10.10.2012

Polityka- posiada dwa wymiary praktyki i refleksji( w obu występuje myślenie polityczne, którego owocem jest myśl polityczna)

Powody podejmowania studiów nad myślą polityczną

1. Podmiot polityki- podejmując działania i uruchamiając procesy polityczna- korzysta z posiadanych informacji o rzeczywistości politycznych ( analiza informacyjnej pozwala określić:

1. Zbiór informacji, jakim dysponował dany podmiot polityki w konkretnym czasie

2. Sytuacje informacyjną towarzyszącą konkretny działaniom

1. Myśl polityczna jest zapisem subiektywnych cech charakteryzujących podmiot polityki: styl myślenia, wzorzec ideologii podstawowe wartości. Określa charakter decydenta politycznego, jego osobowość i racjonalność, a w odniesieniu do zbiorowości jest podstawowym elementem ją integrującym.

2. Jest zapisem hierarchii preferencji danego podmiotu polityki, który poprzez podejmowane decyzje stara się je realizować.

3. Myśl polityczna zawiera zestawienie różnych alternatyw decyzyjnych, z drugiej zaś uzasadnienie dokonanego wyboru jednej z nich, uznanej za optymalną.

4. Myśl polityczna jest zapisem uzasadnienia podjętych decyzji. Wyjaśnienia odnoszące się do nich tworzą podstawę dla poprawnego prognozowania zachowań decydentów

Analizując myśl polityczna można określić:

1. Bodźce sytuacyjne, na jakie podmiot polityki jest skłonny reagować

2. Relacje między celami a środkami i metodami działania

3. Rejestrowane skutkami, którym przypisuje się ważne znaczenie

4. Charakter dostrzeganych alternatywnych działań, które zostały odrzucone

5. Stosunek do posiadanych informacji o sytuacji decyzyjnej

6. Motywacje aksjologiczne

Podsmodernizacja politologii- w dziedzinie myśli politycznej oznacza odchodzenie od opisu szeroko rozumianych poglądów i programów politycznych poszczególnych polityków i partii politycznych na rzecz myśli politycznej „ wspólnie nie przeżytej”, czyli właściwej dla danych nurtów politycznych, stylów myślenia, okresów historycznych.

Kierunki rozwoju

1. Poszukiwanie praw i prawidłowości sterujących jej rozwojem w zależności od tego, jaki nurt ją tworzy.

2. Podciąganie indywidualnych przypadków pod bardziej ogólne kategorie (poszukiwanie konstytutywnych wartości i cech)

3. Umieszczanie jej w sieci relacji właściwych dla pola badań politologicznych(poszukiwanie i opisywanie interakcji między myślą polityczną a działaniami o procesami politycznymi)

4. Podejmowanie refleksji metodologicznej nad pojęciem myśli polityczna

H. Zieliński wskazał na konieczność:

1. Dokładanego zdefiniowania przedmiotu badań

2. określenia kierunków i mechanizmów kształtowania się myśli politycznej

3. Rozróżnienia jej twórców i nosicieli

4. Wypracowania kwestionariusza pytań badawczych

5. Przejęcia zasad porządkujących dóbr badanych treści

Trzy grupy badań nad myślą polityczną

1. Ujęcie podmiotowe ( myśl polityczna polityków i formacji politycznych)

2. Ujecie przedmiotowe ( rozważania o wybranej i wyodrębnionej kategorii[wartości])

3. Ujecie chronologiczne (badania wybranego okresu historycznego)

Rozumienie pojęcia myśl polityczna

W rozważaniach nt. myśli politycznej nie ma zgodności:

1. Co do znaczenia i pojemności terminu

2. Konieczności definiowania takich pojęć jak ideologia, doktryna, program, określanie ich zakresów oraz wyznaczanie granic jej oddzielających.

Zakres pojęcia

1. Ideologia- obszerny i zarazem spójny zestaw idei za pomocą, których grupa stołeczna postrzega świat.

2. Doktryna- zespół poglądów zawierających schematycznie przedstawioną wizję rzeczywistości politycznej, nie dających się modyfikować oraz uniemożliwiających dokonywanie niezbędnych nawet zmian.

3. Program- cechy: pragmatyzm, wywołanie konkretnych zmian gospodarczych i społecznych.

Problemy definicyjne myśli politycznej: Dwa stanowiska

1. Pominięcie pojęcia „myśl polityczna”

1. Andrzej Antoszewski – zbiór wartości i zasad postępowania odniesionych do sfery stosunków politycznych.

2. Zenon Tymoszuk- ideologiadoktrynaprogram politycznydziałanie

1. Występowanie pojęcia „myśl polityczna

1. Spór o zakres pojęcia i jego relacje z innymi, o zbliżonym zakresie znaczeniowym, a odnoszącymi się do sfery świadomości politycznej

Ujecie szerokie myśli politycznej

1. Traktowanie myśli politycznej jako subkategorii z obszaru świadomości politycznej

2. Zdefiniowanie nie jest zależne od definicji innych pojęci umieszczanych w tym samym ciągu znaczeniowym (ideologia, doktryna. Koncepcja, program, idea)

3. M. Śliwa- Myśl polityczna to działalność ideotwórcza i doktryno twórcza, zarówno poszczególnych myślicieli i polityków, jak i ugrupowań politycznych, instytucji władzy, grup i organizacjo społecznych

4. J. Kornaś- Myśl polityczna:

1. Koncepcje, które charakteryzuje duży stopień generalizacji i systematyzacji założeń oraz zasad

2. Są tworzone przez ideologów, intelektualistów i polityków, ale tych, którzy pozostają w związkach funkcjonalnych wobec interesów określonych grup społecznych, na ogół sformalizowanych.

