Czerwona kartka:
1.Efebia – wychowanie wojskowe; forma przygotowania wojskowego w starożytnej Grecji; dla synów pełnoprawnych obywateli wprowadzona w Ateny w V p.n.e. , przyjęcie do efebii = wpis na liste obywateli; program wychowania obejmowal wychowanie fizyczne i wojskowe, naukę poezji i muzyki
2.Wychowanie ateńskie – o życiu lub śmierci dzieci decydował ojciec;
-do 7. R. ż. Opieka matki w domu
-potem do szkoły uczęszczał prawie każdy wolny Ateńczyk
-cel : mądry obywatel, sprawny mężczyzna, wszechstronny
3.Plaon – lata życia i jego dzieła - 427-347 p.n.e. – „ O państwie”, „O prawach”, „Obrona Sokratesa”, „Rzeczypospolita”
4.Literator i kalkulator – uczyli biedne dzieci w starożytnym Rzymie – literatura i matematyla
5.Quadrivium – stopień wyższy od trivium, dział tzw. Sztuk wyzwolonych czyli nauk przygotowywujących do studiów wyższych, arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka
6.Tradycja i obyczaj w wychowaniu rzymskim – obyczaj wymagał aby to ojciec przygotowywał syna do pełnienia przyszłych ról społecznych na zasadzie żywego przykładu
7.Akt odnowienia Akademii Krakowskiej – 15 lipca 1400, Władysław II Jagięłłó
8.Renesans karoliński – zapoczątkowany przez Karola Wielkiego; dążył on do zjednoczenia Europy i stworzenia imperium, próbował odnowić upadłą kulturę starożytną oraz nawiązać do kulturalnych zdobyczy starożytnych
9.Dysputa w średniowiecznych uniwersytetach – dysputa – postanowienie problemu, gromadzenie argumentów za i przeciw, kończyła się wyjaśnieniem danego zagadnienia; z tej metody dyskutowania bierze swoją formę wiele średniowiecznych dzieł filozoficznych i teologicznych
10. Dzieła Erazma z Rotterdamu – „Pochwała dla głupoty”; „O wczesnym rozpoczynaniu kształcenia chłopców”; „O sposobie studiów”
11. Ideał wychowania jezuitów – uczyli za darmo, nie pobierali opłat
-głównie szkolnictwo średnie (by mieć dobrych przedstawicieli)
-uwaga skupiona na przygotowaniu nauczycielu
-zyskali sobie zaufanie dzięki p;orządkowi, systematyczności, karności i zgodności z panującym duchem Europy
12. Akademia Wileńska – założyciel i data – król PL Stefan Batory 1579 – zatwierdzony przez papieża (akt fundacyjny 1578)
13.Komeński – na czym polegało wychowanie zgodne z naturą – wszyscy ludzie są równi wobec Boga, mają takie same możności rozwoju, kształcenie ma przekazać obraz całości ludzkiego poznania (wychowanie zgodne z naturą i rozwojem, psychicznie i fizycznie rozwija naturalną dla człowieka ciekawość świata (oświecenie J.J.Rosseau) )
14.”Wiedza to potęga”; „Tyle mamy władzy ile mamy wiedzy” – kto to powiedział i co to znaczy
15.Okresy w wychowaniu chłopców – J.J.Rosseau – I niemowlęctwo 0-2 r.ż.
II dzieciństwo 2-12 r.ż.
III chłopięctwo – 12-15 r.ż.
IV młodzieńczość – 15/16-20 r.ż.
