1.Formy i mechanizmy oddzialywania w ukladzie drobnoustroj – makroorganizm: eubioza i dysbioza przewodu pokarmowego czlowieka.

2.Endotoksyny i egzotoksyny w patogenezie bakteryjnych chorob zakaznych.

3.Grzybice oportunistyczne: klasyfikacja i charakterystyka czynnikow oraz zasady diagnostyki i chemioterapii.

4.Priony: charakterystyka, klasyfikacja, chorobotworczosc, epidemiologia oraz zasady diagnostyki i profilaktyki.

5.Herpesviridae: klasyfikacja, charakterystyka oraz chorobotworczosc , diagnostyka, terapia i profilaktyka zarazen.

6.Antybiotyki β-laktamowe: charakterystyka, klasyfikacja, spektrum i mechanizm dzialania oraz mechanizmy i metody wykrywania opornosci u bakterii.

7.Alarmowe szczepy bakteryjne: charakterystyka, mechanizmy i metody wykrywania opornosci oraz interpretacja wynikow i znaczenie w praktyce klinicznej.

8.Profilaktyka chorob zakaznych i zakazen szpitalnych oraz zastosowanie i zasady profilaktyki antybiotykowej.

9.Wyjalawianie – metody, skutecznosc i kontrola.

10.Biofilm bakteryjny – wyzwanie wpsolczesnej medycyny.

1.

a)Eubioza

-żołądek i jelito czcze są prawie zupełnie sterylne

-stali rezydenci:

-flora beztlenowa (90%): Bifidobacterium, Lactobacillus, Eubacterium, Propionibacterium, Peptostreptococcus, Bacteroides (najliczniejsze)

- flora wzglednie beztlenowa (9%): Escherichia coli i Enterococcus

-rezydenci przejsciowi (bakterie Gram dodatnie i ujemne), mniejszościowa, ale wysoko mutagenna

-drożdże i grzyby.

Mikroorganizmy korzystne lub eubiotyczne żyją zazwyczaj w symbiozie z żywicielem, mają przeważnie działanie sacharolityczne (fermentacja); zakwaszają środowisko; wyznaczają prawidłową równowagę ekosystemu jelita; sprawują kontrolę nad potencjalnie chorobotwórczą florą bakteryjną, zewnątrzpochodną i wewnątrzpochodną, poprzez mechanizmy bezpośrednie (np. produkcja bakteriocyn, toksyczne metabolity, deplecja głównych składników pokarmowych, usunięcie przyczepności bakteryjnej) i pośrednie (wytwarzanie większej ilości przeciwciał, pobudzenie aktywności fagocytów, wzrost produkcji interferonu). Są to przeważnie Gram dodatnie bakterie beztlenowe z rodzaju: Bifidobacterium, Lactobacillus, Bakterioidy, Eubakterie.

W warunkach eubiozy pełnią następujące funkcje:

-dokończenie trawienia resztek pokarmowych poprzez rozkład części celulozy (podstawowego składnika roślin), która zwykle opiera się działaniu soków żołądkowych;

-synteza niektórych enzymów takich jak proteazy czy mukopolisacharydazy

-synteza witamin z grupy B i K i Biotyny

-działanie obronne poprzez sprawowanie kontroli nad proliferacją zewnętrznych czynników chorobotwórczych

-ochrona błony śluzowej jelita

-zapobieganie rozwojowi tkanki nowotworowej w żołądku i w jelicie poprzez rozkład pewnych substancji rakotwórczych (w szczególności nitrozoaminy)

-wytwarzanie specjalnego aminokwasu (beta-alanina) z białek, zdolnego do połączenia się w mięśniu z histydyną i utworzenia karnozyny, która chroni tkankę mięśniową przed starzeniem się, przeciwstawiając się działaniu wolnych rodników

-synteza substancji o działaniu antybiotycznym, które mają za zadanie chronić florę

-kontrola ruchliwości i kształtu jelita

-zachowanie prawidłowego pH w jelicie, tak, aby zapobiec rozwojowi zasadotwórczych zarazków chorobotwórczych, odpowiedzialnych za rozkład

-ochrona błony śluzowej układu moczo-płciowego

-funkcja immunomodulacyjna: flora bakteryjna aktywuje dojrzewanie układu odpornościowego poprzez zmianę ilości plazmocytów z IgA i zmianę objętości Kępek Peyera, w których dojrzewają limfocyty

b)Dysbioza

Potencjalnie chorobotwórcze mikroorganizmy są bakteriami, które w warunkach równowagi ekosystemu jelita nie mają właściwości chorobotwórczych. W szczególnych sytuacjach, jednak, mogą osiągnąć przewagę nad innymi gatunkami i stać się potencjalnie szkodliwymi. Alkalizują środowisko; mają przeważnie działanie proteolityczne i wytwarzają toksyczne dla organizmu substancje, ponieważ przyczyniają się do rozkładu białek. Są to bakterie z rodzaju: Salmonella, Shigella, Campylobacter, Yersinia, Streptococcus, Clostridium difficile, Staphylococcus Aureus, Vibrio Cholerae, H. Pylori, Lysteria Monocytogenes

2.

a)Endotoksyny bakteryjne (LPS, LOS)

Są to toksyny lipopoli- ,oligosacharydowe. Stanowią integralny składnik ściany komórkowej bakterii, nie są aktywnie wydzielane z komórki.Wszystkie ozdznaczają się podobną strukturąi mechanizmem działania. Występują wyłącznie u pałeczek i ziarniaków Gram-ujemnych. Mogą być odpowiedzlane za wiele objawów chorobowych obserwowanych w czasie ciężkich zakażeń tymi bakteriami. Enodtoksyny odgrywają główną rolę w patogenezie wstrząsu endotoksycznego, który jest często nazywany także wstrząsem septycznym. Ponadto efektami biologicznymi działania toksyn lipopolisacharydowych są miejscowe reakcje skórne, gorączka(pirogenność), leukocytoza, aktywacja dopełniacza, obniżenie ciśnienia krwi, indukcja nieswoistej odporności na zakażenie, agregacja płytek krwi, aktywacja makrofagów, indukcja syntezy interferonów i wiele innych. Obecność samych endotoksyn jest wystarczająca do wystąpienia zmian chorobowych, obecność bakterii w organizmie nie jest konieczna.

b)Egzotoksyny bakteryjne

Są to toksyny białkowe i peptydowe wytwarzane przez bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne. Egzotoksyny uwalniane są przez bakterie do otaczającego środowiska po przejściu przez ścianę komórkową, co następuje w czasie wzrostu lub pod koniec cyklu wzrostowego komórki. Toksyny cytolityczne związane z komórką występują w cytoplazmie, przestrzeni periplazmatycznej lub związane są z błoną komórkową bakterii i mogą być uwolnione do środowiska dopiero po rozpadzie komórki bakteryjnej. Występują przeważnie u bakterii Gram-dodatnich. Toksyny A-B (właściwą t.jest toksyna A ponieważ t.B jest fragmentem łączącym się ze swoistym receptorem), np.: egzotox.błonicza, neurotox.jadu kiełbasianego, tox.tężcowa, enterotox.Shigella, Salmonella, Enterobacteriaceae, Y.entrocolitica,V.cholerae. Toksyny cytolityczne,np.: hemolizyny, streptolizyny O i S, listeriolizyny. Superantygeny, np.gronkowcowe enterotoksyny A, B, C, D, E, F i TSST-1 (=toksyna wstrząsu tox; toksyny pobudzające wszystkie limf.T).