3. Koncepcje te winny dotyczyć określonych wartości: narodowości, naród, państwo, ustrój politycznych i społeczno-gospodarczy.

1. M. Żychowski- koncepcje o szerokim charakterze: teoretycznym, ideologicznym i politycznym.

2. H. Zieliński, A. Czarnota, A. Łuczak- z pojęcia mp wyodrębnili doktrynę jako wewnętrzną subkategorie, co rozróżnia badaczy doktryn politycznych i prawnych.

Definicje obejmujące wszelkie poglądy związane z polityką:

1. M. Jaskólski- mp to doktryny polityczne i prawne, historiografia oraz siato pogląd

2. A. Grabski- idee, koncepcje i doktryny

3. W. Mich- wszelkie formy refleksji nad polityką, w postaci: ideologii, doktryny, programu, koncepcji.

4. Kulesza- terminem myśl polityczna określa się:

1. Pewne spostrzeżenia, hasła, pomysły oraz odrębne postulaty ujęte w sposób prosty zdroworozsądkowy

2. Elementy pierwotne układają się w umysłach ich zwolenników w pewną całości, koncepcje, w których spostrzegamy pewien ład

3. Koncepcje polityczne stają się podstawą do tworzenia rozwiniętych form myśl politycznej, typu: ideologia, doktryna, program polityczny

Inne ujęcie:

1. K. Różewicz, łańcuch kategorialny: ideologiamyśl politycznadoktryna

mp- jest jedynie uporządkowaną i skategoryzowaną refleksją nad modelem działań politycznych w określonych warunkach społeczno-ekonomicznych.

Po za zakresem pojęcia pozostają:

1. Wszelkie refleksje teoretyczne na temat rzeczywistości politycznej

2. System wartości właściwy dla danej ideologii

3. Cele zawarte w doktrynie

4. Programy polityczne służące urzeczywistnianiu systemu wartości i osiąganiu celów politycznych

Myśl Polityczna

Idee programy ideologie Doktryny

Definicja myśli politycznej- Wszelka forma refleksji nad polityką rozumianą jako sfera rzeczywistości, w której dany podmiot może realizować swoje interesy poprzez stosunki i mechanizmy społeczne związane ze sprawowaniem władzy.

Konteksty myśli politycznej

1. Pragmatyczny- mp jako element świadomości wpływa na procesy polityczne

2. Kulturowy- mp odbija kulturę istniejącą w danym społeczeństwie, w tym kulturę polityczną

3. Filozoficzny- polega na przekazywaniu pokoleniom określonych treści i struktur będących przedmiotem ewolucji i wymiany w debacie publicznej

4. Socjologiczny- mp odzwierciedla strukturę społeczną, generowane przez nią potrzeby, ewaluację oraz wizje polityczne.

Kategorie myśli politycznej( władza)

1. J. Jachymek- podstawowa kategoria myśli politycznej, zjawisko społeczne, ideologiczne i polityczno-prawne mające również swoje cechy psychologiczne i gospodarcze

2. R. Ludwikowski, mp- pogląd na polityczną organizację społeczeństwa, czyli zespół czynników, które przyczyniają się do organizowania społeczeństwa w sposób polityczny

Trzy formy obecności władzy w myśli politycznej

1. Mp jest tworzona i wyrażana przez podmioty sprawujące władzę lub pozostające wobec niej w opozycji

2. Kwestia władzy dzieli podmioty polityki na rządzące i opozycyjnej

3. Mp to poglądy na polityczne: czynniki, zjawiska, zachowania, wzory i wartości związane z władzą

„Polityczny”- polityczne są działania i procesy, które są efektem konfliktu lub go wywołują. Polityczność oznacza, że z jednej strony nie można określić wszystkich skutków podejmowanych działań, z drugiej zaś nie jest wiadomo, jakie działania wynikają z danych skutków. (R. Skarzyński)

Konflikt może przejść we współpracę (Stephen D. Tansey)

Sojusznicy i wrogowie (C. Schmidt)

Mechanizm stojący u podstaw podziału. Podmiot polityki tworzy w swoim myśleniu:

1. Wyobrażenia dotyczące struktury społecznej

2. Kreśli pożądane i odrzucone wizje ładu społecznego i systemu politycznego

3. Dokonuje oceny rzeczywistości

4. Tworzy koncepcje i programy dotyczące dróg, sposobów i środków osiągania celów i przekształcania rzeczywistości

5. Ocenia innych uczestników

Ślady myśli politycznej- decyzje podejmowane przez twórców, danych idei, którzy byli aktywni na różnych arenach politycznych i\lub uczestniczyli w sprawowaniu władzy.

O ile na podstawie świadectw możemy domniemywać o poglądach twórców myśli politycznej, tak na podstawie śladów możemy opisać proces decyzyjny, wykorzystując fakty źródłowe.

Polska myśl polityczna

1. Koncepcje najważniejszych i najbardziej wpływowych ruchów i partii politycznych, które uosabiały dążenia, pragnienia i interesy zdecydowanej większości Polaków.

Zaliczymy do nich: endecję, chadecję, ugrupowania konserwatywne, sanację, partie ludowe, ruch socjalistyczny, partię komunistyczną.

Kształtowanie się nurtów współczesnej polskiej myśli politycznej

Okres pomiędzy powstaniem styczniowym ,a odzyskaniem niepodległości (1864-1918).

