Grupa 1

Wymień podstawowe zasady iluminacji.

1. Zasada spójności obrazu (naczelna zasada). Najłatwiej ją zrealizować, stosując zalewową metodę iluminacji.

2. Zasada ukrywania widoku opraw oświetleniowych (żeby uniknąć zjawiska tzw. olśnienia, czyli występowania jaskrawych obrazów świecących naświetlaczy w polu widzenia osób patrzących z głównych kierunków obserwacji)

3. Zasada wzmacniania efektu okrągłości obiektu (nie można okrągłych obiektów oświetlać równomiernie ze wszystkich stron, bo znika zakrzywienie powierzchni – pojawia się efekt płaskiej powierzchni). Trzeba użyć dwóch-trzech naświetlaczy umieszczonych symetrycznie w stosunku do osi obiektu, ale tak je wycelować, aby plamy świetlne nie zachodziły na siebie.

4. Zasada akcentowania krawędzi ścian prostopadłych (powinny różnić się poziomem jaskrawości światła, innym kierunkiem oświetlenia lub barwą światła, co wzmacnia efekt przestrzenności)

5. Zasada wzmacniania głębi i wysokości (płaszczyzna położona dalej lub wyżej powinna być jaśniejsza od tej, która jest bliżej lub niżej)

6. Zasada uporządkowania obrazu iluminowanego obiektu:

-powtarzające się elementy architektoniczne powinny być oświetlone tak samo

- jeśli dzienny obraz elewacji obiektu cechuje symetria, obraz nocny też powinien być taki (elementy po prawej i lewe stronie osi symetrii powinny być tak samo oświetlone)

- poziome linie podziału (gzymsy, balustrady) powinny być zaakcentowane

- naturalne granice obiektu, jego krawędzie, powinny być wyraźnie zarysowane.

Wymień wady i zalety dla dziedzictwa wynikające ze zmiany systemowej(1989r)

Zmiany w systemie ochrony dziedzictwa w Polsce po 1989 roku (opracowanie Bogusława Szmygina)

Cecha system	System obecny (po 1989)	System poprzedni (do 1989)
Forma własności zabytków	Prywatna własność	Państwowa własność
Odpowiedzialność i finansowanie zabytków	Spoczywa na właścicielu (prywatnym)	Deklaruje państwo
Status obiektu zabytkowego	Traktowany w sposób komercyjny – finansowanie jest traktowane jako inwestycja	Nie traktowany w sposób komercyjny – finansowanie nie jest traktowane jako inwestycja
Pozycja urzędu konserwatorskiego	Pasywna i zależna	Aktywna (reprezentant państwa)

jak można zachować Jak można zachować publiczny kontakt z zabytkami przy prywatyzacji i reprywatyzacji?

Grupa 2

Utowarowanie (uprzedmiotowienie) dziedzictwa

Proces utowarowienia dziedzictwa objawia się tym, że dziedzictwo staje się towarem jak każdy inny produkt.

Prywatni właściciele często patrzą na zasoby dziedzictwa przez pryzmat korzyści finansowych. Działają jak zwykłe przedsiębiorstwo komercyjne które nastawione jest na zysk. Mimowolnie w tym procesie biorą również udział instytucje publiczne tj. muzea, które mimo że reprezentują odmienny interes publiczny od prywatnych właścicieli, to w znacznej mierze przyczyniają się do traktowania dziedzictwa jako towaru. Przykładem mogą być wymogi księgowości i rachunkowości, które wymagają by instytucje publiczne takie jak muzea określały monetarną wartość swoich zbiorów. Poprzez taką wycenę wyznacza się wartość dziedzictwa na rynku komercyjnym. Innym przykładem, już z naszego podwórka jest rozporządzenie Ministra Kultury z 2000 roku w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych w którym czytamy, że Generalny Konserwator Zabytków jest zobligowany do oszacowania wartości materialnej znalezionego zabytku.

Cos o konserwowaniu albo konserwatorze zabytków....

11. Konwencje. Międzynarodowe akty prawne regulujące system ochrony zabytków w Polsce

1. 14 maja 1954 w Hadze przyjęto tzw. Konwencję Haską, a mówiąc ściślej, „Akt końcowy konferencji międzynarodowej w sprawie ochrony dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego”.

