ZESPÓŁ 2 – ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA
200 – ROZRACH. Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI
201 – ROZRACH. KRAJOWE Z ODBIORCAMI Z TYT. DOSTAW I USŁUG
202 – ROZRACH. KRAJOWE Z DOSTAWCAMI Z TYT. DOSTAW I USŁUG
203 – ROZRACH. ZAGRANICZNE Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI
204 – ZALICZKI OTRZYMANE NA POCZET DOSTAW, ROBÓT I USŁUG
206 – ZALICZKI PRZEKAZANE NA POCZET DOSTAW, ROBÓT I USŁUG (203)
205 – ZALICZKI WYPŁACONE DOSTAWCOM I OTRZYMANE OD ODBIORCÓW
207 – ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWE
208 – ZALICZKI DLA DOSTAWCÓW I ODBIORCÓW
209 – RORACH. Z TYT. VAT
210 – ODPISY AKTUALIZUJĄCE WARTOŚĆ NALEŻNOŚCI
220 – ROZRACH. PUBLICZNOPRAWNE
221 – ROZLICZENIE NALEŻNEGO VAT (222)
222 – ROZLICZENIE NALICZONEGO VAT (223)
223 – ROZRACH. Z URZĘDEM SKARBOWYM Z TYT. PODATKU VAT (221)
224 – ROZRACH. PŁATNIKA Z TYT. POBRANYCH ZALICZEK NA PODATEK DOCHODOWY(222)
225 – ROZRACH. Z TYT. PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB PRAWNYCH (222)
– ROZRACH. Z TYT. POZOSTAŁYCH PODATKÓW, OPŁAT I DOTACJI
226 – ROZRACH. Z TYT. PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH (221)
227 – ROZRACH. Z TYT. UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I ZDROWOTNYCH
228 – ROZRACH. Z URZĘDEM CELNYM
229 – POZOSTAŁE ROZRACH. PUBLICZNOPRAWNE
230 – ROZRACH. PRACOWNIKAMI
231 – ROZRACH. Z TYT. WYNAGRODZEŃ
234 – INNE ROZRACH. Z PRACOWNIKAMI
236 – NALEŻNOŚCI Z TYT. POŻYCZEK MIESZKANIOWYCH
240 – POZOSTAŁE ROZRACH.
241 – ROZRACHUNKI Z UDZIAŁOWCAMI I AKCJONAIUSZAMI
242 – ROZLICZENIE WYNAGRODZEŃ
243 – ROZLICZENIE NIEDOBORÓW, NADWYŻEK I SZKÓD
244 – NALEŻNOŚCI DOCHODZONE NA DRODZE SĄDOWEJ
245 – ROZRACH. WEWNĄTRZZAKŁADOWE
246 – ZOBOWIĄZANIA Z TYT. WŁASNYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
247 – DŁUGOTERMINOWE POŻYCZKI OTRZYMANE
248 – KRÓTKOTERMINOWE POŻYCZKI UDZIELONE I OTRZYMANE
249 – INNE ROZRACHUNKI I ROZLICZENIA
250 – ROZRACH. WEWNĄTRZZAKŁADOWE
251 – UDZIELONE POŻYCZKI
252 – ZACIĄGNIETE POŻYCZKI
253 – ROZRACH. W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ (250)
260 – POŻYCZKI OTRZYMANE
264 – ROZLICZENIE NIEDOBORÓW I SZKÓD
265 – ROZLICZENIE NADWYŻEK
270 – ROZRACH Z WŁAŚCICIELEM
280 – RÓŻNICE Z TYT. AKTYALIZACJI WARTOŚCI NALEŻNOŚCI
290 – NALEŻNOSCI I ZOBOWIĄZANIA
291 – ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE nb
292 – WEKSLE OBCE DYSKONTOWANE LUB INDOSOWANE nb
293 – ZOBOWIĄZANIA Z TYT. WIECZYSTEGO UŻYTKOWANIA GRUNTÓW nb
294 – NALEŻNOŚCI WARUNKOWE nb
EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW I ROSZCZEŃ.
Rozrachunki – należności u wierzyciela i zobowiązania u dłużnika zaakceptowane przez obie
strony, których termin regulacji został wzajemnie uzgodniony, bądź wynika z obowiązujących przepisów np. podatkowych.
Należności – rodzaj wierzytelności, który powstaje w firmie sprzedającej lub nierzeczowe składniki majątkowe.
Należności długoterminowe – okres spłaty na dzień bilansowy jest ponad rok.
Należności krótkoterminowe – okres spłaty na dzień bilansowy jest poniżej roku.
Należności z tytułu dostaw i usług niezależnie od terminu spłaty są traktowane jako krótkoterminowe (do 12 miesięcy od dnia bilansowego).
Należności warunkowe: należności krajowe i zagraniczne powstałe na skutek prowadzonej działalności, a wynikające z już zrealizowanych umów, zleceń i zamówień np. otrzymane gwarancje, umowy przedwstępne.
Należności warunkowe – są to należności, których zapłaty będzie się można domagać po wystąpieniu określonych zdarzeń.
Należności z tytułu zaliczek – to kasowe i zagraniczne rozrachunki z dostawcami z tytułu wpłaconych im zaliczek na poczet przyszłych dostaw, robót i usług, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji.
Zobowiązanie – to rodzaj wierzytelności powstający w firmie kupującej rzeczowe i nierzeczowe składniki majątkowe lub korzystającej z usług obcych.
Zobowiązania przedsiębiorstwa
- to długi. Są to np. sumy, które należą się wierzycielom za towary lub usługi kupione na
kredyt, wynagrodzenie do wypłaty pracownikom, podatki, weksle, odsetki bankowe.
- to tytuł prawny do zapłaty sumy pieniężnej. Jeżeli przedsiębiorstwo nie jest w stanie
spłacić wierzycieli, mogą oni doprowadzić do sprzedaży aktywów dłużnika dla
zabezpieczenia należnych im sum pieniężnych
Jeśli aktywa zostaną sprzedane, to wierzyciele są zaspokojeni w pierwszej kolejności, dopiero, suma jaka pozostanie, może być przekazana właścicielowi.
Prawa wierzyciela są ważniejsze od praw właściciela.
Kapitał własny jest zawsze sumą pozostającą, a nie pierwotną.
Zobowiązania długoterminowe – to > roku.
Zobowiązania krótkoterminowe – to < roku.
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług, niezależnie od terminu zapłaty, są traktowane jako krótkoterminowe.
Zobowiązania długoterminowe to np. pożyczki zaciągnięte drogą wystawienia obligacji lub innych
emitowanych przez jednostkę papierów wartościowych, kredyty bankowe – bez względu na cel w
jakim go zaciągnięto.
Zobowiązania warunkowe – krajowe i zagraniczne zobowiązania jednostek powstałe w skutek udzielonych gwarancji, żyrowania weksli, zawartych a niezrealizowanych umów oraz nieuznanych przez firmę i skierowanych do sądu roszczeń spornych kontrahentów z tytułu np. reklamacji, odszkodowań, kar umownych.
Zobowiązania warunkowe nie wynikają z wykonanych umów, zleceń czy zamówień.
Zobowiązania wekslowe – wystawione i wydane kontrahentom weksle własne stanowiące
formę zapłaty za otrzymane od dostawcy materiały czy towary.
Te wierzytelności dotyczą weksli wykupionych własnych i trasowanych, wystawionych i przekazanych dostawcom weksli własnych sola i trasowanych oraz własnych przedawnionych powiększających zyski nadzwyczajne (bo nie musimy ich płacić).
Zobowiązania podatkowe – wymagane roszczenie pieniężne państwa, skonkretyzowane w sposób przewidziany prawem.
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń – należą tu dwie grupy :
- rozrachunki z tytułu wypłat wynagrodzeń
- rozrachunki z tytułu potrąceń wynagrodzeń
Pozostałe rozrachunki z pracownikami – bezsporne rozrachunki z pracownikami z wszelkich tytułów (z wyjątkiem wynagrodzeń).
Rozrachunki publicznoprawne – podatki i ZUS
Czyli rozrachunki z budżetem, obejmują przede wszystkim rozrachunki z tytułu:
- podatki i opłaty obciążające koszty (np. podatek od nieruchomości)
- podatki obciążające inne osoby ( podatek od osób fizycznych)
- podatków zmniejszających wynik na działalności gospodarczej (np. podatek akcyzowy)
- dywidendy przedsiębiorstw państwowych
- podatków obciążających wynik finansowy brutto (np. podatek dochodowy)
- cła importowego i exportowego, odsetek z tytułu nieterminowej zapłaty zobowiązań
budżetowych
- dotacji i innych subwencji korygujących wynik finansowy jednostki
EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW
Konta te służą do ewidencji zarówno należności i zobowiązań.
W ciężar tych kont księguje się powstanie należności oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań
Ujmuje się z kolei z tytułu powstałych zobowiązań oraz spłaty i zmniejszenia należności.
Mogą wykazywać dwa salda:
Saldo Wn – oznacza stan należności i roszczeń kontrahentów, instytucji i pracowników
Saldo Ma – stan zobowiązań wobec kontrahentów, instytucji i pracowników
Salda te ustala się na podstawie ewidencji analitycznej.
RÓŻNICE KURSOWE
Są to różnice wynikające ze zmiany kursów walut obcych w stosunku do złotego występujące pomiędzy określonymi momentami tj. dniem powstania rozrachunku, a dniem jego wyceny bilansowej i dnie zapłaty.
Różnice kursowe w księgach rachunkowych są ustalane przy uwzględnieniu kryterium czasu w dwóch momentach:
-- w ciągu roku obrotowego
-- na moment bilansowy
Ze względu na kryterium finalizacji rozliczeń można je podzielić na różnice kursowe:
-- zrealizowane
-- niezrealizowane
Różnicom kursowym zrealizowanym towarzyszy ruch pieniądza, natomiast nie zrealizowanym ruch pieniądza nie towarzyszy.
Różnice kursowe zrealizowane są uwzględniane dla celów podatkowych, niezrealizowane nie są uwzględniane.
Różnice kursowe mogą być dodatnie lub ujemne.
PRZYKŁAD
Spółka przekazała kontrahentowi niemieckiemu dnia 10.11.br towary 1000 euro, wystawiając fakturę.
Kwota należności wynosiła po przeliczeniu 3900,-
Zapłata należności nastąpiła 7.12. na konto spółki, ale 1000 euro tego dnia było warte 4000,-
Różnica kursowa na moment zapłaty wyniosła:
4000,- - 3900,- = 100,-
Jest to różnica kursowa dodatnia, otrzymano kwotę wyższą niż wynosiła należność.
Księgowanie:
| Data | Dz. lub rodz. dok. | Konto | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|---|
| Nazwa | Nr | |||
| 1/ | Rozrachunki zagraniczne z dostawcami i odbiorcami Przychody ze sprzedaży |
203 703 |
3 900,- | |
| 1/ | ||||
| 2/ | Rachunek bankowy Rozrachunki zagraniczne z dostawcami i odbiorcami |
131 203 |
4 000,- | |
| 2/ | ||||
| 3/ | Rozrachunki zagraniczne z dostawcami i odbiorcami Przychody finansowe |
203 750 |
100,- | |
| 3/ |
Ad 1 powstanie należności na kwotę 3 900,- wg kursu średniego NBP z dnia sprzedaży
(lub innego wiążącego jednostkę kursu)
Ad 2 otrzymanie należności na kwotę 4 000,- wg kursu kupna banku, z którego usług korzysta
jednostka (operacja spłaty należności)
Ad 3 różnica kursowa na moment otrzymania należności
[różnica kursowa ujemna w momencie spłaty obciążyłaby koszty finansowe]
(dla uproszczenia pominięto rozliczenia VAT)
Różnice kursowe powstałe w związku wyceną wszystkich aktywów i pasywów na dzień bilansowy się sumuje.
Różnice kursowe mają znaczenie dla wyceny bilansowej aktywów i pasywów wyrażonych w walutach
obcych, ale nie są brane pod uwagę dla potrzeb obliczenia zobowiązania podatkowego.
Prawo podatkowe zalicza różnice kursowe do kosztów i przychodów dopiero w momencie ich realizacji czyli zapłaty.
ROZRACHUNKI Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI
Są to kasowe i zagraniczne należności i zobowiązania z tytułu dostaw i wyrobów i usług.