Warunki rozwoju myśli politycznej pod zaborami

1. Powstanie styczniowe 1863-1864

2. Ziemie polskie: kraj opóźniony cywilizacyjnie, bez własnego państwa.

Procesy europeizacji- społeczeństwa zachodnie korzystały z osiągnięć cywilizacyjnych i kulturowych systemu kapitalistycznego. Nie kwestionowano kapitalizmu, industrializacji i demokracji politycznej.

Procesy europeizacji na ziemiach polskich:

1. Proces powolny

2. Industrializacja spowodowała spadek znaczenia ziemiaństwa, zanikły cechy stanowe charakterystyczne dla Polski szlacheckiej

3. Powstały nowe grupy społeczne: burżuazja i robotnicy.

4. Wzrost znaczenia nauki

Warunki rozwoju myśli politycznej pod zaborami

1. Przeobrażenia w dziedzinie politycznej, ukształtowały się nowe ruchy polityczne

2. Formowanie nowoczesnej kultury politycznej

3. Udział warstw plebejskich (robotnicy i chłopi) w życiu publicznym i sprawowaniu władzy.

Mimo zacofanego kulturalnego, cywilizacyjnego i ekonomicznego, przed reprezentantami poszczególnych nurtów stanęły kwestie dotyczące nie tyle dążenia do europeizacji, ile spraw odzyskania przez państwo niepodległości (problem prawa narodu do niepodległego i suwerennego bytu)

Sytuacja pod zaborami:

1. Austriackim- względnie dobre warunki, zwłaszcza z uwagi na przyjęte rozwiązania dające sporą dozę autonomii Polakom, oraz możliwość korzystania z rozwiązań w ramach monarchii austro-węgierskiej.

2. Zabór niemiecki:

1. Polityka wynaradawiania

2. Ograniczanie praw językowych

3. Ograniczanie praw kulturowo narodowych

4. Germanizacja ( szkolnictwo, administracja, sądownictwo, Kościół katolicki)

5. Ograniczenie praw politycznych i ekonomicznych (jednak rozwiązania ustrojowe dawały szansę dochodzenia)

1. Zabór rosyjski

1. Brak praw narodowych

2. Bezprawie

3. Stan wojenny

Skutki dla kształtowania się myśli politycznej

1. Zróżnicowanie założenia, twierdzenia i kierunki ( niemniej jednak odrodziła się irredenta polska)

2. Irredenta- dążenie do zjednoczenia w drodze walki zbrojnej ziem polskich w ramach suwerennego państwa

Myśl konserwatywna:

Cechy:

1. Najwcześniej ukształtowana- już w latach 30. XIX w. działały pierwsze grupy konserwatywne, dopiero w początkach wieku XX zorganizowały się w nowoczesne partie polityczne:

1. 1905- Królestwo Polskie- Stronnictwo Polityki Realnej

2. 1907- Galicja- Stronnictwo Prawicy Narodowej

1. Zróżnicowana politycznie i ideowo

2. Podstawa: arystokracja i ziemiaństwo

Cechy konserwatyzmu:

1. Uznanie tradycji historycznej za podstawę i warunek istnienia ładu społecznego

2. Ewolucyjny charakter procesu dziejowego, zdeterminowany działaniem sił nadprzyrodzonych

3. Organiczna struktura państwa (hierarchia, etyka religijna, podporządkowanie dążeń jednostki procesom ogólnospołecznym)

4. Uznanie tradycji historycznej za podstawę i warunek istnienia ładu społecznego

5. Ewolucyjny charakter procesu dziejowego

Konserwatyzm ewolucyjny

Edmund Burke

Dokonywanie stopniowych zmian nie naruszających procesu dziejowego

Przedstawiciele

1. Antoni Zygmund Helcel

Poglądy na państwo: Państwo nie tworzy praw wyższych. To przed pojawieniem się państwa powstały cele prawa i obowiązki człowieka pierwsze, najwyższe, konieczne. Państwo nie może tworzyć stosunków takich jak familia, własność życie fizyczne i wolność osoby wiedza i geniusz indywidualny, wiara i religia i wszelkich z tych stosunków pierwotnych wpływających na prawo.

24.10.2012

Krakowska szkoła historyczna- konserwatyści galicyjscy

Główne założenia:

1. Szczególna rola tradycji w procesie dziejowym

2. Społeczna funkcja nauki historii

3. Pesymistyczna ocena polskiego procesu dziejowego- obwiniali Polaków, zwłaszcza reformatorów i rewolucjonistów za upadek państwa polskiego i utratę niepodległości

4. Niechętny stosunek do akcji powstańczej i walki narodowowyzwoleńczej

5. Uważali, że liberaum konspiro gubi naród, ostrzegali przed odradzaniem się irredenty i podjęciem walki z zaborcą

6. Podkreślali funkcjonalną rolę państwa

7. Dążenie do zachowania polskości w warunkach obcopaństwowej zależności

8. W pełni akceptowali systemy polityczne państw zaborczych w ramach, których funkcjonowali

9. Współpraca z zaborcą dawała szanse na poprawę położenia narodowego.

10. Dążenie do autonomii- do roku 1869 r.

11. Postawa pasywizmu politycznego zjednoczenia Galicji i Królestwa pod berłem habsburskim

12. Rozwój społeczny dokonuje się w sposób naturalny, ewolucyjny, niezależny od woli jednostki

13. Obrona religii i Kościoła katolickiego, w którym upatrywali najwłaściwszy czynnik prawidłowego rozwoju społecznego i zachowania hierarchicznej struktury społecznej

14. Etyka religijna

15. Tolerancja religijna

Jednostka

1. Dążenie jednostki musza być podporządkowanie interesom społeczeństwa i państwa

2. Przestrzeganie zasad w życiu osobistym i publicznym

3. Poszanowanie tradycji

4. Afirmacja państwa

5. Prowadzenie nieskrępowanej działalności gospodarczej

6. Prezentowanie solidarystycznej postawy społeczno-politycznej

7. Wzorzec osobowy Polaka-katolika

Józef Szujski

1. Podkreślał hierarchię społeczeństwa

2. Hierarchia powinna być oparta na podziale pracy

3. Odrzucał stan polski szlacheckiej

Stanisław Tarnowski- pseud. Edward Rembowski, Światowid.