Egzotoksyny odznaczają się różnym mechanizmem działania toksycznego.

-powodują uszkodzenie błony biologicznej;

-wpływają na biosyntezę białek;

-wpływ na wewnątrzkomórkowe funkcje regulacyjne

-wpływ na funkcje struktur odpornościowych komórki;

-wpływ na czynność neuronów((hamowanie transmicji neuromediatora przez toksynę tężcową i botulinową)

-wpływ na układ immunologiczny

-hamowanie odpowiedzi farmakologicznych na poziomie receptora.

3. Grzyby pleśniowe, grzybice oportunistyczne, chemioterapia, charakterystyka, klasyfikacja. mykotoksyny, mykotoksykozy

Pleśniaki, znaczenie kliniczne, klasyfikacja

Grzyby, które są nazywane pleśniakami(peśnie, grzby pleśniowe-moulds)) Należą do typu Zygomycota (klasa Zygomycetes). Grzybnia pleśniaków jest zbudowana z niepodzielnego mycelium. Pleśniaki rozmanażają się plciowo tworząc spory/zarodniki lub zygospory i bezpłciowo tworząc spory w sporangium. Grzyby pleśniowe są określane jako grzyby nitkowate lub rozgałęzione.

Grzyby Nitkowate

Wyróżnia się 3 grupy grzybów nitkowatych : Zygomycetes , grzyby ciemne i grzyby hialinowe. Grzyby te rosną na powierzchni podłoża agarowego w postaci kolonii bez ograniczonego brzegu. Należą tu następujące rodzaje: Rhizopus, Mucom, Absidia, Circinella, Syncephalastrum, Cunnighamella, Saksenaea, Basidiobolus, Conidiobolus.

Zygomykoza (fikomykoza) są to zakażenia wywołane przez Zygomycetes. Mogą być ograniczone do skóry lub tkanki podskórnej, a także są układowe. U pacjentów z cukrzycą i kwasicą mukormykoza może przebiegać gwałtownie ze zmianami martwiczymi w postaci nosowo-mózgowej. U pacjentów z obniżoną odpornością obserwowane są postacie płucne i rozsiane.

Grzyby ciemne

Ta grupa grzybów charakteryzuje się tworzeniem na podłożu stałym kolonii zabarwionych na ciemnobrązowo lub czarno. Strzępki wykazują wyraźne przegrody i są zabarwione na żółtobrązowo. Wśród grzybów ciemnych wyróżnia się dwie podgrupy: 1. Czynniki etiologiczne feohyfomykozy 2. Czynniki etiologiczne chromoblastomykozy i stopy

Grzyby hialitowe

Strzępki ich są podzielone, przezroczyste i może być widok szklisty. Najczęściej są izolowane z próbek od chorych: 1) tworzące konidia łańcuchowe – Aspergillus, Penicillium 2) tworzące konidia groniaste – Gliocladium, Trichoderma.

**Grzybice oportunistyczne

Candidiasis(Candida albicans,spp.) [skorna, u.oddechowego, u. moczowego, p.pokarmowego,OUN, u.kostno-stawowego,oka,IZW,posocznica],

Aspergillosis(Aspergillus funigatus, flavus, niger),

Geotrichosis (Geotrichum candidum),

Phaeohyphomycosis (Alternaria spp., Curvularia spp., Exophiala spp., Wangiella sppp.)

Hyalohyphomycosis (Acremonium spp., Fusarium spp., Paecilomyces spp., Scedosporium spp.),

Zygomycosis (Rhizopus spp., Mucor spp., Absidia spp.)

**Patogeneza grzybic oportunistycznych

Czynniki wywołujące zakażenia grzybami opurnistycznymi

1. Inhibitory owulacji (miesiączka, ciąża)

- predyspozycje do miejscowych grzybic pochwy

2. Zaburzenia metaboliczne

- cukrzyca

- nadczynność tarczycy, przytarczyc

- niedoczynność nadnerczy

- niewydolność nerek

- przewlekły alkoholizm

3. Antybiotyki przeciwbakteryjne o szerokim spektrum działania

- zmiana flory przewodu pokarmowego

- niedobory witaminy K i witamin z grupy B

4. Tuberkulostatyki

- nadłożenia wywołane przez Aspergillus spp.-

5. Kortykosteroidy

- martwica mezenchymalna

6. Cytostatyki i radioterapia

7. Leki imtnunosupresyjne S. Polichemioterapia

9. AIDS

10. Zakażenia wirusowe: CMV, EBV, HSV

11. Czynniki jatrogenne

-OIOM interwencja chirurgiczna

12. Czynniki genetyczne

**Grzyby oportunistyczne- Stanowią fizjologiczną florę. W pewnych warunkach mogą być chorobotwórcze. Choroby przez nie wywoływane to grzybice oportunistyczne, określane czasem terminem astenomykoz. Grzyby oportunistyczne wywołują chorobę gdy w organizmie toczy się inny proces chorobowy; gdy obniżona jest odporność organizmu. Grzyby oportunistyczne mogą być endogenne jak C.albicans. Z rodz.Candida: Grzyby te kolonizują błonę śluzową przewodu pokarmowego, oskrzeli, układu rodnego, skórę, a także występują powszechnie w środowisku naturalnym. Dochodzi do zakażenia, gdy są czynniki sprzyjające tj, wystąpienie choroby- zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, nadczynność tarczycy, alkoholizm), w stanach fizjologicznych gdy stosowane są inhibitory owulacji- ciąża, srodki antykoncepcyjne, zła antybiotykoterapia (zbyt szerokie spektrum działania chemioterapeutyków), tuberkulostatyki, kortykosteroidy, cytostatyki i radioterapia, leki immunosupresyjne, polichemioterapia, politerapia, zakażenie wirusem HIV innymi wiruszmi- CMV, HSV, EBV, czynniki genetyczne. Do grzybic oportunistycznych zaliczamy- 1)Kandydioza- C.albicans, C.ssp, 2)Aspergilloza- A.fumigatus, A.flavus, A.niger, 3)Geotrychoza- G.candidum, 4)Feohyfomykoza- Alternaria ssp, Curvularia ssp.,Dreschleria, 5)Hialohyfomykoza- Acremonium ssp., Fusarium ssp., 6)Zygomykoza- Rhizopus ssp, Mucor ssp., Absidia ssp., 7)Fikomykoza- Cunninghaniella ssp.

**Chemioterapia

-antybiotyki przeciwgrzybicze (makrolidowe antybiotyki polienowe: nystatyna, polifungina, natamycyna, amfoterycyna b// i antybiotyki niepolienowe)

-imidazole (azole) (np. Tiabendazol na Aspergillus spp.)