200 – ROZRACHUNKI Z DOSTAWCAMI I ODBIORCAMI
Zazwyczaj wykazuje dwa salda, ponieważ ewidencjonuje się na nim (należności) aktywa, (zobowiązania) pasywa
Saldo Wn – stan należności Saldo Ma – stan zobowiązań
Podstawą rozrachunków są:
- faktury VAT i faktury korygujące VAT – dla podatników
- faktury VAT i faktury podatku od towarów i usług
- rachunki – wystawiane przez jednostki niebędące podatnikami VAT
KSIĘGOWE UJĘCIE ROZRACHUNKÓW KRAJOWYCH Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Należności z tytułu sprzedaży wyrobów, robót i usług: a/ w zakresie cen sprzedaży netto b/ w zakresie należnego podatku VAT |
200 200 |
700 223 |
| 2 | Należności z tytułu sprzedaży towarów: a/ w zakresie cen sprzedaży netto b/ w zakresie należnego podatku VAT |
200 200 |
730 223 |
| 3 | Należności z tytułu sprzedaży materiałów: a/ w zakresie cen sprzedaży netto b/ w zakresie należnego podatku VAT |
200 200 |
740 223 |
| 4 | Należności z tytułu sprzedaży rzeczowych składników aktywów trwałych: a/ w zakresie cen sprzedaży netto b/ w zakresie należnego podatku VAT |
200 200 |
760 223 |
| 5 | Należności zasądzone wyrokiem sądowym: a/ w zakresie dochodzonej kwoty b/ w zakresie zasądzonych kosztów postępowania sądowego i odsetek za zwłokę |
200 200 |
244 845 |
| 6 | Otrzymane zaliczki a/ w zakresie należności netto b/w zakresie podatku VAT |
200 200 |
845 221 |
| 7 | Należności z tytułu kar i odszkodowań umownych | 200 | 760 |
| 8 | Odpisanie zobowiązań przedawnionych i umorzonych | 200 | 760 |
| 9 | Naliczenie odsetek za zwłokę | 200 | 750 lub 845 |
| 10 | Zapłata zobowiązań gotówką, przelewem lub z rachunku akredytywy | 200 | 100 lub 131 |
| 11 | Wydanie weksla własnego na pokrycie zobowiązania | 200 | 207 |
| 12 | Zobowiązania (w tym również udzielone zaliczki powyżej 50% wartości transakcji) z tytułu: a/ zakupu środków trwałych b/ dóbr i usług konsumpcyjnych c/ zakupu materiałów i towarów d/ zakupu usług i robót |
300 300 300 300 |
200 200 200 200 |
| 13 | Zobowiązania z tytułu niedoborów i szkód w obcych składnikach majątkowych | 243 | 200 |
| 14 | Wpływy należności | 100 lub 131 | 200 |
| 15 | Przyjęcie weksla obcego na pokrycie należności | 145 | 200 |
| 16 | Nabycie papierów wartościowych lub finansowych składników majątku | 031 lub 140 | 200 |
| 17 | Uznane reklamacje i inne zmniejszenia należności z tytułu sprzedaży: a/ w zakresie wartości sprzedaży netto b/ w zakresie podatku VAT |
700, 730, 740 lub 760 223 |
200 200 |
| 18 | Odpisanie umorzonych, nieściągalnych lub przedawnionych należności: a/ na które dokonano odpisu aktualizującego wartość b/ dotyczących operacji finansowych c/ dotyczących funduszy specjalnych d/ pozostałych |
210 755 850 765 |
200 200 200 200 |
| 19 | Zarachowania odsetek zobowiązań: a/ dotyczących inwestycji w okresie ich realizacji b/ pozostałych |
080 755 |
200 200 |
031 – długoterminowe aktywa finansowe (030) 080 – środki trwałe w budowie 131 – rachunki bankowe 140 – papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 145 – inne środki pieniężne 201 – rozrachunki krajowe z odbiorcami
202 – rozrachunki krajowe z dostawcami 207 – zobowiązania wekslowe 845 – rozliczenie międzyokresowe przychodów
210 – odpisy aktualizujące wartość należności 223 – rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT ( 221)
243 – rozliczenia niedoborów, nadwyżek i szkód 244 – należności dochodzone na drodze sądowej 755 – koszty finansowe
300 – rozliczenie zakupu 700 – sprzedaż produktów 730 – sprzedaż towarów 740 – sprzedaż materiałów
750 – przychody finansowe 760 – pozostałe przychody operacyjne 765 – pozostałe koszty operacyjne
Jeśli przed transakcją jedna ze stron wpłaciła drugiej ze stron zaliczkę, to rozliczenie
transakcji nastąpi dopiero po wykonaniu świadczenia, przez wystawienie faktury
uzupełniającej (gdy kwota faktury zaliczkowej była niższa od wartości świadczenia) lub
faktura korygująca (gdy kwota faktury zaliczkowej jest wyższa od ostatecznej wartości
świadczenia) albo co się zdarza częściej, gdy odstąpiono od umowy.
W przypadku zobowiązania jednostki są regulowane za pomocą weksla, powstają zobowiązania wekslowe.
Przyjęcie przez wierzyciela weksla równoznaczne jest z udzieleniem jego wystawcy krótkoterminowego kredytu.
Wręczenie weksla własnego upoważnia jednostkę do rozliczenia zobowiązania
zaksięgowanego uprzednio na koncie 200 (lub 201) i zaksięgowania powstania zobowiązania wekslowego.
Konto to w bilansie należy do aktywów obrotowych – należności krótkoterminowych.
Różnica między sumą zobowiązania a kwotą weksla własnego jest dyskontem, które stanowi należne wierzycielowi odsetki od kredytu.
Dyskonto powiększa koszty.
Weksle własne ewidencjonuje się na koncie 207 lub na koncie analitycznym do konta 200.
207 – ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWE
Konto to może mieć tylko saldo Ma – oznacza stan zobowiązań wekslowych.
KSIĘGOWE UJĘCIE ZOBOWIĄZAŃ WEKSLOWYCH
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Wykup weksli własnych | 207 | 100 lub 131 |
| 2 | Akcept weksli własnych trasowanych przez trasata | 207 | 200 lub 249 |
| 3 | Odpisanie weksli własnych przedawnionych | 207 | 760 |
| 4 | Wystawienie i przekazanie weksli własnych: a/ w zakresie kwoty zobowiązania b/ w zakresie różnicy wartości |
200 lub 249 755 |
207 207 |
100 – kasa 131 – rachunki bankowe 200 – rozrachunki z odbiorcami i dostawcami 207 – zobowiązania wekslowe
249 – inne rozrachunki i rozliczenia 755 – koszty finansowe 760 – pozostałe przychody operacyjne
OBRÓT WIERZYTELNOŚCIAMI
Wierzytelności ujęte na koncie 200 mogą być bez zgody dłużnika przedmiotem obrotu.
Oznacza to, że wierzytelności mogą być przeniesione na osobę trzecią zwaną nabywcą wierzytelności.
Może to nastąpić w formie sprzedaży, darowizny lub innej umowy skutecznej prawnie, np. factoringu.
Sprzedaż wierzytelności wiązać się będzie ze zmniejszeniem długu od dłużnika i obciążeniem
kupującego.
Różnica wynikająca z wysokości należności od dłużnika i kwoty otrzymanej od nabywcy długu za zakupione wierzytelności zwiększa pozostałe koszty operacyjne i ujmowana jest na koncie 765 – POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE.
Zakup wierzytelności z kolei może być związany z zamiarem ich windykacji we własnym
zakresie lub z zamiarem odsprzedaży zyskiem.
Dotyczy to w szczególności wierzytelności krótko – lub średnioterminowych.
Wraz z wierzytelnościami przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w
szczególności roszczenia o zaległe odsetki.
Proszę zwrócić uwagę, że obrót wierzytelnościami nie jest opodatkowany podatkiem VAT.
Przykład
Firma „biwak” zakupiła dług przedsiębiorstwa „obóz” od spółki „ACK”.
Wartość zobowiązania wynosiła 100 000,- Umowa kupna – sprzedaży stanowiła, że „biwak” zapłaci 80% wartości długu, co uczyniła, składając dyspozycję przelewu bankowego, którą bank wykonał.
Po zakupieniu długu odsprzedała go firmie „TKM” za 88 000,-
„TKM” zapłaciła całą kwotę gotówką.
W wyniku powyższych działań w księgach rachunkowych „biwaka” pojawiły się następujące zapisy:
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Kwota | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Zakup wierzytelności od spółki „ACK” a/ wartość nominalna b/ wartość wg umowy kupna – sprzedaży c/ różnica pomiędzy ceną zakupu a wartością nominalną |
100 000,- 80 000,- 20 000,- |
200 | 200 845 |
| 2 | Zapłacono za zakupioną wierzytelność (WB) | 80 000,- | 200 | 131 |
| 3 | Sprzedano zakupiony dług firmie „TKM” – cena sprzedaży | 88 000,- | 240 | 200 |
| 4 | „TKM” zapłaciła gotówką | 88 000,- | 100 | 240 |
| 5 | Wyksięgowano nadwyżkę wartości sprzedaży uprzednio zakupionej nad wartością, za jaką zakupiono | 8 000,- | 845 | 750 |
| 6 | Różnica wynikająca z wysokości należności od dłużnika a otrzymaną zapłatą od nabywcy długu | 12 000,- | 845 | 200 |
Różnicę pomiędzy wartością długu a jego ceną nabycia uznaje się za przychód dopiero w momencie uregulowania długu lub jego sprzedaży, a nie w chwili zakupu długu. To dlatego, że przychód do tego momentu nie jest pewny (zasada ostrożności).
POŻYCZKA
Pożyczka jest odpłatnym przekazaniem – na podstawie umowy – środków pieniężnych pożyczkobiorcy przez pożyczkodawcę na sfinansowanie określonych lub nieokreślonych przedsięwzięć. Ceną za korzystanie z pożyczki jest oprocentowanie.
Pożyczka jest bardzo podobna do kredytu, z tym że kredytu mogą udzielić jedynie banki, a pożyczki – wszystkie jednostki.
Odsetki od pożyczek nalicza się bądź bieżąco, bądź za każdy okres sprawozdawczy i zalicza się w ciężar kosztów finansowych albo nalicza się z góry za cały okres trwania umowy i jednocześnie ujmuje się je na koncie 640 – rozliczenia międzyokresowe kosztów, skąd w rozliczeniach odpisuje się je w koszty finansowe.
248 – KRÓTKOTERMINOWE POŻYCZKI UDZIELONE I OTRZYMANE
Krótkoterminowe udzielone i otrzymane pożyczki mogą być ewidencjonowane na koncie
248 – krótkoterminowe pożyczki otrzymane i udzielone.
Do konta 248 należy prowadzić ewidencję analityczną, która ma zapewnić wyodrębnienie
stanu należności zobowiązań wg terminów spłaty kontrahentów, a w przypadku pożyczek w walutach obcych – ich określenie również w tych walutach.
Konto to może wykazywać dwa salda ;
Wn – stan należności z tytułu udzielonych pożyczek
Ma – stan zobowiązań z tytułu pożyczek otrzymanych
Otrzymane pożyczki długoterminowe można ewidencjonować na koncie 247 – otrzymane pożyczki długoterminowe Udzielone pożyczki długoterminowe ewidencjonujemy na kontach zespołu 0 – aktywa trwałe
KSIĘGOWE UJĘCIE POŻYCZEK
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Otrzymanie pożyczki | 100 lub 131 | 248 |
| 2 | Różnica pomiędzy kwotą pożyczki uzyskanej i podlegającej spłacie | 640 | 248 |
| 3 | Odsetki należne naliczone za poszczególne okresy sprawozdawcze –w przypadku braku operacji nr2 | 755 | 248 |
| 4 | Odsetki należne naliczone za poszczególne okresy sprawozdawcze – w przypadku wystąpienia operacji nr 2 | 755 | 640 |
| 5 | Odpisanie otrzymanych pożyczek przedawnionych i umorzonych | 248 | 750 |
| 6 | Spłata pożyczek wraz z odsetkami | 248 | 100 lub 131 |
| 7 | Różnice kursowe dodatnie na dzień spłaty | 248 | 750 |
| 8 | Różnice kursowe ujemne | 755 | 248 |
100 – kasa 131 – rachunki bankowe 248 – krótkoterminowe pożyczki udzielone i otrzymane
640 – rozliczenie międzyokresowe kosztów 750 – przychody finansowe 755 – koszty finansowe
ZOBOWIĄZANIAZ TYTUŁU SPRZEDANYCH OBLIGACJI WŁASNYCH I INNYCH DŁUŻNYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
Emisja obligacji czy innych dłużnych papierów wartościowych jest szczególną formą
zaciągania pożyczek od osób fizycznych i prawnych.
Do ewidencji zobowiązań z tytułu emitowanych przez jednostkę własnych papierów wartościowych służyć może konto 246.
246 – ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU WŁASNYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
Konto to ujmuje się tytułem kwot otrzymanych środków pieniężnych za wydane papiery wartościowe i zarachowane należne odsetki.
Konto to obciąża się kwotami papierów wartościowych wykupionych oraz wypłaconych odsetek.
Ewidencja analityczna do konta 246 ma umożliwić ustalenie stanu rozrachunków z tytułu
emisji poszczególnych rodzajów papierów wartościowych.
Ich podział na długo – i krótkoterminowe oraz dostarczenie danych do właściwego obliczenia
odsetek należnych za poszczególne okresy sprawozdawcze.
ROZRACHUNKI WEWNĄTRZZAKŁADOWE
To rozrachunki wewnątrz jednostki w dużych, rozbudowanych jednostkach, filiach.
Występują przy rozszerzonej strukturze organizacyjnej jednostki i znacznym stopniu samodzielności finansowej jej poszczególnych ogniw organizacyjnych (tj. filii, oddziałów, przedstawicielstw itp.).
Do ich ewidencji może służyć konto 245
245 - ROZRACHUNKI WEWNĄTRZZAKŁADOWE
Na koncie tym nie księguje się:
- rozrachunków z tytułu wydzielonych składników majątkowych i funduszy wydzielonych oraz
dostaw, robót i usług realizowanych pomiędzy zakładami czy filiami tej samej jednostki.
Pierwsze ujmowane są na kontach zespołów 0, 1 3, 8.
Drugie – na koncie 200 – rozrachunki z odbiorcami i dostawcami.
Prowadzona ewidencja analityczna do konta 245 ma umożliwić podział typów rozliczeń na poszczególne jednostki organizacyjne.
Konto to w konkretnych oddziałach może wykazywać: saldo Wn – należności lub saldo
Ma – zobowiązania, które w jednak w skali całej jednostki gospodarczej wzajemnie równoważą się.
POZOSTAŁE ROZRACHUNKI
Przede wszystkim są to:
- rozrachunki z udziałowcami i akcjonariuszami, takie jak zadeklarowane lecz niewniesione
wkłady do kapitału nie będące należnościami, zobowiązania z tytułu dywidendy, potrącenia
podatku dochodowego od dywidendy.
- rozrachunki z towarzystwami ubezpieczeniowymi z tytułu składek do ubezpieczeń
Dobrowolnych, roszczeń o odszkodowania oraz o ewentualną różnicę pomiędzy
odszkodowaniem a roszczeniem.
- rozrachunki z tytułu leasingu finansowego aktywów trwałych, naliczenia opłaty
podatkowej, opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów, zapłaty raty leasingowej.