1. Zaprzestanie działalności konspiracyjnej tzw. Liberum konspiro

2. Obrona chrześcijaństwa Kościoła Katolickiego i kultury zachodniej

3. Służebna rola władzy państwowej wobec ideału religijnego-etycznego i kościoła

4. Tolerancja wobec innych wyznań i związków religijnych

5. Polacy powinni odgrywać przewodnią rolę wśród narodów słowiańskich

6. Sprzeciw wobec Rosji

7. Ścisła współpraca z Habsburgami i Austrią

8. Żądania autonomii w ramach Austrii

9. W dalekiej przyszłości zjednoczenie Galicji z Królestwem Polskim po panowaniem monarchii habsburskiej

Neokonserwatyzm

1. Bliżsi zachodnioeuropejskiemu modelowi życia społecznego

Michał Bobrzyński

Myśl polityczna:

1. Trzeźwość i realizm historyczny

2. Odejście od romantyzmu i religii

3. Społeczeństwo pełne antagonizmów i niedoskonałości

4. Państwa jako najważniejszy związek organiczny

5. Silna władza

6. Rząd jako element konieczny

7. Oddzielenie władzy od formy rządu

8. Równość wobec prawa

9. Decentralizacja systemu państwa

Konserwatyści w zaborze rosyjskim

1. Brak koncesji i uprawnień ze strony władz carskich

2. Zwolennicy ugody polsko-rosyjskiej- Zygmunt Wielopolski- ugodowcy warszawscy

3. Decentralizacja władzy w państwie- Szansa na: autonomie, polonizację szkolnictwa, swobody religijne i obywatelskie

4. Po wybuchu I WŚ wysuwali postulaty zjednoczenia Polski pod berłem caratu

Konserwatyści z zaborze pruskim

1. Deklarowali postawę lojalną i chęć współpracy

2. Po roku 1914 wyrażali krytyczny stosunek do polityki niemieckiej oraz żądania narodowe i polityczne.

Konserwatyzm- podsumowanie

1. Ruch antyliberalny i antydemokratyczny

2. Sprzeciw wobec udziału warstw plebejskich w życiu publicznym

3. Odrzucano demokrację parlamentarną oraz zwalczano zasadę powszechności i proporcjonalności prawa wyborczego

4. Model ustroju- monarchia: obsadzenie na tronie przedstawiciela dynastii lub rodu arystokratycznego

5. Ostro zwalczał wszelkie przejawy radykalizmu społecznego

6. Ruch socjalistyczny- zjawisko patologii społecznej

7. Niechęć wobec obozu narodowodemokratycznego za nacjonalizm i antysemityzm

8. Brak programu maksymalistycznego

9. Ideał- Polska niepodległa, ziemiańska i katolicka

07.11.2012

Nowa Demokracja

Cechy:

1. Zwarta grupa polityczna

2. Dysponowała trwałą kadrą partyjną

3. Dysponowała dobrze rozwiniętą strukturą organizacyjną

Geneza

1893- Liga Narodowa (R. Dmowski, Z. Balicki, J.L. Popławski)- ośrodek decyzyjny:

1. Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe (zab. Rosyjski i Galicja)

2. Towarzystwo Demokratyczno- Narodowe (zab. Pruski)

Organizacje pomocnicze:

1. Towarzystwo Oświaty Narodowej

2. Polska Macierz Szkolna

Tytuły prasowe:

1. Przegląd Warszawski

2. Gazeta Warszawska

3. Kurier Poznański

4. Słowo Polskie

Jan Ludwik Popławski

Poglądy

Zygmunt Balicki

Naród

1. Wartość najwyższa, jaka jest na ziemi

2. Grupa, której się nie wybiera, dana jednostce poprzez fakt jej urodzenia i niezbywalna aż do śmierci- determinizm narodowy

3. Organizm, biologiczny, a nie suma jednostek

4. Prymat na ludzkim indywiduum

5. Krytyka liberalizmu: wolny wybór, a nie determinizm, sprawa prywatna, prymat jednostki nad zbiorowością społeczną

6. Naród= lud= najprostsza grupa organiczna (inaczej niż J.L. Popławski)

7. Etapy powstania państwa narodowego:

Naród/lud(bierna grupa) upodabnianie się ludzi( wspólna religia, tradycja, pochodzenie) kształtuje solidarność społ. społeczeństwo polityczne (przez stymulację państwa; aktywna grupa) państwo narodowe

Roman Dmowski

Poglądy

Narodowa Demokracja

Sukces w wyborach do Sejmu Ustawodawczego 1919 roku

Związek Ludowo-Narodowym

Czołowe postaci:

1. Stanisław Głąbiński

2. Stanisław Grabski

3. Marian Seyda

4. Joachim Bartoszewicz

5. Stanisław Kozicki

6. Roman Rybarski

7. Jan Zamorski

8. Juliusz Zdanowski

ZLN nie ulegał secesjom, frondom, ani walkom frakcyjnym. Aparat propagandowym „Przegląd Narodowy”,” Przegląd Wszechpolski”, „Myśl Narodowa”, „Słowo Polski”, „Słowo Pomorskie” .”Kurier Poznański”.