-flucytozyna

**Metody zapobiegania

-unikanie otwartych operacji

-stosowanie inhibitorow owulacji, antybiotykow przeciwbakteryjnych o szerokim spektrum dzialania, tuberkulostatykow, politerapii, radioterapii, cytostatykow, kotykosteroidow, innych immunosupresantow tylko w uzasadnionych, koniecznych przypadkach

-zdrowy tryb zycia (zmniejszymy w ten sposob ryzyko wystapienia cukrzycy, alkoholizmu, ONN, PNN i innych zaburzen metabolicznych sprzyjajacych wystapieniu grzybicy oportunistycznej)

-stosowanie sie do zasad profilaktyki AIDS

-aseptyka i antyseptyka szpitalna

4.

Cząstka prionu

jest pojedynczym, nieprawidłowym białkiem, może namnażać się bez udziału kwasu nukleinowego oraz wywoływać choroby w taki sam sposób, jak wirusy i bakterie. Gen PrP występuje w zdrowych oraz w zakażonych komórkach w obrębie krótkiego ramienia chromosomu 20, u ludzi koduje syntezę białka składającego się z 253 aminokwasów. Prionowe białko PrP-sc na skutek kontaktu z prawidłowym PrP-c komórki zapoczątkowuje autokatalityczną reakcję łańcuchową, prowadzącą do przemiany dużej ilości PrP-c w patologiczne PrP-sc.

Wrażliwość zwierząt na zakażenie zależy od stopnia homologii pomiędzy zakaźnym białkiem prionów a endogennym białkiem komórki.

Rozprzestrzenianie się prionów zależy bezwzględnie od wcześniejszej ekspresji białka prionów w komórce.

**Sposoby przenoszenia chorób prionowych: (~profilaktyka)

**Postaci zakaźne

- wynik spożywania zakażonych tkanek ludzkich (kuru w Nowej Gwinei) - jatrogenne wprowadzenie do organizmu zakażonych tkanek ludzkich

-biorcy przeszczepów (np. rogówki, opony twardej)

-osoby przyjmujące wyciągi z ludzkich przysadek (hormon wzrostu i gonadotropiny)

-operacje neurochirurgiczne - narzędzia skażone

**Postaci wrodzone

-10 - 15% przypadków choroby Creutzfeldta-Jakoba (CJD)

-wszystkie przypadki zespołu Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera (GSS)

-u wszystkich krewnych zakażonych, zbadanych do chwili obecnej wykryto mutacje ludzkich genów kodujących komórkowe białko prionów

**Postaci sporadyczne

-większość przypadków CJD i choroby kuru

-prawdopodobne samoistne mutacje somatyczne w tkankach u ludzi dotychczas zdrowych

-następstwo zakażeń z nieznanego źródła- być może spożycie zakażonej wołowiny.

**Chorobotworczosc

Priony wywołują zakaźne encefalopatie gąbczaste(TSE) zarówno u zwierząt jak i u ludzi. Są to przewlekłe, postępujące infekcje układu nerwowego, które mają podobny obraz patologiczny i śmiertelny przebieg. Obraz histopatologiczny przypomina schorzenie charakteryzujące się gromadzeniem amyloidu, takie jak choroba Alzheimera.

**Niektóre z postaci TSE u zwierząt:

-„Scrapie”: choroba owiec i kóz

-Zakaźna encefalopatia norek

-Gąbczasta encefalopatia kotów

-Encefalopatia gąbczasta bydła (BSE) -„choroba szalonych krów” (mad cow disease)

**TSE u ludzi:

-Rodzinne: około 10 ludzkich TSE występuje rodzinnie, mają charakter wrodzony, choroba dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący

**Choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD)- gąbczasta encefalopatia mózgu i/lub móżdżku i/lub podkorowej istoty szarej lub encefalopatia z immunoreaktywnością wobec białka prionowego (PrP); trzy postaci: sporadyczna, jatrogenna( np. zabiegi neurochirurgiczne), rodzinna;

-sporadyczna: pojawia się samoistnie, średnia wieku pacjentów to ok. 65 lat, przeciętny czas trwania choroby ok. 3 miesiące, CJD stanowi 90% wszystkich TSE u ludzi

-nowy waiant- nvCJD- opisany w 1996 r., różniący się od klasycznej CJD młodym wiekiem wystąpienia choroby i zgonu(średnio 27 lat), dłuższym czas trwania choroby( 13 miesięcy), dominacją objawów psychiatrycznych nad objawami neurologicznymi, rozwojem w późniejszym okresie choroby zespołu móżdżkowego z ataksją, zaburzeniami pamięci prowadzącymi do ciężkiego otępienia, brakiem typowych dla CJD zmian w EEG

**FFI (Familial fatal insomnia)

-degeneracja wzgórza, zmiany gąbczaste w mózgu

-występuje rodzinnie

**GSS (choroba Gerstmann-Straussler-Scheinkera)

-encefalomielopatia z wieloogniskowym odkładaniem się płytek PrP

-występuje w rodzinach z dziedziczoną w sposób dominujący postępującą ataksją i/lub otępieniem

**Kuru

-duże nagromadzenie płytek amyloidu

-występowanie w populacji plemienia Fore w Nowej Gwinei- związek z rytualnym kanibalizmem (obecnie wyeliminowana)

**Diagnostyka TSE- kryteria:

-kliniczne i laboratoryjne - upośledzenie funkcji umysłowych i motorycznych, nieprawidłowość w zapisie EEG

-histopatologiczne - gąbczaste zmiany w OUN

-wakuolizacja neuronów i proliferacja astrocytów w masie szarej

-brak cech zapalenia

-Mikroskop elektronowy - tworzenie się płytek amyloidu z białkami prionów, obecność prionów (pałeczki)

**Diagnostyka:

-Techniki molekularne

-wykrycie opornej na działanie proteaz izoformy białka prionowego

-barwienie immunohistochemiczne płytek neuronów

-immunobloting

-wykrycie mutacji punktowych

-DNA leukocytów krwi obwodowej- występują u członków wszystkich rodzin z chorobą GSS lub CJD

-Metody serologiczne- wykrycie PrP^Sc w płynach ustrojowych (krew, surowica, płyn mózgowo-rdzeniowy itp), wykrycie przeciwciał dla PrP^Sc

**Metody inaktywacji:

-Zakaźność prionów nie ulega zniesieniu pod wpływem krótkofalowego promieniowania UV oraz promieniowania jonizującego, są także oporne na działanie DNazy , RNazy i innych czynników inaktywujących kwasy nukleinowe

-1N NaOH = 40g NaOH / wody, roztwór powinien być przygotowywany codziennie

-2% roztwór podchlorynu sodu

5.

HERPESVIRIDAE -rodzina wirusów zawierających pojedynczą cząstkę linijnego dsDNA, posiadają osłonkę lipidową. Występują na całym świecie, u człowieka, spokrewnione wirusy mogą występować u zwierząt. Są przenoszone przez ślinę, wydzieliny ukł rodnego, krew i łożysko. Wrotami zakażenia są: ukl oddech, skóra, naczynie krwionośne, łożysko. Wirusy te mogą integrować swój DNA z DNA gospodarza lub ze zwojami nerwowymi OUN, w następstwie czego dochodzi do reaktywacji procesu chorobowego (nawracające zakażenia objawowe). 