- rozrachunki z bankiem z tytułu błędów w wyciągach bankowych.
- rozrachunki z tytułu potrąceń w listach płac na rzecz związków zawodowych, kas
zapomogowo – pożyczkowych
- inne rozrachunki takie jak np. wadium przetargowe
NADWYŻKI I NIEDOBORY
Stanowią równowartość różnic ilościowych składników majątkowych.
Szkody – różnice jakościowe powodujące zmniejszenie wartości zapasów, które mogą być wywołane uszkodzeniem lub częściowym zniszczeniem np. złe przechowywanie.
Ze względu na przyczyny niedoboru i nadwyżki można podzielić na:
1/ niedobory i szkody niezawinione, które nie obciążają osób materialnie odpowiedzialnych
należą tu:
a/ niedobory i szkody pozorne spowodowane błędami np. pomiarze
b/ ubytki naturalne powstałe np. wskutek wysychania
c/ niedobory i szkody losowe np. powódź
d/ niedobory i szkody kompensowane nadwyżkami
2/ niedobory i szkody zawinione, powstałe na skutek przywłaszczenia mienia lub
spowodowania szkody przez osobę materialnie odpowiedzialną
3/ nadwyżki, do których należą:
a/ nadwyżki pozorne
b/ nadwyżki kompensowane z niedoborami
c/ nadwyżki rzeczywiste przyjmowane do ewidencji zapasów.
Niedobór lub nadwyżkę środków pieniężnych wyceniany jest w wartości nominalnej.
Niedobór papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu wycenia się w cenie nabycia ich.
Niedobór rzeczowych składników majątku obrotowego wycenia się w wartości w jakiej były ujęte na kontach (cena nabycia, zakupu lub koszt wytworzenia)
Niedobór składników aktywów trwałych wycenia się w wartości netto, czyli w wartości
początkowej powiększonej o odpisy aktualizacyjne i pomniejszone o umorzenie.
Nadwyżki aktywów rzeczowych wycenia tak jak niedobory, z tym że jeśli nie ma cen nabycia, zakupu czy kosztu wytworzenia, wycenia się je wg możliwych uzyskania cen sprzedaży.
Szkody wycenia się wg różnicy między wartością składnika majątkowego przed szkodą i po jej powstaniu.
Za wartość szkody można uznać koszt naprawy przywracającej wartość użytkową określonego składnika majątkowego.
Niedobory nierozliczone do końca roku traktowane są jako roszczenia jednostki.
243 – ROZLICZENIE NADWYŻEK I SZKÓD
Po stronie Wn księguje się stwierdzone niedobory i szkody.
Po stronie Ma – stwierdzone nadwyżki
Saldo Wn oznacza nie rozliczone niedobory i szkody
Saldo Ma nierozliczone nadwyżki
Różnice inwentaryzacyjne stwierdzone w wyniku z natury oraz zweryfikowane w toku postępowania wyjaśniającego muszą być rozliczone w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadł termin inwentaryzacji.
Niedobory i szkody nierozliczone do końca roku obrotowego stanowią roszczenia – podobnie jak niedobory zakwalifikowane do dochodzenia od osób materialnie odpowiedzialnych.
KSIĘGOWE UJĘCIE NADWYŻEK I SZKÓD
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Niedobory i szkody w składnikach majątku własnego (gotówki w kasie lub materiałów) | 243 | 100 lub 310 |
| 2 | Roszczenia wobec pracowników z tytułu kar, grzywien i innych szkód poniesionych przez jednostkę | 243 | 845 |
| 3 | Różnica wartości roszczenia przewyższająca kwotę niedoboru | 845 | 243 |
| 4 | Niedobory w składnikach majątku obcego powierzonego jednostce | 243 | 200 lub 240 |
| 5 | Niedobory uznane za niezawinione, obciążające koszty, np. dotyczące materiałów | 401 | 243 |
| 6 | Niedobory i szkody rozliczane z towarzystwem ubezpieczeniowym | 240 | 243 |
| 7 | Niedobory i szkody uznane za zawinione przez osobę materialnie odpowiedzialną | 234 | 243 |
| 8 | Niedobory i szkody uznane za niezawinione spowodowane zdarzeniami losowymi | 771 | 243 |
| 9 | Niedobory i szkody uznane za niezawinione spowodowane przyczynami uzasadniającymi ich powstanie | 765 | 243 |
| 10 | Stwierdzone nadwyżki materiałów | 310 | 243 |
| 11 | Stwierdzone nadwyżki towarów | 330 | 243 |
| 12 | Stwierdzone nadwyżki produktów gotowych | 601 | 243 |
| 13 | Stwierdzone nadwyżki środków trwałych | 010 | 243 |
| 14 | Umorzenie nadwyżek rzeczowych składników aktywów trwałych | 243 | 070 |
| 15 | Nadwyżki uznane za naturalne | 243 | zespół 4 lub 5 |
| 16 | Nadwyżki, których przyczyn nie ustalono oraz nadwyżki pozorne | 243 | 760 |
| 17 | Kompensata nadwyżek z niedoborami | 243 | 243 |
010 – środki trwałe 070 – umorzenie środków trwałych 100 – kasa 200 – rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
234 – inne rozrachunki z pracownikami 240 – pozostałe rozrachunki 330 – towary handlowe
243 – rozliczenie niedoborów, nadwyżek i szkód 310 – materiały 401 – zużycie materiałów i energii
601 – wyroby gotowe 760 – pozostałe przychody operacyjne 765 – pozostałe koszty operacyjne 771 – straty nadzwyczajne 845 – rozliczenie między okresowe przychodów
EWIDENCJA ROSZCZEŃ
Roszczenie – należność nieakceptowana w części lub w całości przez kontrahentów lub pracowników.
Roszczenie sporne to rodzaj wierzytelności, który został ustalony przez wierzyciela bez uzyskania akceptacji dłużnika i skierowany na drogę postępowania sądowego.
Należą tu:
- roszczenia sporne od pracowników
- roszczenia i należności od pracowników z tytułu niedoborów i szkód
- roszczenia sporne od odbiorców i dostawców
- roszczenia sporne inne
Ich ewidencja prowadzona może być na osobnym koncie „inne roszczenia sporne” bądź jako
analityka do konta roszczeń.
Do ewidencji wszelkich roszczeń skierowanych na drogę postępowania sądowego służyć
może konto 244 – należności dochodzone na drodze sądowej.
244 – NALEŻNOŚCI DOCHODZONE NA DRODZE SĄDOWEJ
Wn (obciążenia) kwotami dochodzonych roszczeń w wysokości określonej w pozwie lub
we wniosku złożonym do masy upadłościowej. To jest zazwyczaj kwota główna roszczenia powiększona o należne odsetki
Ma (uznanie) kwotami roszczeń zasądzonych na rzecz jednostki, oddalonych przez sąd
jako nieuzasadnione, uznanych przez syndyka masy upadłościowej za mające pokrycie,
uznanych przez syndyka masy upadłościowej za nieściągalne.
Księgowań dokonuje się pod datą uprawomocnienia wyroku sądowego lub decyzji syndyka upadłości.
Konto 244 może wykazywać tylko saldo Wn.
Oznacza ono stan roszczeń dochodzonych w drodze sądowej i zgłoszonych do masy upadłości.
Ewidencja analityczna do konta 244 powinna umożliwić wyodrębnienie roszczeń wg poszczególnych pozwów sądowych i wniosków do masy upadłości.
Na roszczenia skierowane do sądu i zgłoszone do masy upadłości tworzy się odpis aktualizujący wartość należności w ciężar konta 765 – pozostałe koszty operacyjne
(księgowanie: Wn 765 Ma 210)
Zaplata wierzytelności wymaga rozwiązania utworzonego odpisu poprzez zaliczenie go do
pozostałych przychodów.
KSIĘGOWE UJĘCIE ROSZCZEŃ
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Należności od kontrahentów skierowane na drogę postępowania sądowego | 244 | 200 |
| 2 | Roszczenia zasądzone i mające pokrycie w masie upadłości dotyczące pracowników | 234 | 244 |
| 3 | Roszczenia zasądzone i mające pokrycie w masie upadłości dotyczące dostawców i odbiorców | 200 | 244 |
| 4 | Roszczenia z tytułu niedoborów i szkód wobec pracowników | 244 | 234 |
| 5 | Nadwyżka kwoty pozwu lub wniosku nad kwotą roszczeń ujętych w ewidencji na kontach rozrachunków | 244 | 845 |
| 6 | Roszczenia oddalone przez sąd lub nie mające pokrycia w masie upadłości na kwoty: a/ na które dokonano odpisu aktualizującego b/ pozostałe |
210 765 |
244 244 |
| 7 | Różnice kursowe dodatnie | 244 | 210 |
| 8 | Różnice kursowe ujemne | 210 | 244 |
200 – rozrachunki z odbiorcami i dostawcami 210 – odpisy aktualizujące wartość należności
234 – inne rozrachunki z pracownikami 244 – należności dochodzone na drodze sądowej
765 – pozostałe koszty operacyjne 845 – rozliczenie międzyokresowe przychodów
POZABILANSOWA EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW I ROSZCZEŃ
Wcześniej omówiona trochę była podczas poznawania rzeczowych aktywów trwałych.
Występują w niej przede wszystkim należności warunkowe, zobowiązania warunkowe,
weksle obce dyskontowane i indosowane oraz zobowiązania z tytułu wieczystego użytkowania gruntów.
Należności warunkowe ujmowane są na koncie 290 –należności warunkowe.
290 –NALEŻNOŚCI WARUNKOWE
Na koncie tym ujmuje Się również należności umorzone ale nieprzedawnione, od momentu ich umorzenia do czasu ewentualnej spłaty lub przedawnienia.
Na stronie Wn ujmowane są należności warunkowe w momencie ich powstania.
Na stronie Ma ujmowane jest ich wygaśnięcie
Konto może wykazywać tylko saldo Wn – stan należności warunkowych.
Analityka powinna umożliwić ustalenie należności warunkowych od poszczególnych
krajowych i zagranicznych kontrahentów, w walucie polskiej jak i w walutach obcych.
291 – ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE
Służy do ewidencji zobowiązań warunkowych.
Na koncie tym ujmuje się także roszczenia sporne skierowane do sądu przez kontrahentów z tytułu
kar, odszkodowań, odsetek za zwłokę i nie uznanych reklamacji w okresie od otrzymania pozwu do
ich wygaśnięcia.
Wygaśnięcie może nastąpić albo wskutek oddalenia pozwu przez sąd, albo zasądzenia do
zapłaty, bo chodzi tu o wygaśniecie zobowiązania warunkowego.
Po stronie Wn ujmuje się wygaśnięcie zobowiązań warunkowych
po stronie Ma – powstanie zobowiązań warunkowych
Analityka powinna umożliwić ustalenie zobowiązań warunkowych w stosunku do poszczególnych krajowych i zagranicznych kontrahentów, zarówno w walucie polskiej jak i w walutach obcych.
292 –WEKSLE OBCE DYSKONTOWANE LUB INDOSOWANE
Na tym koncie księgowane są weksle obce dyskontowane lub indosowane.
Do takich weksli zaliczamy weksle obce przekazane w zamian za gotówkę (czyli zdyskontowane) oraz przekazane innym kontrahentom np. jako płatność za towary (czyli indosowane).
Ich ewidencjonowanie jest istotne, ponieważ jednostka ma zobowiązania warunkowe wynikające z powyższych czynności – do momentu wykupienia weksla przez wystawcę.
Jeśli wystawca odmówi wykupienia weksla, można dochodzić sumy należności od tego, od kogo otrzymano weksel.
Po stronie Wn ewidencjonuje się wygaśnięcie zobowiązań warunkowych związane z
wykupieniem weksla przez dłużnika lub jego zwrotem.
Na stronie Ma – powstanie zobowiązania warunkowego związane z przekazaniem weksli
obcym kontrahentom.
Konto 292 może tylko wykazywać saldo Ma, które oznacza wartość zobowiązań
warunkowych z tytułu zdyskontowanych lub indosowanych weksli.
Ewidencja analityczna powinna umożliwić ujęcie cech szczególnych każdego weksla z
podziałem na zdyskontowane i indosowane.
293 – ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU WIECZYSTEGO UŻYTKOWANIA GRUNTÓW
Ujmuje się tu zobowiązania z tytułu wieczystego (lub okresowego) użytkowania gruntów.
Grunty w wieczystym użytkowaniu to grunty otrzymane przez podmiot gospodarczy w
wieczyste użytkowanie od Skarbu Państwa lub gmin.
Na stronie Wn konta 293 ewidencjonuje się zwrot właścicielowi lub przekazanie innemu użytkownikowi gruntów.
Na stronie Ma konta 293 zaś otrzymanie gruntów w wieczyste lub okresowe użytkowanie.
Konto 293 może mieć tylko saldo Ma, które oznacza zobowiązanie z tytułu wieczystego lub
okresowego użytkowania gruntów.