4 XII 1926- Obóz Wielkiej Polski (Roman Dmowski)- Organizacja hierarchiczna, bazowała na karności członków i dynamizmie działania. Powstał „ Ruch Młodych” (Tadeusz Bielecki, Klaudiusz Hrabyk, Ryszard Piestrzyński), organ prasowy „Awangarda”.

1928- Stronnictwo Narodowe – „młoda endecja” negacja polityki „pokolenia parlamentarzystów”. Organy prasowe : „Gazeta Warszawska” (od 1935 „Warszawski Dziennik Narodowy”), „Kurier Poznański”, „ Myśl Narodowa”, „Polityka Narodowa”.

1934- Obóz Narodowo Radykalny

1935- ONR „ABC” ONR „Falanga” (Wojciech Kwasieborski, Bolesław Piasecki, Wojciech Wasiutyński)

Narodowa Demokracja

Inspiracje ideowe

1. Stosunek do przeszłości

1. Traktowano przeszłość z szacunkiem dla dziejów narodu polskiego, ale bez przyzwolenia na powielanie błędów

2. Krytyka dziedzictwa Pierwszej RP

3. Zerwanie z miazmatami Polski Szlacheckiej (synonimu upadku autorytetu władzy państwowej, podtrzymywania słabości rodzimego stanu średniego, ułatwienie Żydom monopolizacji niektórych działów gospodarki narodowej)

4. Oświecenie – (źródło idei „wolności ludów”, „zjednoczenia narodów”, „wiecznego pokoju”- ideologiczne narzędzie masonerii i Żydów w walce z ideą narodową). Inne środki powiększania wpływów sił wrogich: pacyfizm, humanitaryzm, demokratyzm, materializm.

5. Krytyka filozofii XIX wieku: Liberalizm, pozytywizm, socjalizm, komunizm, materializm, sceptycyzm, ateizm – „głupi wiek XIX”- młoda generacja

Stara Generacja

Romantyzm- pierwsza generacja endecka (sięganie do przednarodowych korzeni historycznych, pojęcie „mistycyzmu narodowego”, znaczenie warstw ludowych, solidarność słowiańska w walce ze „światem germańskim”), brak aprobaty dla „romantyzmu politycznego” (apoteoza walk narodowo wyzwoleńczych), sprzeciw wobec romantycznemu patriotyzmowi martyrologicznemu, sentymentalnemu, anachronicznemu oraz niezdolnemu do adaptacji w nowoczesnej polityce.

Pozytywizm

Hasła pracy organicznej- ekonomiczna podstawa rozwoju kraju, postawy przedsiębiorczości i innowacyjności w polityce i gospodarce

Idea pracy u podstaw- szerzenie oświaty wśród ludu, organizowanie placówek oświatowych

Krytyka pozytywizmu

1. Ciasnota doktryny

2. Programowa apolityczność

3. Podtrzymywanie bierności umysłowej szerzenie postaw filisterskich

Przesłani zewnętrze

1. Nacjonalizm włoski i francuski (action Francaise)

2. Myśliciele nacjonalizmu

1. Enrico Corradini- ekspansjonizm narodowy

2. Maurice Barres- antysemityzm

3. Jacques Bainville – antygermanizm

1. Faszyzm włoski

1. B. Mussolini- imponował dynamizmem działania, skutecznością polityczną wyrażoną przejęciem i utrzymaniem władzy państwowej- jednak nie przenoszono na grunt polski tych koncepcji (ideologii ni można importować gdyż grozi to karykaturyzacją oryginału.

1. Doktryny Kościoła rzymskokatolickiego

1. Rerum nova rum, Quadragesimo Anno, Divini Redemptoris, Miy brennender Sorge), rezygnacja z zasady egoizmu narodowego, ewolucja w kierunku nacjonalizmu chrześcijańskiego, związki katolicyzmu z narodem (Polak-katolik), solidaryzm, ordoliberalizm.

1. Wizja przyszłości

1. „państwo narodowe”- nie ma jednego modelu, nie istnieje jeden ustrój narodowy „każdy naród wybiera sobie taki ustrój, jaki mu dogadza” [indywidualność narodu]

Państwo narodowe-cechy:

1. „zorganizowany naród”- świadomy siebie i celów”

2. Na czele politycy z „nowego wyboru[doboru]

3. Tylko Polacy mogą nim rządzić- naród gospodarz i jego dziedzictwom żywioły niepolski są odsunięte od władzy

4. Rządzy partie „narodowe”

5. Katolickie Państwo Narodu Polskiego (dominuje religia rzymskokatolicka)

6. Odrzucenie w stosunkach międzynarodowych żywiołów obcych

Cechy polityka „z nowego wyboru” (R. Dmowski)

1. Odwaga

2. Uczciwość

3. Zdolność poświecenia życia za ideały

4. Umiejętność planowego działania

Ideał „wszechpolska”

1. Podporządkowujący sprawy osobiste interesowi narodu

2. Fundament umysłowy- głęboka i bezinteresowna

3. Heroizm

4. Dyscyplina i skłonność do ascetyzmu

5. Ulegał ewolucji

Ideał „człowieka dzielnego” (Z. Balicki)- ZLN i SN

1. Przedsiębiorca- prężny i energiczny w życiu politycznym, ekonomicznym i kulturalnym

2. Cnoty gospodarskie-sumienność, rzetelność zawodowa, gospodarność, oszczędność, uczciwość przy płaceniu podatków, skrupulatność

Ideał „obywatel- żołnierz” OWP i ONR

1. Heroizm, poświęcenie, odwaga, aktywność, drapieżność działania

2. Nacisk na ideowość o bezkompromisowość przy osiąganiu celu.

System wartości

1. Krytyka liberalno-demokratycznego systemu wartości, obyczajów, norm społecznych i politycznych

2. Krytyka triady wolność- równość- braterstwo

3. Naród-wartość naczelna, decydująca o znaczeniu innych elementów katalogu wartości ND

Naród a inne wartości:

1. Religia- pozwalała zachować tożsamość narodową i wzbogacić siły duchowe narodu, utrwalała świadomość wielkich celów, określała warunki walki z wrogami.