2. w Paryżu 14 listopada 1970 przyjęto konwencję dotyczącą środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury.

1. Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjęta 16 listopada 1972 roku przez Konferencję Generalną UNESCO na siedemnastej sesji w Paryżu. Polska ratyfikowała ją 29 września 1976. Opublikowana w Dzienniku Ustaw z 1976 roku nr 32 poz. 190.

2. Konwencja dotycząca ochrony podwodnego dziedzictwa kulturalnego uchwalona w Paryżu 2 listopada 2001 r.

3. Konwencja dotycząca ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, uchwalona 17 października 2003 w Paryżu na 32 sesji Konferencji Generalnej UNESCO.

Międzyrządowy Komitet Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego (Komitet Dziedzictwa Światowego).Zadaniem Komitetu jest realizacja postanowień Konwencji, a w szczególności:

Gdzie powinny znajdować sie marmury partenonskie, w Londynie czy w Atenach? Odpowiedz uzasadnij.

Grupa 3

Wymienić 8 zasad zarządzania dziedzictwem kulturowym.

1. Konieczność traktowania dziedzictwa kulturowego jako własności publicznej, do której wszyscy członkowie społeczeństwa muszą mieć zapewniony dostęp i o której mają prawo być wyczerpująco i przystępnie informowani, którą mają prawo wykorzystywać na różne sposoby i za którą też wszyscy są w jednakowym stopniu odpowiedzialni.

2. Uznanie, że zmiany mają charakter konieczny i odwracalny, nie chodzi o to, by zatrzymywać rozwój w spetryfikowanym stanie „dawności”, zmianami jednak trzeba zarządzać, aby w ich toku zachować jak najwięcej wartości dziedzictwa kulturowego.

3. Zasada Primus non nocere – potrzeba zachowania dziedzictwa dla przyszłych pokoleń, a więc ograniczenia niszczących technik badawczych i ingerencji w zabytkową substancję do absolutnie niezbędnego minimum, na rzecz wykorzystywania nieniszczących technik poznawania dziedzictwa i konserwacji zapobiegawczej.

4. Odejście od koncepcji ochrony wyizolowanych z otoczenia pojedynczych zabytków na rzecz ochrony całych fragmentów historycznego krajobrazu kulturowego.

5. Konieczność powiązania ochrony dóbr kultury z ochroną środowiska naturalnego w ramach koncepcji zintegrowanej ochrony środowiska przestrzennego.

6. Konieczność ścisłego powiązania ochrony dziedzictwa kulturowego z planowaniem zagospodarowania przestrzennego.

7. Potrzeba uwzględnienia społecznej percepcji zabytku i związanych z nim niematerialnych wartości kulturowych w planowaniu wszelkich działań dotyczących dziedzictwa kulturowego.

8. Nacisk na pozaprawne środki ochrony środowiska kulturowego a przede wszystkim na edukację i mądrą popularyzację, prowadzącą do włączania się szerokich kręgów społeczeństwa do działań na rzecz konserwacji dziedzictwa kulturowego.

Co pan/ pani sądzi. Czy dziedzictwo kulturowe jest powodem do sporów czy nie?

dziedzictwa objawia się tym, że staje się towarem jak każdy inny produkt.

Prywatni właściciele często patrzą na zasoby dziedzictwa przez pryzmat korzyści-należy rozwinąć myśl na podobnie do iluminacji

Wymienić założenia w zarządzaniu dziedzictwem kulturowym w ujęciu międzynarodowym.

Grupa 4

Różnica między zabytkiem a dziedzictwem.

Zabytek:

ma status elementu dokumentu przeszłości, należy do przeszłości,

jest jednostkowy i wyizolowany ze środowiska,

należy do świata sztuki,

jest oceniany wg. uniwersalnych zasad,

winien być wyłączony z procesu współczesnych przemian,

winien być przedmiotem badani ochrony.

Dziedzictwo:

Jest częścią środowiska,

Ma status elementu współczesności,

Służy współczesnym celom,

Nie można określić uniwersalnych zasad konserwatorskich.

Może być przekształcone, dostosowane. można zmienić przeznaczenie.

Ma właściciela, który chce je wykorzystywać do własnych celów .

Różnica między opieką a ochroną.