Przykład (praca domowa)
W lutym w spółce akcyjnej „Ambra” miały miejsce m.in. operacje gospodarcze dotyczące środków
pieniężnych i rachunków bankowych
| Lp. | Data | Dok. | Nazwa operacji gospodarczej | Kwota | Wn(Dt | Ma(Ct |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1.2 | KW 1 | Przyjęto zakupione za gotówkę akcje z zamiarem ich sprzedaży | 1.700 | 140 | 100 |
| 2 | 4.2 | WB 2 | Otrzymano przelewem należną dywidendę z tytułu posiadanych akcji | 350 | 130 | 240 |
| 3 | 5.2 | Sprzedano akcje przeznaczone do obrotu: | ||||
| PK 6 | a) cena nabycia akcji | 4.200 | 755 | 140 | ||
| KP 4 | b) cena sprzedaży akcji | 4.800 | 100 | 750 | ||
| 4 | 8.2 | KP 10 | Otrzymano od odbiorcy X weksel o wartości 1.800 zł na pokrycie należności | |||
| a) wartość należności | 1.800 | 145 | 200 | |||
| 8 | PK 12 | b) uzyskane dyskonto | 75 | 145 | 750 | |
| 5 | 15.2 | KW 8 | Wykupiono za gotówkę weksel własny | 850 | 207 | 100 |
| 6 | 20.2 | WB 5 | Przekazano weksel o wartości 1.700 zł od odbiorcy Y do dyskonta: | |||
| a) uzyskana kwota | 1.600 | 131 | 145 | |||
| b) potrącone dyskonto | 100 | 755 | 145 | |||
| 7 | 21.2 | WB 7 | a) Uzyskano w banku kredyt na okres 6 miesięcy (kwota kredytu wyniosła 13.200 zł, na konto wpłynęła kwota niższa zgodnie z punktem b) | 12.000 | 131 | 132 |
| b) Zgodnie z umową bank potrącił z góry należne odsetki od udzielonego kredytu | 12.000 | 640 | 132 | |||
| 8 | 23.2 | WB 9 | Według wyciągu z rachunku bankowego: | |||
| a) wpłynęły środki pieniężne znajdujące się uprzednio w drodze | 280 | 131 | 145 | |||
| b) otrzymano krótkoterminową pożyczkę od kontrahenta | 2.000 | 130 | 240 | |||
| c) bank naliczył odsetki od kredytów | 200 | 755 | 131 | |||
| d) bank naliczył odsetki od środków na rachunkach bankowych | 35 | 131 | 750 | |||
| 9 | 28.2 | PK 15 | Zaksięgowano przypadające na luty odsetki od zaciągniętego kredytu (dot. operacji 7) | 200 | 755 | 640 |
100 – kasa 130 – inne aktywa pieniężne 131 – rachunki bankowe 132 – kredyty bankowe
140 – papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 145 – inne środki pieniężne
200 – rozrachunki z odbiorcami i dostawcami 207 – zobowiązania wekslowe 240 – pozostałe rozrachunki 640 – rozliczenie międzyokresowe kosztów 750 – przychody finansowe 755 – koszty finansowe
EWIDENCJA WYNAGRODZEŃ I ROZRACHUNKÓW Z PRACOWNIKAMI
EWIDENCJA PŁAC
Wynagrodzenie netto
Składniki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe)
Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych
+ Składka na ubezpieczenie zdrowotne
Wynagrodzenie brutto
Rozrachunki z pracownikami to wszelkie rozrachunki jednostką gospodarczą a jej pracownikami zatrudnionymi na umowę o pracę lub z którymi zawarto umowy cywilnoprawne, takie jak umowę – zlecenia czy umowę o dzieło.
Do ewidencji rozrachunków z pracownikami służą konta:
231 – rozrachunki z tyt. Wynagrodzeń
234 – inne rozrach. z pracownikami
231 – ROZRACHUNKI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ
Są to rozrachunki z tyt. wynagrodzeń na podstawie umów o pracę, o dzieło, umów zlecenia, umowy agencyjnej.
234 – INNE ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI
Na tym koncie powinny się znajdować zapisy dokumentujące pozostałe rozrachunki z
pracownikami, czyli złotowe i walutowe, rozrachunki poza wynagrodzeniami, w tym rozrachunki z tytułu pożyczek mieszkaniowych udzielanych ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS).
Dla ułatwienia orientacji w rozrachunkach z pracownikami należy prowadzić ewidencję analityczną:
- ustalenie należności i zobowiązań w odniesieniu do każdego pracownika w postaci
imiennych kart wynagrodzeń (pozwalają one na obciążenie przysługujących zasiłków,
emerytur i rent, wynagrodzeń za czas usprawiedliwionej nieobecności oraz obliczanie
świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego i podatku dochodowego od osób fizycznych
oraz zobowiązań z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych).
- wyodrębnienie rozrachunków i sald z poszczególnymi pracownikami i z określonych
tytułów, podział na bezsporne i sporne, a w zakresie rozrachunków w walutach obcych –
ich ujęcie również w tych walutach.
Jako wynagrodzenie za pracę traktuje się wszelkie wypłaty pieniężne oraz świadczenia w naturze wynikające z umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło i umowy agencyjnej.
Wynagrodzeniem za pracę osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą i członków
jej rodziny jest zysk, który pozostaje po zapłaceniu podatku dochodowego.
Wynagrodzenie nie może być zaliczone w ciężar kosztów prowadzonej działalności.
Wysokość wynagrodzeń ustala się na podstawie dokumentów źródłowych – kart pracy, list obecności czy stawek zarobkowych.
Następnie ujmuje się je w indywidualnych kartach wynagrodzeń pracowników.
Wypłata wynagrodzeń następuje na podstawie listy płac.
Wynagrodzenia obciąża się składkami z tytułu świadczeń ubezpieczenia społecznego.
Część składek płacona jest przez pracownika część przez pracodawcę.
Wynagrodzenie brutto podlega korektom o obowiązkowe i dobrowolne potrącenia.
Dodatkowo zakład pracy płaci ze swej strony składkę na ubezpieczenie społeczne, fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.
Część składek potrącana jest z wynagrodzenia pracownika.
Oprócz tego jego wynagrodzenie zmniejszane jest o obowiązkowe potrącenia z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych oraz z tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Dobrowolne potrącenia w liście płac to np. składki na rzecz związków zawodowych,
zakładowej kasy zapomogowo – pożyczkowej czy dobrowolnego ubezpieczenia na życie.
Przykład
Pan Jan pracuje jako księgowy w małej firmie produkcyjnej.
Musi obliczyć wynagrodzenie i wszelkie z nim związane kwoty pracownika – pana Antoniego.
Wie jedynie, że wynagrodzenie brutto wynosi 2 000,- Jak powinien postępować?
Po pierwsze pan Jan powinien obliczyć składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez pracownika dzieli się na trzy części:
składkę na ubezpieczenie emerytalne – 9,76%
składkę na ubezpieczenie rentowe – 1,5%
składkę na ubezpieczenie chorobowe – 2,45%
Obliczane są od wynagrodzenia brutto.
Potrącenia z pensji pana Antoniego wyglądają następująco:
9,76% x 2 000,- = 195,20 zł – emerytalne ubezpieczenie
1,50% x 2 000,- = 30,- zł – rentowe ubezpieczenie
2,45% x 2 000,- = 49,- zł – chorobowe ubezpieczenie
195,2 + 30,- + 49,- = 274,20 razem.
Teraz: 2 000,- - 274,20 = 1 725,80 zł
Kwota 1 725,80 zł jest podstawą do dalszych obliczeń.
Obliczymy składkę na ubezpieczenie zdrowotne 9% (NFZ).
Zgodnie z przepisami wynosi ona 9% podstawy wymiaru składki. A podstawa to policzone
przez nas wynagrodzenie po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne.
1 725,80 x 9% = 155,32 zł
Po wyliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne obliczamy zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, która również będzie potrącona z pensji.
Oblicza się ją również od podstawy opodatkowania.
Pierwszy krok to odjęcie kosztów uzyskania przychodów.
Zakładamy, że pan Antoni pracuje w jednej firmie, mieszka w tym samym mieście.
W takim przypadku koszty uzyskania przychodów wynoszą miesięcznie 111,25zł
1 725, 80 – 111,25 = 1 614,55 zł
1 614,55 zł jest to dochód do opodatkowania.
Zaliczkę obliczamy, mnożąc najniższą stawkę podatku dochodowego (jego pensja jest tak mała, że nie przekracza najniższego progu) i dochód do opodatkowania zaokrąglony do pełnych złotych. 1 615 x 19% = 306,85
Teraz obliczymy zaliczkę, którą dodatkowo zmniejsza się podatek.
Skala podatkowa jest następująca (art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od os. fiz.)
| Podstawa obliczenia podatku w złotych | Podatek wynosi |
|---|---|
| Ponad | Do |
| - | 44 490 |
| 44 490 | 85 528 |
| 85 528 | - |
Z tabeli wynika, że podatek zmniejszany jest rocznie o 586,85 zł rocznie.
W przypadku osób pracujących na umowę o pracę kwota ta rozkłada się na 12 miesięcy, tak by nie
musieli czekać na jej zwrot do kolejnego roku.
Miesięcznie zaliczkę zmniejsza się o : 586,85 : 12 = 48,90 zł
Zaliczka na podatek dochodowy od zarobków pana Antoniego wynosi:
306,85 – 48,90 = 257,95 zł
Tak obliczona kwota nie jest odprowadzana do urzędu skarbowego.
Trafia tam jedynie wartość zaliczki po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne:
257,95 – 133,75 = 124,20 zł
Po zaokrągleniu do pełnych złotych wynosi: 124,- zł
Dlaczego 133,75 zł a nie 155,32 zł??
Dlatego, gdyż zgodnie z prawem od podatku można odliczyć jedynie składki w wysokości do 7,75% podstawy wymiaru.
A to co powyżej, czyli 1,25% nie podlega odliczeniu od podatku.
Wynagrodzenie do wypłaty wynosić będzie 1 725,80 – 155,32 – 124 = 1 446,48 zł
Podsumowanie:
Do urzędu skarbowego trafi 124 zł; Do NFZ trafi przekazane przez ZUS 155,32 zł
Do ZUS trafi 274, 20 zł jako składki na ubezpieczenia społeczne
Pan Antoni „do ręki” dostanie 1446,48 zł.
OBOWIĄZKOWE POTRĄCENIA Z WYNAGRODZENIA BRUTTO PRACOWNIKA
| Składka | Sposób obliczania | Stawka | Gdzie jest przekazywana | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ubezp. emerytalne | Od wynagrodzenia brutto | 19,57% | ZUS |
| 2 | Ubezpieczenia rentowe | Od wynagrodzenia brutto | 6% | ZUS |
| 3 | Ubezp. chorobowe | Od wynagrodzenia brutto | 2,45% | ZUS |
| 4 | Ubezpieczenia zdrowotne | Od podstawy opodatkowania | 9% | za pośrednictwem ZUS do NFZ |
| 5 | Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych | Od dochodu (po odjęciu kosztów uzyskania przychodu) | 19% minus składka na ubezp. zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru | Urząd skarbowy |
Do wynagrodzeń nie zalicza się (Dz. U. nr 34 z roku 1995 poz. 163):
a/ wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie
pracy
b/ ekwiwalentów za pranie i naprawę odzieży roboczej wykonywanej we własnym zakresie
przez pracowników
c/ ekwiwalentów za zużyte przy wykonywaniu prac narzędzia, sprzęt i materiały stanowiące
własność pracownika
d/ ekwiwalentów za użytkowanie przez pracowników do celów służbowych własnych
pojazdów samochodów
e/ wydatków na podróże służbowe
f/ wartości posiłków regeneracyjno – wzmacniających
g/ odszkodowań za przedmioty uszkodzone lub utracone na skutek wypadku przy pracy
Bardzo popularne (w niektórych branżach) wypłacane pracownikom różne ekwiwalenty są wolne od podatku i stanowią koszty firmy.
Oprócz składek potrącanych z wynagrodzeń pracowników pracodawca ma obowiązek płacić składki ze swojej kieszeni.
Składki te są obliczane od wynagrodzenia brutto pracownika, a ich wartość określono w procentach.
Pracodawca płaci:
a/ 9,79% - ubezpieczenie emerytalne
b/ 4,5% - ubezpieczenie rentowe
c/ 1,8% - ubezpieczenie wypadkowe (ta stawka jest dla małych jednostek zatrudniających
nie więcej niż 9 osób, a w przypadku większych jednostek – zależnie od prowadzonej
działalności.
Poza tym pracodawca odprowadza od wynagrodzenia brutto pracownika składki jeszcze na dwa fundusze:
a/ na Fundusz Pracy – 2,45%
b/ na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) – 0,10%
Wszystkie te kwoty traktowane są jako świadczenia na rzecz pracowników i
ewidencjonowane na koncie 405 – Świadczenia na rzecz pracowników.
OBLICZANIE ŚWIADCZEŃ NA RZECZ PRACOWNIKÓW
| Pozycja | Sposób obliczania | Kwota | Gdzie przekazywane | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ubezp. emerytalne | Od Wynagr. brutto | 9,76% x 2 000 = 195,2 zł | ZUS |
| 2 | Ubezpieczenie rentowe | Od Wynagr. brutto | 4,5% x 2 000 = 90 zł | ZUS |
| 3 | Ubezp. wypadkowe | Od Wynagr. brutto | 1,8% x 2 000 = 36 zł | ZUS |
| 4 | Składka na fundusz pracy | Od Wynagr. brutto | 2,45% x2 000 = 49 zł | FP za pośrednictwem ZUS |
| 5 | Składka na FGŚP | Od Wynagr. brutto | 0,10% x 2 000 =2 zł | FGŚP za pośrednictwem ZUS |
Przykład Lista płac pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
| Imię i nazwisko | Płaca zasadnicza | Stażowe 5% |
Premia 30% | Przychód ogółem (2+3+4) | Ubezpieczenia społeczne | Razem składki na ubezp. Społeczne (6 + 7 + 8) |
|---|---|---|---|---|---|---|
Emerytalne 9,76% |
Rentowe 1,5% |
|||||
| - | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Jan Nowak | 1 200,00 | 60,00 | 360,00 | 1 620,00 | 158,11 | 24,30 |
| Anna Kowal | 1 430,00 | 71,50 | 429,00 | 1 930,50 | 188,42 | 28,96 |
| AndrzejKam | 1 900,00 | 95,00 | 570,00 | 2 565,00 | 250,34 | 38,48 |
| Podstawa opodatk. (5 – 9) | Zaliczka na PIT | Ubezp. Zdrowotne | Wynagr Netto 5-(9+12+ 14) |
Inne potrącenia | Do wypłaty 15-(16+17+ 18)+19 |
|---|---|---|---|---|---|
| % | Kwota | Podstawa wymiaru | Składka 9% | ||
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 1 287,00 | 19 | 87,00 | 1 397,90 | 125,81 | 1 185,44 |
| 1 555,00 | 19 | 117,00 | 1 665,82 | 149,92 | 1 399,33 |
| 2 102,04 | 19 | 179,00 | 2 213,34 | 199,20 | 1 835,05 |
Przykład
Składki na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych obciążające pracodawcę
| Imię i nazwisko | Podstawa | Składki na ubezpieczenia społeczne | Razem składki na ubezp. społ. (4+5+6) |
Składki na FP 2,45% |
Składki na FGŚP (0,10%) | Razem ubezp. społ. i inne świadczenia (7+8+9) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Emerytalne 9,76% | Rentowe 4,5% |
Wypadkowe 1,93% |
||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| Jan Nowak | 1 620,00 | 158,11 | 72,90 | 29,16 | 260,17 | 39,69 |
| Anna Kowal | 1 930,00 | 188,42 | 86,87 | 34,75 | 310,04 | 47,30 |
| AndrzejKam | 2 565,00 | 250,34 | 115,43 | 46,17 | 411,94 | 62,84 |
Jako wynagrodzenia za pracę traktuje się wszystkie wypłaty pieniężne oraz świadczenia w naturze wynikające ze stosunku pracy, pracy nakładczej, umowy o pracę itp. niezależnie od źródeł ich finansowania np. obciążające koszty z zysku, ze środków obcych, w tym także
należności wynikające ze stosunku pracy zasądzone prawomocnym wyrokiem sądu.