**3 podrodziny: 

-Alphaherpesviridae (z typami: Herpes simplex virus 1 i 2(HSV), Varicella-zoster virus(VZV)) 

-Betaherpesviridae (z typami: Cytomegalovirus(CMV), Human herpes virus 6 i 7(HHV 6 i 7)) 

-Gammaherpesviridae (z typami: Epsteina-Barr virus(EBV))

W przypadku zakażenia wirusami Herpes wczesne zahamowanie syntezy subst wielkocząsteczkowych w komórce ma działanie letalne, dochodzi do obumierania, rozdęcia i agregacji komórek. 

***Chorobotworczosc

**HSV jest odpowiedzialny za:

-posocznicę u noworodków,

-zapalenie gardła,

-zapalenie szyjki macicy,

-zmiany skórne, 

-zapalenie płuc i przełyku u chorych z immunosupresją. 

**CMV :

-zakażenia wrodzone,

-zapalenia wątroby,

-mononukleoza,

-zapalenie płuc 

**VZV:

-ospa wietrzna,

-półpasiec

**EBV:

-zapalenie gardła,

-mononukleoza,

-zapalenie wątroby. 

**diagnostyka

W celu identyfikacji wirusów wykorzystywane są odczyny serologiczne. Wykonywane są testy wykrywające obecność swoistych p-ciał wobec określonych antygenów wirusowych. Należą do nich: odczyn wiązania dopełniacza, zahamowanie hemaglutynacji, immunofluorescencja pośrednia a także metody immunoenzymatyczne.

W diagnostyce zakażenia EBV stosuje się test heterofilny, k-ry wykrywa p-ciała heterofilne, które są wytwarzane w przebiegu zakażenia EBV. W chemioterapii zakażeń są stosowane związki będące inhibitorami syntezy kwasów nukleinowych, analogi nukleozydów. 

**leczenie

1.acyklowir- inhibitor polimerazy DNA-wirusa HSV i VZV, wykazuje też działanie wobec wirusów EBV i CMV. 

2.gancyklowir- swoisty inhibitor polimerazy wirusa CMV (wysoko toksyczny, tylko w przypadkach zagrażających życiu) 

3. widarabina- EBV, VZV, CMV, HSV

4. Triflurydyna 

5. Idoksurydyna 

6.rybawiryna. 

tylko acyklowir i gancyklowir charakteryzują się selektywnym działaniem wobec enzymów wirusowych.

6.

ANTYBIOTYKI β-LAKTAMOWE:

Penicyliny, Cefalosporyny, Cefamycyny, Karbapanemy, Monobaktamy;

**Mechanizm działania:

Uszkodzenie syntezy ścian komórkowych bakterii:

1. Przyłączenie leku do swoistych białek wiążących (PBP), które są rodzajem receptorów dla leku na komórkach bakterii.

2. Zahamowanie syntezy ściany komórkowej przez zablokowanie transpeptydazy, która powoduje zahamowanie biosyntezy peptydoglikanów.

3. Aktywacja enzymów autolitycznych i liza bakterii.

**Klasyfikacja:

-Penicyliny:

I. Naturalne o wąskim zakresie działania, wrażliwe na β laktamazę: Działają bakteriobójczo w zakażeniach bakteriami Gram+ i niektórymi Gram-, krętkami i paciorkowcami.

- Benzylopenicylina-Penicylina G: Jest lekim z wyboru stosowanym w zakażeniach wywołanych przez paciorkowce β-hemolityczne. Zastosowanie: Zapalenie płuc, połucnej, oskrzeli, angina, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, zapalenie wsierdzia, kiła, rzeżączka.

II. Półsyntetyczne o wąskim zakresie działania:

Są one oporne na działanie penicylinazy gronkowcowe. Stosowane głównie w zakażeniach gronkowcami, opornymi na penicyliny naturalne.

Penicyliny izoksazolilowe: oksacylina, kloksacylina, dikloksacylina, flukloksacylina.

III. Półsyntetyczne o szerokim zakresie działania:

1.Aminopenicyliny:

-Ampicylina, Amoksycylina, bakampicylina, talampicylina, piwampicylina: Działa ona na bakterie Gram+ i Gram-. Skuteczne w zakażeniach: Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Haemophilus influenzae, Bordetella pertussis. W zakażeniach układu moczowego, oddechowego, dróg żółciowych, przewodu pokarmowego, dury, paradury.

2.Karboksypenicyliny:

Karbenicylina, Tikarcylina, Karfecylina;

Skuteczne w zakażeniach pałeczkami ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa), Proteus vulgaris, niektóre enterokoki. Mało skuteczne w zakażeniach bakteriami Gram+

-Karbenicylina: zakażenie układu moczowego, oddechowego, dróg żółciowych, opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia pooperacyjne.

-Tikarcylina: dziala na pałeczkę ropy błękitnej, stosowana w ciężkich zakażeniach wywołanych przez Pseudomonas i Proteus.

Karfecylina:

3.Ureidopenicyliny: Azlocylina, Mezlocylina, piperacylina:

Działają na: Enterobacterie, beztlenowce, laseczki zgorzeli gazowej i Pseudomonas. Zakażenia dróg oddechowych, żółciowych, moczowych i zapalenie opon mózgowych.

4.Amidynopenicyliny: Mecylinam, Piwmecylinam, Temocylina – oporna na działanie β-laktamaz i bakterii Gram-;

Enterobacteriaceae (Escherichia coli, Proteus, Salmonella, Schigella).

-Cefalosporyny:

I.Gen. Cefaleksyna, Cefazolina, Cefadroksyl, Cefalotyna, Cefalorydyna, Cefapiryna, Cefradyna;

Zastosowanie: Gram+, słabo na Gram-, stosowane w zakażeniach pałeczką zapalenia płuc, zakażenia bakteriami opornymi na penicyliny i przypadki nadwrażliwości na penicyliny;

II.Gen. Cefuroksym, Cefamandol, Cefaklor, Cefprozil, Cefoksytyna, Cefonicid, Ceforanid, Cefotiam, Cefotetan, Cefmetazol, Aksetyl;

Zastosowanie: Gram-, słabiej na Gram+, stosowane w zakażeniach bakteryjnych opornych na działanie aminopenicylin, u chorych nadwrażliwych, w zakażeniach dróg oddechowych, moczowych, żółciowych, zapalenie wsierdzia, dróg rodnych, zakażenia pooperacyjne, w zakażeniach wywołanych przez haemophilus influenzae, zapalenia opon mózgowych.

III.Gen. Cefotaksym, Ceftazydym, Ceftriakson, Cefetamet, Cefoperazon, Ceftibuten, Latamoksef, Cefsulodyna, Ceftyzoksym, Cefmenoksym, Cefpiramid, Cefiksym, Cefpodoksym, Proksetyl, Cefetamet, Piwoksyl, Cefprozil, Lorakarbef, Cefoperazon w połączeniach;

Zastosowanie: Gram-, słabiej na Gram+, stosowane szeroko m.in. zakażenie uk. moczowego, oddechowego, pokarmowego, opon mózgowych, skóry, tkanek miękkich, stawów, kości, dróg rodnych, posocznice;

IV.Gen. Cefepim, Cefpirom;

Zastosowanie: Ciężkie zakażenia układu moczowego i oddechowego w przypadku oporności na inne cefalosporyny.