2. Rodzina- nierozerwalność małżeństwa, hierarchiczność życia rodzinnego. Model: rodziny kilkupokoleniowej, wielodzietnej, stosunki patriarchalne. Podstawowy organizm społecznych, spełniała funkcje wychowawcze. Znacząca rola kobiety- wychowawcza.

3. Państwo-

4. Praca- funkcje: umacnianie gospodarczej pozycji narodu, stwarzanie ekonomicznych podstaw rodziny, rozwój osobowości jednostki ludzkiej. Źródło bogactwa duchowego i materialnego narodu, była obowiązkiem jednostki ludzkiej wobec narodu.

Władza

1. Sceptyczny stosunek do monteskiuszowskiego podziału władzy

2. Najważniejsza- siła

3. Silne rządy: usprawnienie działalności państwa, uniezależnienie go od wpływów organizmów partyjnych, wprowadzenie możliwości szybkich i energicznych posunięć w stosunkach wewnętrznych oraz swobodę manewrowania w stosunkach międzynarodowych.

4. Najlepsza władza- elita narodowa, złożona z wartościowych członków narodu

5. „Usprawnienie władzy” polegało na uzgodnieniu jej działania z interesami narodowymi

6. Taka władza zyskiwała moralne przyzwolenie do kierowania narodem, zdobywała stygmat „odwieczności” i nienaruszalności, stanowiąc gwarancję bezpieczeństwa narodu

7. Musiała istnieć grupa kierownicza

8. Władza musiała zachowywać praworządność

9. Sprzeciw wobec statolatrii (kultowi państwa)

Władza demokratyczna

1. ZLN i SN odnosiły pojęcie demokracji przede wszystkim do ustroju

2. Odnoszono się do parlamentaryzmu

3. Reforma prawa wyborczego

4. Wzmocnienie pozycji prezydenta

5. Samorząd terytorialny (trójstopniowy podział kraju: województwo, gmina)- funkcje wychowawczego. Samorząd spełniał funkcje wychowawcze.

Władza dyktatorska

1. Forma reżymu

2. „cezaryzm demokratyczny”- typ pośredni pomiędzy umiarkowaną demokracją a klasyczną dyktaturą

Władza narodowa

SN- okrojony parlamentaryzm

ONR- totalna władza narodowa

Silna i praworządna, dająca polakom możliwość współudziału w rządach narodowych

Wolność prawa i obowiązki obywatelskie

1. „hierarchia ofiarności”- wyższy status społeczny i polityczny obywatela nakładał nań większe obowiązki, spełnianie w poczuciu odpowiedzialności za losy narodu i państwa

2. Prymat obowiązków nad wolnościami prawami obywatelskimi

28.11.2012

-wolnosc ,prawa i obowiązki obywatelskie

-„hierarhia ofiarności”-wyzszy status spolecznyu i polityczny obywatela nakladal nań większe obowiązki , spełnienia w poczuciu odpwiedzialnosci za losy narodu i państwa

-prymat obowiązkow nad wolnościami o prawami obywatelskimi

WOLNOŚCI

-prawo do wolności osobistej i swobody wypowiedzi

-prawo do własności

Antyegalitaryzm- pod względem przydatności do narodu

-dwa sposoby zmniejszania roznic pomiędzy obywatelami

1. mechaniczne wyrównywanie szans i możliwości

2. . „równanie do góry”

-prawa socjalne i ekonomiczne (ustawodawstwo chroniące zycie i zdrowie pracowników, okreslajace czas pracy , wysokość placy,dające zabezpieczenia na starość.

POGLĄDY SPOŁECZNE

- naród – swoista wspolnota duchowa I moralna, uksztłtowana na gruncie jedności historyczno-politycznej ludzi , którzy maja swiadomosc przynaleznosci do tej wspólnoty.

-poczucie narodowe czynnik łąc zący jednostke ze zbiorowością

-harmonijne łączył sily biologiczne i społeczne człowieka, stanowily najlepsze środowisko rozwoju człowieka.