Zasiłki chorobowe przez pierwsze 33 dni choroby są wypłacane ze środków zakładu pracy i
traktowane jak normalne wynagrodzenia.
Podstawą wymiaru zasiłku chorobowego (zazwyczaj jest to 80% płacy) są te wszystkie składniki wynagrodzeń, od których opłacono składki ZUS.
Do wynagrodzeń okresu sprawozdawczego zalicza się wynagrodzenia za pracę wykonaną i zakończoną w tym okresie, rozliczone na podstawie listy płac do terminu zamykającego okres sprawozdawczy.
Wynagrodzenia w naturze takie jak deputaty, wycenia się wg cen nabycia lub kosztu wytworzenia składników rzeczowych tego wynagrodzenia.
W jednostkach będących podatnikami VAT wartość wynagrodzeń w naturze zwiększa się o należny podatek VAT.
Deputaty są traktowane jako przekazanie towarów dla zatrudnionych pracowników oraz
byłych pracowników, co zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług podlega
opodatkowaniu tym podatkiem.
WYNAGRODZENIA OSÓB PRACYJĄCYCH W OPARCIU O UMOWY CYWILNOPRAWNE.
Obliczanie wynagrodzeń osób pracujących w oparciu o umowy cywilnoprawne (zlecenia, o dzieło) jest bardzo podobne do obliczania wynagrodzeń dla osób pracujących w oparciu o umowę o pracę.
Jednak są różnice:
Pierwsze z nich dotyczą „oskładkowania” wynagrodzeń, czyli obciążenia ich składkami na ubezpieczenie społeczne.
Składkami ZUS nieobjęte są jedynie wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych dla pracowników, którzy płacą już składki ZUS z tytułu innego zatrudnienia poza podmiotem z którym zawarli konkretne umowy.
Różnice występują też w przypadku kosztów uzyskania przychodów.
Koszty uzyskania przychodu w przypadku umowy zlecenia to przykładowo 20% przychodów, chyba że pracownik udowodni iż były wyższe.
Koszt uzyskania przychodu w przypadku umowy o dzieło to 20% lub jeśli jest to praca o charakterze twórczym – 50% przychodu, chyba że pracownik udowodni że były wyższe.
Przykład
-- Jan pracuje na podstawie umowy o pracę w firmie „kolos”.
Jednocześnie zawarł umowę zlecenia z firmą „mikrus”.
Jego umowa zlecenia nie będzie objęta obowiązkowymi obciążeniami z tytułu
ubezpieczeń społecznych, choć może on dobrowolnie zgodzić się na potrącanie składek.
-- Anna nie ma umowy o pracę w żadnej firmie ale pracuje na podstawie umowy zlecenia w
przedsiębiorstwie „elita”.
Jej wynagrodzenie z tytułu tej umowy będzie objęte składkami na ZUS.
-- Tomasz pracuje na podstawie umowy o pracę w firmie „EDS”
Jednocześnie firma zawarła z nim umowę o dzieło.
Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło będzie objęte składkami ZUS.
234 – INNE ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI
Konto aktywno – pasywne.
Może mieć dwa salda, jedno to należności drugie to stan zobowiązań wobec pracowników.
Przykład
Spółka „almera” wykazywała na wybranych kontach następujące salda:
100 – kasa 4 000,-
131 – rachunek bieżący 200 000,-
W styczniu bieżącego roku miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1/ wypłacono pracownikowi z kasy zaliczkę na koszty podróży służbowej – kwota 300,-
2/ na podstawie oświadczeń zaksięgowano ryczałty za używanie przez pracowników
prywatnych samochodów osobowych do celów służbowych – kwota 1 900,-
3/ w wyniku inwentaryzacji stwierdzono niedobór w kasie – kwota 390,-
4/ kasjer zobowiązał się spłacić w trzech miesięcznych ratach kwotę niedoboru –
kwota 390,-
5/ pracownik rozliczył się z pobranej zaliczki
6/ wypłacono pracownikowi z kasy różnicę pomiędzy pobraną zaliczką a ostateczną kwotą
wydatków – kwota 25,-
7/ kasjer spłacił gotówką pierwszą ratę niedoboru kasowego – kwota 130,-
100 –kasa
Sp. 4 000,- 7/ 130,- |
300,- 1/ 390,- 3/ 25,- 6/ |
|---|---|
| 4 130,- | 715,- 3 415,- Sk. |
| 4 130,- | 4 130,- |
131- rachunki bankowe
| Sp. 200 000,- | |
|---|---|
| 200 000,- | 0,00 |
| 200 000,- | 200 000,- Sk. |
234 – inne rozrachunki z pracownikami
1/ 300,- 4/ 390,- 6/ 25,- |
1 900,- 2/ 325,- 5/ 130,- 7/ |
|---|---|
715,- 1 900,- |
2 355,- 260,- Sk. |
| 2 615,- | 2 615,- |
409 – pozostałe koszty
2/ 1 900,- 5/ 325,- |
|---|
240 – rozliczenia nadwyżek niedoborów i szkód
| 3/ 390,- | 390,- 4/ |
|---|---|
| 390,- | 390,- |
| 390,- | 390,- |
409 – pozostałe koszty – konto nie zostaje zamknięte, ponieważ konta kosztów nie mają sald
końcowych.
234 – inne rozrachunki z pracownikami zostało zamknięte w następujący sposób:
Po zaksięgowaniu operacji gospodarczych konto wyglądało następująco:
234– inne rozrachunki z pracownikami
1/ 300,- 4/ 390,- 6/ 25,- |
1 900,- 2/ 325,- 5/ 130,- 7/ |
|---|
Teraz podsumujmy obroty:
234– inne rozrachunki z pracownikami
1/ 300,- 4/ 390,- 6/ 25,- |
1 900,- 2/ 325,- 5/ 130,- 7/ |
|---|---|
| 715,- | 2 355,- |
Następnie musimy wyeliminować z niego te rachunki, które zostały całkowicie rozliczone.
Jest taki jeden:
Pracownik wziął 300,- zaliczki, przedstawił rachunki na 325,- i odebrał resztę z kasy – 25,-
Tzn. jesteśmy z nim rozliczeni i te dane można z konta „wykreślić” (ale tylko dla celów ćwiczenia)
234– inne rozrachunki z pracownikami
1/ 4/ 390,- 6/ |
1 900,- 2/
130,- 7/ |
|---|---|
| 715,- | 2 355, |
Teraz możemy ustalić salda dla konta 234
Po stronie Dt szukamy należności: jest zapis 390,- kwota niedoboru w kasie.
Część niedoboru już spłacona operacja 7/, pozostało 260,-
Ponieważ nie ma innych zapisów po stronie Dt, gdzie księguje się aktywa, są to jedyne
należności od pracowników – jest to saldo Dt konta 234.
Po stronie Ct szukamy zobowiązań widnieją tam dwie kwoty:
1 900,- zobowiązanie wobec pracowników z tyt. ryczałtów samochodowych
130,- to część niedoboru spłaconego przez kasjera. Nie jest to zobowiązanie, a zmniejszenie
należności.
W związku z tym stan naszych zobowiązań wobec pracowników wynosi 1 900,- i jest to końcowe saldo Ct konta 234.
KSIĘGOWE UJĘCIE ROZRACHUNKÓW Z PRACOWNIKAMI
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Zaksięgowanie listy płac | 404 lub zespół 5 | 231 |
| 2 | Wypłaty pieniężne wynagrodzeń | 231 | 100 lub 131 |
| 3 | Wypłaty sum do rozliczenia, wyrównań do rozliczonych zaliczek, pożyczek z ZFŚS, różnych zobowiązań wobec pracowników | 234 | 100 lub 131 |
| 4 | Spłata pożyczek z ZFŚS | 100 lub 131 | 234 |
| 5 | Potrącenia z listy płac: a/ podatek dochodowy od osób fizycznych b/ składki na ubezpieczenie społeczne c/ pozostałe (w tym za niedobory i szkody |
231 231 231 |
220 220 240 |
| 6 | Wydane świadczenia w naturze zaliczone do wynagrodzeń: a/ w zakresie ceny ewidencyjnej lub kosztu wytworzenia b/ w zakresie należnego podatku VAT |
231 231 |
310, 340, 601, 620 220 |
| 7 | Rozliczenie pracowników pobranych zaliczek dotyczących zakupu materiałów, towarów i usług | 300 | 234 |
| 8 | Odpisanie przedawnionych zobowiązań | 231 lub 234 | 760 |
| 9 | Obciążenia pracowników za powierzone składniki majątkowe do rozliczenia | 231 lub 234 | 100, 200 lub 300 |
| 10 | Roszczenia z tytułu niedoborów i szkód | 234 | 243 |
| 11 | Należności zasądzone wyrokiem sądowym: a/ w zakresie dochodzonej kwoty b/ w zakresie kosztów postępowania |
231 lub 234 231 lub 234 |
244 845 |
| 12 | Roszczenia z tytułu nadpłaconych wynagrodzeń skierowane do sądu | 244 | 231 |
| 13 | Odpisanie przedawnionych należności z tytułu nadpłaconych wynagrodzeń | 765 | 231 |
| 14 | Wypłaty niewykorzystanych zaliczek z tytułu obciążeń pracowników | 100 lub 131 | 234 |
| 15 | Zarachowanie zobowiązań wobec pracowników z tytułu odszkodowań | 765 | 234 |
| 16 | Zarachowanie zobowiązań wobec pracowników z tytułu odpraw pośmiertnych | 409 | 234 |
| 17 | Zarachowanie zobowiązań wobec pracowników z tytułu efektów i nagród z zastosowania projektów wynalazczych | 409 | 234 |
| 18 | Zarachowanie zobowiązań wobec pracowników z tytułu ekwiwalentów za zużytą odzież | 405 | 234 |
| 19 | Umorzenie pożyczki z ZFŚS | 850 | 234 |
| 20 | Naliczone odsetki od pożyczki | 234 | 850 |
100 – kasa 131 – rachunki bankowe 200 – rozrachunki z odbiorcami 220 – rozrachunki publicznoprawne (rozrach z ZUS)
231 – rozrachunki z tytułu wynagrodzeń 234 – inne rozrachunki z pracownikami 240 – pozostałe rozrachunki 243 – rozliczenie niedoborów, nadwyżek i szkód 244 – należności dochodzone na drodze sądowej 300 – rozliczenie zakupu
310 – materiały 340 – odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów 409 – pozostałe koszty
405 – ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 601 – wyroby gotowe 620 – odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów
760 – pozostałe przychody operacyjne 765 – pozostałe koszty operacyjne
845 – rozliczenie międzyokresowe przychodów 850 – fundusze specjalne
Obliczanie podatku VAT i ceny netto
Cena brutto: 11 750,- VAT: 22 %
1/ 11 750 : 122 x 22 = 2 118,85
2/ 11 750 – 2 118,85 = 9 631,15 (cena netto)
3/ 11 750 : 122 x 100 = 9 631,15 (cena netto)
4/ 11 750 : 1,22 = 9 631,15
11 750 – 9 631,15 = 2 118,85
201- rozrachunki krajowe z odbiorcami z tytułu dostaw i usług
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 201, 738 | Sprzedaż bezgotówkowa | 330, 221, 733 |
| 100, 735 | Sprzedaż gotówkowa | Od sumy (sprzedaż) 330, 221, 733 |
202 – rozrachunki krajowe z dostawcami z tytułu dostaw i usług
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 4xx lub 330, 222 | Zakup za gotówkę | 100, 202 |
| 4xx lub 330, 222 | Zakup bezgotówkowy | 202 |
Należności zobowiązania
Netto + VAT
221 – rozliczenie należnego podatku VAT
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 100 brutto | 730 netto, 221 VAT | |
| 100, 735 | Sprzedaż gotówkowa | Od sumy (sprzedaż) 330, 221, 733 |
| 201, 738 | Sprzedaż bezgotówkowa | 733, 330, 221 |
222 – rozliczenie naliczonego podatku VAT
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 4xx lub 330 netto , 222 | Zakup za gotówkę | 100 brutto 202 |
| 4xx lub 330 netto, 222 | Zakup bezgotówkowy | 202 |
VAT z faktury od dostawcy po dokonaniu dostawy.