16.Konarski – ustawy szkolne wizytacji apostolskiej – wiele wątków praktycznych (15.02.1754 – zatwierdzone przez papieża Benedykta XIV) : - nowe programy nauczania i nową organizacja tych szkół
-określił całą pragmatykę nauczycielską
-określił zakres wykształcenia pedagogicznego
-określił nadzór pedagogiczny (kontrole)
17.Towarzystwo Ksiąg Elementarnych – kiedy, czym, co to księgi elementarne – Towarzystwo utworzone w ramach reformy edukacji podstawowej KEN; opracowano pionierskie podręczniki wymagające często tworzenie polskiej terminologii(szczególnie nauki przyrodnicze i ścisłe), która do dzisiaj jest podstawą terminologii chemicznej, fizycznej i matematycznej w Polsce
18.System wzajemnego nauczania – XIX Anglia, inne nazwy – system monitoralny lub Bella-Lancaster’a system – uczniowie zdolniejsi (monitorzy) mieli pod swoją opieką małe grupy (ok. 10 osób) i uczyli tego, co nauczył ich nauczyciel
19. Polityka Bismarcka – prowadził restrykcyjną politykę; chciał zjednoczenia Niemiec, by stały się potęgą; germanizacja polskiej ludności ( ziem polskich – kulturkampf 1872); był wrogi wobec kościołów katolickich
20.Rada szkolna, krajowa – Galicja – rodzaj organu szkolnego 1867-1921 na terenie Galicji, zajmowała się szkolnictwem podstawowym oraz średnim; przewodniczący z urzędu był namiestnik Galicji, rada ta przyczyniłła się do wprowadzenia do szkół języka polskiego oraz ukraińskiego we wschodniej Galicji
21. Typy szkół średnich, epoka autonomiczna w Galicji
22. Liceum Krzemienickiego – dzieło Tadeusza Czackiego (Wizytator) i Hugo Kołłątaja
23. Postulaty pozytywistów warszawskich co do wychowania – wychowanie przesycić zasadami „trzeźwości” i „utylitaryzmu”
-propagowano szkoły zawodowe, techniczne, rzemieślnicze i handlowe
24. Ochronki – pierwowzór przedszkola (miejsce, gdzie dziecko przebywa przez pewien czas, ma opiekę, wyżywienie, ubranie, bezpieczeństwo); 1. Ochronkę założył pastor Oberlin (koniec XVIII w.), 1816r. – R. Owen otwiera oficjalną ochronkę w Londynie dla dzieci swoich pracownic (był właścicielem fabryki), zatrudnił opiekunki, zapewnił wyżywienie i ubranie, wprowadził podstawy edukacji.
25. Cel wychowania Herbarta – nauczanie powinno mieć charakter wychowywujący, CEL : ukształtowanie silnych moralnie charakterów, ŚRODKI : kierowanie dziećmi, karność, dyscyplina jest niezbędna do pobudzenia zainteresowań
26.Maria Montessori – 1907 Casa dei Bambini – dom dziecka, 1. Instytucja otwarta
27. Ustawa jędrzejewiczowska z 11.03.1932 w odniesieniu do szkół powszechnych – jednolity system szkolnictwa ( przedszkole – szkoła wyższa), 7letni obowiązek szkolny; 4 lata gimnazjum, 2 lata liceum, egzamin wstępny do gimnazjum, mała matura, liceum
Zielona kartka:
1.Liceum – z łac. „licaeum” – nazwa starożytnej szkoły, założone przez Arystotelesa w IV w. p.n.e., szkoła filozoficzna w Atenach, szkołę nazywano również perypatetycką (od zwyczaju przechadzania się w czasie wykładów), Arystoteles uczynił ją instytutem zespołowych i planowych badań naukowych w dziecinie humanistyki i przyrodoznastwa
2.Wychowanie greckie, ateńskie i spartańskie
Greckie – ideał kultury ciała, etyka honoru, etyka rycerska, cel : wychowanie dobrego obywatela
Ateńskie – wolny człowiek, nihilizm poznawczy, obowiązek kształcenia dzieci
Spartańskie – wychowanie moralne, najważniejsza potrzeba zbiorowości, lakoniczne wypowiedzi, sprawność fizyczna
3.Wychowanie przedszkolne – kto z greckich myślicieli zapoczątkował, co o tym uważał – Arystoteles; na okres wychowania przedszkolnego przypada wychowanie fizyczne i moralne; do 7 r.ż. w domu, pod opieką rodziców, ponieważ nie nie zastąpi miłości rodzicielskiej, do 5 r.ż. swobodnie zabawy, lekie ćwiczenia fizyczne, dzieci nie mogą przebywać w towarzystwie niewolników
4.Arystoteles – druga natura natura to przyzwyczajenie
5. Sztuki wyzwolone : podstawa wykształcenia w okresie późnej starożytności opraz średniowiecza, trivium : gramatyka, dialektyka i retoryka i quadrivium : geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka
6.”O kształceniu mówcy” – Kwintylian – wszechwykształcony człowiek to idealny mówca
7.Akademia Krakowska za czasów Kazimierza Wielkiego – jakie wydziały : 1364, Wydział Prawa (3 katedry), Medycyny (2 katedry), 7 sztuk wyzwolonych (1 katedra)