-harmonizował potrzeby jednostek i zbiorowości

-dawał poczucie bezpieczeństwa

- stymulował rozwój duchowy i fizyczny

-narody nie były sobe rowne

-Dmowski

1. narody katolickie

2. narody protestanckie

MNIEJSZOŚCI NARODOWE

-brak jednej kwestii teoretycznej

-zagadnienia społeczne , polityczne, ekonomiczne zagadnienia dotyczące ludności ukraińskiej,bialorusiej,żydowskiej i niemieckiej

-grupa „przybyszów” żydzi i Niemcy

-grupa slowianskiej ludności „mniejszościowej „ i „ kresowej” , etnicznie obcej , ale rokującej na syzbką asymilacje

SPOŁECZENSTWO

-antyegalitaryzm (inteligencja szczegolna rola)

-stan średni

GOSPODARKA

- nie aprobowano systemu kapitalistycznego

-kapitalizm = brutalność,zachlannosc,materializacja zycia ludzkiego

-kapitalizm i socjalizm amoralne

-gospodarka narodowa –unarodowienie i wywłaszczenie kapitału miedyznarodowego , który pomniejszal majatek narodowy

-doceniano znaczenie spoldzielczosci w handlu hurtowym , sprzeciw wobec karteli i syndykatow

POLSKA MYŚL POLITYCZNA XIX I XX WIEKU

-obóz piłsudczykowski:

-pojęie formacja polityczna obejmująca osoby i grupy osób , dążące do realizacji w latach 1926 -39

Myśli politycznej zbudowanej na paradygmacie ideologii autorytarnej

CECHY

-zbiorowośc nie zorganizowana w klarownie i stabilne struktury

-powstala wokół przywódcy oraz wartości

-posiadajaca wlasna mistyczną swiadomosc grupową

Obóz piłsudczykowski

- glowną role odgrywaly związki ideologiczne, polegające na istnieniu pewnego zespołu pogladow bewzględnie obowiązujących zwolennikow pilsudskiego, których zrodlem był on sam.

Cechy

-brak jednolitego programu politycznego wielnonurttowosc

DOGMATY (prawda która nie podlega dyskusji)

-ideologia pilsudczykowska

-pilsudski

ORIENTACJE PROGERAMOWE 1926-1938

1LIBERALNA

2 KONSERWATYWNO AUTORYTARNNA

3RADYKALNO PRAWICOWA

4RADYKALNO LEWICOWA

STRUKTURY PO 1926

-trzy okresy,:

-okres przejściowy 1926-1928

-bezpartyjny blok współpracy z rządem 1928-1935

-obóz zjednoczenia narodowego 1935-1939

ZMIANA STRUKTURY PO SMIERCI MARSZAŁKA W LATACH 1937-1939

Grupy nieformalne:

- grupa zamkowa –Ignacy Mościcki

-generalnego inspektora sił zbrojnych – Edward –Rydz – Śmigły

-tradycjonalistyczna –Walery Sławek

Grupy formalne

- OZN (obóz zjednoczenia narodowego)

-politycy piłsudczykowscy uczestniczący w podejmowaniu najważniejszych decyzji ,ale nie będący z OZN (Józef BECK)

INSPIRACJE

-istotne były inspiracje historyczne ( stosunej do staropolskiej panstwowosci, sprzed 1795 , oraz walki prowadzonej w czasach zaborow o jej restytucję)

-idea czynu , kontynuacja dziedzictwa I RP

Inspiracje

-odwołanie się do walk powstańczych (szczególne powstanie styczniowe) , w których widziano słuszną drogę przywrócenia bytu narodowego

Kwestie ugody i lojalizmu

-odrzucenie ugody i rezygnacji z walki (tzw. Realizm polityczny)

-najwazniejszy jest wlasny wysiłek dla idei niepodleglosci)

-system autorytarny w miejsce demokracji( wynikało ze zbyt powolnego procesu odbudowy kultury polskiej , obliczanej na kolka pokoleń)

-staropolskie rozumienie patriotyzmu

-wolnoisc miała wymiar pozytywny , przejawiala się we sspoludziale we władzy , sluzba ojcyzznie jako obowiązek każdego obywatela , ae tez i przywilej wplywakacy ze szlacheckiej tradycji; wartości; honor odwaga ,wytrwalosc , godność ,cnota

PIlsudczykowska koncepcja wolności staropolskiej

1ograniczenie wolonosci współczesnych na rzeczp oklolen

2 zanegowanie nadrzędnej i suwerennej roli sejmu

3przyznanie państwu naturalnego prawa do korzystania z przymusu wobec jednostek i grup

4odwolywanie się do tradycji I RP , w czterech aspektach :

-ujmowanie narodu w znaczeniu polityczno –panstwowychg i historycznym

-przkesztalcenia polityczne i terytorialne w Europie środkowowschodniej w kierunku stworzenia struktur federacyjnych

-bezpieczenstwo polski , zapewnione poprzez zmiany w srodowisku miedyznarodowych

-realizacja wobec mniejszości narodowych w latach 1926-1935 konsolidacji państwowej.

Zewnętrzne oddziaływania ideowe

-romantyzm –plany romantyczne realizacja pozytywistyczna

-pozytywizm

-socjalizm -traktowali jak ideową zachete do dzialanosci politycznej, opozycyjnej wobec popowstaniowej bierności oraz pozytywistycznego lojalizmuy i porzucenia hasle niepodleglosciowyhch na rzecz realizacji interesow gospodarczych i socjalnych

-konserwatyzm- konserwatyzm decyzjonistyczny realizacja prawa do podejmowania decyzji

-konserwatyzm radykalny – dazenia do urzeczywistniania nowego ladu politycznego

Stosunek do współczesności

1. Negatywne sądy o międzynarodowym ładzie, w którym istniała powojenna Polska(tymczasowy i konfiktotwórczy)

2. Odrzucano demokrację i totalitaryzm

3. Krytyka demokracji: kult, przeciętności, bierności, martwoty, planowa i systematyczna pauperyzacja i deprawacja społeczeństwa.