EWIDENCJA PŁAC
Wynagrodzenie netto
Składniki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe)
Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych
+ Składka na ubezpieczenie zdrowotne
Wynagrodzenie brutto
Dla prawidłowej regulacji rozrachunków z tytułu wynagrodzeń otwiera się nast. konta:
223 – rozrach. z urzędem skarbowym z tyt. podatku VAT
224 – rozrach. płatnika z tyt. pobranych zaliczek na podatek dochodowy
226 – rozrach. z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych
231 – rozrach. z tyt. wynagrodzeń
227 – rozrach. z tyt. ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych
430 – wynagrodzenia ( koszty wynagrodzeń)
440 – koszty ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń
224 – rozrachunki płatnika z tytułu pobranych zaliczek na podatek dochodowy
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 231 | Naliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych | 224, 227 |
| 224 | Zaliczki na podatek dochodowy | 110 |
227 – rozrachunki z tyt. ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 440 | Koszty składki płacone przez pracodawcę (emerytalne, rentowe, wypadkowe, fundusz pracy itp.) | 227 |
| 231 | Naliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych Składka zdrowotna |
226 227 |
| 227 | Przelew składka ZUS , Podatek dochodowy | 110 |
231 – rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
| Dt | Rodzaj operacji | Ct |
|---|---|---|
| 231 | Wypłata gotówką | 100 |
| 231 | Wypłata przelew | 110 |
| 430 | Lista płac brutto | 231 |
| 231 | Naliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych Składka zdrowotna |
226 227 |
270 – ROZRACHUNKI Z WŁAŚCICIELEM
Na koncie tym księgujemy:
Po stronie Wn (obciążenie)
- pobrane przez właściciela środki pieniężne na potrzeby osobiste
- pobrane gotówką przez wspólników spółki cywilnej z rachunku bankowego zaliczki do
rozliczenia
- obciążenie wspólników zaliczką na podatek dochodowy zrachowany na uznanie urzędu
skarbowego
- pobrane od kupujących środki za zrealizowaną sprzedaż, niewpłacone do kasy
- wycofanie środków pieniężnych z rachunku bankowego spółki cywilnej w toku
kontynuowania przez działalności
- zaliczki wypłacone wspólnikom na poczet zysku w spółkach cywilnych
Po stronie Ma (uznanie)
- wpłaty przez właścicieli środków pieniężnych na rzecz firmy
- zapłaty przez właścicieli zobowiązań firmy ze środków prywatnych
- zarachowanie pobranych zaliczek do rozliczenia z wynikiem finansowym
- przeznaczenie zysku do podziału między wspólników w spółkach cywilnych
Na koniec okresu sprawozdawczego konto może wykazywać saldo debetowe lub kredytowe.
Debetowe – więcej środków pobranych niż zaangażowanych.
Kredytowe – więcej środków zaangażowanych. Jest to zobowiązanie jednostki wobec
właściciela.
Saldo kont nie może występować w rachunku zysków i strat.
Debetowe saldo wykazywane jest w bilansie w aktywach w pozycji „należności krótkoterminowe i inne”.
Kredytowe – w pasywach w poz. „zobowiązania krótkoterminowe i inne”
ZADANIE
Właściciel sklepu stosuje w księgowości metodę codziennych zapisów.
Księga główna zawiera następujące konta:
100 – kasa krajowych środków pieniężnych 110 – rachunek bankowy
139 – środki pieniężne w drodze 201 – rozrachunki z odbiorcami
202 – rozrachunki z dostawcami 224 – rozliczenie VAT należnego
225 – rozliczenie VAT naliczonego 270 – rozrachunki z właścicielem
330 – towary handlowe 460 – pozostałe koszty rodzajowe
730 – przychody ze sprzedaży towarów 800 – kapitał (fundusze) własne
735 – wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu
W ciągu pierwszych dwóch tygodni miały miejsce następujące operacje:
02.10 – WB Przelew z banku – zaplata wierzycielowi, kwota 4 200,-
03.10 – RK Gotówka z kasy zapłata za październik. Opłata za wynajem lokalu (nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT) , kwota 1 300,-
Część tej kwoty (300,-) obciąża rozliczenia z właścicielem
03.10 – FS Sprzedaż gotówkowa dla pana K partii towarów,
kwota 9 760,- (w tym VAT 22%)
05.10 – RK Pobrano kasy gotówkę na wydatki domowe 500,-
08.10 – Fz Zakup towarów u pana Pieniążka, kupiono na rachunek partię towaru,
kwota 5 000,- + VAT 22% (1 100,-) Dostawa w tym samym dniu.
09.10 – RK Pobrano z banku gotówkę do uzupełnienia w kasie, kwota 4 000,-
12.10 – WB
Potwierdzenie z banku pobrania gotówki z rachunku do kasy na kwotę 4 000,-
12.10 – RK Pobranie z kasy gotówki na wydatki prywatne, kwota 500,-
| Data | Dz. lub dok. | Konto | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|---|
| Nazwa | Nr | |||
| 1/ 2.10 | WB | Rozrachunki z dostawcami Rachunek bankowy |
202 110 |
4 200,- |
| 2/ 3.10 | RK | Pozostałe koszty rodzajowe Rozrachunki z właścicielem Kasa |
460 270 101 |
1 000,- 300,- |
| 3/ 3.10 | FS | Rozrachunki z odbiorcami Przychody ze sprzedaży VAT należny Towary handlowe Wartość towarów w cenach zakupu |
201 730 224 330 735 |
9 760,- 7 000,- |
| 4/ 5.10 | RK | Rozrachunki z właścicielem Kasa |
270 101 |
500,- |
| 5/ 8.10 | Fz | Towary handlowe VAT naliczony Rozrachunki z dostawcami |
330 225 202 |
5 000,- 1 100,- |
| 6/ 9.10 | RK | Kasa Środki pieniężne w drodze |
101 139 |
4 000,- |
| 7/ 12.10 | WB | Środki pieniężne w drodze Rachunek bankowy |
139 110 |
4 000,- |
| 8/ 12.10 | RK | Rozrachunki z właścicielem Kasa |
270 101 |
500,- |
221 – ROZLICZENIE NALEŻNEGO PODATKU VAT
Podatek VAT jest „zbierany” przez cały miesiąc.
Kwota podatku musi być zgodna z kwotą w rejestrze VAT z tytułu sprzedaży.
Każda jednostka w momencie rejestracji, a przed dniem wykonania pierwszej czynności polegającej na sprzedaży lub innej wymienionej w ustawie o podatku VAT, musi złożyć do
urzędu skarbowego formularz zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług tzw druk VAT – R lub VAT – R/UE.
Numery NIP otrzymują wszystkie osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz zakłady osób prawnych, które na podstawie odrębnych przepisów prawnych są podatnikami.
Nadanie numeru NIP nie łączy się z rejestracją dla celów VAT.
Od momentu nadania podatnikowi numeru NIP jest on zobowiązany posługiwać się tym numerem.
NIP należy umieszczać na:
-- fakturach VAT
-- wszelkich dokumentach dotyczących nieopodatkowanych należności budżetowych, do
których poboru obowiązane są organy podatkowe
-- wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych
EWIDENCJA ODPISÓW AKTUALIZUJĄCYCH WARTOŚĆ NALEŻNOŚCI
210 – ODPISY AKTUALIZUJĄCE WARTOŚĆ NALEŻNOŚCI
EWIDENCJA TWORZENIA I LIKWIDACJI ODPISÓW AKTUALIZUJACYCH WARTOŚCI NALEŻNOSCI
| Wn | Ma | |
|---|---|---|
| 1 | Pozostałe koszty operacyjne | Odpisy aktualizujące wartość należności |
| 2 | Koszty finansowe | Odpisy aktualizujące wartość należności |
Objaśnienia
1/ Utworzenie odpisu aktualizującego wartość należności od odbiorców z tytułu dostaw i produktów
2/ Utworzenie odpisu aktualizującego wartość należności od odbiorców z tytułu operacji
finansowych (np. udzielone pożyczki).
EWIDENCJA WYKORZYSTANIA ODPISU
| Wn | Ma |
|---|---|
| Odpisy aktualizujące wartość należności | Należności |
Księgowanie dokonywane jest w przypadku wykorzystania odpisu aktualizującego wartość należności w wyniku umorzenia, przedawnienia lub nieściągalności należności.
EWIDENCJA ROZWIĄZANIA NIEWYKORZYSTANYCH ODPISÓW AKTUALIZUJACYCH WARTOŚĆ
NALEŻNOŚCI
| Wn | Ma | |
|---|---|---|
| 1 | Odpisy aktualizujące wartość należności | pozostałe przychody operacyjne |
| 2 | Odpisy aktualizujące wartość należności | Przychody finansowe |
Objaśnienia
Rozwiązanie niewykorzystanego odpisu na skutek odzyskania należności od dłużnika związanej z działalnością:
1/ operacyjną 2/ finansową
UJĘCIE REZERW W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM
Rezerwy są wykazywane w pasywach bilansu.
Odpisy aktualizujące wartość należności – zmniejszają wartość wykazanych w bilansie należności.
EWIDENCJA VAT I PODATKU DOCHODOWEGO
VAT – value addend tax – podatek od wartości dodanej
Obowiązuje od 05 – 07 – 1993 r.
Podatek VAT to podatek pośredni, przy którym na każdym etapie obrotu gospodarczego podstawą wymiaru jest przyrost wartości towaru lub usługi.
Podatek VAT może być obliczony w dwojaki sposób:
1/ każdy kto przerabia materiał, odsprzedaje towar z zyskiem, oblicza podatek od wartości
jaką dodał do wartości towaru.
Przykład
Pan K. produkuje czyste kasety magnetofonowe.
Aby wyprodukować kasetę, musi kupić materiał za 2zł.
Kasety sprzedaje po 3zł.
Dodaje do wartości kasety 1zł. Od tej kwoty oblicza podatek (22%) i do budżetu
odprowadza 0,22zł
2/ każdy oblicza podatek od ceny, za jaką sprzedaje towar ale jednocześnie może odliczyć
kwotę podatku zapłaconego przy zakupie materiału
Przykład
Pan K. produkuje kasety. Materiał do jednej kosztuje 2zł plus 22% VAT doliczone przez
dostawcę.
Kasety sprzedaje po 3zł za sztukę, ale dolicza do tego VAT 22%. Nabywca płaci 3,66zł za
sztukę.
Ile Pan K zarabia? Złotówkę!! Tyle ile w poprzednim przykładzie.
Policzmy….
Od nabywcy dostaje 3,66zł. Teoretycznie powinien zapłacić 0,66zł VAT – u, ale w cenie
materiałów VAT wynosi 0,44zł. Tyle więc K zapłacił już wcześniej. Dopłaca jedynie 0,22zł, a
3,44zł jest dla niego.
Ponieważ za materiały zapłacił 2,44, zarobił na transakcji 1zł.
Podatek naliczony to podatek zawarty w fakturach VAT stwierdzających nabycie towarów i usług.
A w przypadku zakupów z importu – suma kwot tego podatku wynikająca z odprawy celnej.
Podatek naliczony jest to wartość podatku zapłaconego dostawcom przy zakupie towarów, materiałów czy usług, który jest wykazany w fakturze wystawionej przez tegoż dostawcę.
Podatek należny to podatek od czynności podlegających opodatkowaniu VAT, ustalony w dowodach sprzedaży wystawionych przez dostawcę.
Podatek należny jest podatek, który sprzedawca dolicza do ceny sprzedaży.
Należny bo musi być odprowadzony do urzędu skarbowego (jest więc urzędowi należny).
W firmach będącymi płatnikami VAT, podatek ten nie jest kosztem, tylko elementem rozrachunków.
Podatek należny to zobowiązanie wobec budżetu państwa, podatek naliczony zmniejszenie tego zobowiązania.
W sytuacji gdy podatek naliczony jest wyższy niż należny, nadwyżka ta staje się należnością od państwa.
Podatek VAT przy imporcie.
Przykład
Spółka „p” jest importerem i dystrybutorem jachtów pełnomorskich.
W danym okresie spółka zakupiła jacht o wartości celnej 100 000zł.
Opłaty celne wyniosły 15%, podatek akcyzowy 24%, a VAT – 22%.
Jaka będzie ostateczna wartość zakupionego jachtu? Ile wyniesie podatek naliczony?
Rozwiązanie
Najpierw cło – od wartości celnej. 15% od 100 000 tys. to 15 000zł. Wartość jachtu po doliczeniu cła – 115 000zł.
Podatek akcyzowy. Obliczany jest on od wartości towaru powiększonej o cło.
24% od 115 000 to 27 600zł. Teraz wartość jachtu to 115 000 + 27 600 = 142 600zł
VAT. Należność wobec urzędu celnego z tyt. naliczonego VAT oblicza się, mnożąc stawkę VAT przez wartość towaru po doliczeniu zobowiązań celnych.
W naszym przykładzie będzie to 24% x 142 600 = 31 372zł.
Powyższy przykład dotyczy importu a nie zakupów w Unii.
Zakupy w Unii nie są określane mianem importu, a „zakupów wewnątrzwspólnotowych”.
Przy takim zakupie polska firma nie płaci VAT –u, gdyż towar nie przechodzi odprawy celnej.
VAT rozliczany będzie w inny sposób – zamiast płacić i potem czekać na zwrot, po prostu się go nie płaci i rozlicza z budżetem saldem. (z pewnymi różnicami ale jak przy normalnym zakupie).
Podatek dochodowy jest płacony od dochodu przedsiębiorstw. Jest bardzo podobny w
swej konstrukcji do podatku od osób fizycznych.
Podstawa do opodatkowania to dochód, czyli nadwyżka przychodu nad kosztami.