8.Etapy wychowania mieszczańskiego – każdy musiał nauczyć się jakiegoś zawodu; szkoły parafialne, miasto utrzymywało budynek, nauczyciela; czas nauki 3-4-lata – etyka,, termino – udział ucznia w pracy produktywnej
9.Uniwersytet Boloński – wzór organizacyjny, na czym polegał – najstarszy uniwersytet na świecie w Bolonii 1158, wokół prawa i medycyny, własny statut, rektor, władza sędziowska, rektorzy pełnili funkcje honorowe, 4 wydziały (teologia, prawo kościelne, medycyna, 7 sztuk wyzwolonych), ścisły nadzór biskupa, zachęcali swoim majątkiem
10.”O prawie Rzeczypospolitej” – A. Frycz-Modrzewski, obejmuje całość najważniejszych reform ustrojowych koniecznych do wprowadzenia (by zostały wykonane historyczne zadania pokolenia)
11.Gimnazjum Sturma w Strasburgu 1536r. – cel wychowania Sturma : pobożność rozumu i wymowy, wykształcenie młodzieży pod względem religijnym, w znajomości nauki, w językach; 10 lat nauki nauki w gimnazjum, później wersja skrócona o 5 lat, podział na przedmioty i klasy, lekcja i przerwa, egzaminy i sprawdziany aby zdać do najlepszej klasy
12.”Radio Studiorum” – 1599, program nauczania do szkół jezuickich
13.Reforma Konarskiego – „O skutecznym rad sposobie” – poglądy polityczne w reformie proponował nowy program nauczania i nową organizację tych szkół określił cala pragmatykę nauczycielską, zakres wykształcenia nauczycielskiego, nadzór pedagogiczny (kontrole)
14. Kolonie akademickie – szkoły tworzone na terenie Rzeczypospolitej XVI-XVIII w. Pod bezpośrednim nadzorem i opieką naukową Akademii Krakowskiej
15.Szkoła rycerska Korpusu Kadetów 1765, szkoła dla dzieci i młodzieży, współcześnie zwykle na poziomie szkoły średniej, mająca w programie nauczania różnego typu szkolenie wojskowe oprócz kształcenia ogólnego
16.Grzegorz Piranowicz – kim był w czasach KEN – profesor filozofii w kolegium jezuickim we Lwowie, uczestniczył w pracach KEN, jednocześnie sekretarz Towarzystwa do Księg Elementarnych
17.J.J.Rosseau – wychowanie negatywne – odrzuca wszelkie środki, które mają na celu urabianie wychowanka do realizacji celów narzconych z zewnątrz na rzecz nabywania umiejętności życia, tzn. używania wszystkich swoich organów, zmysłów i zdolności – takie wychowanie ma uformować jednostkę społeczną
18.Dwutypowość szkół w Galicji – podział seminariów nauczycielskich na męskie i żeńskie
19.Galicja doby autonomicznej – Polacy mogli swobodnie obchodzić swoje święta, posługiwać się j. polskim, studiować na polskich wyższych uczelniach – uniwersytetach : krakowskim i lwowskim oraz Politechnice Lwowskiej, kontrola nad administracją rządową i samorządową, wybór wydziału krajowego, uchwalenie budżetu krajowego (wybieranego na 6 lat), wznoszenie budowli publicznych oraz dróg na koszt państwa
20.Obowiązek szkolny XIX w. – jaki zabór – 1825 – Wielkopolska i Pomorze, 1873 - Galicja
21. Ochronki - poprzednio
22.System monitoralny - poprzednio
23.Herbartyzm – jakie kraje : Niemcy, Austria i część USA, kraje romańskie go odrzuciły
24.Rewolucja 1905 – pozytywne skutki dla oświaty : możliwość tworzenia polskich instytucji
-używanie języka polskiego w urzędach gminnych
25.1900 Ellen Key – manifest nowego wychowania, tytuł książki – „Stulecie dziecka”
26.Maria Montessori – zakład wychowawczy - poprzednio
27.Ustawa Jędrzejewicza – typy szkół średnich – 2 letnie liceum ogólnokształcące, 2letnie liceum zawodowe, 3letnie liceum pedagogiczne
Biała kartka:
1.Kolageta
2.Wychowanie wg Arystotelesa : 0-7 r.ż. – rodzina, cenzura wierszy, pieśni i muzyki, wychowanie państwowe – dziecko należyt do rodziny, nad wychowaniem czuwają publiczni nadzorcy, wychowanie w zbiorowości, 7-14 r.ż. – nauki elementarne 14-21 wychowanie fizyczne, pogarda dla pracy fizycznej, która jest przeznaczona tylko dla niewolników; według Arystotelesa celem wykształcenia jest nauka spędzenia wolnego czasu, a nie zawodu : tylko ucząc się spędzania czasu wolnego człowiek może osiągnąć eudajmonię
3.Collegium Nobilum - szkoła założona w 1740 w Warszawie przez Stanisława Konarskiego. Językiem wykładowym była łacina. Zakres nauczania obejmował nauki matematyczno-przyrodnicze, ekonomię, prawo polskie, naukę języków oraz lekturę pisarzy nowożytnych. Wykształciła wielu wybitnych mężów stanu.