Art. 4. ustawy Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji

publicznej działań mających na celu:

1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających

trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;

2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości

zabytków;

3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;

4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków

za granicę;

5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;

6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowani i zagospodarowaniu przestrzennym

oraz przy kształtowaniu środowiska.

Art. 5. ustawy Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w

szczególności, na zapewnieniu warunków:

1) naukowego badania i dokumentowania zabytku;

2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych

przy zabytku;

3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym

stanie;

4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;

5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu

dla historii i kultury.

Najważniejsze postulaty z Raportu Kultury

17. Raport kultury.

Wydaje się, że zrozumienie istoty przemian zachodzących w ostatnich 20 latach w

systemie ochrony zabytków wymaga szerszej perspektywy czasowej. Należy przeanalizować

i porównać warunki występujące przed przemianami systemowymi w Polsce z warunkami

wykształconymi w okresie transformacji oraz prognozami – warunkami przewidywanymi

w przyszłości.

Ponadto, konieczne jest precyzyjne określenie terminu „system ochrony dziedzictwa”, który może być dwojako rozumiany. W węższym ujęciu system ten utożsamia się z elementami bezpośrednio związanymi z ochroną dziedzictwa. Służby konserwatorskie, finansowanie ochrony dziedzictwa, akty prawne regulujące ochronę dziedzictwa, teoria konserwatorska, szkolnictwo konserwatorskie – te czynniki tworzą system ochrony dziedzictwa, który można nazwać profesjonalnym. Ochronę dziedzictwa kształtują bowiem nie tylko wyżej wymienione czynniki, które obejmują system działań profesjonalnych, ale również takie jak polityka, gospodarka, życie społeczne, kultura, edukacja czy media. Słowem, ogół czynników charakteryzujących dany kraj.

Trzeba podkreślić, że przyjęcie danego sposobu rozumienia systemu ochrony dziedzictwa ma

określone konsekwencje. Pierwszy przypadek zakłada autonomię systemu, czyli możliwość jego

w miarę swobodnego kształtowania. W drugim przypadku ochrona dziedzictwa jest istotnie

uwarunkowana ogólną sytuacją panującą w kraju i powiązana z ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce.

Grupa 5

Artykuł o wielokropku

Rzeźba została zainstalowana w miejscu symbolicznym - tamtędy w czasie II wojny światowej przebiegała "kładka", drewniany most nad aryjską częścią miasta, łączący Duże i Małe Getto. W ten sposób autorki chcą przełamać tabu, jakim do dziś jest, rzucająca cień na polsko-żydowskie relacje, świadomość Polaków, że to na ich oczach dokonała się zagłada Żydów.

Zmiany jakie miały miejsce we wszystkich Kartach

Karta Ateńska Jednym z najważniejszych postulatów Karty było unikanie rekonstrukcji, aby przede wszystkim zachować autentyczność zabytków w dobrym stanie technicznym. Restauracja była dopuszczalna, kiedy możliwe było przeprowadzenie rzetelnych badań naukowych oraz zostały zachowane nawarstwienia stylowe budynku. W przypadku ruin, rekonstrukcja powinna ograniczać się tylko do anastylozy*, natomiast nowe uzupełnienia musiały odróżniać się od autentycznych. Przy konserwacji zabytku należało zastosować najnowsze osiągnięcia techniki, ale w taki sposób by nie wpływały na zewnętrzny wygląd i charakter zabytku. W przypadku budynków uszkodzonych w czasie nagłych kataklizmów dziejowych (wojny), należało przywrócić mu formę, jaką posiadał przed zniszczeniem

Karta Wenecka stanowi, że „konserwacja zabytków zakłada przede wszystkim obowiązek ciągłości ich należytego utrzymania. Konserwacji sprzyja zwłaszcza zagospodarowanie zabytku na cele społeczne. Pożądane użytkowanie nie powinno jednak pociągać za sobą zmian układu bądź wystroju budowli. W Karcie Weneckiej podkreślone jest również znaczenie zbierania, przechowywania i rozpowszechniania informacji o zabytkach