Jedyna różnica jest taka, że firmy posiadające osobowość prawną płacą podatek w oparciu o ustawę o podatku od osób prawnych, a właściciele firm nieposiadających tej osobowości – na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stawka opodatkowania podatkiem dochodowym, od osób prawnych wynosi obecnie 19% podstawy opodatkowania.
Ustalono też szereg stawek ryczałtowych, z których najważniejszy jest 19 – procentowy
podatek od dywidendy.
Podatek dochodowy od osób prawnych obliczany jest na bieżąco, co miesiąc, zaliczkowo.
Na koniec roku porównuje się zaliczki i rzeczywistą wartość podatku do zapłacenia.
Jeśli zaliczki nie wystarczają dopłaca się.
Jeśli zaliczki przewyższają wartość podatku, budżet państwa zwraca nadpłatę.
EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW PODATKOWYCH
220 – ROZRACHUNKI PUBLICZNOPRAWNE może służyć do ewidencji rozrachunków, które regulowane są przepisami o zobowiązaniach podatkowych oraz do ewidencji zrównanych z nimi płatnościach.
Chodzi tu głównie o podatek VAT, akcyzowy, opłaty celne i składki na ZUS oraz inne tytuły, takie jak np. na PFRON.
Wszystkie te tytuły można ewidencjonować na jednym koncie, ale jeśli firma jest duża warto rozważyć podział tego konta np.:
221 – rozliczenie należnego VAT (222), (224)
222 – rozliczenie naliczonego VAT (223), (225)
223 – rozrach. z urzędem skarbowym z tyt. podatku VAT (221)
232 – korekty naliczonego VAT (224)
225 – rozrach. z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych
226 – rozrach. z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych
227 – rozrach. z tyt. ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych
228 – rozrach. z urzędem celnym
229 – pozostałe rozrach. publicznoprawne
223 – ROZRACH. Z URZĘDEM SKARBOWYM Z TYT. PODATKU VAT (221)
Służy do ewidencji:
-- naliczony podatek VAT podlegający zwrotowi lub odliczeniu od podatku należnego VAT
-- należny VAT, co do którego powstał obowiązek podatkowy
-- kwoty przekazywane urzędowi skarbowemu z tyt. wpłat kwot zwracanych przez urząd
skarbowy
operacje na koncie 223 – ROZRACH. Z URZĘDEM SKARBOWYM Z TYT. PODATKU VAT (221)
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt | Ma(Ct |
|---|---|---|---|
| 1 | Naliczony VAT w fakturach dostawców krajowych podlegający odliczeniu od podatku należnego na warunkach określonych w ustawie – potrącany bezpośrednio od należnego VAT | 223 | 222 |
| 2 | Naliczony przy imporcie przez urzędy celne podatek VAT -- podlegający odliczeniu od podatku należnego | 223 | 222 |
| 3 | Kwoty podatku VAT przekazywane urzędom skarbowym | 223 | 131 |
| 4 | Ulga podatkowa z tytułu zakupu kas rejestrujących z pamięcią fiskalną | 223 | 760 |
| 5 | Odsetki za zwłokę należne od urzędu skarbowego | 223 | 750 |
| 6 | Należny VAT wynikający z faktur VAT oraz dokumentów je korygujących, co do którego obowiązek podatkowy powstał w bieżącym okresie | 200, 240 | 223 |
| 7 | Należny VAT zawarty w fakturach VAT wystawionych w poprzednim okresie sprawozdawczym, co do którego obowiązek podatkowy powstał w bieżącym okresie | 221 | 223 |
| 8 | Należny podatek VAT od kosztów reprezentacji i reklamy, darowizn itp. | 231,234,300845,850, zesp. 4 lub5 | 223 |
| 9 | Należny podatek VAT od utargów w spółkach handlu detalicznego będących płatnikami VAT,a niezobowiązanych do stosowania kas fiskalnych | 730 | 223 |
| 10 | Naliczone odsetki za zwłokę w płatnościach | 755 | 223 |
| 11 | Należny podatek VAT stanowiący sankcję za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących tego podatku | 765 | 223 |
| 12 | Kwoty podatku VAT zwrócone przez urząd skarbowy | 131 | 223 |
131 – rachunki bankowe (131) 200 – rozrach. z odbiorcami i dostawcami 221 – rozliczenie należnego VAT (222), (224) 222 – rozliczenie naliczonego VAT (223), (225) 223 – rozrach. z urzędem skarbowym z tyt. podatku VAT (221) 232 – korekty naliczonego VAT (224) 225 – rozrach. z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych 226 – rozrach. z tyt. ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych 227 – rozrach. z tyt. ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych 228 – rozrach. z urzędem celnym 229 – pozostałe rozrach. publicznoprawne 240 – pozostałe rozrachunki
300 – rozliczenie zakupu 755 – koszty finansowe 765 – pozostałe koszty operacyjne 845 – rozliczenie międzyokresowe przychodów 850 – fundusze specjalne
221 – ROZLICZENIE NALEŻNEGO VAT (222)
Obciążenie (Wn) – w korespondencji ze stroną Ma konta 223podatek należny zawarty w fakturach VAT dotyczących poprzedniego miesiąca sprawozdawczego, co do którego powstał obowiązek podatkowy.
Uznanie (Ma)
– w korespondencji ze stroną Wn konta 200 lub 240 podatek należny zawarty fakturach VAT
dotyczących sprzedaży miesiąca sprawozdawczego, co do którego nie powstał jeszcze
obowiązek podatkowy.
– może mieć tylko saldo Ma, które wyraża równowartość podatku należnego VAT, zawartego
w fakturach VAT, co do którego do końca okresu sprawozdawczego nie powstał jeszcze
obowiązek podatkowy. Gdy obowiązek ten powstanie kwoty podatku przenosi się na konto
223
222 – ROZLICZENIE NALICZONEGO VAT (223)
Obciążenie (Wn)
– naliczony VAT zawarty w fakturach korygujących i dokumentach odprawy celnej bieżącego
okresu sprawozdawczego w korespondencji ze stroną Ma konta 300
uznanie (Ma)
– rozliczenie naliczonego podatku VAT w części podlegającej zwrotowi lub odliczeniu od
należnego VAT w korespondencji z Wn 223
– rozliczenie naliczonego podatku VAT w części niepodlegającej zwrotowi ani odliczeniu od
należnego VAT w korespondencji ze stroną Wn kont zespołu 0 oraz zespołów 3, 4 lub 5
zależnie od ugrupowań zawartych w konkretnym planie kont.
– może mieć tylko saldo Wn wyrażające wartość naliczonego podatku VAT w bieżącym lub
poprzednich okresach. Po spełnieniu określonych warunków, będzie podlegał zwrotowi lub
odliczeniu w następnych okresach sprawozdawczych.
232 – KOREKTY NALICZONEGO VAT (224)
Jest wykorzystywane przez jednostki, które reklamują prawidłowość, wystawionych przez kontrahentów faktur VAT.
W takiej sytuacji przejściowo korekty VAT naliczonego przez dostawcę podatku księguje się
na koncie 232.
Aby zaksięgować kwotę korekty, wystarczy własną notą obciążeniową lub uznaniową jednostki reklamującej – zawarty w nocie podatek VAT może bowiem być większy lub mniejszy od podatku naliczonego przez dostawcę.
Reklamację zmniejszającą naliczony VAT ujmuje się:
Po stronie Wn konta 200 lub 240 Po stronie Ma konta 232
Reklamację zwiększającą naliczony VAT ujmuje się:
Po stronie Wn konta 232 Po stronie Ma konta 200 lub 240
Kiedy dostawca wystawi fakturę korygującą, zapisy dokonane na podstawie noty stornuje się, natomiast faktura korygująca podlega księgowaniu.
Konto 232 może wykazywać saldo Wn i saldo Ma.
W przypadku zwiększenia podatku naliczonego księgowanie odbywa się po stronie Wn konta 223 i po stronie Ma konta 200.
W przypadku zmniejszenia podatku naliczonego księgowanie odbywa się po stronie Ma konta 223 i po stronie Wn konta 200.
Konto 232 może wykazywać saldo Wn i saldo Ma.
Saldo Wn – stan reklamacji jeszcze nieuznanych przez dostawców, a które występuje w
przypadku oczekiwania na korektę zwiększającą.
Saldo Ma – stan reklamacji jeszcze nieuznanych przez dostawców, a które występuje w
przypadku oczekiwania na korektę zmniejszającą.
221 – ROZLICZENIE NALEŻNEGO VAT; 222 – ROZLICZENIE NALICZONEGO VAT
232 – KOREKTY NALICZONEGO VAT
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | podatek należny zawarty w fakturach VAT dotyczących poprzedniego miesiąca sprawozdawczego, co do którego powstał obowiązek podatkowy. | 221 | 223 |
| 2 | podatek należny zawarty fakturach VAT dotyczących sprzedaży miesiąca sprawozdawczego, co do którego nie powstał jeszcze obowiązek podatkowy. | 200lub240 | 221 |
| 3 | naliczony VAT zawarty w fakturach korygujących i dokumentach odprawy celnej bieżącego okresu sprawozdawczego | 222 | 300 |
| 4 | rozliczenie naliczonego podatku VAT w części podlegającej zwrotowi lub odliczeniu od należnego VAT | 223 | 222 |
| 5 | rozliczenie naliczonego podatku VAT w części niepodlegającej zwrotowi ani odliczeniu od należnego VAT w korespondencji ze stroną Wn kont zesp 0 oraz zesp 3, 4 lub 5 zależnie od ugrupowań zawartych w konkretnym planie kont. | 222 | Zesp.0 oraz zesp 3 4 lub 5 |
| 6 | Reklamację zmniejszającą naliczony VAT | 200lub240 | 232 |
| 7 | Reklamację zwiększającą naliczony VAT | 232 | 200lub240 |
| 8 | W przypadku zwiększenia podatku naliczonego | 223 | 200 |
| 9 | W przypadku zmniejszenia podatku naliczonego | 200 | 223 |
200 – rozrach. z odbiorcami i dostawcami 221 – rozliczenie należnego vat 222 – rozliczenie naliczonego vat 300 – rozliczenie zakupu
223 – rozrach. z urzędem skarbowym z tyt. podatku vat 232 – korekty naliczonego VAT 240 – pozostałe rozrachunki
225 – ROZRACH. Z TYT. PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB PRAWNYCH
Wykorzystywane jest do ewidencji zobowiązań z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych oraz jego ewentualnych zmniejszeń.
Obciążenie (Wn)
-- kwoty podatku wpłacanego do urzędu skarbowego oraz ewentualne zmniejszenia jego
naliczenia
uznanie (Ma)
-- kwoty podatku od dywidend w spółce przyznającej dywidendy – podatek ten jest płacony
w imieniu jednostek, które dywidendy otrzymują
-- (przede wszystkim !) podatek w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej za dany okres.
Konto 225 może mieć saldo Wn lub Ma
Saldo Wn – nadpłata podatku
Saldo Ma – stan zobowiązań z tyt. podatku dochodowego.
ROZRACH. Z TYT. PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB PRAWNYCH – 225
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Naliczenie podatku za okres sprawozdawczy i przepisy za okresy ubiegłe | 871 | 225 |
| 2 | Wpłaty podatku do urzędu skarbowego | 225 | 131 |
| 3 | Zmniejszenia podatku | 225 | 871 |
| 4 | Naliczenie podatku dochodowego od dywidendy przez spółkę wypłacającą dywidendy | 871 | 225 |
| 5 | Zapłata podatku dochodowego od dywidendy przez spółkę wypłacającą dywidendy | 225 | 255 |
| 6 | Odsetki za nieterminowe płatności podatku 755 | 755 | 225 |
| 7 | Otrzymany zwrot nadpłaty podatku | 131 | 225 |
131 – rachunki bankowe 225 – rozrach. z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych
255 – rozrachunki z tytułu dywidend 755 – koszty finansowe 871 – podatek dochodowy
226 – ROZRACH. Z TYT. PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH
Obciążenia (Wn) -- wpłaty podatku do urzędu skarbowego -- ewentualne zmniejszenia jego naliczeń
Uznanie (Ma) -- należne podatki
-- od zatrudnionych w jednostce na podstawie umów o pracę oraz umów cywilnoprawnych
(głównie o dzieło i zlecenia)
-- od tantiem wypłaconych członkom władz spółki z zysku netto
-- od bezpłatnych świadczeń wypłaconych ze środków zakładowego funduszu socjalnego
podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym (np. z tyt. umorzenia pożyczek
mieszkaniowych)
analityka musi zapewniać ustalenie przebieg i stan rozrachunków z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych w odniesieniu do każdego urzędu skarbowego – każdego, z którym jednostka prowadzi rozliczenia jako płatnik potrąconego przy wypłacie podatku dochodowego od osób fizycznych.
saldo kredytowe – występujące z reguły i wskazujące na stan zobowiązań wobec urzędów
skarbowych. Saldo debetowe – saldo debetowe w stanie nadpłaty podatku.
TYPOWE KSIĘGOWANIA NA KONCIE 226 – ROZRACH. Z TYT. PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Wpłaty podatku do urzędów skarbowych | 226 | 131 |
| 2 | Korekty zmniejszające kwoty potrąconego podatku | 226 | 231 |
| 3 | Kwoty podatku potrąconego w liście płac | 231 | 226 |
| 4 | Kwoty podatku należnego od wypłaconych tantiem i wypłat ZFŚS | 231 | 226 |
| 5 | Odsetki za zwłokę w zapłacie podatku | 755 | 226 |
131 – rachunki bankowe 226 – rozrach. z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych (221)
231 – rozrach. z tyt. wynagrodzeń 755 – koszty finansowe
227 – ROZRACH. Z TYT. UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I ZDROWOTNYCH
Z reguły wykazuje saldo Ma, które oznacza stan zobowiązań wobec ZUS.
W wyjątkowych sytuacjach może wystąpić saldo debetowe – oznaczać będzie stan należności od ZUS.