4. Krytyka totalitaryzmu: zachwianie równowagi społecznej, monopartyjność, dogmatyzm ideologiczny.

Paradygmat

1. Odrzucano doktrynerstwo

2. Przeciwwagą dla doktryn miały być koncepcje

3. Doktryny traktowano jako przejaw dogmatyzmu

4. Koncepcje właściwe dla świata idei

5. Zwolennicy Piłsudskiego uważali, że ich przywódca posiadł cechy ideotwórcze

Cechy:

1. Powszechna i bezwzględna akceptacja idealnego modelu przez wszystkich zwolenników Marszałka

2. Istniała duża rozpiętość programów, poglądów i ostaw

Dwa Stanowska

1. Piłsudczycy nie wypracowali zwartego systemu poglądów

2. Piłsudczycy mieli światopogląd, strategiczne cele, myśl polityczną

Paradygmat

1. Podstawa instytucji władzy

1. Suweren (lud, grupa) rozstrzygała podstawowe kwestie polityczne w imieniu bytu absolutnego (państwo lub naród). Suweren reprezentował państwo.

2. Decyzje suwerena nie zależała od prawa stanowionego

3. Od suwerena były zależne:

- wizja ładu aksjologicznego (dobro-zło, prawda-fałsz, ład- chaos)

- Nowy porządek państwowy

Określenie sojuszników i wrogów

1. Autorytarna droga do władzy

1. Zamach stanu (wynikał z przesłanek wewnętrznych i zewnętrznego oraz szansy na kompromis)

2. Siłą sprawcza: wojsko

3. Cel: wymiana elity

4. Zmitologizowany

1. Legitymizacja o charakterze konserwatywnym:

1. Typy:

- decyzjonistyczne

-aksjologiczna

- technokratyczna

- systemowa

- odwołanie się do umiejętności Piłsudskiego potwierdzonych historycznie

- konieczność obrony wartości nadrzędnej-państwa

-rewolucja moralna- odpowiedzialność za podejmowane decyzje

1. limitowana autonomia społeczeństwa

a. depolityzacja- redukcja udziału społeczeństwa w życiu publicznym

b. wzrost wpływu państwa na życie społeczne

- zachowanie niezależności gospodarki od celów ideologicznych

- prawo do opozycji

- swobody obywatelskie

- niezależna władza sądownicza

- inicjatywy społeczne

1. Radykalne zmiany ustrojowe miały na celu odejście od form demokratycznych

2. Zasadnicze zmiany aksjologiczne- odejście od tradycji liberalnej w kierunku konserwatywnej(istnieje ład aksjologiczny mający zewnętrzne pochodzenie wobec jednostki; układ wartości absolutnych, wynikających z historycznego dziedzictwa)

3. Obóz autorytarny

1. Utworzony po zamachu majowym

2. Eksponowanie podziału na swoich i obcych

3. Nie jednolity organizacyjnie i programowo

Model polityki

1. Dwa aspekty

1. Taktyczny- polityka gra o sumie zerowej

2. Strategiczny

- moralny

- ideowy

Podejmowanie pracy wychowawczej, kształtowanie psychiki, w celu tworzenia i akceptacji nowych idei

1. Dwie sfery polityki:

1. Dyrektywna- zespół rozwiązań programowych i decyzji wyodrębniony ze względu na twórcę

2. Trzy sfery

- polityka zagraniczna, wojsko

-sprawy doraźne

- hierarchia i organizacja obozu

1. bezdyrektywna ( programy i decyzje nieregulowane przez Piłsudskiego)

2. sojusznicy i wrogowie

1. ugrupowania odwołujące się do myśli totalitarnej (komuniści i radykalni narodowcy)

2. partie demokratyczne

3. organizacje mniejszości narodowych

Obóz piłsudczykowski był de facto otwarty na napływ secesjonistów z innych ugrupowań, niemniej jednak kontrolowany. Wynikało to z wielonurtowości i wieloprogramowości obozu.

Realizacja myśli politycznej

1. droga legalna-prawo

1. negatywna ocena prawa i używania siły w polityce

2. niska ocena poczucia prawnego społeczeństwa polskiego, uwarunkowania historyczne

3. brak silnej woli i chęci oktrojowania konstytucji

4. uważano, że Piłsudski jest ponad prawem oraz nie przewi

1. trzy metody realizacji myśli politycznej:

1. decydowanie racjonalne- polityki jako obszar (pole) gry i konfliktów

- czynniki irracjonalne (charaktery, sentymenty, etc.)

- czynniki techniczne (proces decyzyjny)

- czynniki taktyczne (pierwszy ruch, etc.)

1. taktyka alternatywnych rozwiązań

1. warstwa programowa

2. warstwa organizacyjna

Korzyści

1. możliwość prowadzenia elastycznej polityki

2. Różnorodność programowa

3. Maksymalnie długie ukrywanie decyzji

4. Wzrost szans na jej optymalizację

1. Droga etapami

1. Podporządkowanie wartości niższych wyższych

2. Zawieranie taktycznych kompromisów

Piłsudski vs. Dmowski

Państwo autorytarne

1. Państwo wartość naczelna

2. Organizacja ustrojowa RP na trzech filarach

1. Autorytarny suweren

2. Polityka zagraniczna i wojskowa

3. Prezydent i generalny inspektor Sił zbrojnych

1. Odrzucenie trójpodziału władzy i suwerenności ludu

2. Znaczenie armii

3. Państwo normatywne

4. Najwyższa Izba Kontroli

5. Samorządy

6. Prawa i wolności obywateli- wolność celowa i świadoma jednostek, ograniczona przez:

1. Prawa moralne i odpowiedzialność moralną

2. Interesy innego obywatela oraz grup społecznych i zawodowych

3. Dobro publiczne- państwo

Na straży tych ograniczeń stała władza państwowa