-Cefamycyny:

Cefotetan, Cefoksytyna – szeroki zakres działania, silniej działają na bakterie Gram-, jest oporna na działanie β-laktamaz. Zakażenia: E. coli, Klebsiella, Proteus, oraz zakażenia beztlenowcami.

-Karbapanemy: Meropenem, Imipenem, Ertapenem, Biapenem;

Zastosowanie: szeroki zakres działania na bakterie Gram+ i gram-, tlenowe i beztlenowe, o wysokiej oporności na β-laktamazy,rozkładane przez metaloenzymy i cefalosporynazy. Stosowane w ciężkich i opornych na inne antybiotyki posocznice, zakażenie uk. oddechowego, moczowego, tkanek miękkich, kości, dróg rodnych.

-Monobaktamy: Aztreonam, Karumonam, Tigemonam;

Zastosowanie: Silnie bakteriobójczo na bakterie Gram-, nie działają na Gram+ i beztlenowce, znaczna oporność na β-laktamazy.

-Penicyliny/inhibitory B-laktamaz: amoksycylina+kw.klawulanowy (Augmentin), ampicylina+sulbaktam (Unasyn, Sultamicylina), tikarcylina+kw.klawulanowy (Timentim), piperacylina+tazobaktam (Tazocin),

-Cefalosporyny/inhibitoryB-laktamaz: cefoperazon+sulbaktam (Sulperazon)

**MECHANIZMY OPORNOŚCI

I Gronkowce

-naturalna oporność na temocylinę, amidynopenicyliny, aztreonam

-stopniowo spada aktywność innych antybiotyków w związku z produkcją b-laktamazy plazmidowej i szerokim stosowaniem w lecznictwie tych związków

**szeroka wrażliwość na b-laktamy może być wydedukowana na podstawie oznaczania wrażliwości na oksacylinę i penicylinę- szczepy wrażliwe na penicylinę zazwyczaj są wrażliwe na wszystkie b-laktamy

-oporność na penicylinę/ ampicylinę związana z wytwarzaniem indukowanej b-laktamazy- wykrywana w teście z nitrocefiną; większość (80-90%) szczepów, zarówno S. aureus, epidermidis, jak i CNS, ale są wrażliwe na metycylinę i nafcylinę lub penicyliny izoksazolilowe, cefalosporyny I, II i III generacji i preparaty skojarzone z inh. b-laktamaz

**MRSA-metycylinooporny S. aureus, MRSE- S. epidermidis, MRCNS- gronkowce katalazoujemne (odmienne białko wiążące penicyliny PBP2’ lub PBP2a- mutacja genu chromosomalnego mecA; szczepy są oporne na wszystkie b-laktamy)

-wykrywanie: mtoda dyfuzyjna z krążkiem z oksacyliną lub cefoksytyną; metoda skriningowa płytkowa- agar Mueller- Hintona z 4% NaCl i oksacyliną, inkubacja w 37 stC przez 24h- każdy wzrost- oporność na metycylinę; metody komercyjne- np. E-test; testy oparte o wykrywanie białka PBP2’; metody molekularne wykrywające gen mecA

II Paciorkowce

***S. pneumoniae

-gwałtowny wzrost częstości występowania szczepów opornych na penicylinę G

-występowanie pneumokoków wieloopornych- MDR- z opornością na penicylinę, cefalosporyny I, II, III gen., a także na makrolidy, tetracykliny, kotrimaksazol, fluorochinolony- brak skutecznych chemioterapeutyków dla terapii empirycznej

**PRSP- S. pneumoniae penicylinooporny

-zmiany w białkach PBP- naturalna transformacja i genetyczna rekombinacja z genami pbp od innych opornych bakterii (s. mitis, nanguis, oralis)

**ocena wrażliwości

-metoda skriningowa- krążek z oksacyliną na podłożu z 5%krwią baranią

-skriningowa płytkowa z penicyliną; MHA+ 5% krew barania; płytki ze stęż. 0,12 i 2 mg/L; wzrost na płytce 0,12- oporność niskiego poziomu; wzrost na 2 mg/L- wysoki poziom; brak wzrostu- szczepy wrażliwe

-dyfuzyjno-krążkowa

-rozcieńczeniowa w podłożu agarowym- określenie MIC

-metody molekularne- wykrywanie genów

**Grupa viridans

-mogą być oporne na penicylinę i ampicylinę, a także cefalosporyny III gen. , konieczne oznaczanie wartości MIC

**Enterococcus (gronk.)

-względna oporność- niski poziom oporności na penicylinę i ampicylinę- oporność wrodzona związana z niskim powinowactwem PBP

-synteza b-laktamaz plazmidowych u E. faecalis; wykrywanie- test cefinazowy

-wysoki poziom opornosci na penicylinę u E. faecium- oporność wrodzona związana z zaburzeniami PBP

**H. influenzae

-b-laktamaza plazmidowa TEM-1, rzadziej ROB-1

-modyfikacje PBP- szczepy BLNAR- oporność na ampicylinę i cefuroksym

**M. catarrhalis

-ponad 90% szczepów wytwarza b-laktamazy BRO-1 i BRO-2; szczepy klinicznie oporne na penicylinę, ampicylinę i amoksycylinę

**Beztlenowe pałeczki Gram-

-zwłaszcza szczepy szpitalne cechują się opornością na większość antybiotyków b-laktamowych- obecność plazmidów i/lub transpozonów, zawierających geny kodujące b-laktamazy , które są zawarte w przestrzeni periplazmatycznej

-zmiana w przepuszczalności tych antybiotyków przez błonę zewnętrzną- białka OMP

-zmiany ilościowe i jakościowe w PBP- mutacje

7.

szczepy alarmowe i metody ich badań

1.Staphylococcus aureus oporny na metycylinę (MRSA) lub glikopeptydy (VISA lub VRSA)

2.S. pyogenes

3.Enterococcus spp. Oporne na glikopeptydy (VRE)

4.pałeczki G- Enterobacteriaceae wytw Blaktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (ESBL) lub oporne na karbapenemy

5.pałeczka ropy błękitnej(Pseudomonas aeroginosa), oporna na karbapenemy lub 2 inne grupy leków

6.pałeczki niefermentujące z gat Acinetobacter spp oporne na karbapenemy lub inne 2 grupy leków

7. Clostridium difficile

8. Salmonella spp, Shigella spp, Campylobacter jejuni

9.maczugowiec błonicy Corynobacterium diphtheriae – szczepy toksynotwórcze

10.pałeczka krztuśca Bordetella pertussis

11.Neisseria meningitidis

12.Streptococcus pneumoniae oporny na cefalosporyny III gen lub penicylinę

13.Legionella pneumophila

14.prątki chorobotwórcze spośród Mycobacterium spp

15.wirusy: ospy wietrznej(VZV), Odry, grypy, rotawirusy, syncytialny (RSV), HIV, HBV, HCV