Obciążenia (Wn)
-- Świadczenia wypłacane stosownie do obowiązujących przepisów, w imieniu i rachunek ZUS
-- Wpłaty nadwyżki należnych ZUS składek nad wypłaconymi świadczeniami
-- Korekty zmniejszające naliczone wcześniej składki
Uznanie (Ma)
-- Naliczone składki przypadające ZUS i rozliczane przez ZUS na odrębne fundusze
państwowe: Fundusz pracy i fundusz Gwarantowanych Świadczeń pracowniczych
-- Zwrot środków pieniężnych przez ZUS, w sytuacji gdy wypłaty świadczeń przekroczyły
należne składki
228 – ROZRACH. Z URZĘDEM CELNYM
Księguje się na nim rozrachunki z urzędami celnymi z tyt. naliczonego cła, podatku akcyzowego, podatku VAT oraz opłat manipulacyjnych.
Podatek akcyzowy od importowanych dóbr oraz naliczony VAT od tych samych towarów odprowadzane są do urzędu celnego.
Kiedy kupujemy towar od dostawcy krajowego, on płaci VAT do urzędu skarbowego.
Kiedy kupujemy za granicą, dostawca nie wpłaca VAT – u do naszego urzędu skarbowego.
My nabywamy towar w cenie netto, a VAT płacimy sami traktując go jako naliczony.
Obciążenia (Wn)
-- kwoty wpłacone urzędom celnym z tyt. naliczonych podatków, ceł i opłat. (równocześnie
następuje księgowanie na kontach środków pieniężnych
uznanie (Ma)
-- kwoty naliczonych podatków, ceł i opłat – zobowiązań naszych wobec urzędów celnych
-- cła oraz podatek akcyzowy – powstanie takich zobowiązań księguje się w korespondencji
ze stroną Wn konta 300 lub bezpośredni kont aktywów trwałych (zesp. 0) lub rzeczowych
aktywów obrotowych (zesp. 3)
-- podatek VAT naliczony, potrącany bezpośrednio z podatku należnego – powstanie takiego
zobowiązania księgowane jest w korespondencji ze stroną Wn konta 300
-- podatek VAT naliczony, który nie podlega zwrotowi ani odliczeniu od podatku należnego w
zakresie dotyczącym środków trwałych, inwestycji albo WNiP – powstanie takiego
zobowiązania księgowane jest w korespondencji ze stroną Wn kont zespołu 0 lub też kont
funduszy specjalnych
-- podatek VAT naliczony, który nie podlega zwrotowi ani odliczeniu od podatku należnego w
zakresie pozostałych składników majątku – powstanie takiego
zobowiązania księgowane jest w korespondencji ze stroną Wn kont zespołów 4 lub 5
-- opłaty manipulacyjne – powstanie takiego zobowiązania księgowane jest w korespondencji
ze stroną Wn konta 300 lub bezpośrednio kont zespołu 4 lub 5
konto 228 wykazuje saldo Ma wyrażające stan zobowiązań wobec urzędów.
Wyjątkowo może wykazywać saldo Wn, gdy nastąpiła nadpłata lub przysługuje zwrot wpłaconych kwot, przede wszystkim ceł.
229 – POZOSTAŁE ROZRACH. PUBLICZNOPRAWNE
Służy do księgowania rozrachunków z tyt. podatku akcyzowego, od nieruchomości, od środków transportu, opłat skarbowych, i innych tytułów, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych (np. rozrachunków z tyt. składek na rzec PFRON).
Rozrachunki te nie mogą jednak zgodnie z ZPK być księgowane na żadnym z kont 221 – 228.
Na koncie 229 ewidencjonuje się również ewentualne rozrachunki z tyt. należnych i otrzymanych z budżetu państwa dotacji lub subwencji.
Obciążenia (Wn) -- powstanie należności oraz spłatę (zmniejszenia) zobowiązań
Uznanie (Ma) --powstanie zobowiązań oraz spłatę (zmniejszenia) należności
Analityka powinna wyodrębniać poszczególne tytuły rozrachunków oraz umożliwić ustalenie
przebiegu rozliczeń i stanu należności lub zobowiązań z każdego tytułu i z każdą instytucją, z
którą rozrachunki są dokonywane.
Konto może wykazywać: saldo Wn – stan należności
saldo Ma – stan zobowiązań publicznoprawnych
TYPOWE KSIĘGOWANI NA KONCIE 229 – POZOSTAŁE ROZRACH. PUBLICZNOPRAWNE
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Zarachowanie należnych dotacji lub subwencji z budżetu państwa na dopłaty do wyrobów i usług | 229 | 760 |
| 2 | Zarachowanie należnych dotacji i subwencji z budżetu państwa na inwestycje i prace badawczo – rozwojowe | 229 | 760 |
| 3 | Przekazane kwoty podatków i innych zobowiązań | 229 | 845 |
| 4 | Zarachowany przy sprzedaży podatek akcyzowy | 403 lub zesp.5,735 | 229 |
| 5 | Należne wpłaty z zysku netto jednoosobowych spółek skarbu państwa | 871 | 229 |
| 6 | Zarachowane podatki i opłaty obciążające koszty działalności | 403 lub zesp. 5 | 229 |
| 7 | Zarachowane podatki i opłaty zwiększające wartość nabycia zakupionych składników majątkowych | 010,020, 080 | 229 |
| 8 | Naliczenie odsetek za nieterminowe regulowanie zobowiązań publicznoprawnych | 755 | 229 |
| 9 | Otrzymane dotacje lub subwencje | 131 | 229 |
010 – środki trwałe 020 – wartości niematerialne i prawne (wnip) 080 – środki trwałe w budowie 131 – rachunki bankowe
229 – pozostałe rozrach. publicznoprawne 403 – podatki i opłaty 735 – wartość sprzedanych towarów w cenie nabycia (zakpu
755 – koszty finansowe 760 – pozostałe przychody operacyjne 845 – rozliczenie międzyokresowe przychodów 871 – podatek dochodowy
870 – OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO
Służy do księgowania podatku dochodowego oraz innych obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego.
Można je podzielić np. na dwa inne konta syntetyczne:
871 – podatek dochodowy
872 – inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
Jeśli nie ma takiego podziału to konto 870 funkcjonuje wg zasad kont 871 i 872.
871 – PODATEK DOCHODOWY
Służy do ewidencji miesięcznych zaliczek i rocznego rozliczenia podatku dochodowego, zryczałtowanego podatku dochodowego od otrzymanych dywidend lub tytułu zwiększeń kapitału zakładowego spółki.
Stosownie do ustaleń ustawy (art. 37 ust. 3), w sytuacji gdy inny jest moment uznania przychodu za osiągnięty lub kosztu za poniesiony w rozumieniu rachunkowości i podatków, na koniec roku obrotowego może wystąpić przejściowa lub trwała, dodatnia lub ujemna różnica podatku dochodowego od osób prawnych.
Na potrzebę tego materiału zakładamy, że wynik finansowy obliczony według zasad rachunkowości nie różni się od dochodu do opodatkowania.
Obciążenia (Wn)
-- należne urzędowi skarbowemu zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych
-- zryczałtowany podatek dochodowy pobrany i odprowadzony w imieniu podatników
otrzymujących dywidendy – przez spółkę wypłacającą dywidendy, na równi z dywidendami
traktuje się tu zwiększenie kapitału zakładowego spółki przypisane udziałowcom lub
akcjonariuszom, stającym się w tym momencie podatnikami
-- roczne rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych, które następuje na
podstawie rocznej deklaracji podatkowej, jeśli kwota podatku jest wyższa od kwoty
zaliczkowego rozliczenia za okres 11 miesięcy
-- dodatnią, przejściową różnicę podatku w związku z utworzeniem lub zwiększeniem
rezerwy na odroczony podatek dochodowy
uznanie (Ma)
-- korekty zmniejszającego sumę dotychczas naliczonego zaliczkowo podatku dochodowego
-- roczne rozliczenie podatku dochodowego, jeśli kwota należnego podatku jest mniejsza od
sumy zaliczkowego rozliczenia za okres 11 miesięcy
-- ujemną, przejściowa różnice podatku dochodowego aktywowaną na koncie 640 –
rozliczenia międzyokresowe czynne
analityka do konta 871, to naliczony w okresowych i rocznych deklaracjach podatkowych,
zapłacony podatek dochodowy, dodatnie i ujemne różnice podatku.
W ciągu roku – saldo Wn – kwota zarachowanego podatku dochodowego wg deklaracji
podatkowej.
Saldo to na koniec roku przenoszone jest na konto 860 – wynik finansowy.
KSIĘGOWE UJĘCIE PODATKU DOCHODOWEGO – KONTO 871
| Lp. | Nazwa operacji gospodarczej | Wn(Dt) | Ma(Ct) |
|---|---|---|---|
| 1 | Podatek dochodowy od osób prawnych wg deklaracji podatkowych | 871 | 220 |
| 2 | Utworzenie lub zwiększenie rezerwy na dodatnią różnicę podatku dochodowego (l 18) | 874 | 840 |
| 3 | Zapłacony, zryczałtowany podatek dochodowy przez płatnika dywidendy | 871 | 220 |
| 4 | Zmniejszenie ujemnej różnicy podatku dochodowego | 871 | 640 |
| 5 | Korekty zmniejszające poprzednie naliczenie podatku dochodowego od osób prawnych | 220 | 871 |
| 6 | Zarachowanie lub zwiększenie ujemnej różnicy podatku dochodowego (zapis dobrowolny – patrz lekcja 18) | 640 | 871 |
| 7 | Przeniesieni dala na koniec roku obrotowego | 860 | 871 |
220 – rozrach. publicznoprawne 640 – rozliczenie międzyokresowe kosztów
860 – wynik finansowy 871 – podatek dochodowy
872 – INNE OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO
Służy do ewidencji innych niż podatek dochodowy obciążeń wyniku finansowego np. podatki
odroczone.
Uznanie (Ma) -- zarachowane składniki obowiązkowych obciążeń
Obciążenie (Wn) --ich zmniejszenie lub przeniesienie na koniec roku na konto 860
Można prowadzić ewidencję analityczna wg tytułów obowiązkowych wyniku finansowego.
W ciągu roku wykazuje saldo Wn wyrażające kwotę zarachowanych obciążeń
EWIDENCJA DŁUŻNIKÓW I WIERZYCIELI
Kontrolę stanu spłat należności od poszczególnych odbiorców określa się mianem: nadzoru spływania należności.
Ewidencja należności od odbiorców ma na celu szczegółową (pozycja za pozycją) i bieżącą rejestrację rozrachunków każdym odbiorcą oddzielnie.
Służy do tego system kont analitycznych.
Każdą fakturę sprzedaży dla odbiorcy oraz każdą zapłatę spływająca od niego notuje się na jego karcie imiennej.
Saldo końcowe obliczane jest w nast. sposób:
Saldo początkowe – Ma = bieżące saldo
Bieżące saldo – Wn = ostateczne saldo
| Data | Opis | Wn (Dt) | Ma(Ct) | Saldo |
|---|---|---|---|---|
Pierwsza pozycja na koncie imiennym jest saldem początkowym.
Również tę pozycję wpisuje się dwa razy: w kolumnie Wn, a następnie w kolumnie saldo.
Każda pozycja oznacza zapis dwóch kwot: kwoty do debetowania (obciążenia) lub kwoty do kredytowania (uznania) oraz kwoty nowego salda.
Ewidencja zobowiązań jest prowadzona w podobny sposób.
Konta zobowiązań są „odwrotne” do kont wierzycieli.
Zwiększenia zobowiązań księgowane są po stronie Ma, a zmniejszenia zobowiązań po stronie Wn.
Obliczanie salda:
Saldo początkowe + Ma = saldo bieżące
Saldo bieżące – Wn = saldo końcowe.
OBLICZANIE WYNAGRODZENIA W 2009
Składki społeczne: emerytalne 19,57%
rentowe 6,00%
chorobowe 2,45%
razem 28,02%
kwota wolna od podatku w 2009 46,33zł
podatek (zaliczka na podatek) 18%
składka zdrowotna 9%
składka 7,75%
koszty uzyskania przychodu w 2009 111,25zł
wynagrodzenie zasadnicze 2600zł
+ stażowe % -
+premia % -
Wynagrodzenie brutto 2600zł
Wynagrodzenie brutto x 19,57% = 508,82
Wynagrodzenie brutto x 6,00% =156,00
Wynagrodzenie brutto x 2,45% = 63,70
Wynagrodzenie brutto x 28,02% =728,52
Wynagrodzenie brutto 2600,00
- składki społeczne - 728,52
Podstawa wymiaru 1871,48
Podstawa wymiaru x 9% = 168,43
Podstawa wymiaru x 7,75% = 145,04
Podstawa wymiaru 1871,48
- koszty uzyskania przychodu - 111,25
Podstawa opodatkowania 1760,23
Podstawa opodatkowania (zaokrąglona) 1760,-
X 18% x 18%
Podatek 316,80
Podatek 316,80
- kwota wolna od podatku -46,33
Podatek po odjęciu kwoty wolnej od podatku 270,47
Podatek po odjęciu kwoty wolnej od podatku 270,47
- składka 7,75% 145,04
Podatek po odjęciu składki 7,75% 125,43
Wynagrodzenie brutto 2600,-
- składki społeczne - 728,52
- składka zdrowotna - 168,43
- podatek - 125,43
Wynagrodzenie netto 1577,62
SKŁADKI OPŁACANE PRZEZ PRACODAWCĘ W 2009
emerytalne 9,76%
rentowa 4,50%
wypadkowa 2,45%
na Fundusz Pracy 2,45%
na FGŚP 0,10%
2600,- x 9,76% = 253,76
4,50% = 117,00
2,45% = 63,70
2,45% = 63,70
0,10% = 2,60
2600,- x 19,26% = 500,76