

Cechy organizacji

• Są powoływane do realizacji określonych celów w sposób zaplanowany i za pomocą procedur określonych przez przepisy.

• Mają sformalizowaną strukturę.

• Występuje w nich przejrzysty podział pracy.

• Mają wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy.

• Istnieje w nich wymiana personelu.

• Dominują stosunki rzeczowe (zbiory ról, nie osób).

Socjologia organizacji

Bada zachowanie ludzi realizujących wspólne cele. Zwraca uwagę na rolę i stosunki wynikające ze strukturalnego podziału organizacji i jej relacji z otoczeniem a zwłaszcza z jego wymiarem kulturowym.

Socjologia organizacji

zewnętrzny – między organizacją a społeczeństwem

zajmuje się opisem i wyjaśnianiem wpływu:

a) wzrastającej liczby organizacji na życie społeczne w cywilizacji przemysłowej i postindustrialnej,

b) całego społeczeństwa, jego struktury, kultury i ustroju na przebieg procesów wewnątrz organizacyjnych,

c) obiektywnych czynników organizacji, a więc jej celów, struktury, hierarchii, podziału zadań, procedur na zachowanie się ludzi wewnątrz organizacji

d) postaw, motywacji i wzajemnych oddziaływań między ludźmi na charakter i efektywność wymienionych wyżej obiektywnych elementów organizacji

PRZEDMIOT BADAŃ SOCJOLOGII ORGANIZACJI

Różnego rodzaju organizacje:

przedsiębiorstwa przemysłowe,

firmy handlowe,

stowarzyszenia,

partie polityczne,

związki zawodowe,

agencje rządowe,

szpitale,

więzienia, etc.

Powody badania organizacji…

Typologia organizacji

Typologia organizacji

a) Ze względu na fakt przez kogo są powołane:

rządowe, samorządowe, pozarządowe i prywatne;

b) Ze względu na wielkość:

- wielkie tzn. bardzo liczne, zwane też masowymi

- średnie, choć nie mają dużej ilości członków są znane w swojej społeczności ze względu na ich aktywność,

- małe, tzn. nieliczne i na ogół mniej znane.

c) Ze względu na jej oddziaływanie

- oddziaływanie rzeczywiste, gdy przekonuje do swoich celów i działań nie tylko własnych członków, ale również ludzi z zewnątrz,

- oddziaływanie pozorne – zwraca tylko uwagę na swoje istnienie, ale nie wywołuje bliższego zainteresowania sobą.

c.d. Typologia organizacji

d) Ze względu na trwałość organizacji:

- względnie trwałe

Na trwałość organizacji wpływ mają: istotność jej celów w dłuższym przedziale czasowym i umiejętność ich nagłośnienia, sprawność organizacyjna, zdolność do rzeczywistego oddziaływania na otoczenie oraz posiadanie niezbędnego do jej funkcjonowania minimum członków.

- efemeryczne – pojawiają się i znikają z powodu różnych celów

e) Ze względu na dostępność:

- otwarte – dostępne dla każdego, kto spełnia wymagane warunki,

- zamknięte – działają w zamierzonej izolacji od społeczeństwa

f) organizacje jawne i ukryte

g) Ze względu na stopień ich sformalizowania:

- mało sformalizowane (np.rodzina)

- bardzo sformalizowane (np.zakład pracy)

Problemy badawcze socjologii organizacji

Jakimi problemami zajmuje się socjologia organizacji?

I.) Cele organizacji

II.) Problemy struktury organizacji


III.) Poszczególne problemy organizacji

IV.) Procesy w organizacji

Cele organizacji:

Pojęcie celów w ścisłym znaczeniu może mieć zastosowanie tylko do jednego rodzaju systemu jako człowieka obdarzonego świadomością i zdolnością do abstrakcyjnego myślenia. Cele te mogą być określane w sposób formalny albo faktyczny.

struktura władzy

struktura autorytetu

struktura ról

struktura komunikacji

struktura personelu

style przywództwa

motywacje

kierownictwo

zachowania oczekiwane

formalne i nieformalne grupy

stosunki międzyludzkie

role i wzorce ( osobowe zachowań)

autorytet

przyczyny konfliktu

procesy władzy (jak zmienia się)

procesy konfliktu (jak narasta)

procesy rozwoju

procesy decyzyjne

kształtowanie norm

zmiana otoczenia

dopasowywanie się organizacji do otoczenia

Funkcje socjologii organizacji według A. Malewskiego

diagnostyczna

prognostyczna

ideologiczna

Funkcja diagnostyczna

Badania mają na celu określenie czasowo-przestrzennego zasięgu ich występowania oraz ustalić prawidłowości rządzące tymi procesami .

Wg A. Malewskiego badacz ustala pewne fakty społeczne w celu:

1) usunięcia niepożądanego stanu rzeczy,
2) oceny skuteczności określonej akcji,
3) zebranie danych ogólnych, które mogą, lecz nie muszą być wykorzystane.

Funkcja ideologiczna

Uwidacznia się pod wpływem celu jaki działające jednostki przed sobą stawiają. Ideologia to pogląd nakierowany na jakiś system wartości, można mieć taką samą ideologię, a nie znaleźć wspólnego języka i na odwrót. Zło leży w sposobie realizacji ideologii (np. inkwizycja).

Funkcja prognostyczna

Prognozuje, analizuje, określa warunki, które mogą wywołać określone następstwa – badając zbiorowości możemy określić kierunki rozwoju stosunków społecznych, choć pewnych zachowań nie da się do końca przewidzieć.

Funkcje według
A. Podgóreckiego

• diagnostyczna (jak u Malewskiego)

• aspołeczna (jak u Malewskiego ideologiczna)

• teoretyczna – teorie niezbędne do uporządkowania zjawisk

• demaskatorska – badania odkrywające rzeczywiste mechanizmy

• socjotechniczna – posiadając wiedze możemy sterować zbiorowością

Podsumowując…