16.inne, wskazane przez odpowiednie ośrodki i organy w zależności od obecnej sytuacji epidemiologiczne

**Metody wykrywania

1) met dyfuzyjna z krążkiem z antybiotykiem przeciw którym oznaczamy oporność:

a)oksacylina (1µg) lub cefoksytyna (30µg)

-szczepy MRSA

b)z wankomycyną- szczepy VRE,(nie wykrywa szczepów VISA )

c)z gentamycyną, streptomycyną- szczepy HLAR

d)z B-laktamami:

*cefalosporyną,- test 2 krążków (DDST) krążki bibułowe z subst. dla enz. ESBL, test krążka diagnostycznego (test DD) –szczepy ESBL,

*imipenem-szczepy AmpC,

*karbapenem,(test Hodge’a- liścia koniczyny)szczepy MBL

e) z erytromycyną, klindamycyną- oporność typu MLSb* zawiesina bakteryjna na agarze Mueller – Hinton, którą inkubujemy w temp 36C (dla gronkowców 35C), przez odpowiedni czas najczęsćiej przez 24, choć też i krócej, dla niektórych szcepów, następnie odzczytujemy w świetle przechodzącym i oceniamy średnicę zahamowania wzrostu

2) met skriningowa płytkowa

*na podłoże stałe najczęściej jest to BHI z antybiotykiem na którego badamy ooporność

a)z oksacyliną- szczepy MRSA

b) z wankomycyną- szczepy VRE, VISA, VRSA

c)z gentamycyną, streptomycyną- szczepy HLAR,nanosimy zawiesinę bakteryjną, inkubujemy w temp 35C, przez 24h i oceniemy wzrost na płytc-każdy wzrost na plytce posianego szczepu– oporność na antybiotyk

3) met. określania wartości MIC: metody rozcięczeniowe w podłożu stałym i płynnym, E-testy, metody automatyczne: Vitek, Microscan, BDPhoenix

4)met molekularne wykrywające geny odpowiadające za oporność:

a)gen Meca –szczepy MRSA

b) genów oporności vanA, vanB, vanC – szczepy VRE, VRSA

5)inne:

a)testy oparte o wykrywanie białka PBP w przypadku szczepów MRSA,

b)metody wykrywania B-laktamaz:

-Jodometryczne – redukcja jodu w wyniku działania β – laktamaz.

-Acydymetryczne – wykrywanie jest zmiana pH jaką wywołuje powstający w wyniku działania β – laktamazy.

**szczepy alarmowe bakterii wielolekoopornych

-MRSA, MRSE, MRCNS

Posiadają one odmienne białko wiażące penicyliny PBP’2 w wyniku czego szczepy te są oporne na wszystkie antybiotyki B-laktamowe

-VSSA, VISA, VRSA

Prawdopodobnie oporność ta wynika ze zwiększenia grubości ściany komórkowej

-PRSP (strept. pneu.)

Jego oporność nie jest związana z wytwarzaniem B-laktamaz, lecz wynika z obecności zmian w białkach wiążących penicyliny

-VRE (enterokoki)

Oporność na ten antybiotyk polega na syntezie zmienionych prekursorów peptydoglikanu. Jest związany z nabyciem 7 nowych genów kodujących enzymy umożliwiające syntezę podjednostek peptydoglikanu zawierających D-alaninę-D-mleczan oraz D-alaninę-D-serynę o niskim powinowactwie do wankomycyny.

-Szczepy HLAR

E. fecalis i E. faecium wytwarzają specjalne enzymy modyfikujące aminoglikozydy. Są to: adenylotransferazy aminoglikozydowe, fosfotransferazy aminoglikozydowe, acetylotransferazy aminoglikozydowe. Enzymy te warunkują wysoką oporność na aminoglikozydy HLAR

-Klebsiella pneumoniae- wytwarza B-laktamazy o poszerzonym spektrum działania: rozkładają penicyliny, cefalosporyny (I,II,III i IVgeneracji) i monobaktamy; wytwarza również karbapenemazy KPC.

-Enterobacteriaceae

wytwarzają B-laktamazy o poszerzonym spektrum działania

8.

Zakazenia Szpitalne dzielimy na egzogenne (drobnoustroj pochodzi od innego chorego lub personelu/rezerwuarow szpitalnych) i endogenne (wywolane przez wlasna mikroflore chorego)

a)Zapobieganie:

**Likwidacja zrodel i rezerwuarow zakazenia:

-badanie personelu kuchennego na nosicielstwo paleczek Salmonella

-badanie nosicielstwa gronkowcow (nos), szczegolnie MRSA wsrod personelu szpitalnego w czasie epidemii zakazen gronkowcowych

-chirurdzy i pielegniarki z zakazeniami ropnymi (rany, czyraki) nie powinni pracowac bezposrednio przy chorych, ani przebywac na sali opercyjnej

-pacjenci z zakazonymi ranami, lub wydalajacy obficie bakterie inaczej, powinni przebywac w odizolowanych pomieszczeniach, dotyczy szczegolnie wydalaczy szczepow opornych

-pacjenci szczegolnei narazeni (immunosupresja, transplantacja, rozlegle oparzenia), powinni byc odizolowani od pozostalych pacjentow.

-na salach nie powinno byc kwiatow

**Przeciecie drog zakazen

-sterylizacja sprzetu medycznego

-antyseptyczne mycie rak

-dezynfekcja aparatury do wspomagania oddychania itp.

-izolacja pacjentow

-zamkniety system cewnikowania pecherza moczowego

-aseptyczne postepowanie (cewniki)

-wszechstronna, stala analiza zakazen szpitalnych

-okresowe kontrole mikrobiologiczne (powierzchnie, sprzet,...)

-organizacja ruchu w szpitalu (nieprzecinanie sie drog brudnych z czystymi)

-izolowanie i palenie odpadow stwarzajacych zagrozenie (zuzyte opatrunki itp.)

**Modulacja osobniczej wrazliwosci na zakazenia

-rekonstrukcja ukladu immunologicznego (transplantacje: szpiku, leukocytow, swiezego osocza. Preparaty immunoglobulinowe, preparaty grasicy)

-swoiste szczepinki dla osob z defektami immunologicznymi

-szczepionki w profilaktyce zakazen wirusowych

preparaty o nieswoistym dzialaniu immunostymulacyjnym (BCG, lewamizol, cymetydyna,...)

b)profilaktyka antybiotykowa:

**antybiotyki iniekcyjne(ceftazydym, cefotaksym,cefepim, ampicylina, metronidazol, wankomycyna, ...)

-wybiorcza dekontaminacja przewodu pokarmowego

-redukcja zakazen mieszanych i zakazen wywolanych przez G- i G+

**fluorochinolony doustne i dozylne (cyproksacyna, ofloksacyna, pefloksacyna,...)

-hamowanie kolonizacji

-ograniczenie/eliminacja zakazen wywolanych przez G-

-zmniejszenie smiertelnosci z powodu posocznicy

-zwiekszenie ryzyka wystapienia bakteriemii i mozliwosci wystapienia ARDS lub zespolu posocznicy z udzialem paciorkowcow zieleniacych jamy ustnej (grupa viridans), szczegolnie u chorych z neutropenia

**doustne chemioterapeutyki nie wchlaniajace sie z przewodu pokarmowego (polimyksyna b, tobramycyna, gentamycyna, kolistyna, neomycyna, wankomycyna,...)