Karta Krakowska mowa jest o budowie „Nowej Europy”, charakteryzującej się różnorodnością kulturową i pluralizmem wartości, uznającej za fundament przyszłego rozwoju dziedzictwo materialne i intelektualne przeszłości. Karta określa kryteria, na podstawie których identyfikowane jest dziedzictwo związane z wydarzeniami historycznymi i kontekstem społeczno–kulturowym. Ochrona może być realizowana poprzez wiele rodzajów interwencji. takich jak: prewencyjna konserwacja środowiska, doraźne utrzymywanie, naprawa, restauracja, renowacja. Każda interwencja wiąże się z decyzjami, wyborem i odpowiedzialnością związaną z całością dziedzictwa. Ochrona dziedzictwa architektoniczno–urbanistycznego realizowana jest przez projekt konserwatorski, określający długoterminową strategię. Karta określa również zakres rekonstrukcji, uznając ją tylko ze względu na społeczne czy kulturowe motywacje. Podkreśla znaczenie ochrony krajobrazu jako dziedzictwa kulturowego. W karcie zawarto wytyczne dotyczące technik konserwatorskich, popartych interdyscyplinarnymi badaniami naukowymi. Szkolenia i edukacja konserwatorów, a także restauratorów powinna mieć szeroki charakter, wraz z doświadczeniem i zdolnościami artystycznymi stanowią o jego kwalifikacjach i umiejętnościach. Zachowanie i ochrona dziedzictwa architektoniczno–urbanistycznego wymaga stworzenia lepszych warunków poprzez podejmowanie skutecznych działań prawnych i administracyjnych.

Dziedzictwo a dostęp publiczny do zabytków

Grupa 6

Co to jest park kulturowy?

Jest jedną z form oraz sposobów ochrony krajobrazu kulturowego czyli przestrzeni historycznie ukształtowanej w wyniku działalności człowieka, zawierającej wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Taką formę ochrony przewiduje ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku.

Park kulturowy może utworzyć Rada Miasta, na podstawie uchwały, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Celem utworzenia parku kulturowego jest zintegrowana ochrona wyjątkowych wartości kulturowych i krajobrazowych wraz z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Uchwała RM określa nazwę parku kulturowego, jego granice i sposób ochrony, a także zakazy i ograniczenia, które mają obowiązywać na terenie parku.

Zgodnie z art. 17 w/w ustawy mogą one dotyczyć:

1) prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej lub usługowej,

2) zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych,

3) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego,

4) składowania lub magazynowania odpadów. 

 Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest do sporządzenia planu ochrony parku kulturowego, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, który wymaga zatwierdzenia przez radę gminy. W celu realizacji zadań związanych z ochroną parku kulturowego rada gminy może utworzyć jednostkę organizacyjną do zarządzania parkiem.

Ochrona parku kulturowego powinna też zostać uwzględniona w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W specjalnych przypadkach park kulturowy, o szczególnej wartości, może też być uznany za pomnik historii lub jako pomnik historii wpisany na "Listę dziedzictwa światowego".

Zasady dziedzictwa kulturowego występują w konstytucji?

1. Art. 5: „….strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”.

2. Art. 6: „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju……Rzeczpospolita Polska udziela pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym”.

3. Art. 31 ust. 1: „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”.

4. Art. 64 ust. 1: „Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia”.

5. Art. 64 ust. 3: „Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności”.

6. Art. 73: „Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury”.\

Wymień konflikty dotyczące własności dziedzictwa kulturowego.

1. Cel, jakim jest ochrona zabytków, nie może być kwestionowany. Konieczność ochrony zabytków leży w interesie publicznym. Art.31 ust.1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami stanowił ograniczenie konstytucyjnego prawa własności

2. W jakiej mierze państwo może zobowiązać właściciela (inwestora) do ponoszenia ciężarów związanych z realizacją obowiązku państwa – obowiązku polegającego na strzeżeniu dziedzictwa narodowego?

3. Jak można uzasadnić konieczność ograniczenia prawa własności?

Konieczność takiego uzasadnienia sformułowana jest w art. 31 ust.3 Konstytucji i w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, gdzie występuje zasada proporcjonalności.

Chodzi o:

1. wymóg stwierdzenia rzeczywistej potrzeby dokonania ingerencji w zakres prawa bądź wolności jednostki

2. wymóg stosowania takich środków prawnych, które będą skuteczne, czyli rzeczywiście służące realizacji zamierzonych celów.