4.Stan rycerski – lenno w zamian za służbę, wysoki prestiż zawodu, charakter ponadnarodowy – etos rycerski – służba Bogu, Panu i Kobiecie, do 7. R.ż. dom, 7-14 r. ż. Jako paź, naucza go senior, mistrz i kapelan, 14-21 – giermek, chłopiec służebny, 21 lat – pasowanie na rycerza natury religijnej, po 21 roku – wyruszał w świat, cnoty pożądane : waleczność, pobożność, dworowość, stan rycerski cechował analfabetyzm, wysoki prestiż społeczny,
5.ABCD
6.”Wielka dyktata” Komeńskiego – 1657r., K. ustalił zasady obowiązujące w nauczaniu, określił czego należy uczyć młodego człowieka w odpowiednim wieku, porównywał szkołę do jarmarku – powinna przyciągać, zainteresować; szkoły miały być mieszane, nauka miała być zbiorowa, pełen demokratyzm – każde dziecko mogło zacząć tu naukę, nauczyciel jeśli ma chęci i są one poparte metodą nauczania to może uczyć nawet jak nie posiada wykształcenia; inaczej „Wielka dyktata” nazywa była przewodnikiem do zakładania szkół, składała się z 5 części : 1)pedagogika ogólna 2)dydaktyka ogólna 3)teoria wychowania religijno-moralnego i karności szkolnej 4)zasady organizacji szkół 5)podręczniki szkolne i nauczyciel
7.Dzieła J.J.Rosseau – „Emil, czyli o wychowaniu” – poemat dydaktyczny, wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przez zgubnymi wpływami zewnętrznymi. Chodzi o tak zwane wychowanie negatywne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz; cztery rozdziały „Emila” są poświęcone wychowaniu chłopców w kolejnych etapach życia, natomiast ostatni, piąty rozdział „Zofia czyli kobieta” mówi o wychowaniu dziewcząt.
„Uwagi o rządzie polskim” - Rousseau przedstawił reformę ustroju politycznego Rzeczypospolitej, kładąc nacisk na odpowiednie wychowanie młodzieży, które powinno mieć wybitnie narodowy charakter.
„Marzenia samotnego wędrowca”
8.Ochronki - poprzednio
9. 4 z pedagogiki starożytnej – Platon, Arystoteles
10. 4 cechy wychowania rzymskiego – nauka j. greckiego – j. dyplomatyczny
-za wychowanie rodzina odpowiadała przed cenzorem
-skąpe wychowanie elementarne dziewcząt
-czas nauki nie był ściśle określony, od 2/3 r.ż. do długich lat
-ubogie dzieci – szkoły prywatne, bogate dzieci – w domu, uczył je wykształcony niewolnik
11. Funkcje KEN
12.Systemy formalne wg Herberta
13.”Tabula rasa” – John Locke – to umysł narodzonego dziecka (niezapisana kartka), która dopiero w dalszym życiu się napełnia
14.System szkolny KEN : 3stopniowy model szkół podstawowych i średnich, później opracowano szereg przepisów i programów dla szkół podstawowego i średniego stopnia (np. dziewczynę ta tak samo nauka jak chłopcy) – lecz były one często ignorowane
15. Ustawy KEN – 1780 – projekt ustawy na podstawie kodeksu szkół KEN napisanego przez Kołłątaja, przedłożony przez Zamoyskiego – Sejm odrzucił
16. Rada Szkolna Galicji
17.XX w. wychowanie państwowe
18.4 myśliciele greccy o wychowaniu