-skojarzone lub nie, z antybiotykami iniekcyjnymi

**kotrimoksazol (trimetoprim/sulfametoksazol)

-zmniejszenie czestosci zakazen drog moczowych

-zmniejszenie czestosci posocznic wywolanych przez G-

9.

STERYLIZACJA

Proces zmierzający do całkowitego zabicia wszystkich drobnoustrojów komórkowych i bezkomórkowych (wirusy, priony), w tym również ich bardziej opornych postaci. Jest to proces nieodwracalny, kończący się całkowitą destrukcją komórkowych lub bez komórkowych drobnoustrojów;

Uzyskany produkt (artykuł, sprzęt, urządzenia) jest sterylny, inaczej jałowy, tj. wolny od jakichkolwiek mikroorganizmów i nie podlega stopniowaniu jak w przypadku dezynfekcji.

**Metody Sterylizacji

1) Sterylizacja cieplna 1. ciepło suche - działanie utleniające suchego, gorącego powietrze 2. ciepło wilgotne- para nasycona (autoklaw) – denaturacja; 3) Sterylizacja zimna 1. tlenek etylenu 2. pary formaldehydu 3. plazma gazu: oksydacja plazmą generowaną z H₂O₂ (ewentualnie w połączeniu z kwasem nadoctowym);

4. Sterylizacja radiacyjna; 5. Sterylizacja filtracyjna; 6. Sterylizacja chemiczna 1. nadtlenek wodoru (para) 2. ozon 3. aldehyd glutarowy, kwas nadoctowy (metoda zanurzeniowa).

**STERYLIZACJA CIEPLNA

-Letalny efekt w temperaturze wyższej od temperatury maksymalnej wzrostu mikroorganizmów

-procesy denaturacji wszystkich makromolekuł i zahamowanie funkcji życiowych:

A) Ciepło wilgotne

1) para wodna w nadciśnienie (autoklawy),

2) wysoka temperatura – czas 10-15 minut całkowite zniszczenie wszystkich form drobnoustrojów, w tym przetrwalników i HBV,

3)Temp. czas 5-7 minut;

B) Ciepło suche

1) Gorące suche powietrze (komory, sterylizatory – suszarki),

2) Temp. – 2h lub – 1h,

3) Spalanie (np. opalanie ezy, spalarnie)

**WSKAŹNIKI (TESTY) Sterylizacja cieplna (termiczna)

-Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem / autoklawy / ;Taśmy wskaźnikowe TAS 12, TAS 19; Taśmy wskaźnikowe samoprzylepne; STRATE LINE AUTOCLAWE TAPE; Pakiety testowe: arkusze testy kontrolne typu Bowie-Dick; Browne: BD-TP, Sensor

Testy paskowe: OK. – STRIP, AchS, MVI-S,; Testy paskowe zintegrowane: TST, Vapor – Line,; Testy emulacyjne TST ;

-Sterylizacja suchym gorącym powietrzem; Taśmy wskaźnikowe: TGP; Rurka Browe`a typu 5 (RB 5) lub DCT

-Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem / autoklawy / 1]Sporal A, SSI Steam i SSI FORM, Atest 1262, BioMonitors ( BioBrowne ): BS ,Duo – Spor, SSI FORM, ghe – Steri – Rekord* - Bio – Indicators – DK – K* Wszystkie biotesty wykorzystują spory Bacillus subtilis Bacillus stearothermophilus obecnie Geobacillus stearothermophilus

-Sterylizacja suchym gorącym powietrzem: Sporal S, SSI Dry Heat (SSI – D), Duo – Spor,

**STERYLIZACJA ZIMNA

Sterylizacja niskotemperaturowa umożliwia wyjaławianie materiałów wrażliwych na temperaturę Termometry, gumowe instrumenty, polietylenowe materiały, respiratory, endoskopy itd.

- Metody podstawowe: tlenek etylenu, formaldehyd, plazma, kwas nadoctowy

- Rzadziej: nadtlenek wodoru, ozon

- Metoda przemysłowa: promieniowanie jonizujące

1) Sterylizacja tlenkiem etylenu

-Tlenek etylenu (TE) niszczy drobnoustroje w wyniku alkilacji białek, DNA i RNA. technologie: stężenie TE 300-1200 mg / l; wilgotność 30-90%; temperatura 30-65st C; czas 2-7 godzin (zwykle 2-4).

-Sterylizacja tlenkiem etylenu przebiega z wykorzystaniem czystego TE (100%) lub w mieszaninie TE z hydroksyfreonem (9%) oraz dwutlenkiem węgla (8.5%).

-Sterylizacja w 100% TE przebiega w podciśnieniu co ogranicza możliwość uwalniania gazu do środowiska w przypadku nieszczelności systemu.

***Najnowszą technologią jest sterylizacja w 100% tlenku etylenu, w ktorej kolejne etapy to:

- kwytworzenie podciśnienia w komorze, ogrzewanie do 37st C lub 55st C,

- nawilżanie parą wodną, ekspozycja w podciśnieniu na 100% tlenek etylenu,

- oprożnienie komory z tlenku, wypełnienie sterylnym powietrzem,

- degazacja wstępna 0,5 - 3 godzin, dalsza:12 godzin w 50st C lub 7 dni w temperaturze pokojowej.

2) Sterylizacja formaldehydem

-Sterylizacja przebiega przy wspołdziałaniu formaldehydu oraz pary wodnej o niskiej temperaturze w zmiennym ciśnieniu (wielokrotne pulsacje pary i formaldehydu)

-stężenie formaldehydu 2-5%; wilgotność >70%; temperatura 48st C - 75st C; czas 2-4 godziny.

-Formaldehyd nie może być wykorzystywany do sterylizacji przedmiotow o długości powyżej i średnicy mniejszej niż .

3) Sterylizacja plazmowa – Plazma jest zjonizowanym gazem wytwarzanym w warunkach prożni pod wpływem pola elektromagnetycznego. Niszczy ona drobnoustroje uszkadzając ich DNA, RNA, enzymy, fosfolipidy.

-Produkt końcowy sterylizacji to tlen i woda.

4) Sterylizacja kwasem nadoctowym to sterylizacja mieszaniną kwasu nadoctowego, octowego i nadtlenku wodoru.

-Działanie bakteriobojcze oparte jest na utlenianiu białek. Roztwory kwasu nadoctowego stosowane są do tzw. dezynfekcji wysokiego stopnia.

-Sterylizacja parami kwasu octowego odbywa się w sterylizatorach podobnych do plazmowych a proces ten przebiega zwykle w temperaturze 50-55st C przez 30 min.

-Wadą tego typu sterylizacji jest niska penetracja, wysoka reaktywność i toksyczność czynnika sterylizującego.

5) Sterylizacja nadtlenkiem wodoru oparta na utlenianiu (oksydacji) białek przebiega w temp. 40-60st C i w czasie 90 min. Produktem końcowym procesu jest tlen i woda.

6) Sterylizacja ozonem wytwarzanym z tlenu pod wpływem wyładowań elektrycznych przebiega w czasie 30- 120 min. w temp. 25st C i wilgotności 75-95 %. Produktem końcowym procesu jest tlen.

7) Sterylizacja radiacyjna – Sterylizacja radiacyjna (radiosterylizacja)- wyjaławianie radiacyjne , wykorzystuje w swym założeniu destrukcyjny wpływ na drobnoustroje promieniowania jonizującego jako czynnika destrukcyjnego

-Promieniowanie jonizujące dotyczy różnych rodzajów promieniowania takich jak: gamma, X (rentgenowskie), Beta, neurony, protony, alfa, fragmenty jąder, które mają zdolność jonizacji atomów lub cząstek ośrodka oraz charakteryzują się bardzo wysoką energią promieniowania

-Promieniowanie gamma- czynnik sterylizujący na skalę przemysłową, jest elektromagnetycznym promieniowaniem jonizującym, krótkofalowym, które nie wzbudza radioaktywności wtórnej; wszystkie przedmioty, materiały, sprzęt itd. Nadają się do użytku zaraz po zakończeniu sterylizacji

-Skuteczność zależy od wielu czynników takich jak: natężenie, długość fali i czas napromieniowania (naświetlania); odległość powierzchni użytkowych od palnika (promiennika); objętość naświetlanego pomieszczenia lub cieczy; intensywność ruchu powietrza lub cząstek (organizmów) wody; temperatura i wilgotność powietrza; typ i sposób rozmieszczenia lamp UV; gęstość (inokulum) i wrażliwość drobnoustrojów

**Kontrola czystości powierzchni przed i po dezynfekcji: agar z meniskiem wypukłym należy przyłożyć do powierzchni na 10sekund (nacisk 500g), a następnie płytkę przykryć; płytki kontaktowe mają średnicę 55mm i nacięcia na całej powierzchni (kratka)= powierzchnia 25cm2

** WSKAŹNIKI (TESTY) CHEMICZNE DO KONTROLI PROCESÓW STERYLIZACJI

-Sterylizacja zimna (chemiczna) :

=> Sterylizacja tlenkiem etylenu (EO); Taśmy wskaźnikowe samoprzylepne: TEO; Gas – Chex; Tape – EO; Groszki lub kropki samoprzylepne: Steri – Dot Indicators EO; Testy paskowe EO: Gas – Chex Strip EO, MVI – EO; Testy paskowe zintegrowane EO:EOp

=> Sterylizacja formaldehydem (FOR); Groszki samoprzylepne FOR

Test paskowy FOR; I

=> nne Taśma neutralna TM 19

=> Sterylizacja tlenkiem etylenu SSI Etylen Oxide (SSI-EO) Atest 1264; Bio Monitors (BioBrowne): BB EO Duo – Spor SSI FORM

=> Sterylizacja formaldehydem (FOR) SIM-FOR SSI Formaldehyde (SSI FORM) ghe – Steri – Rekord* - Bio – Indicators – DK – K * Wszystkie biotesty wykorzystują spory Bacillus subtilis lub Bacillus stearothermophilus obecie Bacillus stearothermophilus

10.

Biofilm jest to trójwymiarowa kolonia bakterii zawartych w macierzy zewnątrzkomórkowych polimerów (egzopolisacharydów) wykazujących zdolność adhezji do wilgotnych powierzchni stałych oraz do siebie nawzajem.

Wśród bakterii tworzących biofilm wymienia się:

-StaphylococcusHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Staphylococcus_epidermidis" HYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Staphylococcus_epidermidis"epidermidis ; PseudomonasHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%82eczka_ropy_b%C5%82%C4%99kitnej" HYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%82eczka_ropy_b%C5%82%C4%99kitnej"aeruginosa; EscherichiaHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%82eczka_okr%C4%99%C5%BCnicy" coli; EnterococcusHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Enterococcus_faecalis" HYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Enterococcus_faecalis"faecalis ; Bacillus spp.; Clostridium spp.; Pseudomonas aeruginosa ; Escherichia coli ;• Klebsiella pneumoniae ;• Enterobacter spp. ; grzyby (Candida spp.) ; pierwotniaki

-Drobnoustroje wchodzące w skład biofilmu mogą zmieniać swoje właściwości fizjologiczne

-na różnych etapach tworzenia i dojrzewania biofilmu zachodzi radykalna zmiana (ponad 50%) ekspresji ich genów

-duża liczba gatunków bakteryjnych („wielogatunkowy biofilm”) budujących biofilm podlega naturalnej transformacji oraz

ułatwia wymianę materiału genetycznego rozprzestrzenia się antybiotykooporności lub genów wirulencji (horyzontalny transfer genów)

SKŁAD: Woda – 75-90% masy biofilmu ; Mikrokolonie drobnoustrojów jednego lub wielu gatunków (rodzajów)• Macierz pozakomórkowa ; polisacharydy ; białka ; kwasy nukleinowe ; lipidy ; • produkcja rozpoczyna się po kilku minutach od adhezji bakterii

Formowanie się matrycy biofilmu ma na celu ochronę mikroorganizmów (tworzących biofilm) przed degradacyjną działalnością czynników środowiskowych, w tym na działanie antybiotyków. Biofilm ma udział w patogenezie chorób przewlekłych, zwłaszcza zakażeń towarzyszących stosowaniu cewników, drenów, zakładaniu implantów, protezy, sztuczne zastawki, endoskopy.

Wszystkie cewniki dożylne i moczowe pozostawione w organizmie dłużej niż 3-7 dni ulegają zakażeniu Stanowi poważny problem w zakażeniach wewnątrzszpitalnych. Złożona struktura biofilmu i odmienne cechy fizjologiczne drobnoustrojów go tworzących, tłumaczą po części ich wysoką oporność na działanie różnych czynników bakteriobójczych, w tym oporność na antybiotyki.

Wzrost bakterii w biofilmach jest bardzo powolny . Skuteczność antybiotyków zmniejsza się wraz z wiekiem biofilmów.

-niska wrażliwość na antybiotyki, które działają wobec szybko dzielących się komórek bakteryjnych

-nieuszkodzone biofilmy są bardziej oporne od przerwanych .

-egzopolimerowa macierz utrudnia penetrację chemioterapeutyków na skutek interakcji jonowych i elektrostatycznych

-cząsteczki antybiotyków są zwykle dodatnio naładowane, podczas gdy macierz zawiera polisacharydy o ładunku ujemnym lub obojętnym

-wysokie stężenia enzymów produkowanych przez bakterie, np. beta-laktamazy

-kooperacja niektórych gatunków

-Enterococcus faecalis inaktywuje metronidazol i chroni dzięki temu Bacteroides fragilis

Zwarta struktura biofilmu jest bardzo trudna do usunięcia, dlatego też mycie i dezynfekcja są ważnymi czynnikami mającymi na celu zapobieganie akumulacji materii mikrobiologicznej.